"Yenə həmən dünya, həmən qəfəsdi"...

Allahverdi Eminov

(əvvəli ötən şənbə sayımızda)

N.Oruc susdu. Handan -hana dedi:

-Yadındamı, Sabirin bir şeirlər kitabını vermişdim. Elə çayxanada vərəqlədin, sonra özümə qaytardın, dedin alaram.

-Aldım, amma sonralar itirdim, tapammadım, kənd evimizdəydi.

-Müəllim, - dedi - Onu saxlamışam, Sabirdən yeganə yadigardır, bir də əzbərlədiyim bir-iki şeirlərdi. Soyumuş çayını içdi, açıq qapıdan süzülən küləkdən ehtiyatlanıb qapını örtdü.

- İstedadlı adamdı, zəngin mütaliəsi vardı. - Susdu.

-Bəlkə "Əsgər qaşığı və mən" şeiri yadında ola? - İnamla dedim.

Nizaminin güclü hafizəsinə arxayınlıqla ümidimi itirmədim. O, heyfsiləndi və Sabir Məmmədzadədən iki şeir söylədi. Biri orijinal, çap olunmamışdı, digəri Sergey Yesenindən ilkin tərcümə idi. Onda Əliağa Kürçaylı Yeseninə qayıtmamışdı. Sabir Məmmədzadənin özünü Yeseninlə müqayisə eləməsi təsadüfi deyildi; kommunist ideologiyası istedadlı gənc şairin varlığını belə tanımırdı. Sabir bu şeirində yazmışdı:

Yesenin! Yadıma düşdün yenə sən,

Ev soyuq Şimalın odlu şairi.

Səni ürəyimdə gəzdirirəm mən.

Fəqət, sən ölüsən mən isə diri.

Fərqimiz nədir ki, açıq danış gəl,

İttiham günüdür, kəsmə səsini.

Sən özün yazmısan hamıdan əvvəl

Ölümlə həyatın fəlsəfəsini;

"Ayrılıq dəlidir, artıq əlvida! "

Dostum gözlərindən süzülməsin qəm.

Yeni bir şey deyil ölüm dünyada

Mən heç həyatı da yeni bilmirəm.

Sabir Məmmədzadə ilhamı çağırmayan, amma ilhamın qonağı olan şairdi. İşində səliqəli və tabeçi, amma öz poetik aləmini yaşayan şairdi. Özü də yeri gələndə sözlərini deyirdi və fərqinə varmadan azca gülümsünər, bərk avazla misralarını söyləyərdi. Bir gün işindən sonra görüşdük: Nizami Oruc da yanımda idi. Çay içməyə tələsmirdik. Yüksək əhvalla bir bənd şeir dedi, sonrakı əhvalatlar maraqsızdı:

Yetər çox danışma qaraçı qız,

Fal açıb falıma baxdığın bəsdi.

Yüz yol sınamışam öz bəxtimizi,

Yenə həmən dünya, həmən qəfəsdi.

Sabir Məmmədzadənin uzun illər işlədiyi Respublika Kitabxanasına getdim. Bir məqsədim də son bir - iki ildə nəşr olunmuş kitablarımın nüsxələrini verməkdi. Bu da bir mütaliəyə taleyidir ki, Bakıda kitablar satılan mağazalar şəhər merinin gözü qabağında kafelərə, ərzaq mağazalarına və qeyri pul qazandıran şəxsi obyektlərə çevrilmişdir! Müəlliflər yaxşı ki, cibinin xərciylə çap olunan kitablarını satmaq üçün "küçə bazarın"dan həya eləyib dost - tanışına bağışlayır və kitab-xanaları da unutmurlar... Nə isə, Sabir Məmmədzadə simasında itirilmiş istedadlı şairin irsi naməlum, dost - tanışlarının yaddaşında qalmışdırmı? Təbii ki, dünyasını dəyişənlər də yox deyil. Hər halda yaşayanlarımız yaşayırlar. Güman ki, onlar həmən poetik nümunələrin mətbuatda çapını unutmazlar. Beləliklə, mərhum şairimizin bəzi şeirlərini ilk dəfə oxuculara təqdim edirəm.

Həyat duman içində

Həyat duman içindədir, duman, duman...

Bu dumandan, bu zamandan

Qaçmaq olmur heç bir yana.

Niyə doğdun məni, ay ana!

Niyə doğdun məni, niyə?

Gəncliyini bir kişiyə

Qurban verən yazıq qadın!

Həyat üçün yaramadın!

Həyat üçün yaratmadın məni də sən.

Bir gecəlik əyləncədən yarandım mən.

Bir gecəlik əyləncədən yaranmışlar

Ömrü boyu lənətlənib, qarğınmışlar.

Hara getsə, hara qaçsa,

Kolumb olub dünya aşsa,

Lənətlərlə qarşılanır

Hər vaxt, hər an.

Həyat duman içindədir, duman, duman...

Dostum qədəhləri sən bir də doldur

Dərdimi bir anlıq unutmaq üçün.

Niyyətim də budur, arzum da budur,

İçmək istəyirəm ölüncə bu gün.

Kimə nə dəxli var, niyə içirəm.

Bir gözəl xanımın xəyanətindən

Əsla incimirəm ondan keçirəm.

Müasir bəylərin cinayətindən - heç danışmıram.

Vəzifə düşkünü kommunistlərin

İşin - gücünə mən qarışmıram

Sonu yaxınlaşan bu iblislərin

Cinayət işinə zaman baxacaq.

Mən araq içirəm, qoy bilsin hamı,

Ehey, Arfeniya bir araq gətir.

Pul ilə tanıyır adam adamı.

Artıq verəcəyəm, qaçaraq gətir.

Dostum, qədəhləri sən bir də doldur.

Dərdimi bir anlıq unutmaq üçün.

Niyyətim də budur, arzum da budur.

İçmək istəyirəm ölüncə bu gün.

Azərbaycan şairi, "Xumar", "İtmiş açar", "Ağ cücə, Qara cücə" kimi şeir kitablarının müəllifi Sabir Məmmədzadə 1931-ci ildə doğulmuş, 1984-cü ildə dünyasını dəyişmişdir. Biz artıq dilimizin kövrəkliyinə və etik çalarları gözləməsinə münasibətlə "dünyasını dəyişmişdir" söz birləşməsinə adət eləmişik. Fikrin məntiqi və xeyirxah tərəfi bir də ondadır - bizi əsil dünyada qoyub gedənlərin ruhi təsəllisi o olur - sağ qalan bizlər onları xatırlayaq, yaradıcı adamlardırsa irsini toplayaq, sayğı bəsləyək və çağdaş nəslə ötürək. Bəli, mənim qənaətimdir bu. Hərçənd, belə cavab işləri sənət adamlarının övladları, yaxınları, haçansa yaxşılığını görənlər... eləyirlər. Yaxşı insanlar sağ olsunlar. Amma heyf, taleyin bir qismətinə də dünyaya tək gələnlər, taleyinə övlad düşməyənlər də... var və belələrini xatırlamaq savabdır. Necə ki, gözəl şairimiz, vaxtsız aramızdan getmiş Sabir Məmmədzadə də istisna deyil... Bəlkə, şairin şeirinin sonunda "sual işarəsi" qoymadığı "Yenə həmən dünya, həmən qəfəsdi?..

Ədalət 2017.- 25 noyabr.- S.16.