Zakir Bayramlının "Çağlayan bulağ"ı

Zakir BayramlıgBəlkə də oxuculara bu ad-bu imza yaxşı tanış deyil. O, Şabranda yaşayır, mərkəzi qəzet və jurnallarda nadir hallarda çap olunur. Amma buna baxmayaraq beş bədii-publisistik və üç şeir kitabı işıq üzü görüb və Şimal bölgəsində yaşayan oxuculara yaxşı tanışdır. "Mən çağlayan bir bulağam" şeirlər kitabında Zakir Bayramlının son illərdə yazdığı şeirlər toplanıb. Tanınmış yazıçı, AYB-nin Şabran filialının sədri Aydın Tağıyev Zakirin bu şeir kitabına səmimi bir ön söz yazıb. Və mən də Aydının o səmimi sözlərinə, Zakirin şeirlərində arayıb-axtardığı incə mənalara, maraqlı fikirlərə şərik olduğumu bildirirəm.

Zakir Bayramlı kitabındakı şeirləri beş bölməyə ayırıb və təbii ki, hər bölmədə müəyyən mövzular aparıcıdır. Amma mən bu sxem üzrə hərəkət etmək istəmirəm. Zakirin mənə təsir edən, adına az-çox şeir deyə biləcəyim yazılarından söz açmaq istəyirəm.

Ən əvvəl deyim ki, Zakir Bayramlı çox sadə və anlaşıqlı yazır. Təğii ki, onun şeir dili lap əvvəldən calq dilindən, folklor şeirindən qidalanıb və indii də Zakir başqa cür yaza bilməz.

Zakir Bayramlı doğulduğu torpağa, kəndə, elə-obaya, Şabrana çoxlu şeirlər həsr edib və əlbəttə, bu mövzuda yazdığı şeirlərində vəsf və tərənnüm aparıcıdır. "Şabranın tərənnümü"ndə Azərbaycanın bu qədim yurd yerinin tarixən keçdiyi yolun mənzərəsi canlandırılır:

Dayanıb Şərq ilə Qərba arasında,

Yaşayıb sülh ilə hərb arasında.

Enməyib, yüz illər kəhər atından,

Çıxıb tarixlərin yeddi qatından.

Tacirlər, sarvanlar suyundan içib,

Qədim İpək yolu içindən keçib.

Ötüb qanlı tarix, qayıtmaz geri,

Azad, firavandır Şabran elləri.

Qaytarıb özünə adını Şabran,

Yandırıb ocaqda odunu Şabran.

Şabranda bir qədim qala da var-"Çıraqqala " və Zakir Bayramlı Çıraqqalanın da şeirlərinin birində vəsf edir:

Durmusan sıldırım qaya başında,

Bir dağ vüqarı var dayanışında.

Diz çöküb ən azğın illər qarşında,

Salmısan tarixdən çox varaq yola,

Sənin də tarixin var Çıraqqala.

"Qəçrəş" şeiri də Şabranın ən gözəl təbiət mənzərəsinə-Qəçrəşə həsr olunub. Bu şeirdə bir rəsam duyğusu var, Qəçrəşin gözəllikləri sanki rəsmə köçür.

Zakir Bayramlı doğulduğu torpaqdan-Şabrandan böyük Vətənə- Azərbaycana boylanır. Kiçik Azərbaycan Şabrandırsa, böyük Azərbaycan öz sərhədlərinə sığmayan, dünyaları dolaşan bir Vətəndir. "Ey Vətən" şeiri elə bu fikri ifadə edir ki, Azərbaycan deyilən məmləkət nəhayətsizdir, ucu-bucağı görünmür.Amma neçə illərdir ki, bu məmləkətin başı üstündə qara buludlar dolanır. Torpaqlarımızın bir qismi hələ də işğal altındadır. Müharibədə şəhidlər veodik. Zakir Bayramlının "Şəhidlik zirvəsi" və "Şəhid anası" şeirləri həyəcanla, ürək ağrısı ilə yazılıb. Amma "Lələtəpə zirvəsi" şeirin oxuyanda qürürlanır:

Çalındı intiqam, zəfər nəğməsi,

Vətən əsgərinin ucaldı səsi.

Kəsildi düşmənin mənfur nəfəsi,

Düşdü vahiməyə bu səksəkədən,

Tutuldu atəşə Lələtəpədən.

