Azərbaycanın xarici hərbi əməkdaşlığı: 2011, iyul

"Ordunun Aynası" əlavəsi çərçivəsində diqqətdə saxladığımız əsas məsələlərdən biri Azərbaycanın xarici hərbi əməkdaşlıq vəziyyətinin araşdırılmasıdır. Bu sayımızda iyul xronologiyasını diqqətinizə çatdırırıq. Qeyd edək ki, sənədin hazırlanmasında APA, MilAz, "Turan" və "Trend" informasiya agentliklərinin xəbərlərindən istifadə olunub.

3-9 iyul. Bakıda NATO-Azərbaycan Beynəlxalq Məktəbinin "Yaxın Şərq problemi: Təhlükəsizlik və Demokratiya" adlı ("The Middle East Puzzle: Security and Democracy") yay sessiyası keçirilib.

4 iyul. ANAMA-nın Göygöl Regional Təlim Bazasında gürcüstanlı hərbi müdavimlər üçün təlim kurslarına başlanılması və türkiyəli mülki müdavimlərin təlim kurslarının yekunlaşması münasibətilə toplantı keçirilib. Partlamamış hərbi sursatların zərərsizləşdirilməsi və təmizlənməsi üzrə təlimdə 33 nəfər gürcü müdavim iştirak edir. Minaların təmizlənməsi üzrə kursları bitirmiş 10 türkiyəli müdavimə sertifikat təqdim olunub.

5 iyul. MSN-də Belarus Dövlət Hərbi Sənaye Komitəsinin sədr müavini İqor Bıkovun rəhbərlik etdiyi heyətlə keçirilən görüşdə ölkələr arasında müdafiə sənayesi sahəsi üzrə əməkdaşlığın genişləndirilməsi istiqamətində fikir mübadiləsi aparılıb.

5 iyul. Ağstafa rayonunun Saloğlu kəndində keçmiş sovet ordusu tərəfindən partladılmış hərbi bazanın ərazisində təmizləmə işlərinin başa çatmasına həsr olunmuş toplantı keçirilib. Toplantıya NATO-nun Maddi-Texniki Təchizat Agentliyinin (NAMSA) rəhbəri Devid Taundro da qatılıb. Bildirilib ki, NATO-nun maliyyə dəstəyi ilə 2005-ci ilin dekabrından ANAMA tərəfindən təmizləmə işlərinə başlanılıb. Beş ildən artıq davam etmiş layihə çərçivəsində 565 hektar ərazi partlamamış hərbi sursatdan təmizlənib. Bu müddət ərzində 140-dək sursat anbarından partlayış nəticəsində ətrafa səpələnmiş 600 min sursat zərərsizləşdirilib. NATO baş katibinin müavini Qabor İklodi (Gabor İkloady) layihənin Türkiyənin rəhbərliyi altında qətiyyətlə idarə və icra olunduğunu diqqətə çatdırıb. Əməkdaşlıq çərçivəsində Ceyrançöl ərazisindəki minaların da ANAMA-NATO əməkdaşlığı çərçivəsində təmizlənməsi planlaşdırılır. Ceyrançöldə təmizlənəcək sahə 60 milyon kvadratmetrdir (6000 hektar). Artıq layihə hazırlanaraq NATO-ya göndərilib və müsbət qarşılanıb. Layihənin maliyyələşdirilməsinin ən azı 36, maksimum 50%-ni Azərbaycan hökuməti həyata keçirəcək. Layihənin həyata keçirilməsi üçün ümumilikdə 9 milyon avro tələb olunur. Layihə 3 mərhələdə həyata keçiriləcək. Birinci mərhələ 2 milyon 400 min avro, müddəti 28 aydır. Çalışılır ki, noyabra qədər lazımi kontraktlar ANAMA və NAMSA arasında imzalansın. Gələn ilin yanvarından işə başlamaq planlaşdırılır.

