Finlandiyanın təhsil sistemi
Finlandiya Respublikası
Ərazisi:
338,144 min
kv.km.
Əhalisi:
5,35 milyon nəfər
Paytaxtı:
Helsinki şəhəri
Dövlət dili: Fin və
İsveç dilləri
Pul vahidi: Avro
Təhsil sistemi
Şimali Avropada,
Skandinaviya yarımadasında yerləşən Finlandiya
Respublikasının iqtisadiyyatı kifayət qədər
inkişaf edib.
Ölkədə Ümumi Daxili Məhsulun həcmi 238,4 milyard ABŞ dollarıdır. Adambaşına
düşən illik gəlir 44 min ABŞ dollarından
çoxdur.
Finlandiyada təhsil sistemi tam şəkildə dövlət
tərəfindən maliyyələşdirilir. Praktiki olaraq təhsil
siyasəti dövlət və bələdiyyələr tərəfindən
həyata keçirilir. Ancaq hər bir məktəb
öz işini, təlim-tərbiyə prosesini müstəqil şəkildə planlaşdırmaq
hüququna malikdir.
Finlandiyada məktəbəqədər və
digər təhsil pillələri Təhsil Nazirliyi, erkən
uşaqlıq təhsili (uşağın ümumi
inkişafını təmin etmək və onun hərtərəfli
yetişməsi üçün əlverişli şərait yaratmaq ) isə Sosial Məsələlər və
Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən
idarə olunur.
Ölkədə tədris rəsmi dövlət dili
kimi qəbul edilmiş fin və İsveç dillərində
aparılır. Bundan başqa, tədris ancaq
İsveç dilində olan məktəblər
də fəaliyyət
göstərir.
Ölkədə tam orta təhsil
12 illikdir.
Ölkənin təhsil sistemi 1 illik məktəbəqədər
könüllü, 9 illik əsas, 3 illik ümumi və ya
peşə təhsilindən ibarət olan orta təhsilin
yuxarı pilləsi, universitet və politexnik institutlarda həyata
keçirilən ali təhsildən ibarətdir.
Onu da qeyd edək ki,
Finlandiyada universitetlərlə yanaşı,
müvafiq ixtisaslar verən politexnik institutlarda da ali təhsil
almaq mümkündür. Yaşlıların təhsili
isə təhsilin bütün pillələri üzrə
aparılır.
Finlandiyada daimi yaşayış hüququ olan
uşaqların əsas təhsil proqramını tamamlamaq
üçün qanundan irəli gələn öhdəlikləri
var. Uşaqların təxminən 99,7 faizi
ümumi təhsilə cəlb olunur. Əsas təhsilin
və orta təhsilin yuxarı pilləsindən ibarət olan
ümumi təhsilin əsas prinsipi yaşayış yerindən,
dilindən, iqtisadi durumundan asılı olmayaraq hamının
təhsil hüququnu təmin
etməkdən ibarətdir.
Orta təhsilin
yuxarı pilləsində həm ümumi təhsil, həm də
peşə təhsili üzrə alınmış sertifikatlar
universitet və politexnik təhsil müəssisələrinə
daxil olmaq hüququ verir.
Ali təhsil müəssisələrinə
qəbul orta təhsil şəhadətnaməsi və ya
peşə diplomuna əsasən aparılır. Ali təhsil
müəssisələrinin verdiyi diplomlar bir-birindən fərqlidir.
Yalnız universitetlər lisensiat (magistratura və
doktorantura arasındakı elmi dərəcə) və doktorluq
dərəcəsi verir.
Finlandiyada tam muxtariyyət prinsipi ilə işləyən
və dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən
16 universitet fəaliyyət göstərir. Onlar tədris
prosesi ilə bağlı qərar qəbulunda tam müstəqildirlər.
Finlandiya
Təhsil Nazirliyinin nəzdindəki 25
politexnik ali təhsil müəssisəsi
yerli hökumət tərəfindən və ya özəl əsaslarla
idarə olunur. Politexnik müəssisələrinin
maliyyələşməsi isə həm dövlət, həm
də yerli hökumət tərəfindən
həyata keçirilir.
