"Mənim
üçün ön planda
dövlətimin
maraqlarıdır"
İtaliyanın Piza
Universitetində magistr
təhsili alan Azərxan Əsədli ilə söhbət
Azərxan Asif oğlu Əsədli 1992-ci il martın 10-da Bakı şəhərində anadan olub. 2009-cu ildə Suraxanı rayonu Cavanşir Rəhimov adına məktəb-liseyi bitirib. Ali məktəblərə keçirilən qəbul imtahanlarında 667 bal toplayaraq Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının inzibati idarəetmə fakültəsinə daxil olub. Prezident təqaüdünə layiq görülüb və universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Eyni zamanda təhsil aldığı müddətdə "Bank of Baku" ASC-nin Satış Kanallarının İdarə edilməsi Departamentində ekspert kimi çalışıb. Hazırda "2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı" çərçivəsində İtaliyanın Piza Universitetində iqtisadiyyat üzrə magistr təhsili alır. Azərxan Əsədli ilə söhbətimizə onun ilk təhsil illərindən başladıq.
- Orta məktəb illərində
fəal şagirdlərdən olmuşam. Belə ki, dəfələrlə
şəhər və respublika fənn olimpiadalarında
iştirak edərək nailiyyətlər
qazanmışam. Riyaziyyat fənni üzrə şəhər, ingilis fənni üzrə isə rayon
olimpiadalarında birinci yerə layiq görülmüşəm.
Bundan əlavə, intellektual oyunlara da qatılmış və
"LG bilik akademiyası" verilişinin qalibi
olmuşam. İntellektual nailiyyətlərdən
əlavə, idman sahəsində də uğurlarım
olub. Belə ki, X sinifdə
oxuyarkən kikboksinq üzrə rayon birincisi olmuşam.
Ümumiyyətlə isə 10 ildir peşəkar idmanla məşğulam.
İlk müəllimlərim
çox gülərüz, səmimi və hər zaman
şagirdlərinə doğma münasibət bəsləyən
bir növ "ikinci ana" rolunu oynayıblar. Ona görə də hər bir
müəllimimin mənim xatirələrimdə silinməz və
dərin bir izi var.
- Xaricdə təhsil almağa necə qərar verdiniz?
- Hələ məktəb vaxtlarımdan ən
böyük arzum Avropa mühitində təhsil almaq idi. Bu səbəbdən
Avropa təhsil sistemindən, universitetlərin reytinq
sıralamalarından və mövcud təqaüd
imkanlarından çox yaxşı məlumatlı idim. Lakin
valideynlərim bakalavr təhsilimi Avropada almaq üçün
mənim hələ kiçik yaşda olduğumu
düşündüklərindən bu planımı müvəqqəti
olaraq təxirə saldım. Məncə, bu düzgün qərar
idi. 4
il ərzində DİA-da
öz sahəm üzrə dərin biliklər əldə etdim
və bu mənim fərdi inkişafımda da çox müsbət
rol oynadı. İlk gündən ixtisas seçimimi dəqiqləşdirmişdim,
çünki hər kəsin bir məqsədi
olmalıdır və bütün planlarını, gələcəkdə
quracağı karyeranı bu planlar üzrə görməli,
sonda isə məqsədinə çatmalıdır. Təbii
ki, ailəm və dostlarım məni bu işdə dəstəkləməsəydilər,
inanmıram ki, hər hansı bir uğur qazanardım. Buna
görə də onlara öz
minnətdarlığımı bildirirəm.
- Bilik yarışlarının həyatınızda və
təhsilinizdə rolunu necə qiymətləndirirsiniz?
- Olimpiadalar şagirdlərin özünə
inamını bir növ möhkəmləndirir, onların dərslərdə
aktiv iştirak etməsinə, biliklərini bölüşməsinə
yardım edir, eyni zamanda onlarda rəqabət hissini gücləndirir
və onlar həyata daha ambisiyalı baxırlar. Bu cəhətdən
belə düşünürəm ki, məktəb
direktorları və müəllimlər öz şagirdlərini
bu cür bilik yarışlarında daim dəstəkləməli
və onları bu istiqamətdə
hazırlaşdırmalıdırlar.
Düşünürəm ki, bu cür fəaliyyətlər
şagirdlərin gələcəkdə daha uğurlu və
xoşbəxt həyatlarının bünövrəsini təşkil
edir.
- Dövlət Proqramı barədə nə deyə bilərsiniz?