5-6 iyul. NATO baş katibinin Cənubi Qafqaz və Orta Asiya üzrə xüsusi nümayəndəsi Ceyms Appaturay Azərbaycanda səfərdə olub. Bakıda Appaturay prezident İ.Əliyev, XİN və FHN nümayəndələri ilə, eləcə də İPAP proqramının həyata keçirilməsində iştirak edən digər yüksək vəzifəli rəsmilərlə görüşlər keçirib. Appaturay jurnalistlərə açıqlamasında bildirib ki, Azərbaycan sülhməramlılarının Əfqanıstanda NATO missiyasına verdikləri töhfəyə görə prezident İ.Əliyevə təşəkkürünü bildirib:

"Azərbaycan NATO-ya Əfqanıstanda həm sülhməramlı kontingent, həm təlimçilərlə, ən vacibi isə tranzit ölkə olaraq töhfə verir. Mən prezidentdən Azərbaycanın yenə də NATO-ya Əfqanıstan məsələsində tranzit ölkə kimi dəstək verməsini xahiş etdim".

NATO nümayəndəsi görüşdə ikitərəfli əməkdaşlıqla bağlı müzakirələr aparıldığını da qeyd edib:

"Biz artıq bir neçə spesifik məsələlərlə bağlı əməkdaşlıq edirik. Amma daha sıx əməkdaşlıq edə bilərik". C.Appaturayın sözlərinə görə, Azərbaycan prezidenti ilə görüşdə Dağlıq Qarabağ mövzusuna da toxunulub: "Azərbaycan prezidenti münaqişə ilə bağlı öz mövqeyini bildirdi. NATO Qarabağ probleminin həlli ilə bağlı aparılan danışıqlarda iştirak eləmir. Amma mən öz tərəfimdən demək istəyirəm ki, bu münaqişənin hərbi həlli yoxdur. Münaqişə ancaq sülh və diplomatiya yolu ilə həll oluna bilər. İlham Əliyevin də mövqeyi eynidir. Azərbaycan münaqişənin sülh yolu ilə həllinə sadiq qalır".C.Appaturay səfər çərçivəsində NATO ilə Azərbaycan arasında imzalanmış İPAP-ın üçüncü mərhələsinə keçilməsi ilə bağlı müzakirələrin aparıldığını da bildirib: "Biz növbəti mərhələ ilə bağlı diskussiyalar aparırıq. Azərbaycan və NATO arasında əməkdaşlıq davam edir".

6 iyul. Azərbaycanın "Silk Way" aviasiya şirkətinə məxsus İL-76 4K-AZ 55 təyyarəsi 18 ton yüklə Əfqanıstanın Baqram hava limanı yaxınlığında qəzaya uğrayıb. Təyyarənin göyərtəsində 9 ekipaj üzvü olub.

6 iyul. Müdafiə naziri general-polkovnik Səfər Əbiyevin də qatıldığı MDB ölkələrinin müdafiə nazirləri Soçidə "Döyüş birliyi - 2011" döyüş atəşi ilə birgə Hava Hücumundan Müdafiə təlimlərinin ssenarisini təsdiq ediblər. Tədbir cari ilin avqust-oktyabr aylarında keçiriləcək. Təlim üç mərhələyə bölünür. Döyüş atışı ilə praktik hərəkətlər iki poliqonda - Qazaxıstandakı "Sarı-Şaqan" poliqonunda və Rusiyadakı "Aşuluk" (Həştərxan vilayəti) poliqonunda reallaşacaq. İclasda HHM sahəsində hərbi-texniki əməkdaşlıq və birgə rabitə və avtomatlaşdırma sisteminin yaradılması məsələləri müzakirə edilib. Nazirlər radiasiya, kimyəvi və bioloji vəziyyətə nəzarət və qiymətləndirmə məsələləri üzrə qarşılıqlı əlaqə qaydalarını müəyyənləşdiriblər. Müdafiə nazirləri MDB iştirakçı dövlətlərinin 2015-ci ilə qədər hərbi əməkdaşlıq konsepsiyasınının əsas istiqamətlərini müəyyənləşdiriblər.