Finlandiyada yaşlıların təhsili bütün pillələr
üzrə təmin olunur. Yaşlılar
ümumi təhsil və ya peşə ixtisası əldə
etmək üçün müvafiq modul əsasında təhsil alırlar.
Ölkədə xüsusi diqqət yetirilən həyatboyu
(fasiləsiz) təhsil strategiyası ondan ibarətdir ki, hər
kəs istədiyi vaxt müxtəlif təlim mühitində
öz bilik və bacarıqlarını inkişaf etdirmək
üçün kifayət qədər imkanlara malik
olmalıdır. Həyatboyu təhsilin fasiləsizliyi
dövlət səviyyəsində təmin edilir və
hökumət tərəfindən maliyyələşir.
Təhsilin məzmunu, qiymətləndirilməsi, onun
standartlarının hazırlanması məqsədilə
Finlandiyada xüsusi komissiya fəaliyyət göstərir. Bu komissiya Təhsil
Nazirliyinin büdcəsindən maliyyələşməsinə
və sifarişini yerinə yetirməsinə
baxmayaraq tam müstəqildir.
Finlandiyada orta ümumtəhsil məktəbləri,
gimnaziya və peşə liseyləri zəngin maddi-texniki
bazaya malikdir.
Tədris prosesində kompüter
texnologiyasından geniş istifadə olunur. Məktəblərin büdcə layihəsi pedaqoji
kollektiv tərəfindən hazırlanır və müvafiq
departamentdə təsdiq olunduqdan sonra
reallaşdırılır. Tədris
ocaqlarına dövlət büdcəsindən
ayrılmış vəsaitdən əlavə, bələdiyyə,
hamilər şurası və sponsorlar tərəfindən də
maliyyə yardımı verilir. Məktəblər
büdcədənkənar qazanclarından gəlir vergisi
ödəmirlər. Eyni zamanda, məktəblərə
maddi yardım göstərən müəssisələrə
də müəyyən vergi
güzəştləri edilir.
Finlandiyanın təhsil və elm strategiyası keyfiyyət, səmərəlilik,
bərabərlik və beynəlmiləlçilik prinsiplərinə
əsaslanır. Təhsilin inkişafındakı
mövcud prioritetlər təhsilin səviyyəsini yüksəltmək,
əhali və işçi qüvvələri arasında rəqabətliliyi
artırmaq, uşaqların və gənclərin təhsildən
yayınmasının qarşısını almaq,
yaşlıların təlim imkanlarını genişləndirməkdən
ibarətdir.
BMT-nin 2008-ci il üzrə
müəyyənləşdirdiyi İnsan İnkişafı
İndeksində Finlandiya Təhsil İndeksi siyahısında
0,993 balla qiymətləndirilib. Bu göstərici
ilə Finlandiya təhsil sahəsində dünyanın ən
öncül ölkələri olan Danimarka, Avstraliya və Yeni
Zelandiya ilə birlikdə birinci yeri bölüşür.
Təhsilin idarə olunması
Təhsil və Mədəniyyət Nazirliyi
Finlandiyanın ilk fəaliyyətə başlamış
dövlət qurumlarından biridir. 1809-cu ildə
Böyük Hersoqluq dövründə bu nazirlik Kilsə
şöbəsi kimi fəaliyyət göstərib. Finlandiya müstəqillik qazandıqdan sonra bu qurum
Kilsə və təhsil məsələləri şöbəsi
adlandırılıb, 1918-ci ildə isə Kilsə və Təhsil Məsələləri
Nazirliyinə çevrilib.
Təhsil və Mədəniyyət Nazirliyi təhsil,
elm, mədəniyyət, idman və gənclər siyasəti
üzrə strategiyanın hazırlanmasına, bu sahələr
üzrə əməkdaşlığın qurulmasına
cavabdehdir.
Maraqlıdır ki, bu ölkədə bir nazirliyə iki nazir
rəhbərlik edir: təhsil və mədəniyyət nazirləri.
