Xəzərin içərisində...
Bir azdan buralara maşınla gedəcəyik
Dünyanın ən böyük gölündə
dünyanın üçüncü ən böyük layihəsi
həyata keçə bilər
Yaxın vaxtlarda koreyalı
ekspertlər "Bakı Körfəzi Dəniz
Körpüsü" layihəsi üzrə bəzi
detalları dəqiqləşdirmək üçün Azərbaycana
gələcək. Nəqliyyat Nazirliyi nəqliyyat
siyasəti və iqtisadiyyat şöbəsinin müdiri Sədrəddin
Məmmədovun "APA-Economics"ə bildirdiyinə görə,
Koreya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Agentliyinin (KOİCA)
ayırdığı qrant hesabına layihə üzrə
texniki tapşırıq və texniki-iqtisadi əsaslandırma
layihəsi hazırlanacaq.
"Bizim layihə ilə
bağlı bəzi təkliflərimiz var. KOİCA-ya
bildirmişik və yaxın vaxtlarda "Dong Sung Engineering"
şirkətinin mütəxəssislərinin Azərbaycana səfəri
təşkil olunacaq", - deyə nazirlik rəsmisi
vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, layihənin üç mərhələdə həyata keçirilməsi planlaşdırılır. Layihələndirmə işləri, texniki-iqtisadi əsaslandırmanın hazırlanması və konsorsiumun yaradılması ən azı 3 il çəkəcək. "Biz istəyirik ki, bu layihə tez bir zamanda reallaşsın. Bu layihəyə maraq böyükdür", - deyə S.Məmmədov vurğulayıb. O, körpüdən Zirə (keçmiş Nargin) adasında yaradılacaq şəhərciyə yol olacağını da vurğulayıb.
Hazırda "Eurocity" Şirkətlər Qrupu tərəfindən Xəzər dənizində yerləşən Zirə adasında ekoloji kurort kompleksinin yaradılmasını nəzərdə tutan "Zirə Sıfır İxrac Adası" layihəsi üzrə iş aparılır.
Qeyd edək ki, Şıx qəsəbəsindən Zığ qəsəbəsinə qədər dəniz (Bakı buxtası) üzərindən salınacaq körpünün əsas hissəsinin (dənizin üzərindəki hissə) uzunluğu 13,5-15 km təşkil edəcək. Bakını əhatə edən dairəvi yola birləşəcək körpünün kommunikasiyaları ilə birlikdə uzunluğu 20 km-dən çox olacaq.
Dəniz körpüsü gəmilərin hərəkətinə
mane olmamaq üçün hündür dayaqlar üzərində
inşa olunacaq. Körpünün
dayanıqlığını və elastikliyini təmin etmək
məqsədi ilə kanatlardan istifadə ediləcək.
Körpünün altından 40 min tona qədər dedveydi olan
gəmilər keçə biləcək. Koreya tərəfi
bu körpünün tikintisinə təxminən 1 mlrd. dollar həcmində
vəsait ayıracaq.
Ələt qəsəbəsi
yaxınlığında inşa olunacaq yeni Bakı Beynəlxalq
Dəniz Limanında isə regionda analoqu olmayan Logistika Mərkəzinin
yaradılması nəzərdə tutulur. "Limanın baş planı oktyabr
ayına hazır olacaq. Mərkəz barədə qərar qəbul
olunsa, bu, limanın baş planına
uyğunlaşdırılacaq", - deyə S.Məmmədov
bildirib.
Onun sözlərinə görə, Logistika Mərkəzi yük axınlarının idarə olunması, malların dəstləşdirilməsi, çeşidlənməsi və s. fəaliyyətləri yerinə yetirəcək.
Xəzər adalar gölünə çevrilir
Payızda Xəzərdə süni adaların yaradılması ilə bağlı olaraq layihələndirmə işlərinə başlanacaq.
