"Nobelçi alimlərin işlədiyi universitetdə oxumaq şərəfdir"

 

Kembric Universitetinin tələbəsi Orxan Həsənovla söhbət

 

Orxan Asəf oğlu Həsənov 1991-ci ildə Bakıda anadan olub. 2008-ci ildə 6 nömrəli tam orta məktəbi  bitirib. Elə  həmin il Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının  neft-qaz mühəndisliyi ixtisasına qəbul olunub. 2010-cu ilin yanvarından avqust ayına qədər Böyük Britaniyanın Nyukasl Universitetinin hazırlıq kurslarına (Foundation Üear) qatılıb. İngilis dilində riyaziyyat, fizika, kimya fənləri üzrə keçirilən hazırlıq kurslarını "əla" qiymətlərlə başa vuraraq  Nyukasl Universitetinin bakalavr pilləsinə daxil olub.   Bakalavr  təhsilini uğurla başa vuraraq  2013-2014-cü dərs ilindən  "2007 - 2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı" çərçivəsində Birləşmiş Krallığın  Kembric Universitetində kimya mühəndisliyi ixtisası üzrə magistr  təhsili alır.

Orxanla söhbətimizə orta məktəb illərindən başladıq.

 

- Orta məktəb illərində mən əsasən texniki fənlərə üstünlük verirdim.  Lakin digər fənlərə də marağım vardı. O biri fənlərdən də müvəffəq  qiymətlər alırdım.  Sadəcə elə bir məqam var ki, insan öz gələcək ixisas seçimini etməli və hansı  fənlərə  daha çox diqqət yetirməli olduğunu müəyyənləşdirməlidir.  Qardaşım universitetin hüquq fakültəsini bitirib, hüquqşünasdır. Buna görə   mən bir qədər fərqli sahəni seçdim.  Digər tərəfdən neft sahəsinin ölkəmizdə  inkişaf etməsi və daha perspektivli olması da mənim ixtisas seçimimdə rol oynayıb.  

 

- Dövlət Proqramından faydalanmaq sizin də qismətinizə düşüb...

 

-  Bu proqram biz tələbələr üçün çox gözəl  imkandır. Bu layihəni çox müsbət qiymətləndirirəm.  Ölkəmizdə gənclərin xaricdə təhsili üçün belə bir şəraitin yaradılması çox sevindirici haldır. Proqram gənclərimizə xaricdə istədikləri universitetlərdə oxumağa, perspektiv  ixtisasa yiyələnmələrinə  imkan yaradır. Bu layihə həm də xaricdə təhsil almaq istəyən hər bir gənc qarşısında ciddi məsuliyyət qoyur.  Elə insanlar var ki, xaricdə oxumaq istəyir, ancaq  buna imkanları yoxdur. Bu işdə dövlətimizin biz gənclərə diqqət və qayğısı çox yüksəkdir.  Biz gənclər bu diqqətə təhsil uğurlarımızla cavab verməliyik. Dövlət Proqramı ölkəmizin daha da tərəqqisi  üçün  atılmış  ən mühüm addımlardan biri  kimi  gənclərimizdə intellektual rotensialın aşkar olunması  və inkişafına xidmət edir.  Ümid edirəm ki,  universiteti bitirdikdən sonra ölkəmizin inkişafına lazımi intellektual töhfə verə biləcəyəm. Biz gənclərə belə bir imkan yaratdığına və göstərdiyi diqqət və qayğıya görə ölkə rəhbərinə minnətdarlıq edirəm. 

 

- Bir qədər seçdiyiniz ixtisas barədə məlumat verərdiniz...

 

- Mən Kembric Universitetində  kimya mühəndisliyi ixtisası üzrə magistr  təhsili alıram. Seçdiyim ixtisas genişprofillidir. Burada bütün kimya texnologiyaları, dərman preparatlarının istehsalı kimi sahələr əks olunur. Mənim dissertasiya işim də protein, interferon preparatının istehsalı ilə bağlıdır. Digər mühüm sahələrdən biri də neft texnologiyaları ilə bağlıdır.

 

- Tələbə həyatınız necə keçir?

 

- Nyukaslda bakalavr təhsili aldığım dövrdə əsl tələbə həyatı yaşadım. Kembricdə isə boş vaxt yoxdur. Günün 12 saatını universitetdə təhsilimlə və araşdırmalarımla məşğulam. Bir az vaxt olanda isə ancaq nahar edə bilərsən. Qalan bütün vaxt müəllimlərin verdikləri tapşırıqların yerinə yetirilməsinə həsr olunur. Xüsusi vaxt yoxdur ki, əlavə işlərlə məşğul ola biləsən. Nyukaslda olanda mən boş vaxtlarımda futbol oynayır, güləşlə məşğul olurdum. İndi isə vaxtım çatmır.   

 

- Britaniya mühitinə uyğunlaşmaq çətin oldu?

