Amsterdam Universiteti
Yerləşir:
Niderland
Krallığı, Amsterdam şəhəri
Yaranma tarixi: 1632-ci il
Tipi:
Dövlət
İşçi heyətinin ümumi sayı: 6126 nəfər
Tələbələrin sayı: 30825 nəfər
Ümumi büdcəsi: 600 milyon avro
Rəsmi saytı: www.uva.ac.nl
Amsterdam Universiteti (University of Amsterdam) Niderland Krallığında,
Amsterdam şəhərinin mərkəzində yerləşir
və Avropanın ən böyük universitetlərindən
biridir. Amsterdam Universiteti beynəlmiləlləşmiş ali məktəbdir və burada dərslər
ingilis və holland dillərində keçilir. Hərdən
Amsterdam Universitetini (AvU) Amsterdamda yerləşən digər
universitetlərlə (xüsusi ilə VU - Azad Universitet (Virje
Universiteit) səhv salırlar.
2006-cı ildən Amsterdam Universiteti Avropa
Tədqiqat Universitetləri Liqasının (LERU)
üzvüdür.
Böyük Britaniyanın
"Times Higher Education Supplement - QS World Universities Rankings"
jurnalının 2009-cu ildə apardığı dünya
universitetlərinin reytinqinə əsasən, Amsterdam
Universiteti 100 ən yaxşı ali məktəb
arasında Tsinxua Universiteti ilə birgə 49-cu yerdə
sıralanıb. 2010-cu ildə dünyanın ən nüfuzlu
universitetləri arasında "Times Higher Education World
University Rankings"-in açıqlamasına əsasən
Amsterdam Universiteti 165-ci yerdə, "QS World University
Rankings"in açıqlamasına əsasən isə
56-cı yerdə olub.
Tarixi
Amsterdam Universitetinin sələfi
XIV əsrdən fəaliyyət göstərən Athenaeum
Illustre (latın dilindən tərcümədə
"şöhrətləndirilmiş", "ali Ateney")
məktəbi olub. 1632-ci ildən Amsterdam şəhərində
həmin məktəbdə tarix və fəlsəfə,
sonradan isə hüquq, ilahiyyat və təbabət elmləri
öyrədilir. Kaspar Barlaeus və Cerard
Vossius kimi dahi alimlər ilk mühazirələrini bu təhsil
ocağında oxuyublar. Həmin
dövrün ən məşhur məzunlarından
hollandiyalı ilahiyyatçı və alim Kornelis Petrus Tieli
qeyd etmək olar.
XIX əsrə
qədər Ateney çox da böyük olmayan bir təhsil
müəssisəsi kimi fəaliyyət göstərir. 1915-ci ildə rəsmi olaraq
bu müəssisəyə ali məktəb
statusu verilir, 1877-ci ildən başlayaraq isə Amsterdam Bələdiyyə
Universitetinə çevrilir və elmi dərəcə vermək
hüququ qazanır. Universitet həmin dövrdə
siyasi cəhətdən proqressiv siyasi orqan olan Amsterdam şəhər
şurasına tabe idi. 1961-ci ildən
universitet dövlət himayəsinə keçir (Universiteit
van Amsterdam). 1960-1970-ci illərdə
universitetdə muxtariyyət almaq üçün tələbə
nümayişləri keçirilib.
Büdcə və təhsil haqqı
Amsterdam Universitetində
2010-2011-ci tədris ilində yerli və Avropa İttifaqına
daxil olan ölkələri təmsil edən tələbələrin
təhsil haqqı 1672 avro, Avropa İttifaqına daxil olmayan
ölkələri təmsil edən tələbələrin təhsil
haqqı isə humanitar sahələr üzrə bakalavr pilləsində
9000, magistratura pilləsində isə 10500 avro, sosial elmlər,
hüquq, iqtisadiyyat, müəllimlik sahələri üzrə
bakalavr pilləsində 9000, magistratura pilləsində isə
12000 avro, tibb sahəsi üzrə bakalavr və magistratura pillələrində
20000 avro, stomatologiya sahəsi üzrə isə bakalavr və
magistratura pillələrində 25000 avro təşkil edir.
Təhsil
haqqından əlavə tələbə kitab və digər dərs
ləvazimatları üçün ildə 200-800 avro xərcləyir. Amsterdamda 1 ay
qalmaq isə tələbəyə 850-1300 avroya başa gəlir.
Yataqxanaların 1 aylıq qiyməti 375-550 avro təşkil
edir. Amsterdam Universitetində yataqxanada yer
tapmaq çətin başa gəlir. Adətən
yataqxanalarda bir çox nömrələr tələbələrə
icarəyə verilir. İctimai nəqliyyat
üçün tələbəyə ayda 70-100 avro
lazımdır. Amsterdamda ən ucuz və
asan hərəkət vasitəsi velosiped hesab olunur və tələbələr
bu nəqliyyat növünə daha çox üstünlük
verirlər.