Təhsil naziri təhsil, elm və tədqiqat məsələlərinə,
mədəniyyət naziri isə mədəniyyət, idman, gənclər,
müəllif hüquqları, tələbələrə
maliyyə yardımı və kilsə məsələlərinə cavabdehlik
daşıyır.
Təhsil
Nazirliyi Finlandiyada təhsilin idarə edilməsi
üzrə ən ali orqandır. Bu qurum
orta, peşə, ali (politexnik institutlar və
universitetlər), yaşlıların təhsili üzrə
dövlətdən maliyyələşən təhsil və təlimin
təşkilinə nəzarət edir. Təhsil
Nazirliyi təhsil strategiyasının icrasına və mərkəzi
hökumət səviyyəsində təhsil sisteminin idarə
olunmasına cavabdehlik daşıyır. Təhsilin
idarə edilməsində Baş Maarif İdarəsi (Maarif
Departamenti), quberniya və bələdiyyə idarələrinin
də üzərinə mühüm vəzifələr
düşür. Odur ki, bir çox qərarlar
yerli hökumət səviyyəsində qəbul edilir.
Baş Maarif İdarəsi Təhsil Nazirliyinə tabe
olaraq, əsasən, orta və peşə təhsili məktəblərinə
nəzarət edir. Təhsilin bu pilləsinin inkişafına,
idarə və keyfiyyətinin təmin olunmasına görə
Baş Maarif İdarəsi məsuliyyət daşıyır.
Ali məktəblər isə birbaşa Təhsil
Nazirliyi tərəfindən
idarə olunur.
Quberniya idarələri isə regionlar üzrə idarəetmənin
bütün istiqamətləri kimi təhsil sahəsinə də
ümumi rəhbərlik edir. Bu idarələrin vəzifəsi
quberniya üzrə təhsilin
proqramlaşdırılmasını təşkil etmək və həyata keçirməkdir.
Quberniya idarəçiliyində yaşlıların təhsilinə,
təhsilin fasiləsizliyinə, diplomdan sonrakı təhsilə
xüsusi diqqət yetirilir. Maliyyə bölgüsünü,
vəsaitin hara xərclənməsini quberniya idarələri
müəyyənləşdirir. Bələdiyyələr
əsasən müqavilələr vasitəsilə, axşam
gimnaziyaları, vətəndaş məktəbləri
(yaşlılar üçün) və peşə mərkəzlərində
təşkil edilən tədrislə məşğul olur, eləcə
də 6 yaşlı uşaqları məktəblərə
hazırlamaq məqsədilə 1 illik kurslar təşkil edir.
Əsas təhsil
Finlandiyada əsas təhsil 7 yaşdan başlayır. Aşağı
siniflərdə şagirdlərə sinif müəllimləri,
yuxarı siniflərdə isə fənn müəllimləri
dərs deyirlər. Yuxarı siniflərdə
fakültativ fənlər də tədris edilir.
Bu ölkədə
çox az sayda özəl orta məktəb
var. Maraqlıdır ki, özəl məktəblər fəaliyyətə
başlayarkən onlara dövlət tərəfindən
müvafiq bələdiyyə məktəblərinə
ayrılan qrant miqdarında əvəzsiz maliyyə
yardımı verilir. Odur ki, özəl məktəblərdə
heç bir təhsil haqqı tələb olunmur və
şagirdlərə müvafiq bələdiyyə məktəbləri
ilə eyni əsasda təhsil verilir. Bundan əlavə,
özəl məktəblərdə şagirdlər bələdiyyə
məktəbləri ilə eyni ictimai hüquqlardan (səhiyyə
xidmətindən istifadə və pulsuz yemək) istifadə
edirlər. Məhz buna görə də
Finlandiyada özəl məktəblər ciddi
ictimai etimad qazanıblar.
İbtidai təhsilin ilk illərində qiymətləndirmə
formal qiymətlərlə bərabər, şifahi qiymətləndirmə
ilə də məhdudlaşa bilər. Rəqəmlə qiymətləndirmədən
istifadə olunmasına məktəb səviyyəsində qərar verilir. Ən
çox müşahidə edilən hal ondan ibarətdir ki,
şagirdlər üçün ildə iki dəfə -
payız və yaz semestrinin sonunda qiymətləndirmə ilə
bağlı hesabat kartı hazırlanır.
