Kollegiya iclasında ali təhsildə
yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi ilə
bağlı mövcud vəziyyət müzakirə olundu
Oktyabrın 22-də Təhsil
Nazirliyində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab
İlham Əliyev tərəfindən imzalanmış "Ali
təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiq edilməsi barədə" 10 fevral 2010-cu
il tarixli Fərmanın icrası ilə əlaqədar
görülmüş işlərə həsr olunan kollegiya
iclası keçirildi. İclasda kollegiya üzvləri ilə
yanaşı, maliyyə naziri Samir Şərifov, iqtisadi inkişaf
naziri Şahin Mustafayev, Tələbə Qəbulu üzrə
Dövlət Komissiyasının sədri Məleykə Abbaszadə,
Nazirlər Kabinetinin şöbə müdiri İsmayıl
Sadıqov, Təhsil Nazirliyi Aparatının məsul
işçiləri, nazirliyin şöbə müdirləri və
struktur bölmələrinin rəhbərləri, digər
aidiyyəti nazirliklərin nümayəndələri, dövlət
və qeyri-dövlət ali təhsil müəssisələrinin rektorları iştirak edirdilər.
Kollegiya
iclasını açan Azərbaycan Respublikasının təhsil
naziri Misir Mərdanov hamını salamlayaraq belə bir
mühüm məsələnin müzakirəsində
iştirak etdiklərinə görə qonaqlara təşəkkür
etdi.
İclasın iş qaydası haqqında
iştirakçılara məlumat verən nazir mövzunun
aktuallığını diqqətə çatdırdı.
Təhsil naziri Misir Mərdanov
"Ali təhsildə yeni maliyyələşmə mexanizminin
tətbiqi ilə bağlı mövcud vəziyyət və təkliflər"
mövzusunda məruzə-təqdimatla çıxış etdi.
İlk öncə Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən
imzalanmış "Ali təhsil müəssisələrində
yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiq edilməsi
barədə" 10 fevral 2010-cu il tarixli Fərmandan
söz açan nazir onun ali təhsilin inkişafında
mühüm rol oynadığını bildirdi. Qeyd olundu ki,
ali təhsildə keyfiyyəti təmin etmək; mülkiyyət
formasından asılı olmayaraq ali təhsil müəssisələri
arasında sağlam rəqabət mühiti yaratmaq; dövlət
ali təhsil müəssisələrinin əldə etdikləri
maliyyə vəsaitlərindən səmərəli, məqsədli
istifadəsinə şərait yaratmaq və şəffaflığı
təmin etmək; vəsaitlərin ayrılması prosesində
subyektiv amilləri aradan qaldırmaq; tələbələrin
keyfiyyətli təhsil alması üçün mülkiyyət
formasından asılı olmayaraq ali məktəbləri azad
seçmək imkanını artırmaq; dövlət ali təhsil
müəssisələrinin maliyyə müstəqilliyini
artırmaq ali təhsildə
yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqinin əsas
məqsədləridir.
Nazir ölkə
başçısı cənab İlham Əliyevin
imzaladığı müvafiq fərmanın icrası ilə əlaqədar
görülən işlər barədə kollegiya
iştirakçılarına ətraflı məlumat verərək
bildirdi ki, tabeliyində ali təhsil müəssisələri
olan nazirlik, komitə və təşkilatların təklifləri
nəzərə alınaraq Azərbaycan Respublikası Nazirlər
Kabinetinin 6 may 2010-cu il tarixli 132 S və 133 S nömrəli sərəncamları
ilə ali təhsil müəssisələrinin bakalavr və
magistr səviyyələrinə dövlət sifarişi ilə tələbə qəbulunun
proqnozu təsdiq olunmuşdur.
Təhsil naziri cari tədris ili üçün ali təhsil müəssisələrinin
bakalavr səviyyəsinə dövlət sifarişi üzrə
təsdiq olunmuş proqnozu iştirakçıların nəzərinə
çatdırdı. Hazırlanmış xüsusi cədvəllərdə
ixtisaslar və bu ixtisaslar üzrə kadr
hazırlığı ilə məşğul olan ali təhsil müəssisələrinin adı,
bununla bağlı statistik rəqəmlər nümayiş
olundu. Məruzə-təqdimatda habelə ayrı-ayrı
ixtisaslar üzrə dövlət sifarişi ilə ali təhsil müəssisələrinin
bakalavriat və magistratura səviyyələrində hər
bir təhsilalana düşən təhsil xərclərinin
miqdarını əks etdirən cədvəllər göstərildi. 2010-2011-ci tədris ili
üçün ali təhsil müəssisələrinin
bakalavriat və magistratura səviyyələri üzrə təsdiq
olunmuş proqnozda edilən yeniliklərdən bəhs olundu.
