LAL AXIN...

Layihənin istiqaməti: Azərbaycanın dövlətçilik tarixinin, milli adət-ənənələrinin, elm və mədəniyyətinin təbliği

(əvvəli ötən sayımızda)

Pedoqoji təcrübəsi olan, uzun müddət müəllim, məktəb direktoru işləyən bir adam kimi dayısı onlarla çox səmimi rəftar edir, gözəl dil tapmışdı:

- "Göyərçin" jurnalı balalarımızındı da... Siz də onun zəhmətini çəkənlər... İçək elə sizin sağlığınıza... Bizim Qaramahmudlu kəndinə xoş gəlmisiniz! Əlisəfanı da sağ olsun da, belə bir xeyirxah işi görüb...

Hikmət müəllim o an dilləndi:

- Bəli... Katibimiz Mahmudov da ondan razı olana oxşadı.

Onun bu sözləri inandırıcı olmasa da, gülümsədi, daha bir söz demədi. Mahmudovla aralarında az qalmaqallar yaşanmamışdı. Hətta çox-çox sonralar Ramiz həkim öz kitabının üstünü yazanda, içəridə əyləşənlərə dedi:

- İnanın, o vaxt hər adam birinci katib Bilal Mahmudova söz deyə bilmirdi. Əlisəfa müəllim isə həmişə onunla döşləşərdi...

Hətta bu barədə "Ömür içində ömür" kitabına xoş sözlər yazıb ona verəndə də, orada qeyd etmişdi: "Sözü çəkinmədən üzə deyən, obyektiv olan həmyerlim Azayev Əlisəfa müəllimə... Müəllifdən".

Unuda bilmədiyi bir söhbətdi... Dayısıgildə olanda, yemək-içməyin şirin yerində söhbət yazıçı Əlfi Qasımovdan, onun burada, kəndlərində, dayısıgildə qonaq olmasından düşdü. Onda Hikmət müəllim özünəməxsus bir tərzdə baməzəliklə gülümsəyərək dedi:

- Əlfi Qasımov bir yazıçı, bir insan olaraq çox orijinal adamdı. Bilirsiz də, onun özünəməxsus içki içməyi var... Bir dəfə bir məclisdə idik, dolu qədəhi əlinə alıb, sağlıq deyərək, elə gözəl bir şəkildə yuxarı qaldırıb, ağzına tərəf apararaq, "hop..." eləyərək içdi kig

Qonaqlar onun bu sözlərinə gülüşdülər:

- Hə... Məzən olsun...

- Adət, vərdişdi də...

Dayısı gülümsədi:

- Bəlkə də...

Hikmət müəllim dedi:

- Mən də belə hərəkət etmək istədim... Özü də bilirsiz də, o "hop..." eləyib içəndən sonra əli ilə mədəsinin üstünü yuxarıdan aşağı elə məzəliliklə sığallayır ki, adamın lap həvəsi gəlir.

Dayısı soruşdu:

- Siz də təkrarladınız?

- Yox ey... Etməyimə də özüm peşman oldum... Necə çeçədimsə, araq içmək, mədə sığallamaq nə, heç nə yadıma düşmədi. Peşmançılıq içində dərhal ayaq üstə qalxıb, özümə gəlməyə çalışdım... Yamanca pis çeçədim, öskürək, asqıraq tutdu məni...

Həmin görüşdən bir müddət sonra Bakıda olanda onlarla görüşdü. Nəşriyyatda, "Göyərçin" jurnalı redaksiyasında. Bu jurnalda hələ onları tanımazdan əvvəl bir neçə kiçik hekayəsi dərc olunmuşdu. İndi də ona yer verirdilər.

Söhbət zamanı gəlişinin məqsədini soruşanda, dedi:

- Sənədlərimi Yazarlar İttifaqına üzv qəbul olunmaq üçün təqdim etməyə gəlmişəm. İndi də deyirlər ki, iki yazıçı, bir şair zəmanət verməlidi.

Bu an heç gözlənilmədiyi halda Hikmət Ziya dedi:

- Şair, biz də şair...

Susduğumu görüb dedi:

- Yoxsa, bizim şairliyimizə şübhəniz var?

- Yox... Allah eləməsin... Siz mənim üçün əsil mənada öz şeirlərinizlə ucalıq, kamillik zirvəsisiniz!

