İnteraktiv dərs nümunəsi
Mövzu: "Çörəyimiz bol olsun".
Təlim üsulu:
BİBÖ, müzakirə.
İş forması:
kiçik qruplarla iş.
Standartlar: 1.3.2; 1.1.1; 2.2.4;
3.1.4.
Dərsin tipi: İnduktiv.
İnteqrasiya: Azərbaycan
dili, texnologiya.
Resurslar: dərslik, iş dəftəri, iş vərəqləri.
Təlimin nəticəsi:
Şagirdlər müqəddəs
hesab etdiyimiz çörək və digər un məmulatlarının
necə və nədən alındığını,
onların hazırlanma
texnologiyası, insanların
taxılı yetişdirib
ərsəyə gətirməsinə
sonsuz əziyyət və insan zəhməti
ilə yanaşı təbiətin də böyük zəhməti
olduğunu öyrənirlər.
Dərsin mərhələləri:
1. Motivasiya
2.Tədqiqatın aparılması
3.Məlumat mübadiləsi
və müzakirəsi
4.Nəticə
5.Tətbiqetmə
6.Qiymətləndirmə
7.Ev tapşırığı
Motivasiya. Dərsin bu mərhələsində
şəkil üzrə
müvafiq iş apardıqdan sonra aşağıdakı tədqiqat
sualını qoyuram.
Tədqiqat sualı:
Nə üçün
çörəyi müqəddəs
hesab edirik?
Tədqiqatın
aparılması.
Bu mərhələdə
sinif dörd qrupa bölünür.
I qrup:
Arpa
II qrup:
Çovdar
III qrup:
Buğda
IV qrup:
Qarğıdalı
Lövhədə
BİBÖ üsulundan istifadə
edərək şagirdlərin
çörək haqqında
bildiklərini və bilmək istədiklərini
qeyd edirəm. Bildirirəm ki, bizdə tarixən çörəyə
hörmət, ehtiram, sitayiş və bağlılıq olub.
Çörək dinimizdə də
müqəddəs nemət
kimi göstərilib.
Çörək elə bir qiymətli nemətdir ki, onun hər
qramı alın təri, sonsuz əziyyət, böyük
zəhmətlər hesabına
başa gəlir.
Biz hər gün nə yeyiriksə yeyək, süfrəmizdə mütləq
çörək olur. Həyatımızı çörəksiz təsəvvür etmək
mümkün deyil.
Çörək çox faydalı
qida məhsuludur.
İnsan
orqanizmi üçün
vacib olan əsas maddələr çörəyin tərkibində
vardır.
"Çörək
süfrəmizə necə
gəlir, onun hazırlanma texnologiyası
hansı mərhələlərdən
keçir" sualı
ətrafında geniş
məlumat verilir.
Qeyd
olunur ki, əvvəlcə torpaq sahələri şumlanır,
şumlanmış torpaq
sahələrinə toxum
səpilir. Yazda zəmilər
yaşıllaşır. Taxıl böyüyür. Sünbüllər əmələ gəlir.
Yayda yetişmiş taxıl
zəmiləri biçilir.
Təmizlənmiş
taxıllar dəyirmana
göndərilir. Dəyirmanların da müxtəlif növləri var. Qədimdə
taxıllar indiki kimi elektrik dəyirmanlarında
üyüdülmürdü.
İlk
olaraq əl dəyirmanları, sonralar su və yel
dəyirmanları icad
olunmuşdur. Bu dəyirmanlar ekoloji cəhətdən daha təmizdir.
Hər
dəfə küçələrdə,
zibil qablarına atılan çörək
parçalarını gördükdə
bəzi insanların bu nemətə necə hörmətsizlik etdiyini düşünürsən.
Sonra
şagirdlərin diqqətini
mütəxəssislərin hesabı ilə bir kiloqram taxılın
yetişməsinə nə
qədər enerji sərf edildiyinə baxırıq.
Məlumdur
ki, bitkilərin yetişməsinə, onların
böyüməsinə Günəş
öz enerjisini sərf edir. Bir kiloqram taxılı
almaq üçün
6,4 kvadrat metr sahə lazımdır. Onda bir kiloqram taxılın
yetişməsinə sərf
olunan radiasiyanın illik artımı 115 (18 x
6,4) kilovat/saat təşkil edir. Bu zəhmətə
yağışın rolunu
da əlavə edək. Bir kiloqram taxılın
yetişməsi üçün
bir ton su lazımdır. Bir ton suyun
axıdılmasına 750 kilovat/saat enerji sərf
olunur.
Nəticədə
bir kiloqram taxılın yetişməsinə
865 (115 + 750) kilovat/saata
qədər enerji lazım gəlir. Ölkədə hazırda
1 kilovat/saat enerjinin qiyməti 0,6 qəpik olduğunu nəzərə alsaq, onda bir kiloqram
taxıla 51 manat 0,90 qəpik dəyərində
enerji sərf edilir.
Şagirdlərlə birlikdə "Evimizdə
artıq qalan çörəklərdən təkrar necə istifadə edə bilərik" sualını
araşdırırıq.
Şagirdlərə
qrup tapşırıqları
təqdim olunur.
Təqdimat: Bu mərhələdə
hər qrup öz işini təqdim edir.
Məlumatın təşkili
və mübadiləsi:
Hər qrupun tapşırığı
ilə bağlı suallar verirəm.
1. Hazırda çörəyə
münasibət necədir?
2. Çörəyə qənaət etmək üçün onu necə təkrar emal etmək olar?
3. Gündəlik qidamızda
istifadə etdiyimiz un məmulatları hansılardır?
4. Milli mətbəximizdə
undan hazırlanmış
hansı yeməkləri
xoşlayırsınız?
Nəticə.
Şagirdlər
hər qrupun işinə dair münasibət bildirir.
Ta qədimdən babalarımız
çörəyə tapınmış,
"çörək haqqı"
ən müqəddəs
and kimi səslənmişdir. Bəzən ən qəddar
düşmənlər çörək
kəsəndən sonra
barışmışlar.
Çörəyin
ərsəyə gəlməsində
təkcə insanların
deyil, həm də təbiətin böyük zəhməti
olur. Biz bilirik
ki, bitkilərin böyüməsinə Günəş
öz enerjisini sərf edir. Çörəyi biz təbiətlə birlikdə böyük zəhmətlər hesabına
qazanırıq.
Atalarımız çörək, zəhmət, əməksevərlik
haqqında dəyərli,
hikmətli sözlər
deyiblər.
Çörək
açan qapını
qılınc açmaz.
Zəhmət
padşahlığa layiq
işdir.
Tər
- əməyin göz
yaşıdır.
Əmək
- xoşbəxtliyin atasıdır.
Əməksiz şən
həyat ola
bilməz.
Gəlin,
bu min bir zəhmət hesabına başa gələn müqəddəs nemətə
həmişə hörmət
edək, onu qoruyaq, qədrini bilək.
Ev tapşırığı: Aldığımız məlumatlardan
istifadə edərək
"Çörək" mövzusunda esse hazırlayın, atalar sözü, hikmətli sözlər öyrənin.
Ülviyyə VAHİDOVA,
Bakıdakı 144 nömrəli tam orta
məktəbin ibtidai sinif müəllimi
Azərbaycan müəllimi.-
2013.- 27 sentyabr.- S. 10.