7 iyul. Azərbaycan Rusiyanın lisenziyası əsasında AK-74M avtomatlarının seriya istehsalına başlayıb. "Xəzri" adlanan avtomat Rusiya istehsalı olan silahlardan bəzi keyfiyyətlərinə görə fərqlənir. Analoqlarından fərqli olaraq bu silahın üzərinə gecəgörmə cihazları, nişangah, lazer tuşlayıcı, işıqlandırma sistemi və s. yerləşdirmək mümkündür.

7 iyul. Rumıniyanın Konstansa şəhərində Azərbaycan, Bolqarıstan, Gürcüstan, Rumıniya, Ukrayna və ABŞ dalğıc komandalarının iştirakı ilə "Eurasian Partnership (EP) Dive 2011" görüşü keçirilib. Görüşdə NATO və müttəfiqlər arasında dalğıc qruplarının əlaqələndirilməsi və təlimləri, sualtı minatəmizləmə və yeni avadanlıqların tətbiqi, tibb xidməti məsələləri müzakirə olunub.

8 iyul. NATO baş katibinin müavini Gabor İklodi bildirib ki, Azərbaycan NATO-nun etibarlı və yaxın tərəfdaşıdır. Onun sözlərinə görə, NATO bu əməkdaşlığı dərinləşdirmək və dialoqu davam etdirmək istəyir. Azərbaycanın NATO-nun Kosovo və Əfqanıstandakı əməliyyatlarına yardım göstərdiyini deyən G.İklodi bu sahədə alyansın Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinə islahatlar, silahlı qüvvələrdə demokratik nəzarət, hərbi təlimlərə dəstək verdiyini bildirib. Bununla yanaşı, FHN, DSX, DİN, MTN-lə sıx əməkdaşlıq edilir. İyulun 8-də İklodi Azərbaycan prezidenti tərəfindən qəbul edilib.

11 iyul. Azərbaycanda Avroatlantik Şuranın təşkilat komitəsinin yaradıldığı elan olunub.

11 iyul. Azərbaycan Türkiyədən nəqliyyat vasitələri üzərində qurulan idarəolunan silah sistemləri alıb. Türkiyədən alınmış bu silahlar 26 iyunda Bakıda hərbi paradda meydandan keçib gedən və Azərbaycan istehsalı olan zirehli transportyorların üstünə qurulub.

12 iyul. Azərbaycan Almaniyanın "Vallon" şirkətinin VMR3 Dual Sensor Detector adlı mina detektorlarına maraq göstərir. Artıq Azərbaycan tərəfi təcrübə və sınaq məqsədi ilə bir neçə VMR3 detektoru alıb. Detektorlar əsasən humanitar minatəmizləmə əməliyyatlarında istifadə olunacaq.

13 iyul. Türkiyə Azərbaycan mühəndislərinin yaratdığı "İstiqlal" snayper tüfənginin 12.7 mm çaplı modelinin (İST-12.7) istehsalına hazırlaşır. Türkiyənin Makina və Kimya Sənayesi Təşkilatından (MKEK) verilən məlumata görə, artıq Azərbaycan tərəfi ilə əldə olunmuş anlaşma çərçivəsində lazımi texnologiyaların transferi prosesi həyata keçirilir.

13 iyul. Verilən məlumata görə, yaxın vaxtlarda Azərbaycan və NATO arasında İPAP sənədinin üçüncü mərhələsinin təsdiqlənməsi gözlənilir. Üçüncü mərhələnin müzakirəsi ilə bağlı avqustun sonları və ya sentyabrda tərəflərin geniş tərkibli görüşü gözlənilir.

16 iyul. Azərbaycan və Türkiyə ordu üçün səhra mətbəxlərinin istehsalına başlayır. Bu barədə Türkiyənin "Öztiryakilər" şirkətindən məlumat verilib. Şirkət MSN-in "Cihaz" İstehsalat Birliyi ilə birgə 4 növ səhra mətbəxinin istehsalı üzərində işləyir. Eyni zamanda, əməkdaşlıq çərçivəsində ordu üçün sutəmizləyici qurğular da istehsal olunur.

