"Bircə addım imiş "bahardan" qışa"

"Ruhuna beşiksə, tanı, Vətəndir" kitabını oxuyarkən bir daha insan qəlbinin ancaq uca bir Eşqlə yarada bildiyinə əmin olursan. Bu əminliyi şairə xanım Mahirə Nağıqızı yaradır.

Və görürsən ki, insanın bütovlüyünü və böyüklüyünü sübut edən üç duyğu - vətənə, anaya və övlada olan məhəbbət duyğusunun tərənnümü onun yaradıcılığı içərisindən qırmızı xətlə keçir. Bu cür ifadə forması Mahirə Nağıqızının son günlərdə çap olunan "Ruhuna beşiksə, tanı, vətəndir" şeirlər kitabında özünü daha qabarıq şəkildə göstərir. Mahirə Nağıqızını yazmağa, yaratmağa, ümumiyyətlə, yaşamağa səsləyən sevgidir - Vətən sevgisi, Ana sevgisi və övlada olan sevgi və məhəbbət.

"Azərbaycan" adlı şeirində bu üçlüyün vəhdəti elə gözəl ifadə olunur ki:

Azərbaycan -

Göyərən ümidlərim.

Dərmanı, davasısan

Min illik dərdlərimin.

Şairə yeddi bənddən ibarət olan bu şeirdə Vətəni tərənnüm etmir, açıq-aşkar qiymət verməyə çalışmır. O göyərən ümidlərinin, min illik dərdlərinin, dərmanının Vətənini - doğma Azərbaycanı öz oxucusuna o qədər qürur və fəxarətlə təqdim edir ki... Onun təqdimatındakı yurdu muqəddəsdir - Tanrıya bərabər tutulur. Şeirdəki ifadələrdən görünür ki, bu fikirlər şeir yaratmaq üçün sıralanan misralar deyil, insanın - Vətənini Tanrısı qədər sevən bir insanın ürək çırpıntılarıdır. Bunlar elə ürək çırpıntılarıdır ki, onları sevmədən yaşamaq qeyri-mümkündür.

"Vətəndir" şeirində Vətənin şirinliyi, müqəddəsliyi daha qabarıq şəkildə ifadə edilir. Vətən torpağını, dünyanı var eləyən digər qitələrin torpaqları ilə eyniləşdirmir, öz ayaq basıb gəzdiyi torpağı ona görə müqəddəs sayır ki, bu sadəcə torpaq deyil, bu babaların qoynunda əbədi məskən saldığı torpaqdan ibarət Vətəndir. Elə bunu nəzərdə tutan müəllif yazır:

Bu vətən deyilən torpaq deyil ki,

İnsanın ürəyi, canı Vətəndir.

Başını qoymağa bir sinə varsa,

Ruhuna beşiksə, tanı, Vətəndir.

Etiraf edək ki, Mahirə xanımın təqdim etdiyi Vətən mücərrəd deyil, canlı olduğu qədər doğmadır:

Qurduğun dünyanın hər daşı vətən,

Ömrümün, günümün, yoldaşı Vətən,

Mahirə demədi qəm daşı Vətən,

Dərmanın hardadır, hanı - Vətəndir.

Müəllif şeirlərində vətən torpağının hər qarışını həmin torpaqda yaşayan vətəndaşların hər birinə, canından əziz olduğunu yada salır, onun yolunda qurban gedib şəhid olmağı belə insanın müqəddəs borcu hesab edir. Bu yolda qurban gedənlərin xatirəsinin əziz, dəfn olunduqları məzarların müqəddəs ziyarətgah olduğunu xatırladan müəllif şəhid Məzarını elə böyük ehtiram və sevgi ilə təqdim edir ki...:

Burdan yavaş gedin, astadan keçin,

Qəbirlər titrəyər, daş dinə bilər,

Bir güllə gücünə sükut olanlar,

Bir addım səsinə diksinə bilər.

Qarşısından keçib də getdiyimiz şəhid məzarları yaradan insanların missiyası o qədər orijinal ifadə edilir ki, xoş bir heyrətdən yayına bilmirsən:

Yerə qan tökdülər, ruh göyərtdilər

Tarixi yazdılar vətən daşında.

Minillik xalqlara dərs öyrətdılər

Bu ərən oğullar cavan yaşında.