Verilən məlumatdan aydın oldu ki, ixtisaslar üzrə
dövlət sifarişinə tələbə qəbulunun
proqnozu ayrı-ayrı ali məktəblər
üzrə deyil, ümumi şəkildə təsdiq
edilmişdir. Ayrı-ayrı universitetlərin qəbul
planında ixtisaslar üzrə dövlət sifarişi və
ödənişli əsaslarla qəbulun proqnozu birgə
verilmişdir. Bu da, öz növbəsində, dövlət
sifarişi ilə təhsil almaq hüququ qazanmış
abituriyentlərin ali məktəbləri
seçmək imkanını artırmışdır.
Nazir daha sonra "Azərbaycan
Respublikasında ali təhsil müəssisələrində
yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi ilə
bağlı dövlət sifarişi ilə ali təhsil müəssisələrinin
bakalavriat və magistratura səviyyələrində kadr
hazırlığının maliyyələşdirilməsi
qaydaları" haqqında söz açdı. Həmin sənəddə
hər il üçün ayrı-ayrı ixtisaslar üzrə
ali təhsil müəssisələrinin bakalavriat və
magistratura səviyyələrinin
dövlət sifarişi əsasında tələbə
qəbulunun proqnozunun hazırlanması mexanizminin,
adambaşına maliyyələşmənin həcminin müəyyənləşdirilməsi,
dövlət sifarişi çərçivəsində təhsilalanların
müəyyənləşdirilməsi, maliyyələşmənin
şərtləri, onun səmərəliliyinə nəzarətin
öz əksini tapdığı qeyd olundu və bunları əks
etdirən slaydlar iştirakçıların diqqətinə
çatdırıldı.
Ali təhsil müəssisələrində
yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi ilə
bağlı əsas yeniliklərdən danışan təhsil
naziri dövlət sifarişinin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar
ayrılan vəsaitlərin xərclənməsində ali təhsil müəssisələrinin səlahiyyətlərinin
artırıldığını söylədi. Belə ki, əvvəlkindən
fərqli olaraq bu vəsaitlər ali təhsil
müəssisəsinə 40 xərc maddəsi üzrə
deyil, 4 xərc maddəsi üzrə ayrılacaq və ali təhsil
müəssisəsi digər xərcləri özü sərbəst
müəyyənləşdirərək müvafiq xərclər
smetası tərtib edib icra edəcək.
Məruzə-təqdimatda
sonra cari tədris ilində dövlət sifarişinin yerinə
yetirilməsində iştirak etmiş dövlət və
özəl ali təhsil müəssisələrinin
adları açıqlandı. Verilən məlumatdan aydın
oldu ki, ölkədə fəaliyyət göstərən 52 ali təhsil müəssisəsindən 42-si
dövlət sifarişinin yerinə yetirilməsində
iştirak edib.
Nazir Misir Mərdanov Azərbaycan
Respublikası Nazirlər Kabinetinin "Ali təhsil müəssisələrində
yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiq edilməsi
haqqında" 25 iyun 2010-cu il tarixli, 120
nömrəli qərarının icrası ilə bağlı
görülən işlərdən söz açdı. Qeyd
edildi ki, Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarı Təhsil Nazirliyinin 5 avqust tarixli,
1103 nömrəli əmri ilə elan olunmuş və dövlət
sifarişinin yerinə yetirilməsində iştirak edən
bütün ali təhsil müəssisələrinə
göndərilmişdir. Hazırda dövlət sifarişi
üzrə qəbul olunan tələbələr barədə
məlumatlar ali məktəblər tərəfindən
nazirliyə təqdim olunmuş və ali təhsil müəssisələri
ilə Təhsil Nazirliyi arasında müvafiq müqavilələr
bağlanmışdır. Nazir müqavilə
bağlanılmış dövlət və özəl ali təhsil müəssisələrinin
adlarını qeyd etdi. Diqqətə çatdırdı ki,
ayrılan vəsaitin dövlət sifarişi ilə təhsil
almaq hüququnu qazanan abituriyentlərin seçdikləri ali təhsil müəssisəsinə
ödənilməsi Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq olunmuş qaydaların
müvafiq bəndinə əsasən Təhsil Nazirliyinin
öhdəsinə verilib.
Məruzə - təqdimatında
yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi
baxımından 2010-2011-ci tədris ilində ixtisaslar üzrə
ali məktəblərin bakalavriat səviyyəsinə
dövlət sifarişi əsasında tələbə qəbulunun
nəticələrinə geniş toxunan nazir kollegiya
iştirakçılarının diqqətini
hazırlanmış xüsusi cədvəllərə yönəltdi.