 

- Birinci il çətin olur. Yeməyi özün bişirməli, paltarını özün yumalısan. Ancaq tez alışdım. Artıq çətinliklər arxada qalıb.

 

- Kembric Universitetinin məşhur alimlərindən kimləri tanıyırsan?

 

- Əlbəttə ki, Kembric  Universiteti dünya elminə 86 Nobel mükafatı laureatı bəxş edib. Bu çox böyük elmi nailiyyətdir.  Nobel mükafatı almış alimlərin işlədiyi universitetdə oxumaq şərəfdir. İstər Britaniya universitetləri, istərsə də dünya universitetlərinin reytinq cədvəllərində Kembric  Universiteti  ilk yerdədir.  Elə 2013-cü ildə mənim təhsil  aldığım Sidney Sussex Kollecinin məzunu Marti Karplyus   kimya sahəsində Nobel mükafatı aldı. Qeyd edim ki, Kembric  Universitetinin nəzdində çoxsaylı kolleclər var. Onlar arasında isə çox böyük rəqabət var. Onlar "kimin daha çox Nobel mükafatı laureatı var" deyə rəqabət aparırlar.  Kembric Universitetində görkəmli şəxsiyyətlər, elm adamları çoxdur. Elə götürək nəzəriyyəçi fizik  Stiven Nokinqi.  O həm Kembricdə  yaşayır, həm də  universitetdə dərs deyir.  Onunla rastlaşmaq mənə müyəssər olmasa da, onun olduğu bir mühitdə yaşamaq  özü də qiymətlidir.

 

- Hazırda dünya təhsil sistemində köklü dəyişikliklər baş verir. Avropadan baxanda Azərbaycan təhsilinin inkişafını, onun uğurlarını necə görürsünüz? 

 

- Dünyanın bütün ölkələrində olduğu kimi, Azərbaycan təhsilində   islahatlar aparılır. Avropanın bir sıra ölkələrindəki kimi Azərbaycan universitetlərinin maddi-texniki bazası gücləndirilir, yaxşı laboratoriyalar yaradılır. Elmi araşdırmalar aparmaq üçün texniki dəstək olmalıdır. Ali təhsil sistemində çalışan işçilərin peşəkarlığı nə qədər yüksək, İnternet resurslardan istifadə etmə bacarıqları   qədər geniş olarsa təhsilin səviyyəsi də artar.  Təhsil naziri Mikayıl Cabbarov bu istiqamətdə çox səmərəli fəaliyyət göstərir.  Yeni qəbul olunmuş "Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası" da ölkəmizin təhsil sisteminin inkişafında yeni mərhələnin başlanğıcıdır. Gənclərimizin prioritet ixtisaslar üzrə dünyanın nüfuzlu universitetlərinə təhsil almağa göndərilməsi də Təhsil Nazirliyinin fəaliyyətində ən uğurlu strateji xətdir.    Əlbəttə ki, Avropadan baxanda biz milli  təhsil sistemində ciddi keyfiyyət dəyişikliklərini görürük. Və bu bizi çox sevindirir.    

 

- Kembric Universitetində təhsil necə qurulub?

 

- Tam şəffaflıq və yaradıcı mühit. Britaniya təhsilinin ən qabarıq xüsusiyyəti ondadır ki, universitetdə oxuyan   eləcə  də işləyən hər bir şəxs öz üzərində işləməlidir.   Deyək ki,  müəlllim mühazirə oxuyur,  sonda   eyni zamanda tədqiqatlar barədə hər bir tələbəyə tapşırıqlar da verir. Tələbə  məcbur olub, müəllimin mühazirədə verdiyi biliklərdən əlavə tədqiqat aparmalıdır. Lakin bu çox ciddi araşdırma olmalıdır. Mövzuya səthi yanaşmaq olmaz, belə olarsa, o, qiymətləndirilməyəcək.  Ona görə də mövzu üzərində yaxşı işləməlisən. Mühazirə materialı ilə kifayətlənmək olmaz.

 

- Britaniya universitetlərində təhsilin elmlə əlaqəsi barədə nə deyə  bilərsiniz?

 

- Təhsilin elmlə qarşılıqlı əlaqəsindən danışanda Britaniyadakı təhsil qrantlarından danışmaq lazım gəlir.  Böyük Britaniya təhsilinin ən böyük üstünlüyü ondadır ki, ölkənin ən iri şirkətləri, kompaniyaları universitet tələbələrinə investisiyalar yatırırlar ki, onlar elmin konkret bir sahəsində tədqiqatlar aparsınlar. Tələbələr də maraqlıdırlar ki, tədqiqatlar gedişində  müəyyən  nəticələr əldə etsinlər ki,  bunun müqabilində də  qonorar alsınlar. Bu tədqiqatların nəticələri iri şirkətləri də maraqlandırır. Çox zaman tədqiqatlarda uğurlu nəticə əldə etmiş tələbə şirkət tərəfindən işlə təmin olunur.    Gələcəkdə isə onlar öz  biznes fəaliyyətlərini  qura bilirlər. Yəni ki, imkanlar çoxdur.

