Təhsil televiziyasının yaranması vacibdirmi?

Artıq xeyli müddətdir ki, ölkə ictimaiyyəti müxtəlif səviyyələrdə təhsillə bağlı ayrıca televiziya kanalının yaradılması məsələsini müzakirə edir. Əlbəttə, son dövrlərdə İdman Azərbaycan və Mədəniyyət adlı televiziya kanallarının yaradılmasından sonra mütəxəssislər bu təşəbbüsləri daha real hesab edirlər. Araşdırmalarımız göstərdi ki, dünyanın əksər inkişaf etmiş ölkələrində yalnız təhsil sahəsinin təbliği və problemləri ilə məşğul olan televiziya kanalları fəaliyyət göstərir. Hətta daha yaxından tanıdığımız Türkiyənin "TRT Okul" və Rusiyanın "Şkolnik TV" kanallarının fəaliyyəti də həmin ölkələrin bu sahədə bizdən daha irəlidə olduğunu göstərir. Son bir neçə ildə ölkəmizdə "Təhsil TV" və "Oxu TV" kimi internet kanalları fəaliyyət göstərir. Azərbaycanda, xüsusilə bölgələrimizdə internetin sürətinin qənaətbəxş olmaması, ölkə əhalisinin böyük bir hissəsinin telekanallara daha çox maraq göstərməsi və digər bu kimi səbəblərdən internet kanalları özünü doğrulda bilməyib. Kütləvi informasiya vasitələri içərisində bu gün daha çox auditoriyası olan televiziyalar isə təhsil sahəsinə çox az yer ayırır. Əksər kanallarda isə bu sahə ilə bağlı hətta verilişlər və redaksiyalar belə yoxdur. Əlbəttə, telekanal rəhbərləri bu məsələni reytinq problemi ilə əlaqələndirirlər. Belə olan halda dövlətin təhsil siyasəti, bu sahədə icra olunan nəhəng layihələr, görülən işlər və ictimai müzakirəyə ehtiyac duyulan məsələlərin təbliği, real baxsaq, televiziyaların 30-40 saniyəlik xəbər süjetlərində, auditoriyası qənaətbəxş olmayan qəzet, radio və saytlarda aparılır. Mətbuatda gedən müzakirələrdə 2 milyondan çox sferanı əhatə edən, ölkəmizin gələcəyi və inkişafı ilə birbaşa bağlı olan təhsil sahəsində ayrıca telekanalın yaradılması zəruri hesab edilir. Bəs, təhsil sahəsində uzun illər çalışan mütəxəssislərimiz necə fikirləşir, təhsil televiziyasının yaradılması vacibdirmi?

Təhsil-tədris sahəsini əhatə edən telekanalın

müstəqil fəaliyyətini daha zəruri hesab edirəm

Əjdər AĞAYEV,

pedaqoji elmlər doktoru, professor

Bir sıra qabaqcıl ölkələrdə olduğu kimi, bizim ölkəmizdə də televiziya kanallarının ayr-ayrı sahələr üzrə olması daha məqsədəuyğun olardı. Hazırda idman və mədəniyyət kanallarının xüsusi istiqamət üzrə fəaliyyət göstərməsi öz faydalılığı ilə seçilir. Mən bu sırada öncə təhsil-tədris sahəsini əhatə edən telekanalın müstəqil fəaliyyətini daha zəruri hesab edirəm. Çünki belə telekanal hazırda problemlərlə dolu olan təhsil sahəsinin seyrçilər tərəfindən aydın qavranmasına, görüləcək işlərin və vəzifələrin başa düşülməsinə bilavasitə kömək edə bilər. Yəni, sırf maarifçilik fəaliyyəti göstərər. Digər tərəfdən, ümumtəhsil məktəbi şagirdlərinin dünyagörüşünün artmasına, ayrı-ayrı fənlər üzrə (elmlər üzrə) biliklərinin dərinləşməsinə, müasir elektron və texnoloji məlumatların əyani şəkildə alınmasına yaxından yardım göstərər. Təbii ki, belə bir kanalın məzmunu və fəaliyyət mexanizminin qurulmasında pedaqoji ustalığa malik müəllimlərin, metodistlərin iştirakı vacibdir. Çünki bu iş adi, bəsit, ümumi təsəvvürlərlə deyil, təhsil elminə, metodikasına əsaslanmalıdır.