İxtisasların adı, dövlət sifarişi planı, ali
təhsil müəssisəsinin adı və dövlət
sifarişi ilə qəbul olunanların sayını, planla
onun yerinə yetirilməsi arasındakı fərqi göstərən cədvəllər
üzərində ətraflı təhlil aparan təhsil naziri
bunların hər birini ayrı-ayrılıqda şərh etdi. Daha sonra 2010-2011-ci
tədris ilində ali məktəblər üzrə də
bakalavriat və magistratura səviyyələrinə dövlət
sifarişi əsasında tələbə qəbulunun nəticələri
ilə bağlı statistik rəqəmləri özündə
əks etdirən digər məlumatlar
iştirakçılara təqdim olundu.
Yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqi baxımından 2010-2011-ci tədris ilində
ali təhsil müəssisələrinə
aparılmış qəbulun nəticələrinin ilkin təhlilini
aparan təhsil naziri qarşıya çıxan problemlər, onların
aradan qaldırılması üçün müvafiq tədbirlərin
müəyyənləşdirilməsinin vacibliyini önə
çəkərək bir sıra məsələlərə
öz münasibətini bildirdi.
Təhsil naziri
çıxışında yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqi nəticəsində əldə olunan
ilkin nailiyyətlər və ali məktəblərin
qarşısında duran əsas vəzifələrə
toxundu. Qeyd olundu ki, yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi
ilə əlaqədar hər bir ali məktəbin
ayrı-ayrı ixtisaslarının və bütövlükdə
özünün cəmiyyətdə nüfuzu müəyyənləşmişdir.
Bu zaman həm də hər bir ixtisasın cəmiyyət
arasında nüfuzu aşkar olunur. Tələbələrin
keyfiyyətli təhsil alması üçün mülkiyyət
formasından asılı olmayaraq ali məktəbləri
azad seçmək imkanı təmin edilmişdir. Cari tədris
ilindən başlayaraq dövlət sifarişinin yerinə
yetirilməsi ilə əlaqədar ali təhsil
müəssisələrinə vəsaitlər, yuxarıda qeyd
edildiyi kimi, əvvəlkindən fərqli olaraq 40 xərc maddəsi
ilə deyil, 4 xərc maddəsi ilə ayrılacaq. Yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqi dövlət ali təhsil
müəssisələrinin mövcud resurslardan səmərəli
və daha rasional şəkildə istifadəsini tələb
edir və bununla bağlı müvafiq tədbirlərin həyata
keçirilməsini zəruriləşdirir. Yeni mexanizm ali məktəbləri ayrı-ayrı ixtisaslar
üzrə mütəxəssis hazırlığının
keyfiyyətini yüksəltməyə vadar edir. Ali məktəblərin qarşısında duran vəzifələrdən
biri də müvafiq ixtisaslara gəncləri cəlb etmək
üçün müxtəlif tədbirlərin (reklam, veb
saytların yaradılması, proqramların təkmilləşdirilməsi
və s.) həyata keçirilməsini təmin etmələridir.
Yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqinin
üstünlüklərini qeyd edən nazir daha sonra bu məsələnin
öz müsbət həllini
tapması ilə bağlı bir sıra təklifləri
kollegiya iştirakçılarının diqqətinə
çatdırdı. Verilən təkliflərdə dövlət
sifarişi əsasında təhsilalanlar üçün
müəyyənləşdirilmiş məbləğin
artırılması; paytaxtdan kənarda
yerləşən ali məktəblər üçün
dövlət sifarişi ilə müsabiqə balının
ayrıca müəyyənləşdirilməsi; dövlət
əhəmiyyətli ixtisaslara dövlət sifarişi ilə
qəbul zamanı müsabiqə ballarının müəyyənləşdirilməsinə
fərdi yanaşılması; ayrı-ayrı ali məktəblərə
qəbul planı müəyyənləşdirilərkən əvvəlki
ilin dövlət sifarişi ilə bağlı qəbulunun nəticələrinin
nəzərə alınması; ali məktəblərin
ayrı-ayrı ixtisaslarına ödənişli əsaslarla qəbul
olunan tələbələrin təhsil haqqının həmin
ixtisasın dövlət sifarişinə ayrılmış
ödəniş həcminin 60 %-dən az olmayaraq müəyyənləşdirilməsi;
ali məktəblərin bəzi ixtisaslarına olan
inhisarçılığın aradan qaldırılması;
ödənişli əsaslarla qəbul olan məcburi
köçkünlərin təhsil haqlarının müvafiq
komitə tərəfindən ödənilməsi; dövlət
sifarişi üzrə qəbulda müsabiqə
ballarının ixtisas qrupları üzrə deyil,
eyniyönümlü ixtisaslar üzrə müəyyənləşdirilməsi
(məsələn, kənd təsərrüfatı,
texnologiya, neft, aviasiya və s.); özəl ali məktəblərin
dövlət sifarişində iştirakının
stimullaşdırılması; büdcədənkənar vəsaitlərin
4 xərc maddəsi üzrə, gələcəkdə isə
ümumi məbləğ səviyyəsində
planlaşdırılması,ilin sonuna qalan vəsaitlərin
növbəti ilə keçirilməsi və bu vəsaitlərin
xərclənməsində ali məktəblərin səlahiyyətlərinin
artırılması məsələləri öz əksini
tapmışdı.