- Təbii ki, Dövlət Proqramı xaricdə təhsil
almaq üçün mühüm əhəmiyyət kəsb
edən bir pillədir. Buna görə də bu pilləni
yalnız onun tələblərini ödəyən şəxslər
keçir və bu seçimin tamamilə şəffaf
olduğunu düşünürəm. Tələbləri
ödəyə bilməyənlər isə qətiyyən
ruhdan düşməyərək gələcək illərdə
zəif nöqtələrini analiz edib yenidən müraciət
edərək uğur qazana bilərlər.
-Təhsilimizdə baş verən dəyişiklikləri
izləyə bilirsinizmi?
-Xaricdən baxdıqda Azərbaycanda
baş verən dəyişiklikləri daha aydın
müşahidə etmək olur. Demək istəyirəm ki, mən
və mənim timsalımda xaricdə təhsil alan tələbələr
dövlətimizin Avropa dövlətləri ilə təhsil
sahəsində apardığı yüksək səviyyəli
əməkdaşlığın nümunəsidir.
İnanıram ki, açılan yeni məktəblər və
təhsilin səviyyəsinin yüksəlməsi nəticəsində
gələcəkdə bizim universitetlərimiz də xarici
universitetlər kimi yüksək
reytinqli olacaqlar.
- İtaliya mühitinə adaptasiya çətin
olmadı ki...
- Ümumiyyətlə götürsək, İtaliyada
adaptasiya mənə çox
çətin gəlmədi. İtaliya mədəniyyəti və
insanları mənə bir növ öz mədəniyyətimizi
və insanlarımızı xatırladır. Onlar da bizim kimi
dərin mədəniyyətə və tarixə mənsubdurlar,
zəngin mətbəxləri,
incəsənət və musiqiyə meyilli olmaları
bunu bir daha sübut edir. İnsanları isə eynilə bizdə
olduğu kimi, istiqanlı, gülərüz və
mehribandırlar. Bütün bunlar adaptasiya prosesində mənə
çox kömək oldu. Əlbəttə, ilk günlər
bir qədər çətinlik çəkirdim, amma
düşünürəm ki, bu mənim gündəlik həyatıma
və dərslərə o qədər də ciddi təsir etmədi.
Daha sonra isə adaptasiya prosesində heç bir çətinlik
çəkmədim və mənim burada çoxlu italyan
dostlarım var.
- Asudə vaxtlarda nə ilə məşğulsunuz?
- Bütün xaricdə oxuyan tələbələr
kimi mən də boş vaxt tapan kimi, ilk növbədə, ailəmlə
"Skype" vasitəsilə danışıram. Gündəlik
dərslər çox olduğundan uzun-uzadı
danışmağa elə də çox imkanım olmur. Sonra vaxtımı bir az sosial şəbəkələrdə
keçirərək Azərbaycanda və dünyada baş verən
ən son məlumatlardan xəbərdar oluram. Əlbəttə
ki, bununla kifayətlənməyib günümün geridə
qalan hissəsini idman zalında keçirirəm.
Düşünürəm ki, idman sağlamlıq və
yorğun zamanlarda zehnin dincəlməsi üçün əla
vasitədir. Xüsusən həftə sonlarında qrup yoldaşlarımla birgə gənclər
üçün təşkil olunan əyləncə
proqramlarında iştirak edirik. Gəzməyi də çox
sevirəm, Roma, Milan, Florensiya kimi qədim və Avropa mədəniyyətinin
beşiyi olan şəhərləri gəzib çoxlu məlumatlar
toplamışam. Məqsədim asudə vaxtımı səmərəli
və yaddaqalan etməkdir.
- Piza Universiteti barədə nə deyə bilərsiniz?
- İtaliyanın Piza Universitetində iqtisadiyyat
ixtisası üzrə təhsil alıram. Bu ixtisası məhz
bu universitetdə seçməyim heç də təsadüfi deyil.
2013-cü ilin reytinq cədvəlində Piza Universiteti
iqtisadiyyat üzrə İtaliyada birinci yerdə olduğundan
bu universiteti seçmək qərarına gəlmişdim və
hazırda seçimimdən peşman deyiləm. Həqiqətən
də məhz mənim ixtisasım üzrə bu universitet yaxşı
ixtisaslaşıb. Keyfiyyətli dərs proqramından əlavə
burada tələbələr üçün İtaliyada və
eləcə də Avropanın müxtəlif ölkələrində
yay universitetləri və iş təcrübə
proqramlarında iştirak etmək təklif olunur. Bir sözlə,
tələbənin şəxsi inkişafı
üçün lazım olan bütün imkanlar universitet tərəfindən
təşkil olunub.
- Müəllim-tələbə münasibətləri
necə qurulub?
- Universitetin müəllim-tələbə münasibətləri
dostluq şəraitində qurulub, sanki müəllim və tələbə
yox, iki dost bir-biri ilə dərsi müzakirə edir.Burada dərslərdə
iştirak tələbənin öz seçiminə
buraxılıb, məcburi deyil. Mühazirədən sonra
keçilən materiallar tələbənin elektron
ünvanına göndərilir.