"Şəhid nəğməsi" adlı şeirdən nümunə gətirdiyimiz bu misraları həyəcansız oxumaq qeyri - mümkündür. Müəllif Vətən yolunda şəhid gedən övladlarımızın - şəhidlərimizin basdırıldıqları yeri sadəcə bir müqəddəs ocaq, ziyarətgah hesab etmir, o, əbədi bir dərs vəsaitidir:

Şəhidlər! Şəhidlər! Öz canınızla,

Bizə yol açdınız, dövran verdiniz.

Millətə diz çöküb baş əymək üçün,

Şərəfli, müqəddəs ünvan verdiniz.

Müəllif Vətən, torpaq, yurdun bütövlüyü yolunda qurban gedənlərin müqəddəs ünvana çevrildiklərini qeyd edərək bu yolun yolçusu olmaqdan qorxmamağa çağırır, bu yolda qurban gedənlərin müqəddəsliyə, əbədi ziyarətgah olan bir ünvana çevrildiklərini fəxarət hissi ilə qeyd edir. Mahirə Nağıqızının "Xocalı üçün elegiya", "Son döyüşə hazır ol", "Al bayrağım" və s. kimi şeirlərində də vətənin dərdini, başının üstünü alan qara buludlardan qurtulmağın yollarını, alçaq ermənilərin işğal etdikləri torpaqları işğaldan azad etməyin zamanının yetişdiyini vacib məsələ kimi önə çəkir. Müəllif Azərbaycan əsgəri adının niyə müqəddəs olduğunu belə ifadə edir:

Sən Vətənin gücüsən, Vətənin əsgər oğlu,

Vətən haya çağırmaz, haraylamaz hər oğlu.

Qızlar gül-çiçəyinnən süslər müzəffər oğlu,

Ər gəlişin naminə son döyüşə hazır ol!

Xanım Mahirə Nağıqızı o əsgər oğulların qoruduğu Vətəni elə canlı təqdim edir ki... Əgər Səttar Bəhlulzadə bu canlılığı rənglərlə ifadə edirsə, Mahirə xanım o tablonu sözlə yaradır. Onun "Batabat", "Xınalıq", "Xızıda qış", "İlusuda yaz" və onlarla digər şeirlərində Azərbaycanın əsrarəngiz təbiətinin tabloları var:

Xızıda qış gerçək, yoxdu nağıllar,

Soyuq nəfəsi də, buzu da gerçək...

İnana bilmirsən sanılı gün var,

Bir azdan buraya bahar gələcək.

Evlər yüz yaşamış qocalar kimi

Hüdudsuz çöllərə atmır səsini,

Çəkilib yaşayır xəyallarıyla,

Hərə tüsdülədir öz demisini.

Şairənin yaradıcılığında anaya olan məhəbbət Vətənə olan məhəbbətin digər bir formasıdır. Müəllifin şeirlərində çox zaman anaya olan məhəbbətlə Vətənə olan məhəbbət eyni nöqtədə birləşir, yaxud biri - digərini üstələyir. Bu əvəzlənmə müxtəlif şeirlərin məzmununda olduğu kimi, bəzən bir şeirin daxilində də özünü göstərir. Biz şairin "Qocaldı" şeirində bu mənzərənin şahidi oluruq. Şeirdə deyilir:

Göz açanda səni belə görmədim,

Doğrudanmı məndə güman qocaldı?!

Dünya, sənin hikmətini bilmədim,

O şux anam, laçın anam qocaldı.

Vətənin isə öz şəhid övladına qayğısı, məhəbbəti əbədidir, sönməzdir və tükənməzdir. Vətən nə qədər var, Vətənin öz şəhid övladına göstərdiyi qayğı da var, əbədi məhəbbət də var.

Şairə həmin şeirin digər bəndində torpaq itkisi ilə övlad itkisini paralelləşdirir. Bu bəndə ananın dərdi təkcə itirdiyi övlad dərdi deyil. Onu şəhid olan övladının dərdindən çox düşmən əlində girov qalan doğma vətən torpaqlarının dərdi göynədir. Ona görə də şairə bu iki hissi bir bəndə sığışdıraraq yazır:

Bulaq idi qayım - qayım qaynayan,

Sısqalaşdı oldu ürək dağlayan,

Həsən kimi qardaş verib ağlayan,

Vətən deyib nə zamandan qocaldı.