Bəllidir ki, təhsil-tədris kanalı əsas vəzifəsinə görə təhsilalanların biliklərə yiyələnməsinə kömək edəcəksə, digər tərəfdən, ümumiyyətlə, geniş ictimaiyyətin maariflənməsinə yardımçı olacaqdır.

Təhsil televiziyası ölkədə

repetitorluğun qarşısını ala bilər

Cahangir MƏMMƏDLİ,

Bakı Dövlət Universitetinin jurnalistika

fakültəsinin kafedra müdiri, professor

Əlbəttə, ölkənin teleməkanında bir sıra önəmli teleproqramlar var ki, onlar məktəblilərin təhsil problemləri ilə bilavasitə bağlıdır. Xüsusilə İTV-nin, Az.TV-nin bu tip proqramları çoxdan formalaşıb və xeyli dərəcədə səmərə verməkdədir. Lakin hamı yaxşı bilir ki, ayrı-ayrı televiziyalardakı belə proqramlar epizodik xarakter daşıyır, hətta yeri gələndə onlar asanlıqla öz fəaliyyətlərini dayandıra bilirlər.

Belə bir şey dəqiq məlumdur ki, maarifçi proqramlar, adətən reytinq qazanmır və reytinq qazanmırsa, deməli, reklam bazarında uduzur. Bir faktı misal gətirmək olar ki, ABŞ-da kommersiya kanalları fəaliyyətə başlayanda onlara müvafiq dövlət orqanlarından belə bir təklif gəlmişdi ki, təsisçilər lisenziya rüsumundan azad edilsinlər, bu şərtlə ki, onlar öz proqram setkalarına təhsillə bağlı ayrıca proqram formatı əlavə etsinlər. Kommersiya kanalları bu şərtlə həvəslə razı oldular. Lakin sonradan təhsillə bağlı teleproqramların reytinqinin çox aşağı olduğunu görüb ilk baxışda onlara sərf edən bu şərtlərdən imtina etdilər... Deməli, dünyanın hər yerində televiziya təhsil proqramları reytinq yığmır. Belədə mütləq dövlət işə qarışmalı və dövlət hesabına fəaliyyət göstərən ayrıca təhsil televiziyaları yaradılmalıdır. Dünyanın iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş bir çox ölkəsində bu təcrübə var. Azərbaycan da, Allaha şükür, bu gün iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş bir ölkədir və belə bir ölkədə dövlət tərəfindən maliyyələşən təhsil televiziyaları yaratmaq çətin deyil. Nəzərə alaq ki, təhsil televiziyası özünün cədvələ uyğun ayrı-ayrı fənn proqramları ilə şagirdlərin, habelə tələbələrin tədris prosesini mənimsəmələrinə böyük kömək göstərər. Ölkədə repetitorluğun qarşısını ala bilər, gənc nəslin intellektual səviyyəsini yüksəldər. Bununla da dövlətin bu tip televiziyaya ayırdığı maliyyə vəsaitinin heç də havayı getmədiyi aydın olar. Bu işin təşkilatçısı və təsisçisi birbaşa Təhsil Nazirliyi olmalıdır. Bunu xüsusi vurğulamaq istərdim.