Amsterdam
Universitetində tələbələrə müxtəlif məbləğlərdə
bir neçə təqaüd növləri təklif olunur. Bunlar Hollandiya Təhsil, Mədəniyyət
və Elm Nazirliyi, Avropa, Milli, eləcə də ölkələr
üzrə təklif olunan təqaüdlərdir.
2009-2010-cu tədris
ilində Amsterdam Universitetinin illik büdcəsi 600 milyon avro təşkil
edib.
Universitet bu gün
Amsterdam şəhəri
Qərbi Avropanın mühüm mədəni və intellektual
mərkəzlərindən biridir. Burada elmi-tədqiqatlar
aparmaq üçün ideal şərait var. Amsterdam əcnəbilər
üçün təhlükəsiz və qonaqpərvər
şəhərdir. 735000 əhalisi olan
şəhərin sakinləri çox mehriban və sülhsevərdirlər.
Bu şəhər dünya üzrə məşhur
musiqi, opera, teatr və rəqs kollektivinin, rəssamların vətənidir.
Amsterdam zəngin memarlıq abidələrinə,
150-dən çox su kanalına, qədim qotik küçələrə
malik qədim Avropa şəhəridir.
Niderland
dövlət universitetlərində təhsil özəl
universitetlərə nisbətən çox ucuzdur. Buna baxmayaraq,
dövlət universitetlərində təhsil almaq burada daha
şöhrətli və populyardır. Niderlandın
dörd klassik ali təhsil ocaqlarından biri
olan Amsterdam Universiteti Amsterdam şəhərinin mərkəzində
yerləşir. Universitetin binaları qədim və
müasir tikililərdən ibarətdir. Amsterdam
Universiteti dünyanın bir çox ali məktəbləri
ilə əməkdaşlıq edir və tələbə
mübadiləsi aparır. Avropanın 200-ə qədər
təhsil müəssisəsi ilə Socrates/Erasmus mübadilə
sazişləri həyata keçirir. Beynəlxalq
proqramların əksəriyyəti magistratura səviyyəsində
təşkil olunub. Ümumilikdə
universitet 7 fakültə çərçivəsində 59
bakalavr, 133 magistr, 10 doktorluq proqramı təklif edir.
Amsterdam
Universitetində dekanlar tərəfindən idarə olunan yeddi
fakültə fəaliyyət göstərir. Tədris və
tədqiqatlar fakültənin müxtəlif müəssisə
və institutlarında aparılır. Hər
fakültənin operativ idarə olunması üçün mərkəzi
xidmətlər şöbəsi mövcuddur.
İqtisadiyyat və biznes fakültəsi (FEB) 1922-ci ildə
yaradılıb. Fakültə Amsterdam İqtisadiyyat və
Amsterdam Biznes məktəblərindən, Biznes tədqiqatları,
İqtisadiyyat və maliyyə, Kəmiyyət iqtisadiyyatı
departamentlərindən, Amsterdam Biznes, İqtisadiyyat və
Ekonometrika, Beynəlxalq İnkişaf, Tinbergen
institutlarından ibarətdir.
Stomatologiya fakültəsi (ACTA) 1984-cü ildə Amsterdam
Universiteti və Vrije Universitetinin stomatologiya fakültələrinin
birləşdirilməsi nəticəsində
yaradılıb. Bu
məktəb stomatologiya sahəsi üzrə yüksək səviyyəli
təhsil və tədris proqramlarına görə dünyada
ön sıralardadır.
Tibb fakültəsində (FdG) tələbələr 6 il təhsil alırlar: 4 il tematik, 2 il isə
universitetdə və kənarda təcrübə dövrü.
Fakültədə 50-yə yaxın departament
(kardiologiya, ginekologiya, ortopediya, pediatriya, psixiatriya, plastik cərRahiyyə,
radiologiya, şüa terapiyası, Əczaçılıq...)
fəaliyyət göstərir.
Dəqiq elmlər fakültəsi (FNWI) süni intellekt,
astronomiya, biologiya, tibbi-biologiya, psixobiologiya, kimya, informasiya tədqiqatları,
kompüter, yer, həyat elmləri, riyaziyyat, fizika sahələri
üzrə bakalavr və magistr proqramları təklif edir. Fakültə Amsterdam
Peşə, Elm, İnformatika, Həyat və Yer Elmləri,
Magistratura Elmləri məktəblərindən, "Anton
Pannekuk" Astronomiya, İnformatika, Biomüxtəliflik və
Ekosistem Dinamikası, Yüksək Enerjilər Fizikası,
Amsterdam Nəzəriyyə Fizikası, Korteveq-de Vries Riyaziyyat,
Svammerdam Həyat Elmləri, Van der Vaals-Zeeman Eksperimental Fizika,
Vant Hoff Molekulyar Elmlər institutlarından və Amsterdam
Zoologiya Muzeyindən ibarətdir.
