VƏ BÜTÜN QARANLIQ OTAQLAR - İŞIĞA GEDƏN YOL

R.Taqor deyir ki, "Şeirin saflığı qəlbin odu ilə yoxlanılır”. Ərəb filoloqları isə çox zaman şeirdə hər şeydən əvvəl vəzn və qafiyə axtarırlar. Belə dar və formal tələb təsiredici əsərlərin şeir adlandırılımasını aradan qaldırır, digər tərəfdən şeir ilə adi nəzmi birləşdirir, yəni şerin şeiriyyətini, ruhunu, məzmun və ideya cəhətini hesaba almır.

Həqiqi şeir insan qəlbinin canlı aynası, gözəl sənətlərin ən gözəlidir. Şeirdə həm musiqinin ahəngi, ritmi, həm rəsmin rəngarəng daxili cazibəsi həm heykəltaraşlığın füsunkar hüsnü vardır.

Tural Turan şeirə çevrilmiş söz haqqında söz deyən şairlərdəndəndir. Gənc şairin yeni çap olunmuş "Və bütün qaranlıq otaqlar” kitabının ön sözünü Rüstəm Behrudi yazıb. Şair gənc şairin şeirləri haqqında fikirlərini belə qeyd edir: " Əzizim Tural! Şeirlərin masamın üstündə... və nə yaxşı ki, sən bunları yazmısan!”

Yazmaq və yazdığına görə peşman olmayan söz adamına söylənilən bu fikirlər çox qiymətlidir. İnsan ruhunu, mənəvi dünyasını dincə qoyan misralar şairin söz xəsinəsinin incilərindəndir:

Yenə səhər açılır,

indən belə ən böyük tabut-azadlıq,

ən böyük Vətən başdaşıdır.

Vətəni hay-küy salmadan, mədhiyyə oxumadan sevmək necə də gözəldi. Şair bunu bütün varlığı ilə duyur və duyduqlarını şeir şəklində oxuculara çatdırır... Budur bir şairin fərqliliyi... Budur bir şairi yüz şairin içindən seçdirən amil. Pafosdan uzaq, səmimi və bir o qədər içdən yazılan misralar...

...Söndür!

Söndür gözlərindəki yiyəsiz işığı,

Qoru özünü unutduğun küçələrdən.

Sən qadınsan axı...!

Bir qadını qorumaq onu sevməkdən daha böyük işdi. Sevmək hələ hər şey demək deyil. Sevginin yolu əzablı və iztirablıdır. Şair bu əzabı ruhuna, qəlbinə, bütün varlığına hopdurur. O bunu həm də ona görə edir ki, hər nəsnəni su kimi alışıb yanan duyğularına çiləyə bilsin...

Yıxıldım duamın üstə...

Ovcumu quc, ağla məni,

Bax, əlsiz gəlirəm, tanrı,

Bətninlə qucaqla məni.

Tanrı və şair arasında arzuların qovşağı ancaq bir nöqtədə birləşir: "Quvuşmaq” nöqtəsində... Tural Turan gördüyü və duyduğu dünyadan qopur, ruhunu Tanrının əllərinə təslim edir və bir növ rahatlıq tapır: "Ağrılardan qurtulmaq üçün...”

Bütün saatlar tanrıya işləyir,

əqrəblər vurur ömrümüzün boynunu

birdən altmışa saya-saya...

Tural Turan zamanın fəlsəfi dərkində azaddır. O ruhundakı zamanı və zamandakı ruhunu rahatlıqla idarə edə bilir. Tural Turan gah şaman ruhunu, gah da dərviş ruhunu yaşaya bilir. O şaman kimi ulu şüurdan istifadə edir, dərviş kimi ruhi narahatlığını ifadə edə bilir...

Sən gələndən

Ovuclarıma yazıram şeirlərimi,

əllərimi açanda

dua yerinə qəbul olunsun deyə...

Şair insanlar arasında özenəbənzər, ruhuna yaxın, qəlbinə doğma insanların axtarışındadır. Bu axtarış uzun bir yolun başlanğıcında onu təqib edir. Həm də bu yolda o şairliyin formulu ilə tanış olur. Rüstəm Behrudi də kitabın ön sözündə qeyd edir ki, "Mən uzun illərdi düşünürəm ki, şairlik-bütün ömrün boyu özünəbənzər adam axtarmaq, sonunda da onu tapmamaqdı.

Bu şairliyin formuludur. Ağır da olsa bunu sənə arzulayıram.”

Bəli, şairliyin formulunu tapmaq və onu öz dünyanda yaşatmaq gözəldi. Tural Turan bu formulu tapıb və bu formulu öz dünyasında yaşada bilir...

...Ay işığı, məni göndər-

Göylərdən baxan məni.

Məni düz görməyənlər

Tanısın yaxından məni...

Şeirlərin tarixi onun müəllifinin ömrünü müəyyən edir. "Şeirin ömrü müəllifin ömrünə bərabərdir” deyirlər. Tural Turan şeirlərinin ömrünü duaya, etiraza, meydan oxumağa və fəlsəfi düşüncəyə tapşırıb. Bu tapşırıq ciddi tapşırıqdır. Bu tapşırıqdan qaçış yoxdur...

Tökülür ölümün dişi,

Ayağı tutulur zamanın...

Tanrı başdaşı olacaq

Sonuncu ölən adamın.

...Qız qarıyacaq tabutlar

Ölümün can verdiyi gün.

Qandalı qırmış ümidlər

Üstünə yeriyəcək göyün...

Tənha qalacaq göy üzü...

Tanrısız o da bezəcək.

Başın qoyub ağlamağa

Bir dəli adam gəzəcək.

Tural Turanın "Və bütün qaranlıq otaqlar” kitabı oxucuları aydınlığa, mənəvi işığa çıxaracaq kitabdır. İşığın, aydınlığın mübarək, şair!

Tural Cəfərli

Ədalət 2018.- 21 dekabr.- S.8.