"NƏFƏSİMİN QATİLİ"

Dəyanət Osmanlının şeirlər kitabıdır

Yaxın günlərin söhbətidir. Zəngləşdik, sonra da görüşdükö. Həmişəki kimi buğlanan çay süfrəsi arxasında öncə özümüzdən danışdıq, sonra sözümüzdən və sonra söz də sözü çəkdi. Həmin o ortaya çəkilən söz mənə bir sirr açdı. Öyrəndim ki, sən demə, nəfəsimin qatili dünyaya gəlib. Mənim də bundan xəbərim olmayıb.

İstəyimi, marağımı nəzərə alan dəyərli Dəyanət bəy çantasından mənim kitab payımı çıxardı. Və ruhumu oxşayan, məni duyğulandıran avtoqrafla nəfəsimin qatilini mənə bağışladı.

Tənbəllik etmədim. Elə son bir həftənin içərisindəcə baş-başa qaldım "Nəfəsimin qatili" ilə. Oxudum və düşündüm. Çünki düşünməyə məni misralar məcbur edirdi, daha doğrusu, misralardakı fikir yükü. Təsəvvür edin ki, Dəyanətin hər misrası barlı bir ağaca bənzəyirdi. Kifayət qədər yükü var. Oxuduqca o yük sanki qat-qat gözümün önündə bir-birini əvəz edir. Hər qatın özündə də bir qat çıxır qarşına. Və sən mütləq mənada düşünməyə məcbur olursan. Bax, bu məqamda olduğu kimi:

Çarəsizliyin başı üstə

Qosqoca türk bayrağı,

Surətini görüncə

Adamın sözü dilində

Dili ağzında titrər

Al qumaş kimi.

Düşmənin qəsbkar xislətində

Əsir-yesir qalan vətən torpağı

Sərdarını bular-bulmaz

Üstünə yeriyər

Basılmaz ölümün

Ardıyca o bayrağıng

Qosqoca türk bayrağı

Qızıl qırmızı sinə dağı,

Fələyin ünü yetməz

Yeniltməyə qosqoca

Ucalıqlar sərdarını...

Bəli, kitabın ilk şeiridi bu. Adı da "Ucalıqlar sərdarı"dı. Şeiri oxudum, gözümün qabağında həmin o bayraq... həmin o düşmən tapdağı altındakı doğulduğum torpaq... özüm və bir də Dəyanət!.. Əslində bu bir tablodu. Bizim durumumuzun, bizim yaşamımızın tablosu. Üstəlik bu tabloda bizim kimliyimiz, hardan-hara gəlməyimiz ifadə olunur. Hələ hardan hara getdiyimizin də cizgiləri var burda. Ona görə də:

Bir yol seçib

Yürüdüm yıxıla dura,

Nə ilkində, nə sonunda

Ayaqlarım tanımadı.

Ayrıldıq kor-peşman

Mən qaldım öz suçuma sığınıb,

O getdi acımadan.

Hə, elə biz hamımız seçə-seçə, bəyənə-bəyənə və nəhayət həm də bir az gecikə-gecikə görürük bütün işləri. Ona görə də dəlilər vurub çayı keçəndə biz hələ sahildə oluruq.

Özü də dayandıımız sahildə, keçmək istədiyimizdə yox.

Dəyanət Osmanlının məktubları da maraqlıdı. Çünki o məktublar sənə, mənə yazılır, bizə ünvanlanır. Təbii ki, məktublar yazılanda ortada bir səbəb olur. Ən azından hal-əhval tutmaq səbəbi. Amma Dəyanət təkcə hal-əhval üçün yox, xatırlatmaq üçün yazır məktubları. Yəni yaddaşı təzələyir. Gözün mürgüsünü qovur. İstəyir ki, unutmayasan, yəni unutmadığın üçün də özün də unudulmayasan. Axı:

Yadında varsa,

Sənə bir çəmən yolladım,

Sinə torpağı kimi

Amma hələ

Nə bir çiçək qoparmısan,

Nə də arısını qovmusan...

Sənə məktublar yazdım

Ağlına gəlməz olay kimi,

Sənə bir küskün xatirə yolladım

Boşalmış yurd yeri kimi...

Sənə məktublar yolladım,

Hələ almadınsa,

Qəlb krizisi keçirib

Yəqin hardasa...

Və yaxud ikinci məktubda deyir:

Sənə məktublar yazdım gecələr,

Yola salarkən gündüzlər

Utanıb verdim fələyin atəşinə,

Nə yazmışdım,

Nə ummuşdum həyatdan -

Unutdum adın kimi.

O məktubları məndən sonra

Tapıb kiminsə yaddaşından

Oxumadan cırıb geyinəcəklər

Və çox üzücü

Adına rəva bilmədiyin

Sözlər söyləyəcəklər.

Bəli, bu şeirlər də elə əvvəlki kimi adamı öz aurasına alır. Sənə pıçıldayır ki, aç oxu bu məktubları, o sətirlərin arasına bax. Orda özünü görəcəksən. Çünki o məktublar yaşananları ifadə edir, xəyalları yox. Gerçəyi yaddaşında təzələyir, arzusunda olduğunu yox. Bax, bu mənada sən o məktublarla həmin o durumuna, o gününə qayıdırsan, gerçəkləşirsən. Çiynindəki, ürəyindəki hər nədisə onu mənzilbaşına aparırsan. Axı sənə yaşadıqlarını təzədən yaşadan məktublar var əlində. Ona görə də nəfəsimin qatili səni yoldan saxlaya bilmir. Əksinə, səni bir az da mübariz edir. Bu kitabda nəfəsimin qatili adlı iki şeir də var. Şair yazır:

Rastlarkən rəsminə itirdiyim birinin

üzü unudulmuş dostu görəndə

anılar adamın nəfəsini kəsir.

Bir hüzür törənində

bir doğma söz eşidəndə

bir əşyaya toxunub sındıranda

çox uzucudur keçmişə dönmək.

Ədalət.-2016.-8 sentyabr.-S.3.