Hicran Hüseynova: "Ölkə həyatında elə bir sahə yoxdur ki, orada qadınlar təmsil olunmasın"

Neft sənayesi, nanotexnologiyalar, hərbi sahələrdə böyük uğur qazanan qadınlar var

Qadınların həm siyasətdə, həm ictimai həyatda rolu artır. "Hər bir kişinin arxasında güclü bir qadın dayanır" fikri artıq çağdaş zəmanənin tələblərində özünü doğrultmur. İndi qadınlar kişinin arxasında deyil, onunla birgə addımlamalıdır. Kişilərlə yanaşı qadınlar da idarəetmədə birgə fəaliyyət göstərməli, idarəetməni birgə həyata keçirməlidir. Cəmiyyətin balanslaşdırılmış maraqlarını təmin etmək üçün kişilərlə qadınların qarşılıqlı hörmət əsasında yaradıcı birliyinə ehtiyac var. Hakimiyyətdə yalnız kişilərin və yaxud yalnız qadınların təkbaşına iştirakı cəmiyyətin balanslaşdırılmış maraqlarını təmin edə bilməz. Ona görə də maraqların təmin edilməsi üçün kişilərlə qadınlar arasında yaradıcı birlik, həmrəylik lazımdır. Qeyd etmək yerinə düşər ki, inam cəmiyyətin inkişafını təşkil edir. İnam, qarşılıqlı hörmət - bunlar hamısı mənəvi dəyərlərdir və bunlarsız cəmiyyətin uğurlu inkişafı mümkün ola bilməz. Hər bir cəmiyyətin inkişafı üçün inam, qarşılıqlı hörmət vacib amillərdir.

Ötən həftə Bakıda Türkdilli Ölkələrin Parlament Assambleyası tərəfindən "XXI əsrdə qadınların rolu: qadın siyasətçilərin məsuliyyəti" adlı beynəlxalq konfransda da bu fikirlər səsləndirildi. Konfransda çağdaş sosial həyatın bütün sahələrində qadınların artan rolu, onların sülh və sabitlik, idarəetmə, qərarların qəbulu prosesində daha fəal iştirakı fonunda xüsusən türkdilli ölkələrin qadınları arasında əlaqələrin genişlənməsi, onların müxtəlif sahələrdə təcrübə mübadiləsi aparmalarına dair məsələlər müzakirə edildi.

Belə bir fikir irəli sürüldü ki, qadın müasir dünyanın qaldırdığı problemlərin həllində daha aktiv mövqe nümayiş etdirməlidir. Bəllidir ki, qadın hüquqları insan hüquqlarının ayrılmaz tərkib hissəsidir. Bəşəriyyət tarixində siyasət, o cümlədən demokratiya kişilər və qadınlara təsnifatlanmır. Ümumiyyətlə, siyasət birgə qəbul olunduğu, fikirlərin ifadə edildiyi bir sahədir. Əgər siyasətdə fikir məhdudiyyəti olarsa, onda bundan demokratiya və dövlət müəyyən qədər əziyyət çəkəcək. Yəni bu sahə müəyyən qrupların və azlığın nəzarətində olacaq. Ona görə də siyasətdə kişi - qadın ayrı-seçkiliyi olmamalıdır. Müasir münasibətlərdə qadınlar böyük rol oynayırlar. Ona görə onlar bütün sahələrdə fəal iştirak etməlidir.

Onu da xatırlatmaq yerinə düşər ki, Avropada Norveç və İsveçi çıxmaq şərti ilə digər ölkələrdə qadınların hələ də siyasətdə geniş rol almasında böyük problemlər var. Siyasətcilər bu qənaətdədirlər ki, qadın hərəkatının güclənməsi qadınlar arasında həmrəyliyin olmasından daha çox asılıdır. Qadınlar nə qədər çox əlaqəli olsa, bir-birinin təcrübəsindən yararlansa və ölkələrində tətbiq etsə, qarşıya qoyulan məqsədə nail olmaq mümkündür. Ən əsası qarşıda duran problemlərin həlli üçün qadınlar daha aktiv olmalıdır. Qadınlar ərazi bütövlüyü, ailə, uşaq hüquqları ilə bağlı problemlərin həllinə daha həssas yanaşmalı, daha qətiyyətli mövqe ortaya qoymalıdır.

