YUNESKO alimlərimizin elmi işini yüksək qiymətləndirib
Son zamanlar nanotexnologiyalar
elmin çox aktual sahəsinə
çevrilib.
Bu texnologiyalar maddəyə müxtəlif təsir
metodları, yanaşmaları, atom və molekullar ilə əlaqəli
olan bütün texniki prosesləri özündə cəmləşdirir.
Nanotexnologiyanın tətbiq sahələri
(ekologiya, tibb, kosmos, kibernetika, sənaye - xüsusilə neft sənayesi)
həddən artıq çoxdur. Neft sahəsində
nanotexnologiyanın tətbiqi ölkəmiz üçün
çox əhəmiyyətlidir. Çünki
Azərbaycan dünya bazarına xam neft ixrac edən iri təchizatçılardan
biridir və neft sənayesi ölkə iqtisadiyyatının
yüksəlişində başlıca yer tutur.
Sevindirici
haldır ki, müəllifləri Azərbaycanın görkəmli
alim və mütəxəssisləri Azad Mirzəcanzadə,
Abel Məhərrəmov, Rövnəq Abdullayev, Xoşbəxt
Yusifzadə, Eldar Şahbazov, Rəhman Qurbanov, Səbuhi Əhmədov,
Məhəmmədəli Ramazanov, Şəbiyar Şəfiyev
və Elçin Kazımov olduğu "Neft sənayesində
nanotexnologiya (fundamental elmi araşdırma, ixtira və tətbiq)"
adlı elmi iş YUNESKO (BMT-nin təhsil, elm və mədəniyyət
məsələləri üzrə təşkilatı) tərəfindən
yüksək qiymətləndirilib. Elmi işə qurumun bu
günlərdə işıq üzü görmüş
"Nanoelm və nanotexnologiyalar ensiklopediyası" kitabında 17 səhifəlik
yer ayrılmışdır. 1000 səhifə həcmində hazırlanmış
ensiklopediyanın baş redaktorları dünya şöhrətli
alimlər - Sergey Kapitsa (Rusiya), Osama Avadelkərim (ABŞ) və
Çunli Baydır (Çin). Kitabın mündəricatı
elmi əsaslar,
nanotexnologiyalar, cihazlar və sistemlər, siyasət
bölmələrindən ibarətdir. Azərbaycan
alimlərinin elmi işi ensiklopediyanın
"Nanotexnologiyalar" bölməsində yerləşdirilib.
Bakı Dövlət Universitetinin və Azərbaycan
Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin əməkdaşları
tərəfindən birgə aparılmış
araşdırmalar nəticəsində neft sənayesinin
texnoloji proseslərində nanotəsir və nanomühitin tədqiqi
əsasında texniki-texnoloji və iqtisadi göstəricilər
ciddi surətdə
yaxşılaşdırılmışdır. Metal nanohissəciklərin əsasında
yaradılmış yeni sistemin tətbiqi nəticəsində
kiçik hasilatlı və yüksək dərəcədə
sulaşmış quyularda neft hasilatının 2,0-2,5 dəfə
artmasına nail olunmuşdur. Alim və mütəxəssislərimiz
tərəfindən müəyyən edilmişdir ki,
nanotexnologiyanın tətbiqi nəticəsində səthi gərilmə
70%-ə qədər, duz çökməsi 60%-ə qədər
azalmış, asfalt-qətran-parafin çöküntülərinə
qarşı mübarizədə effekt artmış, nəticədə
sinergetik effekt hesabına məhsuldar laylarda neftin hərəkət
etməsində sürət 50%-ə qədər yüksəlmişdir.
Qazma texnologiyasında isə "gil
qabığı-qazma aləti" kontaktında sürtünmə
əmsalı kəskin azalmış, hidrofob səthinin
islanması 25%-dən çox artmışdır.
Pərvanə İBRAHİMOVA
Azərbaycan müəllimi.- 2011.-
11 mart.- S.2.