 

- Kembricdə Azərbaycan diaspor təşkilatları ilə əlaqələriniz barədə...

 

- 2010-cu ildə  Nyukaslda təhsil aldığım dövrdə mən "Nyukasl Universiteti Azərbaycan Cəmiyyəti"ni yaratdım.  Bu şəhərdə  30-a yaxın azərbaycanlı tələbə təhsil alır. Deyə bilərəm ki,  bu cəmiyyət son 3 ildir ki  uğurla fəaliyyət göstərir.  Bu illər ərzində Nyukaslda müxtəlif tədbirlərdə, Xocalı faciəsinin ildönümünə həsr olunmuş aksiyalarda fəal iştirak etmişəm.  Aksiyalarda 150 nəfər iştirak edib. Kembricdə  isə azsaylı tələbə kontingentimiz var. Buna baxmayaraq biz tez-tez görüşür, söhbətlər aparırıq. Qarşıdan gələn Novruz bayramında Kembricdə Azərbaycanı tanıtım məqsədilə müxtəlif tədbirlər keçirməyi düşünürük.  Qeyd edim ki, əvvəlki tədbirlərin təşkilində və keçirilməsində Azərbaycanın  Böyük Britaniyadakı səfirliyi bizə dəstək olub.  Səfirliyimiz Azərbaycanla bağlı lazımi vəsaitlərlə bizi təmin edib və biz onları yerli əhali arasında paylamışıq.

 

- Ölkəmizə münasibət necədir?

 

- Mən 5 ildir ki, Böyük Britaniyadayam. Son vaxtlarda Azərbaycana maraq və diqqətin ildən-ilə artdığını söyləyə bilərəm. Azərbaycanın iqtisadi inkişafı,  Avroviziya musiqi yarışmasında əldə etdiyi parlaq qələbə və gənclərimizin dünyamiqyaslı idman yarışlarında qazandığı nailiyyətlər ölkəmizə diqqəti artırıb.   Əlbəttə ki, biz tələbələrin də əsas vəzifələrindən biri  ölkəmizi, mədəniyyətimizi, təhsilimizi yad ölkədə layiqli təmsil etmək və Azərbaycanın inkişafını, uğurlarını tanıtmaqdır. Bizim  təhsil sahəsində əldə etdiyimiz uğurlar Azərbaycan təhsilinin inkişafına xidmət etməlidir.

 

- Azərbaycan mətbəxi üçün darıxmırsan ki?

 

- Əlbəttə, darıxıram. Ancaq Londonda 1-2 yerdə Azərbaycan mətbəxi, restoranı var. Darıxanda dostlarımla ora gedirik. Özümüz də milli xörəklərimizi bişirə bilərik, lakin buna vaxtımız yoxdur.

 

- Yeni ili necə keçirdiniz?

 

- Yeni ili Azərbaycandan olan tələbələrlə birlikdə Nyukasl şəhərində keçirdik. Azərbaycanın milli yeməklərini hazırladıq. Sonra şəhərə gəzintiyə çıxdıq. Səhəri isə artıq dərslərə qatıldıq. Tələbələrin  Yeni il bayramı cəmi bir gün çəkir, səhər  artıq dərsdir. Səni mühazirələr, araşdırmalar gözləyir.  Yerli   əhali isə əsasən dekabrın 25-də Milad bayramını qeyd edir. Onlar da öz milli yeməklərini, xüsusən də hinduşka bişirirlər.  Ailə üzvləri ilə gəzintilərə çıxırlar. Şəhərdə möhtəşəm atəşfəşanlıq təşkil olunur.

 

- Sizcə,  təhsildə uğur əldə etmənin sirri nədədir? 

 

- Çox çalışmaq lazımdır. Mənə elə gəlir ki, hamının az-çox dərəcədə bilik səviyyəsi var. Ancaq daha çox qabağa gedən, yüksək bilik əldə edənlər   öz üzərlərində daha çox çalışan, zəhmət çəkən insanlardır.

 

- Gələcək planlarınız barədə...

 

- Azərbaycanda neft sektoru inkişaf edir, kimya kompleksləri yaradılır. Texnologiyalar yenilənir. Bu prosesdə güclü investisiya proqramlarının tətbiqi zəruridir. Mən bu proqramların hazırlanmasında iştirak etməklə öz töhfələrimi verməyə hazıram. Britaniyada aldığım təhsil, qazandığım təcrübə, araşdırmalarımla  bütün səylərimi ölkəmizin inkişafı naminə səbərbər etməyə çalışacağam.  Əlbəttə ki, arzularımdan biri Azərbaycana qayıdıb neft sektorunda çalışmaqdır. 

 

Oruc MUSTAFAYEV

 

Azərbaycan müəllimi.- 2014.- 17 yanvar.- S.8.