XXI əsr qadınlar üçün yeni imkanlar, yeni təfəkkür, irəliyə doğru sürətli inkişaf əsrinə çevrilib. Amma bu uğurlara imza atmaq üçün, öz hüquqlarını tanıtmaq üçün dünya qadınları uzun bir mübarizə və zəhmət tələb edən yol keçmişlər. Təbii ki, Azərbaycan da bu proseslərdən kənarda qalmayıb. Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Hicran Hüseynova hətta bu qənaətdədir ki, Azərbaycan avanqard ölkələr sırasında olub:

"Hələ iyirminci əsrin əvvəllərində Azərbaycanda Şərqdə ilk dəfə olaraq qızlar üçün dünyəvi məktəb açılıb və bu məktəbdə təhsil alan qızlar sonradan ölkənin intellektual elitasına çevrilib. Bu il biz bu məktəbin 110 illik yubileyini qeyd edirik. İlk dəfə olaraq 1918-ci ildə bir sıra Avropa ölkələrindən belə tez ölkəmizdə qadınlara səsvermə hüququ verilib". Komitə sədri deyir ki, o dövrün maarifçilərinin qaldırdıqları əsas problemlər arasında insan hüquqları, xüsusilə qadın azadlığı məsələsi mühüm yer tutub. Azərbaycan maarifçiləri qadının varlığı məsələsinə çox mütərəqqi mövqedən yanaşmışlar. Onlar qadın azadlığı məsələsini milli oyanışın əsas amili kimi ortaya qoymuşlar:

"Çünki bizim tariximizdə dövləti idarə edən, ciddi qərarlar qəbul edən örnək siyasətçi qadınlar olublar. Azərbaycan milli özünüdərkinin hər mərhələsi ön plana unikal, istedadlı xanımların çıxması ilə xarakterizə olunur. Bu gün Azərbaycanda qadın siyasəti dövlət səviyyəsində vacib aspektə çevrilib. Qadın hərəkatı tarixində vacib mərhələ sayılan Pekin konfransından az sonra, 1998-ci ildə ölkəmizdə qadın problemlərini tənzimləyən komitə yaradıldı".

Hüseynova əlavə etdi ki, müstəqil Azərbaycanda qadın hüquqlarının inkişafı üzrə siyasətin formalaşdırılması məsələlərinə böyük diqqət yetirilir, bu sahələrdə mövcud olan problemlərin həlli istiqamətində ardıcıl və məqsədyönlü fəaliyyət var. 2006-cı ildə prezidentin sərəncamı ilə Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinın yaradılması faktı da ölkədə qadın məsələlərinin həllinə verilən yüksək diqqətin əyani təzahürüdür. Ölkəmizdə mütəmadi olaraq Qadınların Ümumrespublika Qurultayları keçirilir, burada qarşıda duran məsələlər nəzərdən keçirilir, müzakirə edilir.

Komitə sədri deyir ki, qadınlara münasibət, gender mədəniyyəti demokratiyanın inkişafı ilə bağlı olduğu kimi, demokratiyanın inkişafı da gender mədəniyyəti ilə, qadın siyasətçilərin professionallığı ilə bağlıdır:

"Ən vacibi odur ki, Azərbaycan xalqı hər zaman sivilizasiyanın ədalətli və mütərəqqi dəyərlərini öz milli-mənəvi mahiyyətinə uyğunlaşdıraraq ümumbəşəri dəyərləri öz milli sərvətinə çevirəcək".

"Bu gün Azərbaycanda xanımlarımıza örnək olan, öz professional və ictimai fəaliyyəti ilə yetişməkdə olan gənc nəslə yol göstərən istiqamətləndirici insanlar - oriyentirlər sırasında Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, millət vəkili Mehriban xanım Əliyevanın adını xüsusi qeyd etmək istəyirəm. Mehriban xanım öz yorulmaz əməyi, fəaliyyəti ilə, hər bir problemə dərin insani və həssas münasibəti ilə təkrarsız örnəkdir. Mehriban xanım ölkəmizin ictimai həyatında müstəsna rol oynayan şəxsiyyət kimi qadınlarımızın hüquq və imkan bərabərliyinin genişləndirilməsi, gender balansının qorunması və daha da möhkəmləndirilməsi prosesinə layiqli töhfə verir".

