“Azərbaycan Ordusunun güclü olduğu sübut edildi”

Dünən Hərbi Analitik Tədqiqatlar Mərkəzi (HATM) və Müdafiə və Təhlükəsizlik Sektoruna İctimai Nəzarət Koalisiyası iyunda Azərbaycanda və ümumilikdə, Cənubi Qafqazın müdafiə və təhlükəsizlik sektorunda baş verən proseslərlə bağlı mətbuat konfransı keçirdi.

IPAP açıqlansa, ictimaiyyət hakimiyyətə dəstək verəcək

HATM rəhbəri ehtiyatda olan polkovnik İldırım Məmmədov iyun ayında Azərbaycanın müdafiə və təhlükəsizlik sektorunda xeyli sayda diqqətçəkən hadisənin baş verdiyini dilə gətirdi. Onun sözlərinə görə, iyun ayı Azərbaycanın NATO ilə əməkdaşlığında mühüm və əhəmiyyətli dövr oldu. İldırım Məmmədov bildirdi ki, keçən ay Azərbaycanın iki böyük şəhərində - Bakı və Gəncədə ölkəmizin NATO ilə əlaqələrinə dair çoxsaylı toplantılar, konfranslar, görüşlər keçirilib. Təkcə iyun ayında Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin nümayəndələri NATO-nun müxtəlif plan və proqramlarından irəli gələn 20-yə yaxın beynəlxalq və ikitərəfli tədbirlərdə iştirak ediblər.

İldırım Məmmədovun sözlərinə görə, bütün bunlarla yanaşı, Azərbaycanın ekspert cəmiyyəti, ictimai təşkilatlar NATO-nun Cənubi Qafqaz, Azərbaycanla bağlı mövcud və perspektiv siyasətinə dair müfəssəl bilgilər əldə etməyə nail olublar. "Son vaxtlar hiss edilir ki, artıq NATO rəsmiləri Azərbaycanın qeyri-hökumət təşkilatları, ekspert cəmiyyəti və müstəqil insanlarla təmas qurmağa daha çox meyil göstərirlər. Bu həm də Azərbaycanın NATO ilə imzaladığı Fərdi Tərəfdaşlığa dair Əməliyyat Planı (IPAP) sənədinin müddəalarından irəli gəlir. Bu sənəddə vətəndaş cəmiyyətinin fəallaşdırılması kimi müddəalar əksini tapır", - deyə İldırım Məmmədov bildirdi.

HATM ekspertlərinin fikrincə, Azərbaycan hazırda müdafiə və təhlükəsizlik sektoruna ictimai nəzarət mexanizmlərinin tətbiqi mərhələsindədir. "Düşünürük ki, yaxın vaxtlarda bu nəzarət mexanizmləri qanunvericilik qaydasında gerçəkləşəcək", - deyə İldırım Məmmədov bildirdi.

Müsahibimiz iyun ayında Azərbaycanın NATO ilə IPAP sənədi ətrafında ciddi müzakirələrin aparıldığını xatırlatdı: "NATO nümayəndələri bu sənədin bir sıra hissələrinin icmal şəklində ictimaiyyətə açıqlanması barədə Azərbaycan hakimiyyəti ilə danışıqlar apardıqlarını və müsbət razılıq əldə etdiklərini bildirdilər. Bu səbəbdən ümid edirəm ki, yaxın vaxtlarda IPAP-la bağlı müəmmalara aydınlıq gətiriləcək". HATM rəhbərinin fikrincə, hazırda sözügedən sənədlə bağlı ictimaiyyəti 2 məsələ düşündürür: "Birincisi, IPAP sənədinin cəmiyyət üçün qapalılığı nə vaxta qədər davam edəcək, ikincisi, bu sənəddə əksini tapan islahatlar nə vaxt yerinə yetiriləcək?".