Humanitar elmlər fakültəsi (FGw) 1997-ci ildə dil və mədəniyyət,
ilahiyyat, fəlsəfə fakültələrinin birləşdirilməsi
nəticəsində yaradılıb. Fakültə Holland Tədqiqatları,
Tarix, Arxeologiya və regional tədqiqatlar, Dil və ədəbiyyat,
KİV, Fəlsəfə və incəsənət,
İlahiyyat və mədəniyyət tədqiqatları
departamentlərindən, Humanitar Ali Məktəbindən,
Amsterdam Mədəni Analiz məktəbindən, Dil və
Kommunikasiya Mərkəzindən, Tarix və Mədəniyyət,
Məntiq, Dil və Hesablama institutlarından ibarətdir. Humanitar elmlər fakültəsi hazırda kino və
televiziya, mədəni analiz, Avropa kinosu, Kütləvi
informasiya vasitələri, Avropa mədəniyyəti tədqiqatları
üzrə Niderlandda ən aparıcı fakültədir.
Sosial və əxlaq elmləri fakültəsində (FMG) 10 bakalavr proqramı təklif
edən Kommunikasiya, Uşaqların İnkişafı və Təhsili,
Psixologiya, Sosial elmlər kollecləri və 20-dən çox
magistr, bir neçə doktorluq proqramları təklif edən
Kommunikasiya, Uşaqların İnkişafı və Təhsili,
Psixologiya, Sosial elmlər ali məktəbləri fəaliyyət
göstərir. Həmçinin fakültənin
nəzdində elmi tədqiqatların aparılması
üçün Amsterdam Sosial Elmlər, Uşaqların
İnkişafı və Təhsili, Psixologiya, Miqrasiya və
Etnik Tədqiqatlar institutları mövcuddur.
Hüquq fakültəsi (FdR) Niderlandda bu sahə
üzrə ən qədim və böyük fakültələrdən
biridir.
Fakültə 1602-ci ildə tikilmiş qədim binada yerləşir
və beynəlxalq, özəl, ekologiya, əmək və informasiya hüququ
sahələri üzrə ixtisaslaşıb. Fakültə nəzdində
Hüquqşünaslıq, Özəl hüquq B, Özəl
hüquq, Beynəlxalq kütləvi hüquq və Avropa
hüququ, Dövlət hüququ departamentləri, Amsterdam Ali
Hüquq Məktəbi, Əmək Tədqiqatları,
Diplomdansonrakı Təhsil, Beynəlxalq Hüquq, Avropa
Hüququ və İdarəetmə, Ətraf Mühit
Hüququ, Kriminologiya, İnformasiya Hüququ, Huqo Sinzheimer
institutları, Leybniz Hüquq Mərkəzi, Hüquq
kitabxanası fəaliyyət göstərir.
Amsterdam
Universitetinin kitabxanası əsas
və əlavə 70 köməkçi kitabxanadan ibarətdir. Hər
fakültənin özünəməxsus kitabxanası fəaliyyət
göstərir. Əsas kitabxana Amsterdam şəhərinin
mərkəzində yerləşir və burada 4 milyon cild
kitab, 70000 əlyazma, 500000 sənəd, 125000 xəritə və
s., eləcə də tələbələrin sakit şəraitdə
oxumaları üçün 3 oxu zalı var. Rosenthaliana
kitabxanasında yəhudi mədəniyyəti və tarixinə
aid kolleksiyalar, ivrit dilində yazılar toplanıb. Xüsusi
kolleksiyalar kitabxanasında ən qədim nəşrlər, əlyazma,
xəritə, atlas, qravyura, şəkillər və s., Artis
kitabxanasında zoologiya sahəsinə aid materiallar saxlanılır. Xüsusi kolleksiyalar kitabxanasının De la Fonten Vervey
oxu zalında rahatlıqla kitabxananın materiallarını
oxumaq olar. Bu kitabxanalardakı
materialları İnternet şəbəkəsi vasitəsi ilə
kitabxananın saytına daxil olaraq da əldə etmək
mümkündür, kitabların çoxu holland dilindədir.
Amsterdam
Universiteti muzeyində universitetin yarandığı andan bu
günədək universitetə aid olan bütün əşyalar
(professorların materialları, universitet binalarının
şəkilləri, plakatlar, medalyonlar, avadanlıqlar,
yazılar və s.) saxlanılır. Muzeyin kolleksiyası
50000 əşya, 25000 şəkildən ibarətdir.