Bakıdan çox da uzaqda yerləşməyəcək bu adalar ölkə paytaxtı ilə avtomobil yolları vasitəsilə birləşəcək. Bundan başqa, adalara gəmi-bərə və kater marşrutları da açılacaq. Layihədə 4 adanın yaradılması nəzərdə tutulub.
Planlaşdırma, smeta, texniki-iqtisadi əsaslandırma
işləri ilə bağlı tender keçirilməsə də,
artıq potensial icraçılar var. Onlar Böyük Britaniya, Hollandiya və Cənubi Koreya
şirkətləridir. Bununla yanaşı, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri
və Rusiyadan olan şirkətlər də prosesə
qatılmaq istədiklərini bildiriblər.
Rəsmi qurumlar süni adalarla bağlı məlumatı açıqlamaq istəmirlər və şərh də vermirlər.
Lakin bəlli olan budur ki, Bakı buxtasından 10-15 km aralıda yerləşəcək həmin adaların inşasının yeganə məqsədi onları turizm obyektlərinə döndərməkdir.
Adaların hər birində hotellər, ticarət mərkəzləri, əyləncə məkanları ilə yanaşı, "resort" və villa tipli evlərin də inşası nəzərdə tutulub.
("Ekspress")
"Eurocity" şirkətlər qrupunun Xəzərdəki Zirə adasında ekoloji kurort kompleksinin yaradılmasını nəzərdə tutan layihəsi ilə paralel "4 ada"nın da işə salınması perspektivinə münasibət isə birmənalı deyil.
Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin sahilləri yaxınlığında yeni süni adalar qrupunun yaradılmasını nəzərdə tutan "Marine Conservation Park and Resort" layihəsinin müəllifi "World Dive Centres"in analitiki Devid Suorsts hesab edir ki, Bakı yaxınlığında dənizdə süni adalar qrupu yaradılacaqsa, bu layihənin təxmini konturlarını cızmaq çətin deyil.
"Orada ticarət və əyləncə məqsədli
obyektlər, hotellər, infrastruktur tikililəri və
yaşayış binaları olacaq. Məncə, hər adanın sahəsi
250 min kvadrat metrdən artıq olmaz. Bütün bunlar pis
deyil. Amma məsləhət görərdim ki, Xəzərdə,
Bakı sahillərinin yaxınlığında süni adalar
yaradılarkən Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin
təcrübəsi nəzərə alınsın.
Çünki belə adalar dənizdəki flora və faunaya mənfi təsir göstərə bilər. Sualtı axınlar, dəniz canlılarının ov və miqrasiya marşrutları, sualtı relyefin özəllikləri - bir sözlə, mümkün olan hər şey hesablanmalıdır", - D.Suorsts bildirib.
Yaponiya və BƏƏ-dən
sonra üçüncü layihə
Onun dediyinə görə, çox yəqin ki, süni adaların salınmasında neft-qazçıxarma platformasının prinsipi əsas götürüləcək, tikintidə isə ekoloji baxımdan təhlükəsiz sement növlərindən istifadə ediləcək.
İndiyədək dünyada süni adaların yaradılması sahəsində liderlər Yaponiya və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləridir. Əgər yaponlar ərazi çatışmazlığından dolayı belə adaları yaranmış ehtiyacdan dolayı tikirsə, BƏƏ üçün süni adalar yalnız investorları cəlb etmək vasitəsidir.
Rusiyadakı "Blackwood" şirkətinin icraçı direktoru Mariya Litinetskayanın dediyinə görə, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərindəki dünyaca məşhur, palma formasında olan "Palm Jumeirah" və konturları dünya xəritəsini təkrarlayan "The World" süni adalarının tikintisi ilə bağlı təcrübədən Bakı da yararlana bilər.
"Rusiyadakı developerlər də
bu təcrübədən bəhrələnmək istədi.