Əsas məsələ tələbənin
imtahandan keçməsidir.
Bütün illərin imtahanlarına
hazırlaşıb bir ildə vermək və ya təhsil
müddətini artırmaq tələbənin öz əlindədir.
Buna baxmayaraq, istənilən vaxt tələbə müəllimlə
görüşə, onu maraqlandıran sualları soruşa
bilər. Bunun üçün hər müəllimin
xüsusi qəbul günü var. Tələbəyə əvvəlcədən
qeydiyyatdan keçmək qalır. Təbii ki, bu da dərsi
qavramaqda tələbəyə
çox böyük kömək edir.
- Universitetdə imtahan sessiyaları necə təşkil
olunur?
- Təbii ki, hər şey tələbənin imtahana
hazırlıq dərəcəsindən asılıdır.
İmtahanlara hazırlıq dərəcəsi yetərli olan tələbələr
müvəffəqiyyət qazanır. Lakin universitet rəhbərliyi
müxtəlif bilik səviyyəsində
olan tələbələri hər zaman nəzərə
alır. Bunun üçün də tədris ilinin hər
ayında bütün fənlər
üzrə təkrar imtahanlar keçirilir. Bu isə
o deməkdir ki, bir imtahanda müvəffəqiyyət
qazana bilməyən tələbə özünü digər
ayda təşkil olunan imtahanda iştirak edərək
doğrulda bilər. Əgər tələbə yazılı
imtahandan zəif nəticə göstəribsə və qiymətinin
artırılmasını istəyirsə, o zaman müəllimlərlə
əlaqə saxlayıb şifahi imtahandan keçmək istədiyini
bildirməlidir. Əlavə keçirilən şifahi
imtahanlar tələbənin istəyinə uyğun təşkil
olunur və məcburi deyil. Sadəcə qiymətin qaldırılması
üçün tələbəyə verilən bir
şansdır.
- Ümumiyyətlə, İtaliya təhsil sisteminin
hansı üstünlüklərini
qeyd edə bilərsiniz?
- Azərbaycanda olduğu kimi,
orta təhsil İtaliyada
da icbaridir. Ali təhsil müəssisələri özəl və
dövlət universitetlərinə bölünüb.
Çoxluğu dövlət universitetləri təşkil
edir. İtaliya ali məktəbləri dünyanın ən qədim
ali məktəblərindən hesab olunur. Bu da İtaliya təhsil
sisteminin dərin kökləri olduğunun göstəricisidir.
İtaliyada bakalavr təhsili 3 illikdir, bəzi ixtisaslardan
asılı olaraq 4 il də ola bilər. 5 illik ixtisaslar da var,
bu artıq eyni ixtisasa əlavə qəbul olmadan magistr dərəcəsi
ilə bitirmək deməkdir. Ayrılıqda magistr dərəcəsi
üçün müddət bizdə olduğu kimi 2 ildir.
Bundan başqa, onu da qeyd edim ki, İtaliya da dünyanın bir
çox ölkələrində olduğu kimi, Boloniya təhsil
sistemindən istifadə edir və düşünürəm
ki, günümüzdə bu sistem çox əlverişlidir.
- Gənclərimizin xaricdə təhsil almaq səylərini
necə qiymətləndirirsiniz? Xaricdə təhsil sizin
dünyagörüşünüzə necə təsir etdi?
- Gənclərimizin bu səylərini yüksək qiymətləndirirəm,
xaricdə təhsil almaq insanın
özünə inamını
və dünyagörüşünü gücləndirir. Hər zaman yaşadığın,
öyrəşdiyin bir mühitdən kənarda fərqli millətin
nümayəndələri ilə bir arada yaşamaq təbii
ki, ilk vaxtlar asan deyil, amma bu sonradan çox maraqlı və hətta
əyləncəli ola bilir. Artıq hadisələrə,
şəraitlərə daha fərqli bucaqdan baxa,
müşahidə edə və qərar verə bilirsən.
Müxtəlif millətlərin nümayəndələri ilə
ünsiyyət qurub, onların düşüncə tərzləri
ilə tanış olursan. Daha vacibi isə tamamilə müstəqil
və yalnız özündən asılı olan bir həyat
yaşayırsan. Müstəqil deyərkən, demək istədiyim
gündəlik məişət qayğılarından
tutmuş, maliyyə məsələlərinə kimi
bütün proseslərin cavabdehi yalnız tələbə
özüdür. Bu isə gələcəkdə müstəqil
bir fərd kimi yetişməyimizdə məncə, əvəzedilməz
bir rol oynayır.