18 iyul. Türkiyə SQ Quru Qoşunları Ali Hərbi Məktəbinə azərbaycanlı gənclərin qəbulu üçün müsabiqə elan edilib. Müsabiqənin yekunlarına əsasən, 5 nəfər Ali Hərbi Məktəbə təhsilə göndəriləcək. Kursantlar təhsili bitirdikdən sonra əlavə olaraq Türkiyədə 1 il təkmilləşdirmə kursuna cəlb olunacaqlar

19 iyul. Xarici işlər nazirinin müavini Araz Əzimov "Exo Moskvı" radiostansiyasına müsahibəsində bildirib ki, Rusiya Cənubi Qafqazda militarist mövcudiyyətdən iqtisadi mövcudiyyət konsepsiyasına keçməlidir. "Təəssüf ki, Rusiya Ermənistan ərazisində silahlı qüvvələrin saxlanmasını vacib hesab edir. Biz getdikcə RF-nin Cənubi Qafqazda iştirakı üçün bu kimi hərbi konsepsiyaya daha az əsas görürük - tankları tankerlərlə əvəz etməyin, yəni hərbi formanı iqtisadi mövcudluqla əvəz etməyin vaxtı çatıb", - nazir müavini qeyd edib.

20 iyul. Bir sıra ölkələr BMT-nin Adi Silahlar Registrinə təqdim etdikləri hesabatlarda Azərbaycana satdıqları silah və hərbi texnika barədə məlumatları açıqlayıb. Hesabatlara görə, 2010-cu ildə Türkiyə Azərbaycana 15 ədəd zirehli maşın, Ukrayna 71 ədəd BTR-70 (silahsız), 7 ədəd 122 mm çaplı 2C1 "Qvozdika" özüyeriyən artilleriya qurğusu, 1 ədəd Mi-24R helikopteri, 1 ədəd tank əleyhinə idarə olunan raket kompleksi, Slovakiya 1 ədəd 2A42 tipli döyüş maşınları və helikopterlərdə qurula bilən avtomatik top, Belarus 30 ədəd 120 mm çaplı D-30 topu, 1 ədəd "Su-25" döyüş təyyarəsi, Bosniya və Herseqovina isə 10 ədəd 128 mm çaplı RAK-12 reaktiv yaylım atəş sistemi və bu sistemlər üçün 20 min ədəd raket satıb. Kiçik çaplı silahlardan isə hesabat dövründə Türkiyə 110 ədəd tapança, Ukrayna 3 min ədəd avtomat və tapança-pulemyot, Avstriya 100 ədəd tapança satışı həyata keçirib.

20 iyul. Azərbaycanın NATO yanındakı daimi nümayəndəliyi İL-76 yük təyyarəsi düşdüyü qəza rayonuna getmək və ya ən azı oradan hər hansı doğru xəbər gətirmək məqsədilə bu quruma müraciət edib. Azərbaycanın NATO yanındakı nümayəndəsi Xəzər İbrahim qəza nəticəsində həlak olmuş vətəndaşların cəsədlərinin yerdən götürülməsi üçün NATO tərəfindən yardım istədiklərini bildirib.

20-22 iyul. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi və ABŞ-ın Avropa Komandanlığı arasında Hərbi Əməkdaşlıq üzrə iş planına uyğun olaraq Bakı şəhərində Corc Marşall adına Avropa Təhlükəsizlik Araşdırmaları Mərkəzinin mütəxəssisləri tərəfindən "Müdafiə Nazirliyi və Parlament Əlaqələri" mövzusunda seminar keçirilib. Seminarda hərbi-mülki əlaqələr, Silahlı Qüvvələrə demokratik nəzarət, hərbin rolu, hərbi peşəkarlığın özəlliyi, hərb üzrə parlament nəzarəti və digər mövzularda müzakirələr aparılıb.

22 iyul. Azərbaycanın Ukraynadan aldığı BTR-70 transportyorları Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin Cənubi Afrika Respublikasının "Emerging World Technologies (EWT)" şirkəti ilə birgə istehsal etdiyi "Şimşək" sistemi ilə təchiz olunacaq.