Lakin belə ideyalara bizdə kəskin ehtiyac duyulmur,
çünki Rusiyanın kontinental ərazisi yetərincə
geniş, təbii adaları da çoxdur. Doğrudur,
Sankt-Peterburq sahilləri yaxınlığında, Fin Körfəzində
"Dəniz Fasadı" adlı 476,7 hektar ərazili süni
adanın yaradılması layihəsi mövcuddur. Lakin o adada
yeni sərnişin dəniz limanının inşası nəhərdə
tutulur. Adada kommersiya daşınmaz əmlakı və
yaşayış binaları da olacaq, fəqət əsas məqsəd
Sankt-Peterburq limanını indiki yükdən bir qədər
azad etməkdir", - M. Litinetskaya bildirib. Xarici dövlətlərin
təcrübəsi göstərir ki, sahil
yaxınlığında, dənizdə süni adaların
inşası zamanı hər hektar $50-60 milyona və ya hər
sot $500 min-600 minə başa gəlir.
"Süni adaların inşasının maya dəyəri ilə bağlı vahid norma yoxdu. Bu isə ilk növbədə adaların inşa şəraitindəki fərqlər - hidrogeoloji şərtlər, temperatur rejimi və dənizdəki dalğa təzahürləri ilə bağlıdır. Smeta hər konkret hal, hər layihə üçün əlahiddə şəkildə hesablanmalıdır", - inşaatçı-ekspert Murad Qarayev deyir.
Onun dediyinə görə, Xəzərdəki
süni adaların inşa edilməsinin məqsədini
anlamır. Əgər bu işlər turizm infrastrukturunu
gücləndirib normal hala gətirmək və ölkəyə
yeni investisiyalar cəlb etmək üçün həyata
keçiriləcəksə - həmin sərmayəni
yatırmağa "quru"da xeyli məkan var.
...Və digər ulduz-layihələr
Ekoloqlar isə Bakı buxtasında və ya
buxtanın yaxınlığında süni adaların
yaradılmasını məqsədəuyğun layihə hesab
etmirlər. Onların
fikrincə, dənizdə belə süni obyektlərin
yaradılması dənizdəki ekoloji tarazlığı
pozaraq flora və faunaya zərər vura bilər. Amma bu
harasıdır. Yadınızdadırmı bir qədər əvvəl
Zirə adasında layihə çərçivəsində 4
və 5 ulduzlu otellər, 300 lüks villa, əhali
üçün yaşayış binaları inşa olunacaq.
Bakıdan adaya taksi gəmilər və vertolyotlar vasitəsi
ilə gəlmək mümkün olacaq. Adada benzin və qazla
işləyən avtomobilləri elektriklə işləyən
minik maşınları əvəz edəcək.
Layihədə "Yeddi zirvə"
konsepsiyası həyata keçirilir. "Yeddi zirvə"dən
hər biri Azərbaycanın məşhur dağlarından
birini simvollaşdırır. Hər bir zirvədə
xüsusi və ictimai funksiyalar birləşir. Birlikdə
dağlar adanın təbii topoqrafiyası ilə ahənglə
qovuşan üfüqü formalaşdırır. Sıx və
parlaq şəhər cəmiyyəti xüsusi kurortlar, qolf
meydanları və çimərlikləri olan mərkəzi
ictimai vadi ilə birləşir.
Layihənin ilkin məbləği 4-4,5 mlrd. ABŞ dolları dəyərində qiymətləndirilir. Lakin gələcəkdə məbləğin dəyişməsi mümkündür. Layihənin mütəxəssisləri maliyyə böhranının işlərə təsir göstərməyəcəyini qeyd ediblər.
