Tələbələrim Azərbaycanı gəzmək
və
tanımaq üçün maraq göstərirlər
Xaricdə işləyən müəllim
həmvətənlərimiz
1975-ci ildə Ağsu
rayonunun Dilman kəndində müəllim
ailəsində anadan olmuşam. 1992-ci ilin yayında Azərbaycanda
ilk dəfə keçirilən
test imtahanlarında iştirak
edərək Türkiyənin
ali məktəblərində
oxumaq arzumu gerçəkləşdirmək istədim. Bir neçə ay sonra imtahanın nəticəsi
açıqlandı və
Ankara şəhərindəki Qazi Universitetinin
pedaqoji fakültəsinin
türk dili və ədəbiyyatı
müəllimliyi bölümünə
qəbul olunduğumu öyrəndim. Noyabrın 14-də soyuq və
yağışlı bir
payız günündə
Türkiyə universitetlərinə
qəbul olunmuş tələbələrlə birlikdə
təyyarə ilə Ankaraya uçduq. 1993-cü ilə
qədər bir il TÖM-də
(Türkcə Öyrətim
Mərkəzi) Türkiyə
türkcəsini və
qrammatikasını öyrəndik.
1993-1997-ci illərdə
universitetdə türk
dili və ədəbiyyatı sahəsində
təhsil aldım. 1997-ci ildə universiteti
bitirib magistraturaya qəbul olundum. 2000-ci ilin baharında
magistraturanı bitirdim.
1999-cu ildə Türkiyənin
mötəbər ali məktəblərindən
sayılan İstanbuldakı
Fateh Universitetinin Türk dili və ədəbiyyatı
bölməsində araşdırmaçı
kimi işə başladım. Həmin il həyatımdakı
bir yenilik də ailə qurmağım oldu.
2001-ci ildə "Artıq vətənə xidmət vaxtıdır",
- deyərək geri döndüm. 2001-2008-ci
illər arasında Bakıdakı Qafqaz Universitetinin Türk dili və ədəbiyyatı
bölməsində baş
müəllim olaraq çalışdım. 2008-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Nizami adına Ədəbiyyat
İnstitutunun Ədəbiyyat
nəzəriyyəsi şöbəsində
"Qarabağlı Seyyid
Mir Həmzə Nigarinin
həyatı, yaradıcılığı
və türkcə divanının poetik strukturu" mövzusunda namizədlik dissertasiyası
müdafiə etdim.
2008-ci ilin yayında yenidən Türkiyəyə döndük. Bu dəfə Nevşehir
Universitetində çalışacaqdıq.
2009-2013-cü illər arasında burada çağdaş türk
ləhçələri və
ədəbiyyatları bölümündə
işlədim. Bu arada Azərbaycan-Türkiyə
ədəbi-mədəni münasibətlərinə
həsr olunmuş layihə, konfrans və seminarlarda Azərbaycan dili, mədəniyyəti, tarixi
və folklorunu Türkiyədə tanıtmağa
çalışdım.
Xocalı
soyqırımı ilə
bağlı dəfələrlə
konfranslar keçirib universitet əməkdaşlarını
və Nevşehir ictimaiyyətini bu faciənin dəhşətləri
ilə məlumatlandırmışam.
2013-cü ilin mart ayından etibarən məzunu olduğum Qazi Universitetində müəllim işləyirəm. Bunu həyatımdakı ən
uğurlu nailiyyətlərdən
sayıram. 2-17 noyabr tarixlərində
ABŞ-ın Texas ştatının
Austin şəhərindəki Orta Şərq Araşdırmaları Mərkəzində
Azərbaycan dilini, tarixini, mədəniyyətini
və yeni ədəbiyyatını tanıdan
seminarlar aparmışam.
Xüsusən XIX-XX əsrlər
Azərbaycanın sosial-siyasi
durumu və ədəbiyyatı mövzusundakı
seminarım maraqla dinlənildi.
Çalışmağa başladığım gündən
bəri klassik və müasir türk ədəbiyyatı,
ədəbi cərəyanlar,
klassik Azərbaycan ədəbiyyatı, ədəbiyyatın
nəzəri məsələləri,
Füzuli, türk ədəbiyyatında məsnəvi,
qədim türk ədəbiyyatı, türk
ölkələri ədəbiyyatı,
müasir türk ölkələri ədəbiyyatı
və başqa fənləri tədris edirəm.
Magistraturada oxuyarkən
super liseydə bir il çalışmışam.
Bu mənə önəmli təcrübələr
qazandırıb. Həm Azərbaycan
ədəbiyyatının, həm də türk ədəbiyyatının
bütün dövrlərini
bilməyim mənə
müqayisəli ədəbiyyat
sahəsində çalışma
imkanı vermişdir.
Akademik çalışmalarımı klassik və müasir Türkiyə-Azərbaycan
və türk ölkələri ədəbiyyatı
sahəsində müştərək
olaraq davam etdirməkdəyəm.