Finlandiyada qiymətləndirmə 4-10 bal arasında aparılır. Fərdi
imtahanlarda qiyməti daha dəqiq ifadə etmək
üçün balları 1/2 hissəyə qədər
bölmək və "+" və ya "-" işarələri
ilə ifadə etmək də mümkündür. Lakin tədris ilinin hesabatında və əsas təhsil
haqqında sənəddə belə işarələnməyə icazə
verilmir.
Əgər əsas təhsil pilləsində oxuyan
şagird payız rübünün sonunda hər hansı bir fəndən
4 alırsa, o, yaz rübünün sonunda həmin fənnə
dair biliyini təkmilləşdirdiyini göstərmək
üçün əlavə imtahan verməlidir. Şagird
çoxlu sayda qeyri-məqbul qiymət alarsa, o, həmin ilin proqramını
təkrar oxumalıdır. Belə bir qərar
şagird və onun valideynlərinin mövqeyi öyrənildikdən
sonra müəllim və direktor
tərəfindən verilir.
Əsas məktəbdə oxuyan şagirdlər bir
çox ictimai hüquqlara malikdir. Buraya məktəbin səhiyyə
xidmətindən istifadə və gündəlik qida
ehtiyacının üçdə bir hissəsini təşkil
edən pulsuz yeməklə qidalanma daxildir. Əlavə olaraq, şagirdlər kitab və tədris
materialları, məktəb ekskursiyaları ilə də pulsuz
təmin olunurlar. Əgər məktəb
ekskursiyaları uzunmüddətli olarsa, şagirdlərin
qalması üçün yerin təşkili də tədris ocağının
üzərinə düşür.
Finlandiyada əsas təhsil pilləsini
bitirmiş məzunların 95,5 faizi öz
təhsillərini orta təhsil pilləsində davam etdirirlər.
Orta təhsil
Finlandiyada
orta təhsil sisteminə şagirdləri peşə təhsilinə
və ali təhsil müəssisələrinə
hazırlayan məktəblər daxildir. Şagirdləri
peşə təhsilinə hazırlayan məktəblər
uşaqlara müəyyən peşə bacarıqlarına yiyələnmək
imkanı verir. Orta təhsilin yuxarı pilləsi
isə hərtərəfli təhsil vermək məqsədi daşıyır.
Şagirdləri peşə təhsilinə
hazırlayan məktəbləri bitirənlərə də ali təhsil almaq hüququ verilir. Orta təhsilin yuxarı pilləsini bitirənlər
də peşə təhsili proqramlarında oxuya bilərlər.
Finlandiyada xüsusi proqramlar üzrə həm
peşə təhsili almaq, həm də orta təhsilin yuxarı pilləsində oxumaq mümkündür.
Şagirdləri peşə təhsilinə hazırlayan məktəbləri
bitirənlərə peşə təhsili üzrə
sertifikat verilir. Orta təhsilin yuxarı pilləsini bitirənlərə
həm orta təhsilin yuxarı pilləsi, həm də ali məktəbə qəbul imtahanı üzrə
sertifikat təqdim olunur. Xüsusi proqramlarda oxuyanlar isə həm
peşə təhsili, həm də ali məktəbə
qəbul imtahanı üzrə sertifikata sahib olurlar.
Orta təhsilin yuxarı pilləsi üzrə
sertifikat politexnik profilli ali təhsil müəssisələrinə,
ali məktəbə qəbul imtahanı üzrə sertifikat
isə universitetlərə daxil olmaq hüququ verir. Buna
baxmayaraq, istisna hal kimi bir sıra ali təhsil
müəssisələri əlavə qəbul
imtahanları da keçirirlər.
Orta məktəb
şagirdləri pulsuz səhiyyə xidmətləri və
gündəlik yeməklə təmin olunsalar da, lazımi tədris
vasitələrini, materialları və kitabları öz
hesablarına alırlar.