Onun sözlərinə görə, IPAP sənədinin açıqlanması ictimaiyyəti müdafiə və təhlükəsizlik sektorunda vəziyyəti öyrənməyə ruhlandıracaq: "Söhbət ictimai fəallıqdan gedir. Sənəd açıqlandıqdan sonra orada əksini tapan islahatlar hamıya bəlli olacaq və bu tədbirlərin gerçəkləşməsi üçün ictimai dəstəyin alınması mümkün olacaq. Ən əsası, sadə insanlar NATO-ya inteqrasiyanın, alyans standartlarının tətbiqinin mahiyyətini anlayacaq, beləliklə, Azərbaycanın NATO ilə əlaqələrinin perspektivlərinə dair real konturlar yaranacaq".

Taktiki planda Rusiya Qafqazdan uzaqlaşdırılmalıdır

HATM rəhbəri iyunun 26-da Ukraynanın Sevastopol şəhərində keçirilən "Qara dəniz regionu ümumavropa təhlükəsizlik məkanında: müasir vəziyyət və perspektivlər" adlı beynəlxalq konfransdan da söhbət açdı. HATM rəhbərinin də qatıldığı konfransda 9 ölkədən ekspertlər, nüfuzlu qurumların rəhbərləri iştirak edib. İldırım Məmmədovun sözlərinə görə, tədbirdə erməni nümayəndələri də iştirak edib. "Ekspert David Şahnazaryan ölkəsindəki ictimai-siyasi vəziyyəti tənqid etdi.

O açıq bildirdi ki, onlarda qanunlar işləmir və hakimiyyəti "qarabağlılar" işğal edib", - deyə İ.Məmmədov qeyd etdi.

İldırım Məmmədov tədbirdə Cənubi Qafqaz ölkələrinin ABŞ, NATO, KTMT, AB ilə mövcud və perspektiv əlaqələrinə dair məruzə ilə çıxış edib. O, Qarabağ münaqişəsinin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həll edilməyənə qədər Qafqazda sülh və sabitliyin olmayacağını bəyan edib. Azərbaycanlı ekspertin bu mövzuda fikirləri konfrans iştirakçıları tərəfindən dəstəklənib.

Ümumi fikir belə olub ki, Cənubi Qafqazda və Qara dəniz regionundakı münaqişə ocaqlarının saxlanmasında Rusiyanın faktik dəstəyi böyükdür. Kreml bu münaqişələrin tezliklə, ölkələrin ərazi bütövlüyü çərçivəsində həllini istəmir, çünki bu, Rusiyanın bölgədə nüfuzunu itirməsi anlamına gələrdi. İldırım Məmmədov dedi: "Konfrans iştirakçılarının əksəriyyəti belə bir fikir səsləndirdi ki, taktiki planda Rusiyanın bölgəyə təsir və təzyiqi azaldılmalı və minimuma endirilməlidir. Bu istiqamətdə NATO və ABŞ-ın üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Yalnız bundan sonra Cənubi Qafqazın və Qara dəniz regionunun tam demokratik inkişafından danışmaq mümkündür".

NATO və ABŞ Rusiya ilə həlledici savaşa hazırlaşmalıdır

HATM rəhbəri hesab edir ki, NATO və ABŞ Cənubi Qafqazı və Qara dəniz regionunu Rusiyanın təsir dairəsindən çıxarmaq üçün həlledici savaşa hazırlaşmalıdır. İldırım Məmmədov bunu belə görür: "Bu savaş ilkin mərhələdə bölgədəki rus hərbi baza və obyektlərinin - Ermənistandakı Rusiya hərbi bazasının, Azərbaycandakı Qəbələ RLS-in, Gürcüstanda işğal etdiyi ərazilərdəki postlarının, Ukrayna sularındakı donanmanın, Moldova ərazisindəki obyektlərinin bağlanmasına istiqamətlənməlidir. Region ölkələri başa düşməlidirlər ki, Rusiya heç bir zaman onların milli təhlükəsizlik maraqlarının təminatçısı rolunda çıxış etməyəcək. Qafqaz və Qara dəniz regionu ölkələrinin bir yolu var - o da Avroatlantik təhlükəsizlik sisteminə inteqrasiyadır".

