Qəribədir bu həyat...

İdris Şükürlü

Oxuyurdu. Səsi qövsəl-qüzeydə, dağlarda, qayalarda, dərələrdə əks-səda verirdi.

Sonra daha geniş auditoriyada oxumaq istəyirdi. Müsiqi təhsili almasaydı, səsinə güvənməsəydi, Xan Şuşinskinin, Vasif Adıgözəlovun sınaqlarından uğurla çıxmazdı.

Bəs necə oldu ki, Asəf Zeynallı adına orta musiqi məktəbində oxuyan tələbə yoldaşlarının çoxu xanəndəlik sənətində tanınıb şöhrət tapdı, Xalq artisti, Əməkdar artist adını aldı? Həyatın dolanbac yollarında Sulduzun qarşısına çıxan gözlənilməz maneələr onu şöhrətin zirvəsinə yüksəlməyə qoymadı.

İncə qəlb sahibi, şaqraq səsli Sulduz Həşimli ötən illəri xatırlayır. Sanki, onunla birlikdə tale yolları ilə addımlayırıq. Budur, onun səsi Bül-bül bulağının qarşısındakı dağlara dəyib əks-səda verir. Quşların cəh-cəhi ona səs verir. Ondan iki yaş böyük olan xalası oğlu xanəndəXanhüseyin Sulduzlu oxumağa həvəsləndirdi. Sonralar Xanhüseyin tanınmış müğənni oldu, kasetləri çıxdı.

Sulduz əsgərlikdən qayıtdı. Yaxınları, qohum-əqrəba yığışıb şadyanalıq etdilər. Altı aydan sonra o, Sumqayıta-dayısı İslamgilə getdi. Dayısı Lenin ordenli inşaatçı idi, dünyanın gəliş-gedişindən yaxşı baş çıxarırdı. Bir gün o, söhbətin şirin yerində Sulduza dedi:

- Bacıoğlu, bilirəm sən fəhlə işləyən deyilsən. Sənin yaxşı səsin var. İstəyin səsin sehrinə düşməkdir. Arzun səni öz ardınca aparacaq.Bu yoldan dönmə...

Sumqayıtda konsert vardı. Sulduz da konserti dinləməyə getmişdi. Oxuyanları dinlədikcə Sulduz hiss etdi ki, onun da ürəyindən oxumaq keçir. Bədii rəhbər Sulduzun ürəyindən keçənləri duydu.

-Oxumaq istəyirsən?-soruşdu.

-İcazə versəniz, oxuyaram

-Məşqsiz oxumaq çətin olar, özün bil.

Sulduz "Sona bülbüllər”i oxudu.Xeyli əl çaldılar.

-Daha nə oxuyacaqsan?

-"Qarabağ şikəstəsi”ni.

Bədii rəhbərin könlü açılmışdı. Yeni bir müğənni kəşf edirdi. Sulduza gül təqdim etdilər. Deyəsən başqası üçün gələn gülü ona vermişdilər. Konsert başa çatdı. Ona çox adam yanaşır, həmsöhbət olmaq istəyirdi. Bədii rəhbər Sulduza dedi:

- Gəl bizim ansamblda məşqlərə başlasan yaxşıdı.

Sulduz sesi:

-Mən çox istərdim. Ancaq Asəf Zeynallıya sənədlərimi vermək istəyirəm.

-Uğur olsun, bizimlə əlaqə saxla.

74-cü ilin yayı idi. Vahid Abdullayev ikinci kursda oxuyurdu. O, Sulduza dedi:

-Gəl səsini yoxlayaq. Nə oxuyacaqsan?

-"Cahargah” pis olmazdı.

Sulduzun oxuması Vahidin eynini açdı. O, dedi:

-Sən artıq tələbəsən. Gecikmə, sənədlərini təqdim et.

Asəf Zeynallıya 7 yerə 165 nəfər sənəd vermişdi. İçəri keçdi. Tar müəllimi Elxan Quliyev soruşdu:

-Oğul, nə oxuyacaqsan?

-"Cahargah”ı.

-Yoxlamaq üçün bir dəfə oxumalısan.Bacararsanmı?

-Bəli.

-Onda başlayaq .

Sulduz Həşimli "Cahargah” muğamının maye şöbəsini oxudu. Sonra "Bəstənigar”ı oxumaq istəyirdi. Sulduz gördü ki, çalğı alətlərində düz çalmırlar. Bu onu yoxlamaq üçün imiş. "Mənsuriyyə”ni ifa edir. Elxan müəllim soruşur:

- Sən "Mənsuriyyə”ni yenidən oxuya bilərsənmi?

-Əlbəttə,- deyə Sulduz həvəslə bildirir.

-Başla görək.

"Mənsuriyyə” heyranlıqla dinləyən, Elxan Quliyev və başqa musiqi ustaları ona qiymət verdilər.

-Oğul, "5”-ə layiq oxudun.

Sulduz Həşimli ikinci kursda oxuyurdu. Məktəbin direktoru Vasif Adıgözəlova rast gəlir.

Sulduza təəccüblə baxaraq soruşur:

-Sən tələbəsən?

-Bəli?

-Elə bildim yoxlamaya gəlibsən.

-Aü müəllim, kasıb tələbəyəm, məndən nə yoxlama?

-Gedək otağıma,-Vasif müəllim irəli keçdi.