Təhsilin bütün sahələrini əhatə edən silsilə

verilişlərin olması çox vacib məsələdir

Mirzəli MURQUZOV,

fizika elmləri doktoru, professor

Respublikamızda müxtəlif sahələri əhatə edən televiziya kanalları mövcuddur. Bu, təqdirəlayiq haldır. Lakin düşünürəm ki, təhsil kanalının yaranması ən vacib məsələlərdəndir. Ötən əsrin 70-80-ci illərində dövlət televiziya kanallarında təhsil sahəsində xüsusi verilişlər nümayiş etdirilirdi. Bu verilişlərdə respublikamızın müxtəlif bölgələrindən olan təhsil işçiləri, valideynlər yaxından iştirak edirdi. Bu vasitə ilə geniş auditoriyada mütəxəssislər tərəfindən müxtəlif mövzularda müzakirələr aparılırdı. Həmin müzakirələrdə dərs saatlarının təşkili, metodika və sair kimi məsələlər öz əksini tapırdı. Bundan başqa, ixtisas müəllimləri çətin mənimsənilən mövzular haqqında təxminən 45-60 dəqiqə dərslər aparırdılar və həmin dərslər yayımlanırdı. Bu çox effektiv vasitə idi. İstər mərkəzdən, istərsə də bölgələrdən olan təhsil işçiləri və ya valideynlər telefon vasitəsilə efirə bağlanırdılar, onları maraqlandıran suallara asanlıqla cavab tapa bilirdilər. Müəllimlərin təklifləri dinlənilirdi və həmin təkliflər nəzərə alınaraq tətbiq edilirdi. Digər məsələ isə elm sahəsində baş verən yeniliklər haqqında televiziyada geniş verilişlər təşkil edilirdi. Bütün bunlar təhsilin inkişafına xüsusi təkan verirdi. Düzdür, hazırda televiziyalarımız təhsilə müəyyən qədər yer ayırır. Lakin düşünürəm ki, bu, kifayət etmir. Respublikamızda təhsil və elm sahəsini təmsil edən bir çox qəzet və jurnallar mövcuddur. Lakin istər qəzet, istərsə də jurnal televiziya qədər effektiv deyil. Məktəbəqədər təhsildən ali təhsilin son pilləsinə qədər təhsilin bütün sahələrini əhatə edən silsilə verilişlərin olması çox vacib məsələdir. Bunun üçün də xüsusi bir kanal kimi təhsil televiziyasının yaranması labüddür.

Təhsil kanalının təhsilimizə bir

çox fayda verəcəyini düşünürəm

Məhəbbət VƏLİYEVA,

Akademik Zərifə Əliyeva adına liseyin direktoru

Bir ziyalı, məktəb rəhbəri, ən əsası təhsil işçisi kimi təhsil kanalının yaradılmasını çox istərdim. Dünyanın bir çox qabaqcıl ölkələrində olduğu kimi, gündən-günə həm təhsil, həm mədəniyyət cəhətdən inkişaf etməkdə olan vətənimizdə bu kanalın yaranmasına ehtiyac var. Mənim şəxsi fikrimcə, bilik həyatda faydalı olmaq naminə qazanılmalıdır. Təhsil kanalının təhsilimizə bir çox fayda verəcəyini düşünürəm. Bu kanalda həm elmi, həm intellektual oyunlarla, verilişlərlə bərabər, şagird, abituriyent, hətta tələbələrə yardım edəcək layihələr də hazırlanmalıdır. Elm paylaşıldıqca artan bir xəzinədir. Mən çox istərdim ki, bu kanalda biz digər ölkələrin təcrübəsindən yararlana biləcəyimiz verilişləri izləyək. Beynəlxalq olimpiadaların canlı yayımını, qonşu və uzaq ölkələrdə təhsil yeniliklərini, əcnəbi həmkarlarımızın dərskeçmə metodlarını, kurikulum islahatı ilə bağlı son məlumatları əldə edə bilək. Bu kanal vasitəsi ilə əcnəbi və yerli psixoloqlarımız tərəfindən hazırlanan verilişlər, müsahibələr həm valideynlərə, şagirdlərə, tələbələrə öz hüquqlarını anlamaqda, psixoloji problemlərinin həll olunmasında, cəmiyyətdə mövqelərini tuta bilməkdə ən yaxın köməkçi ola bilər. Eyni zamanda, məktəbəqədər, ibtidai siniflərin də marağını təmin edəcək cəlbedici oyun, məntiqi təfəkkürü inkişaf etdirən cizgi filmlərinin nümayişi daha effektiv olar.

Qeyd etmək istərdim ki, qaranlıqları öz nuruyla aydınladan müəllimlərimiz, təzə ruhlar olan şagirdlərimiz, qarşılıq gözləmədən özlərini insanlıq yolunda fəda edən ziyalılarımız üçün belə bir kanalın yaradılması təhsil ictimaiyyətinə əvəzedilməz hədiyyə olar.

Niyazi RƏHİMOV

Azərbaycan müəllimi.- 2014.- 17 oktyabr.- S.4.