Zakir Bayramlı həyatın, gerçəkliyin, günün reallıqlarından da yazır. Bu əsrdə yaşayan bir şair təbii ki, dünya ilə, yaşadığı məmləkətlə, cəmiyyətlə, insanlarla sıx bağlıdır. Onun bir sıra şeirlərində bir narahatlıq duyğusu ilə üzləşirsən.

Fələkmi çarxını döndərib geri

Yoxsa ki, şıltaqlıq tutub göyləri?

Təkanlar, vulkanlar bürüyüb yeri,

Olaylar baş verir hər gün durmadan,

Qiyamət qoxusu gəlir dünyadan.

Ən yeni silahlar maraqdan keçir,

Okean dibində sınaqdan keçir,

Məqsəd insanları qırmaqdan keçir,

Təbiət diksinir qopan fəryaddan,

Qiyamət qoxusu gəlir dünyadan.

Hərçənd ki, bu şeirdə publisistika şeiri üstələyir. Zakir Bayramlının şeirlərində bir Ana obrazı da var və deyim ki, "Anamla xəyali söhbət" onun ən yaxşı şeirlərindən biridir, çünki bu şeirdə Ana məşəbbətindən doğan Anasızlıq həsrəti var və bu həsrət çox təbii verilib.

Mən səni müqəddəs varlıq tanırdım,

Hayana getsəydim, səni anırdım,

Ayağın altını cənnət sanırdım,

Fəqət bu təbimdən sovuşdun, ana,

Əbədi cənnətə qovuşdun, anna!

"Məhəbbət təranələri" silsiləsindən olan bir neçə şeirdə də yaşanılan duyğular, hisslər, diqqəti cəlb edir. Amma bu silsilədən olan şeirlərin bir çoxu gərək bu kitaba salınmayaydı. Açıq-aşkar şeiriyyətdən zəifdir. Məsələn, "Sənə yarım söylədim ki.." şeiri zəifdir. Başqa bir şeirdə "Məhəbbət olmasa insan doğulmaz, Məhəbbət olmasa həyat da olmaz" misraları şablondur, min dəfə deyilib, min birinciyə nə ehtiyac?

Keçək qəzəllərə. Bu gün klassik şeirimizin ən qədim forması olan, heç bir əsrdə öz sanbalını itirməyən qəzələ tez-tez müraciət olunur. Elə şairlər var ki, Divan bağlayırlar, "Qəzəllər" kitabını nəşr edirlər, amma nə ikinci Füzuli, nə ikinci Seyid Əzim Şirvani, nə də ikinci Vahid görünmür.

Amma buna ehtiyac yox, təki qəzələ meyl edənlər Qəzəldə təzə söz deməyi bacarsınlar, onların qəzəllərində məna görək, sənətkarlıq görək.

Zakir Bayramlının əruza, onun musiqisinə, ritm və ahəncinə bələdliyi hiss olunur. Əsasən rəməl bəhrində yazdığı qəzəllər təkcə məhəbbət mövzusunu deyil, başqa mövzuları da əhatə edir.

"Muğamat" rədifli qəzələ müraciət edək:

Duyduqca dərindən necə ecazkar olurmuş,

Hopduqca cana pak edir imanı muğamat.

"Şur" dəsgahı, təsniflə "Çahargah"ı gözəldir,

Sevdirdi bizə Cabbarı, həm Xanı muğamat.

Yad musiqi alətləri, xaric səsə qarşı,

Tarla, kaman ilə edir üsyanı muğamat.

Yaxşı cəhətdir ki, Zakir Bayramlı öz qəzəllərində ərəb və fars sözlərindən çox az istifadə edir, təmiz Azərbaycan sözləri və ifadələrinə üz ttutur:

Çox darıxdım gözəlim, gəl bağa, axşam görüşək,

Toplayaq sevgi dolu anları bağdan, bölüşək.

Açmışıq qönçəmizi, biz təzə sevdalı gülük,

Bizə olmaz ki, qalıb həsrət içində büzüşək.

Sənsiz ey yar, mənə gündüz də qaranlıq görünür,

Nurunu sal yoluma, qoyma azım, ayrı düşək.

Zakir Bayramlı indii yaşının yetmişincm baharına yaxınlaşır. Yetmiş yaş-insan ömrünün kamillik mərhələsidir. Arzum budür ki, o, şeirinin də kamillik mərhələsini yaşasın!

Vaqif

YUSİFLİ,

filologiya elmləri doktoru

Ədalət $g 2017.- 5 dekabr.- S.8.