Peşə təhsili
Finlandiyada əsas təhsildən sonrakı pillə
ümumi təhsil, ilkin peşə təhsili və təlimi
pilləsinə ayrılır. İlkin peşə təhsili
müəssisələri bələdiyyələrin, bəzi
hallarda isə özəl qurumların nəzdində fəaliyyət
göstərir.
Peşə təhsili və təliminin əsas məqsədi
müvafiq bacarıqlara malik işçi qüvvəsi
hazırlamaq, əmək bazarının ehtiyaclarına olan tələbatı
ödəmək və həyatboyu
təlimi dəstəkləməkdir.
Finlandiyanın ilkin peşə ixtisas təhsili müəssisələrində
ümumilikdə 146000 nəfər oxuyur. Onların
4500-ü ilkin peşə təliminə hazırlıq
kurslarında təhsil
alır.
Tam orta təhsil almış və müvafiq
peşələrə yiyələnmiş gənclər (əgər
onlar təhsillərini davam etdirmək istəyirlərsə)
müvafiq ali məktəblərə
qəbul ola bilərlər.
Yaşından asılı olmayaraq bütün vətəndaşların
peşə təhsili almalarına dövlət şərait
yaradır. Finlandiyada belə hesab edirlər ki, ölkədə
işsizliyin qarşısını yalnız bu yolla almaq
mümkündür.
Ali təhsil
Qeyd
etdiyimiz kimi, Finlandiya ali təhsil müəssisələri
universitetlərə və politexnik təhsil ocaqlarına
bölünür. Ali məktəblərə qəbul
zamanı tələbələrin seçimi əsasında
milli və qəbul imtahanlarından
istifadə edilir.
Universitetlərdə əsas diqqət elmi tədqiqatlara
ayrılır və tələbələrə hərtərəfli
nəzəri biliklər verilir. Politexnik profilli təhsil
müəssisələrində isə, əsasən, praktiki
bacarıqlar xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Belə
ali məktəblər bəzi hallarda tədqiqat
məsələlərini gündəmə gətirsə də,
əsasən sənayenin inkişaf layihələri ilə məşğul
olur. Politexnik profilli təhsil müəssisələri,
əsasən bələdiyyələr, bəzi hallarda isə
özəl qurumlar tərəfindən
idarə olunur.
Finlandiyanın bütün universitetlərində bakalavr dərəcəsi
üzrə təhsil müddəti təxminən 3-4 ildir. Proqramdan asılı olaraq,
bu pillədə ali təhsil tamamlana bilər.
Lakin bəzi hallarda bu pillə magistratura pilləsi
üçün aralıq mərhələ
hesab edilir.
Politexnik
təhsilin tamamlanma müddəti isə 3,5-4,5 il arasında dəyişir. Politexnik təhsil üzrə dərəcə
Finlandiyanın təhsil sistemində hüquqi baxımdan
aşağı səviyyəli universitet dərəcəsi
hesab edilmir. Finlandiyadan kənarda isə
politexnik dərəcələr nisbətən
aşağı səviyyəli universitet dərəcəsi
kimi qəbul olunur.
Politexnik təhsil müəssisələrini bitirən
bakalavrlar universitetlərdə magistratura dərəcəsi
üzrə proqramlarda təhsillərini davam etdirə bilərlər. Universitetlərdə
magistratura proqramının müddəti iki il
olsa da, politexnik müəssisələri bitirərək
magistraturaya qəbul olanlar daha bir il təhsil
almalıdırlar. Boloniya prosesinin tələbləri
nəticəsində politexnik müəssisələri bitirənlərdən
tələb olunan əlavə təhsilin həcmi tədricən
azaldılır. Bununla da politexnik müəssisələri
bitirənlərdən bəzi hallarda heç bir əlavə təhsil almaq tələb olunmur.
Onu da qeyd edək ki, politexnik təhsil müəssisələrini
bitirənlər öz sahələri üzrə
üçillik iş təcrübələrini
tamamladıqdan sonra onlara müvafiq ixtisas üzrə
magistratura dərəcəsi almaq hüququ verilir. Bu dərəcə yalnız ixtisasyönümlü
səciyyə daşıyır. Politexnik profilli magistratura
dərəcəsinin müddəti iki ildir və müntəzəm
işdən ayrılmamaqla bu dərəcə üzrə təhsil
almaq olar. Bakalavr pilləsindən fərqli
olaraq, politexnik profilli magistratura dərəcəsi müvafiq
sahə üzrə akademik magistratura dərəcəsinə bərabər
tutulur.