24-26 iyul. Rusiyanın müdafiə naziri Anatoli Serdyukov Azərbaycanda səfərdə olub. Səfər çərçivəsində A.Serdyukov Azərbaycan rəhbərliyi ilə Qəbələ RLS-in icarə müddətinin artırılması məsələsini müzakirə edib. Serdyukov bildirib ki, Rusiya Qəbələ radiolokasiya stansiyasının gələcəkdə istismarına dair təkliflər hazırlayıb. "Biz Qəbələ RLS ilə bağlı öz təkliflərimizi hazırlamışıq. Bundan başqa, biz stansiyanı modernləşdirməyi təklif edirik. Rusiyanın Qəbələ RLS-i modernizə etməklə bağlı müəyyən planları var. Yaxın günlər ərzində işçi qrup formalaşdırılaraq Bakıya göndəriləcək və qrup iki həftə ərzində stansiyanın istismarının davam etdirilməsinə dair texniki məsələləri azərbaycanlı həmkarları ilə müzakirə edəcəklər". Müdafiə naziri bildirib ki, avqustun 15-dən sonra Səfər Əbiyevlə birlikdə Qəbələ RLS-in istismarına dair sazişi bənd-bənd müzakirə edəcəklər. O, Bakıda keçirdiyi görüşlərdə stansiyanın icarəsinə və yeni sazişin imzalanmasına dair məsələlərin müzakirə edildiyini deyib. Serdyukov bildirib ki, Rusiya tərəfi Azərbaycana Silahlı Qüvvələr üçün kadr hazırlanması kvotasını artırmağı təklif edib.

25 iyul. Verilən məlumata görə, Azərbaycan Rusiyaya hərbi helikopter simulyatoru sifariş verib. "Tranzas" şirkəti ilə imzalanmış müqaviləyə əsasən, Rusiya şirkəti Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri üçün "Mi-35" döyüş helikopterlərinin simulyatorunu hazırlayacaq.

25 iyul. ABŞ-ın Azərbaycan səfirliyinin müvəqqəti işlər vəkili Adam Sterlinq 6 aylıq ingilis dili kurslarını bitirən 31 azərbaycanlı hərbi qulluqçuya diplomlar verib. Təqdimetmə mərasimində çıxış edən amerikalı diplomat bildirib ki, ingiliscə sərbəst danışan azərbaycanlı hərbçilərin sayının çoxalması Amerika ilə hərbi əlaqələrə təkan verir və Azərbaycanın beynəlxalq təhlükəsizliyə töhfə vermək imkanlarını artırmış olur.

28 iyul. Türkiyə Milli Müdafiə Nazirliyindən verilən məlumata görə, Azərbaycan Türkiyədən 2 sürətli kater alıb. Yüksək sürətə malik katerlər sahil mühafizə, axtarış-xilasetmə, təqib əməliyyatlarında istifadə olunma imkanlarına malikdir.

28 iyul. Türkiyənin "FNSS Savunma Sistemleri" şirkətinin Azərbaycanda zirehli transportyorların (ZTR) modernləşdirilmə layihəsinə maraq göstərdiyi bildirilib.

30 iyul. Bu ilin sonunadək Türkiyənin ROKETSAN şirkəti ilə Azərbaycan MSN müəssisələri arasında birgə istehsala dair daha bir müqavilə imzalana bilər. ROKETSAN şirkətindən bildirilib ki, 107 və 122 mm-lik artırılmış mənzilli raketlərin birgə istehsalına dair prinsip anlaşma - protokol cari ilin fevral ayında Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində keçirilmiş İDEX sərgisi çərçivəsində imzalanıb. Bu il ərzində raketlərin müştərək istehsalına dair müqavilənin imzalanması nəzərdə tutulur. Bundan başqa, "Sakarya" tipli reaktiv raketlərin buraxılış qurğusunun birgə istehsalına dair müzakirələr davam etdirilir. Bununla bağlı müvafiq müqavilənin isə 2012-ci ildə imzalanması ehtimal olunur.