Onun bu xoş sözləri bu gözəl, əsil mənada nəcib, ləyaqətli, sanki lal axınlı bir insan olan Hikmət Ziyanı təsirləndirən kimi oldu. Həqiqətən də o çox gözəl bir ziyalı adam idi. Öz sadəliyi, uyarlı geyim-kecimi, insani hərəkətləri, gözəl davranışı, göz oxşayan uca boy-buxunu, şəxsiyyəti, baxışı ilə... Sanki şuşalı kimi, Şuşanın rəmzi idi.

Ona verilən zəmanət bu məzmunda idi:

"Mən, gənc yazıçı Əlisəfa Azayevin çoxdan tanıyıram. Onun hekayələri qəzet və curnallarımızda dərc olunmaqdadır. "Yeddi il sonra" və "Çin qıvzılgülü" kitablarında əsasən zəhmət adamlarının, inzibati orqan işçilərinin həyatından bəhs edilir, müasir gənclərimizin işindən, mübarizəsindən və fəal həyat mövqeyindən söz açılır. Hər şeydən əvvəl qeyd etməliyəm ki, bir küll halında Əlisəfa Azayevin hekayə və povestləri maraqla oxunur, müxtəlif hadisə və əhvalatları ustalıqla həyatın özündən alıb onları bədii şəkildə oxucuya qaytara bilir və beləliklə qarşısına qoyduğu məqsədə nail olur.

Bir məziyyət kimi bunu da söyləməyi lazım bilirəm ki, Əlisəfa Azayev yazılarında böyüklüyündən. kiçikliyindən asılı olmayaraq, hər bir əsərində öz gənc oxucularına bu və ya digər ideyanı, fikri, tərbiyəvi əhəmiyyəti olan mətləbi şüarçılıqla, quru nəsihət yolu ilə deyil, hər hansı həyatı bir səhnəni təsvir etməklə aşılayır ki, bu da sənətdə mühüm şərtlərdən biridir.

Onun hekayələri zəngin müşahidə əsasında yazılmış və insanda düzlük, əməksevərlik, çətinliklərlə qarşılaşdıqda dözümlü olmaq, özündən böyüklərə hörmət, kiçiklərə qayğı göstərmək və s. kimi yüksək mənəvi keyfiyyətlər tərbiyə etmək məqsədi daşıyır. Müasirlik həmin hekayələrin əksəriyyətinə xas başlıca xüsusiyyətdir.

Povestləri də maraqla oxunur. "Toy gecəsi qəsd" povestindən ayrıca danışmaq istərdim. Çünki həmin əsər həm mövzu cəhətdən, həm də yazıçının bədii imkanlarını daha qabarıq və daha dərindən duymaq, qiymətləndirmək baxımından xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Açıq-aydın hiss olunur ki, müəllif əsərini yazmazdan əvvəl orqan işçilərinin həyatını, iş üsulunu, bir sıra hüquqi məsələləri dərindən mütaliə edib öyrənmişdir ki, bu da povestin həyati çıxmasını, inandırıcı olmasını təmin etmişdir. "Toy gecəsi qəsd" povesti sözsüz ki, milis, prokurorluq işçilərinin çətin məsuliyyətli, eyni zamanda şərəfli həyatına həsr edilmiş əsərlərimiz arasında öz yerini tutacaqdır.

"Toy gecəsi qəsd" povestinin maraqlı sujet xətti vardır və müəllif həmin xətti inkişaf etdirdikcə öz qəhrəmanlarının mənəvi simasını ustalıqla açmağa müvəffəq olmuşdur. Gənc müstəntiq Faiq Qasımovun toyudur, o, sevdiyi Aygünlə evlənir. Lakin elə həmin gecə toyun sonunda ən yaxın adamlar qalanda bəyə də cəsarət üçün yüz qram konyak içirdirlər və Faiq gəlin otağında - Aygünün gözünün qabağında gözlənilmədən ölür. Məlum olur ki, onu zəhərləmişlər. Kim zəhərləyib? Bu sual hamını düşündürür. Respublika prokurorluğunun mühüm işlər müstəntiqi Azər Babayev onları bu intizardan qurtarır.

Bir sözlə gənc yazıçı Əlisəfa Azayevin hekayələri kimi, povestləri də oxunaqlıdır. Ondan daha gözəl əsərlər gözləyə bilərik və bu ümiddəyik. Odur ki, onun SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvülüyünə qəbul edilməsinə zəmanət verirəm.

SSRİ Yazıçılar İttifaqının

üzvü: İmza Hikmət Ziya

ƏLİSƏFA AZAYEV

Ədalət 2019.- 30 yanvar.- S.7.