Əbülfət MƏDƏTOĞLU

SÖZÜN MƏNİ SUSDURDUĞU YER

Əli Hacıya üz tutmuşam

Hər hansı bir yazı təkcə Sözün kağıza köçürülməsi deyil. Mənə görə bu həm də Sözə nəfəs verilməsidi, Sözün ətə-qana, cana gətirilməsidir. Deməli, Sözün danışan, özünü ifadə edən varlığa çevrilməsidir…

Bunları elə-belə demirəm. Çünki yazdığım yazının mövzusu 3 gündür ki, məni Sözün yüksələ biləcək son nöqtəsinə qədər havalandırıb. Və mən həmin o son nöqtədə Sözün gücünü, Sözün kəramətini görməyə, anlamağa başlamışam. Anladığım o Yerdən və Göydən fərqli olan dünyanın rəngarəngliyinin içində susub qalmaqdan başqa heç bir yol tapa bilməmişəm. Söz məni susdurub. Çünki Söz gülün, xüsusilə də qırxləçək qızılgülün qatları kimi bir-bir aralanıb. Dəftər vərəqləri kimi səhifələnib. Onların arasından Söz səsin formasında dayanıb qarşımda. Və:

mən sənin gözündən düşdüm, İlahi!

sən də sözlərimdən göyün altına…

adam tək torpağın istisi qaçıb

təzə don biç, gətir yerin qatına.

soyuyan ruhumu elə isit ki,

bu yer də göy kimi görünsün sənə.

elə redaktədən keçir bu ömrü,

təzə film kimi görünsün sənə..!

Bəli, bax, sözün göyün altıyla yerin arasındakı bu hökmü susdurur məni. Və susduğum anda da sanki kimsə məndən soruşur necəsən? Mən isə necə olduğumu, niyə bu hala düşdüyümü demək üçün söz axtarmıram. Əksinə, qarşımdakı o qat-qat sözün bir ləçəyinə toxunuram.

bir daha gəlmədin bu yaz gecəmə

bu qışdan çıxanı görüm necəsən.

tumurcuq bağlayır hələ sözlərim

ev tikib, ev yıxan görən necəsən…!

ütülənib dərdlərim gəlinliyim tək,

sən də mənsizliyin dur, yükünü çək.

hərdən saçlarını dağıdan külək

bir aça yaxanı, billəm necəsən…!

halım bir susuzun halıdı indi

vaxtın, əqrəbləri daladı indi.

getmisən yollar da xarabdı indi

yoxdu yola baxan, gələm, necəsən!

yuyulan görmədim üz qaraltısın

deyəsən sevgidə – söz qarıltısı…!

günahın özündə gəz qaraltısın,

mən də bir günahsız öləm, necəsən?!

Yəqin ki, bu şeiri oxuyandan sonra mənim halımın necə olduğunu artıq soruşmayacaqsınız. Hətta məni özünün bir parçası, ifadəsinin özü bilən Sən də soruşmayacaqsan. Axı, soruşsan onda deyəcəm ki,

hardasan, uzaq düşənim?!

qara günə sağ düşənim.

ay üzümə ağ düşənim

qapım açıqdı gələsən.

inanma Fələk qarıya,

körpünü saldım araya.

mən gəlim, sən gəl yarıya

necə ölürlər görəsən.

sinə göyərtdim sənə də,

ömür əritdim sənə də.

gəlmədin, bitdim sənə də

qız, səni qərib öləsən…

Təbii ki, bu qarğış deyil. Bu əslində həm də sözün içindəki o işığın, o diriliyin özünü hər kəsə göstərməsidi. O yerə qədər ki, orda söz bitir və bitən sözlə birlikdə həm də o sözü bitirən, göyərdən bitir. Və onda qəriblik, bir az da qərib kimi ölmək adamın ağlının ucundan gəlib keçir. Axı, bu bitmiş sözün çətiri altında uzanıb ölməkdən gözəl heç nə yoxdu. Və mən də eləcə o çətirin altında hələlik diz üstdə dayandığım sözün gözümün yaşından da dupduru olduğunu əminliklə əllərimi bir kitab səhifələri kimi bir-biriylə üz-üzə qoyuram. Və görürəm ki, əllərim sənin əllərinə bu günə qədər bir dəfə də olsun çiçək uzatmayıb. Buna görə də Sözə çevrilib, dinlənib, günahını misralayıbdı.