31 iyul-12 avqust. Azərbaycanın Əməliyyat İmkanları Konsepsiyası Taburunun 99 əsgəri Konstantada (Rumıniya) "Qara Dəniz Rotasiya Qüvvəsi 2011" çoxtərəfli təlim məşqlərində iştirak ediblər. Bu hadisə ABŞ səfirliyinin Müdafiə Attaşesi idarəsi, ABŞ Avropa Komandanlığı və Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyi arasında bir ildən çox davam edən birgə planlaşdırmanın nəticəsidir. "Qara Dəniz Rotasiya Qüvvəsi" təlimlərində əldə edilən təcrübə Azərbaycanın Əməliyyat İmkanları Konsepsiyası Taburunun qiyama qarşı əməliyyatlar aparmaq səriştəsini və NATO qüvvələri ilə qarşılıqlı əməliyyat aparma qabiliyyətini gücləndirəcək.

31 iyul. Müdafiə Nazirliyi mətbuat xidmətinin məlumatına görə, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin təmsilçiləri qarşıdakı dövrdə aşağıdakı beynəlxalq tədbirlərdə iştirak edirlər:

Silahlı Qüvvələrin xarici ölkələrdə və beynəlxalq təşkilatlarda akkreditə olunmuş hərbi attaşe və hərbi nümayəndələrinin toplantısı. 03-05.08.11. Bakı, Azərbaycan.

Azərbaycan-Türkiyə ikitərəfli əməkdaşlıq planına əsasən. 08-12.08.2011. Xüsusi təyinatlılar üçün maneələri dəf etmək üzrə təlimatçı kursu. Eğirdir, İsparta, Türkiyə.

Azərbaycan-Litva ikitərəfli hərbi əməkdaşlıq planına əsasən. 08.08.2011-15.06.2012. Birləşmiş Komandanlıq və Baş Qərargah kursu. Tartu, Estoniya.

Azərbaycan-Pakistan ikitərəfli əməkdaşlıq planına əsasən. 08.08.2011-26.05.2012. Hərbi Dəniz Qərargah kursu. Lahor, Pakistan.

Azərbaycan-ABŞ iş planına əsasən. 10.08.2011-14.12.2012. Quru Qoşunları Komanda Qərargah Akademiyası. San-Antonio, ABŞ.

Azərbaycan-ABŞ iş planına əsasən. 10.08.2011-20.05.2012. Piyada zabitin təməl kursu. San-Antonio, ABŞ.

Azərbaycan-ABŞ iş planına əsasən. 10.08.2011-26.07.2012. Piyada kapitanları kursu. San-Antonio, ABŞ.

Azərbaycan-Türkiyə İkitərəfli hərbi əməkdaşlıq planına əsasən. 15-26.08.2011. Partlanma üsulları, mina və tələ-minalar üzrə kurs. İzmir, Türkiyə.

Azərbaycan-Litva ikitərəfli hərbi əməkdaşlıq planına əsasən. 22.08-23.12.2011. İngilis dili kursu. Vilnüs, Litva.

Azərbaycan-Almaniya ikitərəfli əməkdaşlıq proqramına əsasən. 22-26.08.2011. Qüvvə planlaşdırılması üzrə ekspert danışıqları. Bakı, Azərbaycan.

Azərbaycan-Böyük Britaniya ikitərəfli əməkdaşlıq proqramına əsasən. 22.08.-09.09.2011. Əməliyyat atıcılığı kursu. Vişkov, Çexiya.

Azərbaycan-Almaniya ikitərəfli hərbi əməkdaşlıq proqramına əsasən. 23-26.08.2011. Beynəlxalq sülhməramlı missiyalar üzrə təcrübə mübadiləsi və "ISAF" əməliyyatları ilə bağlı əldə edilmiş təcrübələr mövzusunda seminar. Potsdam, AFR.

Azərbaycan-Pakistan ikitərəfli əməkdaşlıq planına əsasən. 29.08.2011 - 07.04.2012. Tərəfdaş Zabitlərin Sualtı Əsas Əməliyyat kursu. Kəraçi, Pakistan..

Ayna.- 2011.- 20 avqust.- S.10-16.