- Yaşadığınız şəhər və
oranın insanları barədə nə deyə bilərsiniz?
- Bildiyiniz kimi, Piza İtaliyanın ən qədim və
tarixi şəhərlərindən biridir. Belə ki,
dünyaca məşhur Piza qülləsi (Əyri Qüllə) burada yerləşir. Bu səbəbdən
şəhər turistlərin maraq obyektindədir. Həmçinin
bu şəhər
İtaliyanın məşhur Toskana vilayətinin ən
böyük şəhəri sayılır. Bu region insanları və mətbəxi
ilə bütün İtaliyada məşhurdur. İtaliyada
hazırlanan ən dadlı şərab və bişirilən ən
dadlı çörək məhz Toskana məhsuludur. İnsanları isə ölkənin
şimalında yaşayan insanlardan
istiqanlılığı və
danışıq tərzləri ilə seçilir. Belə
ki, cənubda yaşayan insanlar xüsusi ləhcə ilə
danışır və bu onların fəxr etdikləri
özünəməxsusluğudur. Ümumiyyətlə, Piza sakit və çox təmiz
şəhərdir. Yuxarıda da qeyd etdiyim kimi, insanları
mehribanlıq və səmimilikdə Bakını
xatırladır.
- Azərbaycan diasporası ilə əlaqələriniz...
- Azərbaycan diasporasının buradakı işini
yüksək qiymətləndirirəm və buradakı azərbaycanlı
gənclər ilə mütəmadi görüşlər
keçirilir. Azərbaycanın İtaliyadakı səfirliyi və
bu ölkənin müxtəlif şəhərlərində
yaşayan azərbaycanlılarla daima sıx əlaqədəyik.
Azərbaycanın xüsusi günlərində isə kütləvi
olaraq təşkil olunan tədbirlərdə iştirak edir, həmrəylik
göstəririk. Bundan başqa, Pizada
təhsil alan azərbaycanlı tələbələr
olaraq fəaliyyətimizi burada da davam etdiririk. Təhsil aldığım son bir il
ərzində 2 böyük tədbirimiz olub. Bu tədbirlərdən
biri Xocalı soyqırımının ildönümü ərəfəsində
məlumatlandırıcı xarakter daşıyan aksiyadır.
Bu tədbirimizdə 120 nəfər iştirak edib. İştirakçılara ölkəmiz
haqqında italyan dilinə tərcümə olunmuş kitablar
və jurnallar, eyni zamanda "Xocalıya ədalət!" beynəlxalq təbliğat və məlumatlandırma
kampaniyası ilə bağlı broşürlar paylanıb.
İkinci tədbirimiz isə daha fərqli üslubda
keçirilib. Novruz bayramı ərəfəsində
Azərbaycan gecəsi təşkil etdik və eyni zamanda bayram əhvali-ruhiyyəsi
yaratmağa nail olduq.
- Seçdiyiniz ixtisasın qlobal önəmini nədə
görürsünüz?
- Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafı
danılmazdır və bunun nəticəsi göz
qabağındadır. Biznes mühitinin daha da təkmilləşdirilməsi,
xüsusi iqtisadi zonaların, sənaye şəhərciklərinin,
biznes-inkubatorların yaradılması, məsləhət,
informasiya təminatının, sahibkarlığa dövlət
dəstəyinin gücləndirilməsi və işgüzar əlaqələrin
inkişaf etdirilməsi bunun bir sübutudur. Hazırda ən
böyük hədəf isə dünya iqtisadiyyatına
inteqrasiya etməkdir ki, düşünürəm bu proses
çox uğurla davam edir. Bütün bu proseslərin həyata
keçməsində xaricdə təhsil almış bizim kimi
gənclərin rolu böyük olacaq. Sürətlə davam
edən bu inkişafda mənim də
töhfəmin olması bir gənc kimi məni çox
qürurlandırar.
- Gələcək üçün hansı
planlarınız var?
- Təhsilimi bitirdikdən sonra, təbii ki, Vətənə
geri dönərək karyera planlarımı həyata keçirəcəyəm.
Bu haqda bəzi düşüncələrim var və bir
neçə şirkətlərdən iş təklifi belə
almışam. Hazırda onları dəyərləndirməklə
məşğulam. Düşünürəm ki, seçim etmək üçün
hələ zamanım var. Amma onu dəqiq bilirəm ki,
çalışacağım yerdən və sahədən
asılı olmayaraq mənim üçün ön planda daima
dövlətimin maraqlarıdır.
Oruc MUSTAFAYEV
Azərbaycan müəllimi.- 2014.- 24 oktyabr.- S.6.