çiçək görməyib ki, əllərin məndən

yuma gözlərimi çiçək əllərim!

oxşaya bilmədi göz yaşlarını

bu qara üzümu yuya gözlərin!

Sözün bu qədər həlimliyi, bu qədər elastikliyi hardandı görəsən? Özümə verirəm bu sualı. Elə özüm də onun axtarışına çıxıram. Gəzirəm, dolaşıram təbii ki, sözün içində, sözün çəmənliyində. Və hər biri fərqli biçimdə, fərqli gözəllikdə olan çiçəklərin arasında görürəm sözü. Bax, onda bilirəm ki, göy üzündən gələn bu sözlər sığındıqları çiçəklərin arasında özlərinin gözəlliklərini gizlədirlər. O ana qədər ki, o çiçəklərin kəpənəklərini izləyə-izləyə, o sözün sahibi gəlib tapır onları. Əsl xiridarı, əsl ustadı, əsl bilicisi tapıb ortaya çıxarandan sonra sözün gözəlliyi hər tərəfə öz işığını saçmağa başlayır. Amma naşı qələminə tuş gələndə qolu-qanadı qırılmaqdan başqa gözəlliyi də xəzələ çevrilir Sözün. Şükürlər olsun ki, indi dünyasında olduğun Söz sözün o rəngarəngliyini, o ətrini, o bihuşdarlığını hopdurur mənə. Və mən də onda bir daha hiss edirəm ki:

bu yurd mənim gor evimdi

dayan görüm nə danışır

zalım qardaş, tənha burax

görüm gorum nə danışır?!

burax məni baş-başa sən

tanrı ilə savaşa sən.

alqışı – sən, qarğışı – mən

görüm tanrı nə danışır.

şərabı süz bu boş cama

burax məni bu axşama

yonulmamış baş daşıma

görüm dilim nə danışır.

Təbii ki, belə bir durumun içərisində mənim özümün özümə sual verməyim qəribə səslənəcək, qəribə görünəcək. Amma məndən asılı olmadan içərisində olduğum söz özü məni həmin o suallara doğru çəkib aparır. Sanki xatirələri, olmuşları yaddaşımda təzələmək, gözümün önündə canlandırmaq istəyir. və pıçıldayır ki:

xatirəmi bir yerə yaz

oxunmağa gün gələcək.

ya yaddaşda asıb saxla

boş vaxtı öldürəcək.

Hə, hər bir insan əgər özünü Tanrı bəndəsi sayırsa, onun içindəki sözün də Allahdan gəldiyinə şübhə yeri olmur. Ona görə də Sözə də Allahın bir zərrəsi kimi sayğı göstərir. Bax, bu mənada mən Allahın gülləsinin boşa çıxmadığına yüzə-yüz inanıram. Bu inancla da poeziyası şərdən, böhtandan, xüsusilə yamsılamadan şikəst, əlsiz-ayaqsız nəfəssiz fikirlərdən çox-çox uzaq olan Əli Hacının söz dünyasını işığın, ifadəsi kimi qəbul edirəm və özüm də o işığa bürünürəm. Çünki o işıqdan başqa bir kisəm yoxdu. Özü də o işıq sözün bütün mənalarında ruhun qidasıdı. Axı:

Kimim var sevə məni…

Tanrım, ruhum, bir də sən

Mən ölsəm yerdən götür

Görsünlər hər yerdəsən!

Qoy yusun buludların

Kəfənim yarpaq olsun

Başaltım yar yaylığı,

Başdaşım torpaq olsun!

Mən ki, sənin oxşarın…

İlahi! Dur dərd elə!

Bu yer götürməz məni

Öz yanında yer elə…!

Bəli, mən Əli Hacının «Yerimi yanında salmışam, Allah» kitabı haqqında isti-isti yazdığım bu beş-üç cümlənin Əli Hacı poeziyası barədə fikir çələnginə qoşmaq istəyində deyiləm. Bu onun ixtiyarındadı. Amma içimdə bir istək var, onu gizlədə bilmərəm. Yəni içimdən gəlib keçir ki, Əli bəyi bu şeir toplusuna görə bir oxucu, bir dost, bir sözdən başı çıxan Allah bəndəsi kimi ürəkdən təbrik edim. Sözün mübarək olsun, qardaş! –deyim.

Ədalət 2018.- 3 aprel.- S.8.