Həmçinin universitetdə
müxtəlif incəsənət əsərləri
saxlanılan İncəsənət, Qədim Misir, Yaxın
Şərq, Kipr, yunan, Etrus və Roma imperiyası mədəniyyətlərinə
aid artefaktların qorunduğu Allard Pirson, XIX əsrdə
yaradılmış və anadangəlmə inkişaf
qüsurları nümunələri olan sümüklər,
embrionlar saxlanılan Vrolik, eramızdan 3000 əvvələ
aid yazı formaları, Misir və Mesopotamiya ieroqlifləri,
papirus yazıları, mixi xətli mətnlər, daş
lövhələr, yunan, latın mətnləri, runa
yazıları, orta əsrlərə və humanizm
dövrünə aid əlyazmalar, Efiopiya, Suriya, ərəb,
fars, hind, Çin kalliqrafiya nümunələri və s.
saxlanılan JA Dortmund, müxtəlif dövrlərdə
hazırlanmış elektron hesablama maşınlarının
nümayiş olunduğu Kompüter, təkhüceyrəli
orqanizmlərdən başlayaraq həşərat, quş,
balıq, heyvan və digər canlıların, təkamül nəticəsində
növdəyişmə nümunələri və s.
qorunduğu zoologiya muzeyləri
vardır.
Amsterdam Universitetinin prezidenti
2006-cı ildən başlayaraq qədim dinlər üzrə
holland alimi, professor Karel van der Toorn, rektoru
isə professor Dimph van der Bumdur. Universitetdə 6126 nəfər
işçi çalışır, onların 2796 nəfərini
akademik, qalan hissəsini isə inzibati heyət təşkil
edir. Akademik heyətin 39%-i qadınlardır.
Amsterdam Universitetinin tələbələrinin
ümumi sayı 30825 nəfərdir.
2010-2011-ci tədris ilində
"2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin
xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət
Proqramı" çərçivəsində Amsterdam
Universitetinin iqtisadiyyat və biznes fakültəsinin bakalavr
pilləsində IV kursda Böyükağa Ağababa oğlu
Ağayev, iqtisadiyyat və maliyyə ixtisası üzrə
bakalavr pilləsinin IV kursunda Cavid İlqar oğlu Mustafayev təhsil
alır. Həmin proqram çərçivəsində
Amsterdam Universitetinə bu il bir azərbaycanlı
gənc - Emil Üzeyir oğlu Hacıyev iqtisadiyyat və biznes
fakültəsinin magistratura pilləsinə qəbul olunub.
Amsterdam Universiteti tələbə
və müəllimlərə informasiya və mədəniyyət,
idman və s. sahələr üzrə geniş imkanlar
yaradır. Ali məktəbin ilhamverici beynəlxalq
mühiti müəllim və tələbələrə
optimal rejimdə öz qabiliyyətlərini inkişaf etdirmələri
üçün hərtərəfli şərait yaradır.
Yaradıcı və beynəlxalq atmosferə
malik universitet şəhər mühiti, sosial aləmlə
sıx təmasdadır və şəhərin ayrılmaz bir
hissəsidir. Qədim Avropa mədəniyyəti
və müasir dünya texnologiyalarını özündə
cəmləşdirən Amsterdam Universiteti tələbələrə
zəngin təcrübə bəxş etmək, bəşəriyyətə
rifah və fayda gətirmək məqsədi ilə səylə
çalışır.
Universitetin məşhur məzunları
Ronald Plasterk Niderland
Krallığının təhsil, mədəniyyət və
elm naziri
Guusje ter Horst Niderland
Krallığının daxili işlər naziri
Ernst Hirş Ballin Niderland Krallığının ədliyyə naziri
Jet Bussemaker Səhiyyə, sosial təminat
və idman üzrə dövlət katibi
Els Borst
Niderland
Krallığının sabiq səhiyyə, sosial təminat və
idman naziri
Frits Bolkesteyn Niderland
Krallığının sabiq müdafiə naziri
Ed Melkert
Niderland
Krallığının sabiq ictimai fəaliyyət və məşğulluq
naziri
Kristian Eykman tibb üzrə Nobel mükafatı laureatı
Piter Zeeman fizika üzrə Nobel
mükafatı laureatı
Frits Zernike fizika üzrə Nobel
mükafatı laureatı
Yohannes Dideris van der
Uaals fizika üzrə Nobel
mükafatı laureatı
Yakobus Henrikus Vant Hoff kimya üzrə Nobel mükafatı
laureatı
Alek Ceffris DNK barmaq izlərinin
ixtiraçısı
Menno ter Braak yazıçı
Uillem Frederik Hermans yazıçı
Simon Vestdijk yazıçı
Hazırladı: Lamiyə ƏLİYEVA
Azərbaycan müəllimi.- 2010.- 22 oktyabr.- S.6.