EYVANIMA BİR QUŞ QONDU

... Həmişə yaz gələndə mənim eyvanımın pəncərəsində bir qaranquş olardı. Və bu qaranquş orda özünə yuva qurmuşdu. Çör-çöpdən nə tapırdısa gətirib yığıb orda, özünə bir ocaq yaratmışdı. Hər yaz gələndə o quş gələrdi, orda yumutlayardı, balalayardı. Və biz də onlara böyük sevgi və məhəbbətlə, istəklə yanaşardıq. Balalarıma deyirdim birdən çaşarsınıza ha, o quşun yuvasını dağıdarsınız, aman gündü. Çünki qaranquşun qarğışı çox ağır olur.

Bax, beləcə, illər keçdi, o quş hər yaz bizim eyvanımıza gəldi, yuvasına qondu, balalar dünyaya gətirdi və yenidən qanadlanıb uçdular. Və bir gün o quş gələndə gördü ki, o yuva yoxdu. O yuvanı da hansısa bir pişik çıxıb dağıtmışdı. Quş o vaxtdan çıxıb getdi və bir daha bizim eyvanımıza qonmadı. Yadıma böyük Musa Yaqubun bu şeiri düşür:

Leyləklərin çöp yuvası boş qalıb,

Bahar gedib, payız gəlib, qış qalıb.

Göy çəməndə ocaq yanıb, daş qalıb,

Bu dünyanın qara daşı göyərməz.

Və həmin quş küsüb getdi... Biz də gözləyirdik görəsən, o qaranquş yenə gələcəkmi? Illər keçdi, o qaranquş gəlmədi. Amma bir neçə gün bundan əvvəl yenidən eyvana çıxmışdı. Gördüm ki, eyvanda bir quş var. Qaranquş deyildi, başqa bir quş idi, yem axtarırdı. Özü də o quş nə sərçəyə bənzəyirdi, nə qaranquşa bənzəyirdi, nə də başqasına... qeyri-adi bir quş idi. O quşlar adətən yazın gəlməyini bildirir. Qeyri-adi, çox şirin, musiqiyə bənzər səs çıxarırlar. Və o quş da eyvanda ora baxdı, bura baxdı və o şirin səsi çıxarmağa başladı. Diqqətlə o quşa baxdım, baxdım, birdən yadıma mənim eyvanımdan uçub gedən qaranquş düşdü. Gördüm ki, o quş nəsə yem axtarır, nəsə acdı. Fürsətdən istifadə eləyib evdə bir ovuc buğda vardı, aparıb səpdim ətrafa. Gördüm o quş dəni yeməyə başladı. Yedi, yedi, axırda əvvəlki səsiylə bir mahnı oxudu. Bilmirəm, bu mahnı idimi, quş səsi idimi, amma bildiyim odur ki, çox qəribə bir səs idi. Və bu qəribə səs məni çox təəccübləndirdi.

Bir müddətdən sonra içəri keçib o pəncərədən o quşa baxdım. Quşun tez-tez ətrafına baxaraq dənləri yeməyi mənim daha çox diqqətimi cəlb elədi. Sanki quş qorxurdu ki, kimsə onu vuracaq, kimsə ona daş atacaq, kimsə onu öldürəcək. Dəni dimdikləyib yeyirdi, sonra başını qaldırıb ətrafına baxırdı... yenə yeyirdi, yenə ətrafına baxırdı. Və hər dəfə yeyəndə, başını qaldıranda sanki Allaha şükür eləyirdi ki, nə yaxşı mənim qarşıma bu dəni atıblar. Beləcə, o quş beş-on dəqiqə mənim eyvanımda durdu, durdu, dəni yeyib uçdu. Çox pis oldum. Dedim görəsən, bu quş bir də mənim eyvanıma gələcəkmi?