Finlandiyada doktorluq dərəcəsinə yalnız
universitetlərdə yiyələnmək mümkündür. Politexnik
ixtisaslı magistratura dərəcəsi isə tələbələrə
doktorantura pilləsi üzrə təhsil almaq hüququ vermir.
Maraqlıdır ki, bütün bu qeyd olunan ekvivalentlik yalnız dövlət
sektorunda işə qəbul zamanı
nəzərə alınır.
Universitet
və politexnik profilli ali
təhsil müəssisələrində tələbələrin
dərsə davamiyyəti könüllüdür. Finlandiya ali təhsil müəssisələrində tələbələrdən
heç bir təhsil haqqı tələb olunmur. Avropa
İttifaqına daxil olmayan ölkələrdən gələn
tələbələr üçünsə pullu ali təhsil
tətbiq olunur.
Universitetlərdə təhsil alan hər kəsin tələbə
ittifaqına üzvlüyü məcburidir. Politexnik ali təhsil müəssisələrində isə
tələbə ittifaqına üzvlük
könüllüdür.
Finlandiyada tələbələrə bir sıra maliyyə
yardımları da verilir. Belə yardımlar tələbənin
təhsilində davamlı geriləmələr və müvəffəqiyyətsizlik
olduqda ləğv edilə bilər. Yardımın
miqdarı, adətən, o qədər də çox olmur.
Buna görə də tələbələrin əksər
hissəsi özlərini maliyyələşdirmək
üçün işləyirlər. Finlandiyada
tələbələr həmçinin dövlət təminatlı
tələbə borclarından da yararlana bilərlər.
Xaricdə təhsil üçün də müvafiq tələbə
yardımlarının mövcudluğu beynəlxalq tələbə
mübadiləsinin yüksəldilməsini təmin edir. Tələbələrin
xaricdə təhsili üzrə maliyyə yardımı
yalnız Finlandiya hökumətinin maliyyələşdirdiyi prioritet təhsil sahələrinə verilir.
Finlandiya
ali məktəblərində
oxuyan əcnəbi tələbələrin təhsili, adətən
onları göndərən ölkə tərəfindən
maliyyələşdirilir. Təhsil almaq məqsədi
ilə gələn əcnəbilərin bu ölkədə
daimi yaşayış hüququ varsa, onların təhsili
Finlandiyanın tələbələrə maliyyə
yardımı proqramı çərçivəsində
maliyyələşdirilə bilər.
Əlavə təhsil
Qeyd etdiyimiz kimi, Finlandiyada yaşlıların və
işsizlərin peşələrə yiyələnmələri,
ixtisaslarının artırılması, dəyişdirilməsi
və yeniləşdirilməsi probleminə xüsusi diqqət
yetirilir. Bazar
iqtisadiyyatının reallığı, işsizliyin aradan
qaldırılması probleminin aktuallığı, ənənəvi
və yeni peşələrə marağın artması, yeni
iş sahələrinin yaranması, təhsil sahəsində təcrübəli
müəllimlərin inteqrativ fənlərin tədrisinə
hazırlanması, təhsilin idarəçiliyində yeni
mexanizmlərin həyata keçirilməsini təmin edəcək
təhsil rəhbərlərinə olan ehtiyac bu məsələyə
xüsusi önəm verilməsinin
başlıca səbəblərindəndir.