Mahirə Nağıqızının bu kitaba daxil olan şeirlərinin hamısında insana, insanlığa, övlada, övladlığa olan məhəbbət sönməz, dönməz və güclüdür. O öz övladlarına - nəvələrinə söz deyəndə hər bir kəsin aqil sandığı insanları nümunə göstərir, o cür adlı - sanlı, ağıllı - kamallı insan olmalarını arzulayır. Bərkdə möhkəm, çətində, dözümlü, döyüşdə güclü olmağı tövsiyə edir. Şairənin gəlin köçən qıza xeyir - dua şəklində misralanmış "Gedirsən" şeirini oxuyanda ata evindən köçən qızlara ağbirçək nənə, ərə qardaş analarımızın verdiyi öyüd - nəsihət, xeyir - dua qulaqlarımızda səslənir:

Bu bir yoldur döngələri, yoxuşu,

Bir taleyə bir vurasız naxışı.

Qəlbimizdə rahatlıq var yaxşı ki,

Bəxt yolunu ər oğlannan gedirsən.

Altı bənddən ibarət olan şeirdən gətirdiyimiz bu nümunə sanki rəssamın kətana köçürdüyü bir tablodur. O, bizim gözümüzün qarşısında canlı bir varlıq kimi dayanıb. Bu üç bənd müqəddəs Abu - zəmzəm suyundan tutmuş, bir elin, bir ailənin, bir nəslin müqəddəs ağsaqqalına qədər hər şey, hər kəs xatırlanır və bu xatırlanmaların arxasında isə oğlan evinə gəlin köçən qızın əbədi xoşbəxt olmaq arzusu dayanır.

Şairənin şeirlərini oxuyanda duyursan ki, o, dünyanı hamıdan fərqli, şairanə, duyğulu başa düşür. Əmindir ki, biz olmasaq da, bu dünya elə belə güllü - çiçəkli, dağlı - dərəli, ölümlü - itimli və ağrılı - acılı həmişə var olacaqdır. Bundan qorxmağa, çəkinməyə belə lüzum yoxdur. Elə, bəlkə də, bu düşüncələrin təsiri altında müəllif "Qocalmaz" şeirində belə bir qənaətə gəlir ki:

Kim nə deyə, elə budu bu dünya,

Yarı oddu, yarı sudu bu dünya,

O dünyanın qorxusudu bu dünya,

Verər səni, məni qurban qocalmaz.

Xanım Mahirə Nağıqızının "Ruhuna beşiksə, tanı, Vətəndir" kitabını ona görə oxumağınızı məsləhət bilərdim ki, zamanınızda yaranan bayatıların möcüzəsi ilə üzbəüz qalasınız. Bu bayaılar, məşhur Qumilyovun dediyi kimi, yalnız "çöl mədəniyyətinin inciləri" kimi deyil, həm də insanın ifadə imkanlarının genişliik göstəricisi kimi maraqlıdır:

Bilmədi, naşıdı, qaldı,

Dərdimi daşıdı, qaldı.

Bu dərdə kimsə qalmazdı,

Gözümün yaşıdı, qaldı.

Və yaxud:

Ay dərdim, lələ dərdim,

Hey tutdun şələ, dərdim.

Yer dindi, göy ağladı,

Bezmədin hələ, dərdim.

Bu bayatılar bir möcüzədir və inanmaq olmur ki, həmin möcüzə bir-iki gün əvvəl yaranıb...

Mahirə xanım Hüseynova çox ciddi bir alimdir. 3 dərs vəsaiti, 1 metodik vəsait, 8 monoqrafiya müəllifi olan, ADPU Müasir Azərbaycan dili kafedrasının müdiri, filologiya elmləri doktoru Mahirə xanım ABŞ, Çexiya, Rusiya, Türkiyə, Qazaxstan, Ukrayna və digər xarici ölkələrdə elmi məqalələri ilə çap edilir.

"Ruhuna beşiksə,tanı, Vətəndir" kitabı ilə Mahirə xanım təsdiq etdi ki, bunlarla bərabər o, şair, həm də bənzərsiz şairdir.

Sərdar Zeynal,

şair, filologiya elmləri doktoru

Ədalət 2017.- 23 iyun.- S.4.