"Bu gün müasir Azərbaycanda siyasətçi qadının cəmiyyətdə rolu necədir?" sualını cavablandıran komitə sədrinin fikrincə, onlar çox fəaldırlar. Ən əsası ölkədə qadınların qərar qəbuletmədə və hakimiyyət orqanlarında iştirakı da getdikcə artmaqdadır:

"Azərbaycanın həyatında elə bir sahə yoxdur ki, orada qadınlar təmsil olunmasın. İlk baxışdan hətta qadınlara aid olmayan, ənənəvi olaraq kişilərin işlədiyi neft sənayesi, nano-texnologiyalar, müdafiə və hərbi sahələrdə belə böyük uğur qazanan qadınlar var. Ölkəmizdə insan haqları təsisatı - ombudsman, Naxçıvan Muxtar Respublikasının baş nazirinin müavini, SOCAR neft şirkətinin vitse-prezidenti qadındır. Milli təhlükəsizlik və ədliyyə sistemində general rütbəli qadınlar aktiv professional fəaliyyətləri ilə öz həmkarlarından geri qalmırlar. İctimai-siyasi proseslərdə fəal iştirak edir, siyasət, sahibkarlıq kimi sahələrdə geniş təmsil olunur, səhiyyədə, təhsildə, idmanda, orduda çalışırlar. Qadınların qərar qəbuletmədə və hakimiyyət orqanlarında iştirakı da getdikcə artmaqdadır. Azərbaycanda parlament sədrinin 3 müavinindən biri, daimi komissiya sədrlərinin biri qadındır. Ümumilikdə parlamentin 125 deputatından 20-si qadındır. Son bələdiyyə seçkiləri dövründə bələdiyyə orqanlarına seçilən qadınların sayı 2%-dən 26%-dək yüksəlib".

Bundan başqa, elm sahəsində, təhsildə qadınlarımız öz potensiallarını tam reallaşdırmağa imkan qazanıblar. Ölkəmizdə qadın alimlər arasında 3 akademik, 12 müxbir üzv, 117 elmlər doktoru, 1328 elmlər namizədi var.

H.Hüseynovanın fikrincə, son illər ölkəmizdə müşahidə olunan iqtisadi və sosial inkişaf prosesləri öz dinamizmi ilə seçilir və Azərbaycan iqtisadi baxımdan dünyanın inkişaf etmiş ölkələri ilə bir sırada gedir. Müstəqil Azərbaycanda sosial sahədə dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən birini təşkil edən qadın siyasətində də bu surət öz parlaq təzahürünü tapır. Komitə sədri bildirdi ki, sovet sisteminin kollapsı nəticəsində çox mürəkkəb, çətin situasiyada Azərbaycan ikinci dəfə öz müstəqilliyini bərpa etmək imkanı qazanıb:

"Müstəqilliyin başlanğıc dövrü ölkəmizin həyatının çox dramatik bir mərhələsidir. Bu, müharibə, Qarabağ münaqişəsi, minlərlə sındırılmış insan taleləri, öz yurd-yuvalarından didərgin düşmüş, ailələrini, övladlarını itirmiş qadınlardır. Bu qadınlar ekstremal vəziyyətlərə, müharibə reallıqlarına baxmayaraq, çətinliklərə qalib gəlməyi bacarmışlar. Dağlıq Qarabağ konflikti Azərbaycanın vətəndaşlarına ciddi ziyan vurdu. Vətənindən didərgin düşmüş 1 milyon vətəndaşımızın 156 mini qaçqın və 297 min yeddi yüz otuz biri məcburi köçkün qadındır. Onların cəmiyyətə inteqrasiyası üçün böyük işlər aparılır. Azərbaycan dövləti bu qızların yaxşı təhsil alması, fiziki sağlamlığı, normal həyat şəraiti təmin etmə yolunda əlindən gələni əsirgəmir".

Ölkəmizdə hamının bərabər hüquqları təsbit olunub. 2006-cı ildə ölkədə gender bərabərliyi haqqında qanun qəbul olunub, bu da qadınların hüquqlarının təmin olunmasında ciddi addımdır. 2010-cu ildə "Məişət zorakılığının qarşısının alınması" haqqında qanun ölkədə qadınların müdafiəsi sahəsində aparılan uzunmüddətli fəaliyyətin davamı kimi böyük əhəmiyyətə malikdir.

A.Əhmədova

Ayna.- 2011.- 15 oktyabr.- S.15.