Finlandiyanın bu sahədəki təcrübəsi olduqca
maraqlıdır. Ölkədə işsizlərin və
yaşlıların işlə təmin edilməsi, onların
təhsili, müxtəlif peşələrə yiyələnməsi,
ixtisaslarının artırılması ilə Təhsil, Əmək,
Səhiyyə və Sosial Müdafiə nazirlikləri, eləcə
də digər yerli orqanlar məşğul olur. Quberniya mərkəzlərində ixtisasartırma və
yenidənhazırlanma mərkəzlərinin maliyyələşdirilməsi
Təhsil Nazirliyi, Əmək Nazirliyi tərəfindən və
yerli büdcə hesabına yerinə yetirilir. Həmçinin ayrı-ayrı müəssisələr
lazım olan kadrların hazırlanması üçün bu
mərkəzlərə vəsait ayırırlar. Bu mərkəzlərdə çox zəngin
maddi-texniki baza və lazım olan bütün peşələri
tədris etmək üçün münasib şərait
yaradılıb. Burada ağac, metal
emalı və inşaata aid peşələrin öyrədilməsi,
xarici dillərin tədrisi, kompüter biliklərinin verilməsi
yüksək səviyyədə təşkil edilir. Bütün bunlar həmin mərkəzlərə
imkan verir ki, müəyyən istehsal xarakterli işlərdən
gəlir əldə etsinlər. Mərkəzlərdə
çalışan yüksək səviyyəli mütəxəssislər
dövlət və xarici sifarişlər əsasında müəyyən
layihələri də yerinə yetirirlər.
Beynəlxalq əməkdaşlıq
Finlandiya təhsil sahəsində Avropa İttifaqı
(Aİ), Avropa Şurası, Avropa İqtisadi Əməkdaşlıq
Təşkilatı (AİƏT), YUNESKO və digər
nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarla səmərəli əməkdaşlıq
edir.
Avropa İttifaqı ilə əməkdaşlıq
Avropada vahid təhsil sisteminin formalaşdırılmasına,
Boloniya prosesinin tətbiq olunmasına, müəllim və təhsil
müəssisələri arasında əməkdaşlığın
yüksəldilməsinə, diplom və dərəcələrin
tanınmasına, təqaüd proqramlarının (Comenius,
Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig) maliyyələşdirilməsinə əsaslanır.
Avropa İttifaqı çərçivə
proqramları vasitəsilə üzv dövlətlərdə
tədqiqat və elmi inkişaf layihələrini maliyyələşdirir. Aİ-nin Tədqiqat
və İnkişaf üzrə çərçivə
proqramı Finlandiyanın beynəlxalq elmi əməkdaşlığının
mühüm hissəsini təşkil edir. Aİ
üzv ölkələrin universitetlərində aparılan
elmi tədqiqatların təxminən 5 faizini maliyyələşdirir.
Finlandiya Skandinaviya ölkələri ilə də elm,
tədqiqat, təhsil və mədəniyyət sahəsində
əməkdaşlıq edir.
YUNESKO Finlandiyanın Təhsil Nazirliyi üçün ən
vacib təşkilatlardan biridir. YUNESKO ilə əməkdaşlığa
tədqiqat proqramlarının həyata keçirilməsi,
birgə konfransların təşkili və
digər məsələlər
daxildir.
Təhsil sahəsində qlobal əməkdaşlıq
üzrə aparıcı təşkilatlardan biri olan AİƏT-in
hesabatlarında Finlandiya təhsilin səviyyəsinə
görə ən yüksək yerlərdən birini tutur.
Finlandiya bir çox beynəlxalq elmi-tədqiqat təşkilatları
ilə də yaxından əməkdaşlıq edir. Onların sırasına
Avropa Nüvə Tədqiqatı Təşkilatı, Avropa
Molekulyar Biologiya Laboratoriyası, Avropa Kosmik Agentliyi, Avropa Cənub
Rəsədxanası, Avropa Sinxrotron Radiasiya Laboratoriyası,
Avropa Elm Fondu, Avropa Elmi və Texnoloji Tədqiqat Sahəsində
Əməkdaşlıq Təşkilatı, Tədqiqat
İnfrastrukturu üzrə Avropa Strateji Forumu və digər
qurumlar daxildir.
Yazının
hazırlanmasında Finlandiyanın Təhsil və Mədəniyyət Nazirliyinin
rəsmi məlumatlarından
istifadə olunub.
Leyla HEYDƏROVA
Azərbaycan müəllimi.-
2011.- 4 mart.- S.12-13.