-Hansı şöbədə oxuyursan?

-Muğam şöbəsində. Sahib Şükürovun sinfində (o, Razi Şükürovun atası idi).

-Get müəllimini çağır.

Sahib müəllim Sulduzdan soruşdu:

-Xeyir ola? Bəlkə bir iş görmüsən?

-Narahat olmayın, müəllim elə-belə çağırır.

Hər ikisi içəri daxil oldu. Vasif müəllim soruşdu:

-Bu tələbə necə oxuyur?

-Nümunəvi tələbədir, yaxşı səsi var.

-"Cahargah”ı oxuya bilərsən?

-Bəli.

Sulduz oxuması Vasif müəllimin xoşuna gəldi.O,Sahib müəllimə tərəf dönüb, dedi:

-İstedadlı tələbədir, ondan muğayat ol, gələcəyi var.

Xan Şuşunskinin sınağından da Sulduz uğurla çıxıb. Hətta, Lerikli olduğunu biləndə təəccübünü gizlədə bilməyib.

Təhsil illəri başa çatdı. Xoş günlər idi. Məmmədbağır Bağırzadəni, Hacıbaba Hüseynovu, Səfa Qəhrəmanovu, Səxavət Məmmədovu unuda bilmir. Təyinat vaxtı gəldi. Onu Azərbaycan Opera və Balet Teatrında işləməyə göndərmək istəyirdilər. Sulduz isə Lerikə getmək qərarında idi. Vasif Adıgözəlov Sulduzun fikrini öyrənib dedi:

-Bir quşun ki, başı kənddə ola, arxası şəhərə şərafətli olar.Oğul, get fikirləş, bəlkə fikrindən döndün.

Səfa dedi:

-Sulduz, əgər təyinat yerinə getmək istəmirsənsə, Vasif müəllimə deyək. Məni sənin yerinə göndərsinlər.

Elə də oldu.

Sulduz Lerikə gəldi. Lerikdə avtoklub müdiri oldu. Yardımlıda musiqi müəllimi işlədi. Sonra Biləsuvara köçdü. Arxangelovka (indiki Bağbanlar) kəndi onu ağuşuna aldı. Klubda işlədi bədii rəhbər oldu. Opera və Balet Teatrını kluba dəyişən Sulduz üçün Muğanda yaşamaq çətin oldu. O, uca dağlara, yaşıl meşələrə, sərin və saf çeşməli bulaqlara öyrəşmişdi. Dağa çıxıb Lerikin, Yardımlının kəndlərinə tamaşa etməkdən, Savalanı görməkdən ötrü darıxırdı. Biləsuvarda da çox qalmadı. Bakının Mərdəkan qəsəbəsinə köçdü.

SSRİ dağılırdı, Azərbaycanda vəziyyət qarışıq idi. Oğlu Pərvin də oxuyurdu. İrana gediş-gəliş başlamışdı. İş elə gətirdi ki, İranın Parsabad şəhərinə getdi. Onu buradakı toylara aparmağa başladılar. Səs-sorağı getdikcə yayılırdı. Onu və oğlunu toylara aparmaq üçün toy sahibləri növbəyə düzülmüşdülər. Bu isə yerli müğənnilərin xoşuna gəlmirdi. Onun səsini batırmaq üçün fürsət axtarırdılar. Və oğlu ilə birlikdə iranlı müğənnilər tərəfindən zəhərləndi. Sulduzun səsi batdı, uzun müalicədən sonra oxumağa başladı. Bu əhvalatdan sonra ruhdan düşsə də, özündə güc toplayıb oxudu. Və məclislərdə oxumağını davam etdirdi.Toylarda onun səsini həvəslə dinlədilər. İndi gənclər muğamı dinləməyə az maraq göstərsələr də, muğam muğam olaraq qalır.

-Toy müğənnilərinin sınaq meydanıdır,-deyir Sulduz.-Müğənninin təkcə səsinə qulaq asmırlar. Onun hər bir hərəkəti tamaşaçılar tərəfindən diqqətlə izlənilir. Xalq ruhunu, istəyini ifa edən məclisdə o, səhv etməməli, mədəni rəftarı ilə yadda qalmalıdır. Səhnə bizi yaxşı sınayır.

Bəli, 7 yaşında atası Poladxanı itirən Sulduz atasının zümzüməsinə hələ uşaqlıqda həsrət qalsa da, onun adını ucaldıb, yaşadıb. Özünün bir neçə mahnısı var. Hamısı da xalq ruhundan qidalanır. Əlibala Hacızadənin sözlərinə bəstələnmiş mahnıları ifa etməyi çox sevir. Səkinə İsmayılova, Zümrüd Məmmədova, Qəndab Quliyeva, Məhəbbət Kazımov (Allah onarəhmət eləsin), Vəliağa Tağıyev və Manaf Rəhmətovla bağlı çoxlu xatirələr var.

Məşhur türk müğənnisi Zəki Müren dünyasını dəyişəndə Türkiyə mətbuatı yazmışdı ki, Türkiyə mahnısının günəşi batdı. Doğrudan da hər bir müğənni xalqın səsi, nəfəsi sayılır. Sulduz Həşimli də bu səsin, nəfəsin bir hissəsidir, onu qoruyur, hifz edir.

Ədalət.-2019.-31 may.-S.8.