Türkiyədə bir çox ali məktəblər
kimi bizim universitet də Bolonya prosesinə qoşulmuşdur. Universitetdə bir semestrdə 3 dəfə imtahan olur. Birinci imtahan noyabr
ayının üçüncü
həftəsi başlayan
vizə imtahanlarıdır.
Bu imtahandan sonra
semestrin axırında
"final" adlandırılan daha önəmli bir imtahan keçirilir.
Tələbə girdiyi
vizə və final imtahanlarından toplam olaraq 60 və ya 65-dən çox bal yığarsa, o zaman dərsdən keçmiş sayılır.
Əgər bacarmazsa, final imtahanları
bitdikdən sonra "bütünləmə" deyilən
başqa bir imtahana da girir
və lazımi qiyməti alıb semestri tamamlamış olur. Əgər tələbə bu imtahandan da keçməzsə,
növbəti il eyni dərsi
bir daha öyrənməli olur. Burada kredit sistemi olduğu üçün
hər dərsin bəlli bir krediti vardır. Tələbənin kəsiri
çox olarsa, təhsil ili
də uzanar və o, universiteti 4 ildə - 8 semestrdə deyil, daha uzun
bir müddətdə
qurtarar. Buna görə
də bütün tələbələr hər
dərsi aid olduğu semestrdə keçmək
məcburiyyətindədirlər.
İmtahan
suallarını fənni
tədris edən müəllimlər hazırlayıb
çoxaldırlar. İmtahanları da onlar özləri keçirirlər,
amma nəzarət üçün assistentlər
də iştirak edirlər. Qiymətləndirmə işi də
müəllimlərin öhdəsindədir.
Türkiyənin dövlət
universitetlərində əməkhaqqı
vəzifəyə və
iş stajına görə fərqlidir. Əsasən doktorluq müdafiə edib yardımçı dosent doktor ştatında çalışan hər
bir müəllim orta hesabla 2500 türk lirəsi məbləğində (təxminən
1200 ABŞ dolları) maaş alır. Amma dərs saatı, vəzifəsi yoxdursa 10 krediti 10 saatı aşarsa girdiyi hər dərsə görə də əməkhaqqı alır.
Bu da orta hesabla hər ay 300-dən
1000-dək Türkiyə lirəsi
və ya daha artıq ola bilər.
Ümumiyyətlə, Türkiyədə
yardımçı dosent
orta hesabla 2500-3000 türk lirəsi miqdarında maaş
almaqdadır. Şəhərin
və ya universitetin paytaxtdan uzaqlığı da maaşın artmasına səbəb ola
bilir. Universitet müəllimlərinin adətən boş vaxtları olmur. Çünki dərs keçməkdən
əlavə seminar və
konfranslarda iştirak etmək, elmi məqalə, kitab yazmaq və başqa akademik, fəaliyyətlər də
gerçəkləşdirmək lazımdır. İş stajı
10 ilədək olan müəllimlərin rəsmi
olaraq ildə 20 gün məzuniyyət haqqı vardır. Bundan əlavə, fövqəladə
hallarda istifadə etmək üçün
15 gün də icazəsi vardır. Universitet müəllimləri tələbələrlə
yaxından məşğul
olur, onların həm akademik, həm də fərdi bacarıqlarının
artmasına çalışırlar.
Gənclər bizim gələcəyimiz
olduğu üçün
onlarda milli mənəvi dəyərlərin
inkişafına çalışırıq.
Tələbələrə
dərslərdə mühazirə
oxumaqla yanaşı, onları tədqiqat aparmağa istiqamətləndirmək,
kürsüyə çıxıb
araşdırdığı mövzunu müəllim və bütün auditoriya qarşısında
şərh etməsinə
imkan yaratmaq üçün zaman-zaman
tapşırıqlar verilir.
Tələbələrlə
ölkə içində
müxtəlif yerlərə
gəzintiyə gedilir,
muzey, əlyazmaları
institutu və digər elmi tədqiqat institutlarına
ziyarətlər olunur.
Bütün dərslərimdə Azərbaycan ədəbiyyatını
və mədəniyyətini tanıtmağa və layiqincə
təmsil etməyə çalışıram. Bunu apardığım seminar
və konfranslarda,
dərslərdə gerçəkləşdirirəm,
Azərbaycanın türk
dünyasının önəmli və ayrılmaz bir qolu, zəngin tarixi və mədəni keçmişə malik olduğunu hər
fürsətdə vurğulayıram. Bütün
tələbələrim də bu sahədə
biliklərə sahib olub
Azərbaycanı görmək və tanımaq üçün
çalışırlar. Azərbaycan musiqisi,
şeir və sənəti, roman və hekayəsi artıq dərs verdiyim türkiyəli tələbələrin
diqqət mərkəzindədir.
Pərvanə Bayram,
Türkiyənin Qazi Universitetinin
müəllimi
Azərbaycan müəllimi.-
2013.- 27 dekabr.- S.7.