Amma heç iki gün keçmədi ki, yenə həmin quş mənim eyvanımın məhəccərinə qondu, qəribə səs çıxardı. Və bəlkə də o insanları haraylayırdı ki, ay insanlar, bir az insaflı olun, bir az mürvətli olun, bizə dəyməyin, biz sizi seviriksə, siz də bizi sevməlisiniz. Bir sözlə, həmin quş hər gün olmasa da, iki-üç gündən bir mənim eyvanıma qonur. Və mən də iki-üç gündən bir həmin quşa dən səpirəm. Vallah, heç birlmirəm, hardandı, bu hansı hisslərdi, hansı duyğulardı, hansı sevgidi, amma bildiyim odur ki, hər şeyi Allah yaradıb. Bütün canlılar yaşamaq istəyir, bütün canlılar dünyanın havasını ciyərlərinə çəkmək istəyir.

... O quş da yaşamaq istəyir... dünyanın havasını canına çəkmək istəyir... yazı görmək istəyir... ağacların budaqlarında öz şirin mahnısını oxumaq istəyir. Və o quş bizdən beş metr o tərəfdəki ağaca uçub qonur və təzədən öz yaz mahnısını oxuyurdu. Amma həyətə düşəndə kədərli anlar gördüm. Gördüm ki, bir göyərçin ölüb və yerdə qalıb. Bu vaxt onu bir pişik ağzınağına alıb harasa gedirdi. Fikirləşdim ki, bu quş ya baxımsızlıqdan, ya diqqətsizlikdən, ya da insanların zərbəsindən belə ölüb. Amma bir balaca həyətdən addımladım, məktəb tərəfə getdim, gördüm ki, orda da bir quş ölüsü var. Bu da göyərçindi.

Çox qəribədi, son vaxtlar quşlar şəhərdə, Bakıda kütləvi şəkildə qırılırlar. Bu barədə mən hardasa oxumuşdum, amma görməmişdim. Gördüm və çox pis oldum. Bilmirəm, quşların ürəyi partlayır, quşlar sıxılır, quşlar insanların bu çətin zəmanədə boğulduğunu, sıxıldığını hiss eləyir, bu vəziyyətlərə düşür, deyə bilmərəm. Bildiyim odur ki, artıq quşlar da dünyanın bu sıxıntısına, bu bəlasına dözə bilmirlər. Yadıma böyük şair Ramiz Rövşənin "Ölü dəniz” şeirindən bu misralar düşür:

O ölən dənizdən axı nə qaldı?

Qum örtdü, gizlətdi son ləpirləri.

Qum üstə bir ölü qağayılardı,

Bir də ki, zorlanmış su pəriləri...

... Bax, beləcə... O vaxtlar böyük Ramiz Rövşən də quşların ölümünü sanki görüb və onu bir bəşəri faciə kimi, bəşəri dərd kimi, bəşəri kədər kimi oxucuya çatdırıb. Və bu gün biz tək insanların ölümünə yox, hər bir canlının ölümünə, hər bir canlının həyatına nöqtə qoyulmasına qarşı mübarizə aparmalıyıq. Və hər bir canlını sevməli, qorumalı, onlara sevgiylə yanaşmalıyıq. Və Allah-Təala bütün canlıları yaradanda onlara ürək verib, göz verib, onlara həyat verib... Və bu quşlar da Allahın yaratdığı böyük bir canlıdır... Və biz hər şeyi vevməliyik – təbiəti sevməliyik, insanları sevməliyik, Allah-Təala nə veribsə, onların hamısını sevməliyik və qorumalıyıq...

... Yenidən eyvanıma baxırdım. Gördüm ki, həmin quş gəlib qondu eyvana və qəribə bir mahnı oxuyurdu. Və bu qəribə mahnı mənə yaz mahnısını xatırlatdı... və bu qəribə mahnı mənə həyat eşqini xatırlatdı... və bu qəribə mahnı mənə hələ yaşamağa dəyər, dünyanı sevməyə dəyər, dünyanın gözəliklərini qorumağa dəyər duyğularını aşıladı. Gəlin, dünyamızı, onun gözəlliyini, onun nəyi varsa, hamısını qoruyaq və üzü sabaha aparaq. Biz onu qorusaq, üzü sabaha aparsaq, Allah da bizi qoruyacaq...

Faiq QİSMƏTOĞLU

Ədalət.- 2020.- 23 aprel.- S.4.