Ekspert hesab edir ki, bölgə dövlətləri tezliklə bölgə dövlətlərinin ictimai rəyinin düzgün yöndə formalaşdırılmasına çalışmalıdır: "İctimai azmaların olması tamamilə mümkündür. İnsanları yanlış yoldan çəkindirmək, düzgün yola yönləndirmək həmişə vacib addım olub. O səbəbdən bölgə dövlətləri ictimai rəyin formalaşdırılmasına vəsait sərf etməlidir".

Azərbaycan ordusunun güclü olduğu sübut edildi

HAT ekspertləri iyunun 24-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin, Dövlət Sərhəd Xidmətinin və Daxili Qoşunların birgə taktiki təlimini yüksək qiymətləndirirlər. Onların fikrincə, bu kimi təlimlər tez-tez keçirilməli və onun təbliği istiqamətində keyfiyyətli işlər görülməlidir: "Bir neçə gün öncə keçirilmiş təlimi çox yüksək qiymətləndirirəm. İlk dəfə olaraq üç qoşun növünün bu miqyasda birgə geniş tədbiri baş tutdu. Düşünürəm ki, Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması çərçivəsində gedən danışıqlar zamanı Azərbaycan düşmən tərəfə tez-tez hansı gücə malik olduğunu xatırlatmalıdır. Məhz bu gücün nümayişindən sonra düşmən tərəf yanlış yolda olduğunu anlamağa məcbur olacaq. Son təlimdən sonra Azərbaycan ordusunun Qafqazın ən güclü ordusu olduğu sübut edildi".

Fikir belədir ki, keçirilmiş təlimlə bağlı yeganə mənfi məqam onun təbliğatının yetərincə aparılmamasıdır. Təlim başa çatana qədər onunla bağlı ictimaiyyətə heç bir məlumatın verilmədiyi bir qədər anlaşılmazdır. Bu kimi təlimləri bir neçə ay əvvəldən bəyan etmək, onların canlı yayımla ictimaiyyətə çatdırmaq zəruridir. Bu insanlarda milli vətənpərvərlik hisslərinin yüksəlməsinə səbəb olar.

Orduda itkilər davam edir

Dünən Müdafiə və Təhlükəsizlik Sektoruna İctimai Nəzarət Koalisiyası 2009-cu ilin 6 ayı ərzində Azərbaycan silahlı qüvvələrində baş vermiş itkiləri açıqladı. 2009-cu ilin iyun ayında 2 hərbi qulluqçumuz həyatını itirib. Ötən ay 2 zabit yaralanıb və ya xəsarət alıb. Araşdırmalar göstərir ki, 1 hərbi qulluqçu əməliyyat zamanı atılan güllədən, digəri isə xəstəlikdən həyatını itirmişdir.

Belə ki, iyunun 16-da Müdafiə Nazirliyinin "N" saylı hərbi hissəsinin giziri 1974-cü il doğumlu Elnur Soltan oğlu Quliyev küçədə qəflətən ölüb. Dərhal hadisə yerinə gələn hüquq-mühafizə orqanları əməkdaşları meyidi müayinədən keçirmək üçün ekspertizaya aparıblar. Tibbi ekspertizanın rəyinə görə, gizir infarktdan dünyasını dəyişib.

İyunun 18-də Cəlilabad rayonu ərazisində sərhəd-keçid məntəqəsində Dövlət Sərhəd Xidmətinin hərbi qulluqçuları ilə İran - Azərbaycan sərhədini keçmək istəyən 5 qaçaqmalçı arasında silahlı toqquşma olub. Nəticədə Samux rayon Əhmədbəyli kəndindən hərbi xidmətə çağırılmış 1990-cı il doğumlu əsgər İsgəndərov Elton Xaləddin oğlu qəhrəmancasına şəhid olub, 2 zabit yaralanıb.