Layihə müəllifləri 1918-20-ci illərdə burada bolşeviklər və ermənilər tərəfindən qətlə yetirilmiş türk və Azərbaycan əsgərlərinin xatirəsinə abidə də yaradacaqlar. Bu möhtəşəm abidə adanın mərkəzi istirahət parkında quraşdırılacaq. Adada ötən əsrin 30-cu illərində qətlə yetirilmiş insanların qalıqları isə başqa yerlərə köçürüləcək. Nargindəki şəhərciyin proqnozlaşdırılan qiyməti altı milyard dollardır, ərazinin həcmi 1 kv. km-dir. Bu da o deməkdir ki, hər kv. metrə altı min dollar vəsait qoymaq lazım gələcək. 60 ilə yaxındır ki, tikinti üzrə mühəndis işləmiş Nazim Muradasilov deyir ki, bu, fantastik göstəricidir və təcrübədə belə şeyə rast gəlinmir.
Təcrübəyə baxaq:
Dubaydakı
məşhur üç
İqtisadçılar elə
büdcəsinin böyüklüyünə görə,
Nargin layihəsindən şübhələnirlər. Aurositi
Holdingin nümayəndəsi Oğuz Erkan "Azadlıq"
Radiosuna deyir ki, layihəni investorlara təklif edəcəklər.
Amma iqtisadçı ekspert Vüqar Bayramlı
"Azdalıq" radiosuna bildirir ki, bu layihənin iqtisadi səmərəliliyi
azdır, üstəlik, dünyada maliyyə böhranı hələ
də davam edir, belə bir layihəyə indi investorların
maliyyə ayıracağı inandırıcı
görünmür:
"Dünya təcrübəsində bu cür layihələrin
həyata keçirilməsində həm çirkli
pulların yuyulmasına, həm də başqa neqativ hallara
rast gəlinir. Nargin
adası layihəsi ilə bağlı bunu hələlik demək
çətindir. Amma bütün hallarda görünən odur
ki, bu layihənin iqtisadi səmərəsini əsaslandırmaq
çətindir".
Məsləhətləşdiyim ekspertlər istisna etmirlər ki, layihə yarıyolda qalarsa və onu maliyyələşdirmək üçün pul çatışmazsa, dövlət büdcəsindən ona pul ayrıla bilər.
Gölə su çəkilir...
Artıq hökumət Narginə investisiya qoymağa
başlayıb. Dövlət
Neft Şirkəti Narginə Şıxov xəttilə 10
düyümlük su kəməri çəkib. Təbii qaz
isə artıq adada var. Sual yaranır: Nargində
yaşayış yoxdur, bura investisiya qoyulacaqsa, hökumət
adada infrastruktur yaratmağa niyə pul xərcləməli
idi?.
Adanın icarə
hüququ kimdədir?
Narginə yiyə duran yoxdur
Dövlət Torpaq və Xəritəçəkmə
Komitəsi deyir ki, Nargin adası dövlət
torpağıdır. 1999-cu
ilin 17 mart tarixli "Torpaq icarəsi haqda" qanuna görə,
dövlət torpaqları üç yolla icarəyə verilə
bilər. Ya bilavasitə, yəni, mülkiyyətçinin qərarı
ilə, ya torpaq müsabiqəsi, ya da ki, hərracla.
"Hüquqi Dövlət" Araşdırmalar Mərkəzinin prezidenti Müzəffər Baxışov deyir ki, Narginin icarəyə verilməsi həm təzə qanundan əvvəl, həm də sonra ancaq ya hərrac, ya da müsabiqə ilə icarəyə verilə bilərdi:
"Topraq icarəsi haqqında qanunun 10-cu maddəsinin dördüncü bəndinə əsasən, əgər dövlət torpağı xüsusi şəhərsalma əhəmiyyətinə malikdirsə, onun icarəsi yalnız hərrac və müsabiqələr vasitəsilə mümkündür. Yəni, 2008-ci ilin 28 oktyabrından əvvəl də, sonra da, indiki halda da Narginin icarəyə verilməsi üçün hərrac və müsabiqənin keçirilməsi qanunla tələb olunur".
Bəs belə hərrac keçirilibmi?
Səbuhi
Ədalət.- 2009.- 11 iyul.- S. 10.