Çıxışının
sonunda nazir Misir Mərdanov ali məktəblərin
rektorlarına yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqinin
uğurla həyata keçirilməsində fəallıq
göstərməyə, bu işə olduqca məsuliyyətlə
yanaşmağı tövsiyə etdi.
Sonra məruzə
ətrafında çıxışlar oldu.
Maliyyə naziri Samir Şərifov
belə bir mövzuda kollegiya iclasının keçirilməsini
təqdirəlayiq hal olduğunu deyərək müzakirə
olunan məsələnin vacibliyini önə çəkdi. Ali təhsildə yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqinin üstünlüklərinə toxunan
maliyyə naziri bununla bağlı bir sıra məsələlərə
aydınlıq gətirdi.
İqtisadi inkişaf naziri
Şahin Mustafayev bu sahədə daha mükəmməl nəticə
əldə etmək üçün beynəlxalq təcrübənin
öyrənilməsinin də zəruriliyini qeyd edərək burada təqdim olunan statistik rəqəmlərlə
bağlı öz fikir və mülahizələrini söylədi.
Tələbə
Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının sədri
Məleykə Abbaszadə tədrisdə keyfiyyət və bu
keyfiyyətin qəbul prosesində necə təmin edilməsi,
ən başlıcası isə yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqinin son nəticədə keyfiyyətə
necə təsir göstərə bilməsindən söz
açdı.
M.Abbaszadə həmçinin qeyd etdi ki, yaxşı olar, cari ilin sonuna kimi
qəbul planının layihəsi onlara təqdim olunsun.
Bildirdi ki, planın tez verilməsi abituriyentlərin və
onların valideynlərinin bu haqda vaxtında ətraflı məlumat almasına
imkan verər.
Nazirlər Kabinetinin
şöbə müdiri İsmayıl Sadıqov ölkə
başçısı cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi
altında təhsil
sahəsində aparılan məqsədyönlu işlərdən
danışdı. Təhsilin inkişafı ilə
bağlı həyata keçirilən tədbirlərdən,
aparılan islahatlardan söz açan şöbə
müdiri müzakirə olunan məsələnin uğurlu həllinin
nəticə etibarı ilə ali təhsilimizin
keyfiyyətinin yüksəldilməsinə, onun yeniləşməsinə
imkan yaradacağını dedi.
Çıxışlarda həmçinin
ayrı-ayrı ixtisaslar üzrə vəsaitlərin müəyyənləşdirilməsi
qaydasının təkmilləşdirilməsi, ali
məktəblərə vəsaitlərin səmərəli xərclənməsi
baxımından zəruri köməkliyin göstərilməsi,
ali təhsildə yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi
ilə bağlı abituriyentlər və tələbələr
arasında müvafiq maarifləndirmə işlərinə
diqqətin artırılmasının vacibliyi qeyd olundu.
Geniş diskussiya və fikir
mübadiləsi şəraitində keçən kollegiya
iclasında Bakı Dövlət Universitetinin rektoru, millət
vəkili Abel Məhərrəmov, Azərbaycan Dillər
Universitetinin rektoru, millət vəkili Səməd Seyidov, Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru Əhliman Əmiraslanov, Bakı
Slavyan Universitetinin rektoru Kamal Abdullayev, Azərbaycan Dövlət
Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin
rektoru Timuçin Əfəndiyev,
Azərbaycan Milli Konservatoriyasının rektoru Siyavuş
Kərimi , Aqrar Universitetinin rektoru Mirdamət Sadıqov və
başqaları söz alaraq yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqi vəziyyəti barədə fikirlərini
bildirdilər, bir sıra təkliflərlə
çıxış etdilər.
İclası yekunlaşdıran təhsil naziri Misir Mərdanov
mövzu ətrafında aparılan müzakirələrin hər
bir iştirakçı üçün faydalı
olduğunu, yeni maliyyələşmə mexanizminin uğurla həyata
keçirilməsinə imkan və şərait
yaradacağına ümid etdiyini bildirdi.
Kollegiya
iclasının sonunda qərara alındı ki, mövcud
problemlərin həlli yolları axtarılmalı, təhlil
edilməlidir.
Bunun üçünsə aidiyyəti nazirliklərin
mütəxəssislərindən ibarət işçi qrupu
birlikdə işləyib, növbəti ilə proqnoz
hazırlamaqdan ötrü təkliflər irəli sürməli
və müzakirəyə təqdim etməlidirlər.
Samirə KƏRİMOVA
Azərbaycan
müəllimi.- 2010.-29 oktyabr.- S.1, 2.