Beləliklə, 2009-cu ilin yanvar - iyun aylarında Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində baş vermiş itkilərin ümumi sayı 32 nəfər təşkil edir. Koalisiyanın məlumatına görə, itkilərin 11-i döyüş (8-i erməni gülləsi, 2-si mina partlayışı, 1-i əməliyyat), qalanları isə qeyri-döyüş itkiləridir. Müvafiq dövrdə qeyri-nizamnamə hərəkətlərindən 12, xəstəlikdən isə 3 hərbi qulluqçu həyatını itirmişdir. Yanvar - iyun aylarında 2 hərbi qulluqçunun intihar etdiyi bildirilir. Bundan başqa, 2 hərbi qulluqçu yol qəzasından, 2 nəfər isə hələlik naməlum səbəbdən dünyasını dəyişib.

Ötən müddətdə həyatını itirən hərbi qulluqçuların 2-si Dövlət Sərhəd Xidmətinin, qalanları isə Müdafiə Nazirliyinin hərbi qulluqçularıdır.

Beləliklə, silahlı qüvvələrdə qeyri-nizamnamə, intihar halları və bədbəxt hadisələr artan xətt üzrə inkişaf edir. Müdafiə və Təhlükəsizlik Sektoruna İctimai Nəzarət Koalisiyası ekspertlərinin hesablamalarına görə, 2003-2009-cu illərdə - 78 ay müddətində Azərbaycan silahlı qüvvələri ən azı 363 hərbi qulluqçusunu itirib. Onun 145 nəfəri döyüş (120 nəfəri erməni gülləsi, 21 nəfər mina və sursat partlayışı, 4 nəfər əməliyyat tədbirləri) 217 nəfəri isə qeyri-döyüş (46 nəfər intihar, 29 nəfər qəza, 72 nəfər qeyri-nizamnamə hərəkətləri, 52 nəfər bədbəxt hadisələr, 19 nəfər müəmmalı və naməlum vəziyyətlər) itkiləridir.

Cari ildə 13 hərbi qulluqçumuz yaralanıb və ya xəsarət alıb. Ümumilikdə, 2003-cü ildən bəri bu və digər səbəblərdən yaralanan və xəsarət alan hərbi qulluqçuların sayı 28 nəfərdən çoxdur.

İtkilərlə bağlı rəqəmlər KİV və EİV üzərində aparılmış monitorinq nəticəsində ortaya çıxıb.

Tərxis olunmuş əsgərlərə "yol pulu" verilmir

Koalisiyanın koordinatoru ehtiyatda olan polkovnik-leytenant Yaşar Cəfərli bir problemə diqqəti yönəltdi. Onun sözlərinə görə, "Hərbi qulluqçuların statusu haqqında" qanunda göstərilib ki, əsgərlərə tərxis olunan zaman evlərinə qayıtma xərcləri dövlət hesabına ödənilməlidir. Lakin təcrübə göstərir ki, bu vəsaitin ödənilməsində əyintilər var. Yaşar Cəfərli: "Bu məsələ ordu barəsində cəmiyyətdə mənfi rəy yaranmasına səbəb ola biləcək əsas problemlərdən biridir. Düşünürəm ki, tərxis haqqında fərman çıxana qədər əsgərlərin əşya-əmlak, məzuniyyət, ezamiyyət və s. məsələlərlə bağlı təminat problemləri həllini tapmalıdır. Tərxis olunmuş əsgərlərə "yol pulu"nun verilməsi məsələsi də həll edilməlidir".

Təbii ki, əsas problemlərdən biri tərxis olunan hərbi qulluqçuların vaxtında hərbi hissədən yola salınması və onun hüquqları ilə bağlıdır. Bəzən əsgərlər tərxis barədə göstəriş çıxmasına baxmayaraq uzun müddət hərbi hissədə saxlanılır ki, bu da kobud qanun pozuntusu sayılır.

C.SÜMƏRİNLİ

Ayna.-2009.-4 iyul.-S.9.