Azərbaycan dilindən dərs nümunəsi
Azərbaycan dili fənni
V sinif
Mövzu: Rəmzə çevrilmiş adlar (2-ci dərs)
Standart: 1.2.2. Fikirlərini konkret fakt və nümunələrlə əsaslandırır.
1.1.2. Dinlədiyi məlumatlardakı əsas faktları seçir.
3.1.2. Mövzu ilə bağlı topladığı materiallar əsasında mətn hazırlayır.
Təlim məqsədləri: 1. Müsbət və mənfi ədəbi qəhrəmanları fərqləndirir, fikrini izah edir.
2. Dinlədiyi mətnin əsas ideyasını müəyyən edir.
3. Dil qaydalarını praktik olaraq yerinə yetirir.
İş üsulları: Beyin həmləsi, müzakirə.
İş forması: Böyük qruplarla iş, kollektivlə iş.
İnteqrasiya: Ədəbiyyat, təsviri incəsənət, texnologiya.
Resurslar: İKT, dərslik, iş vərəqləri, illüstrasiyalar, kompozisiyalar, qiymətləndirmə cədvəli, marker, krossvord.
Dərsin
gedişi: Salamlaşma,
sinfin təşkili. Ev tapşırıqlarının yoxlanması.
Keçən dərsdə verilmiş
ev tapşırığı
layihə şəklindədir.
Belə layihələrin
hazırlanması şagirdlərin
tədqiqat vərdişlərinin, biliklərə
müstəqil yiyələnmə
bacarıqlarının formalaşmasında mühüm rol oynayır.
Motivasiya:
Motivasiya yaratmaq üçün lövhədə
3 atalar sözü nümayiş etdirirəm:
* Kişi öz sözünün ağası
olar.
* Dövlətlinin dili uzun, əli qısa olar.
* Evdə bişməyib, qonşudan gəlməyib!
Sonra sinfə aşağıdakı
suallarla müraciət
edirəm:
- Usaqlar, bu atalar
sözlərini sizə
tanış olan hansı ədəbi qəhrəmanlara
aid etmək olar?
- Onlar hansı əsərlərin personajlarıdır?
- Onları birləşdirən cəhət
nədir?
- Bu obrazların hər biri nəyin rəmzinə çevrilib
və s.
Şagirdlərin ehtimal olunan cavabları:
- Birinci atalar sözü Qurbanəli bəyə, ikinci atalar
sözü Haci Qaraya, üçüncu isə Novruzəliyə
aid edilə bilər.
- Bu personajların hər
birinin adı rəmzə çevrilib.
- Novruzəli avamlığın,
Hazı Qara xəsisliyin, Qurbanəli bəy
isə yalançılığın rəmzidir.
Şagirdlərin cavablarından sonra
tədqiqat sualı qoyulur:
Tədqiqat sualı: - Daha
hansı rəmzə çevrilmiş adları
tanıyırsınız?
Tədqiqat aparmaq üçün sinif “Hacı Qara”, “Qurbanəli bəy”, “Novruzəli”
adlı qruplara ayrılır.
Qruplara aşağıdakı məzmunda iş vərəqləri
paylanır:
İş vərəqi 1.
1. “Rəmzə
çevrilmiş adlar”
mətnində işlənmiş frazeoloji birləşmələri
seçib yazin.
2.
Frazeoloji birləşmələr haqqında
danışın.
İş vərəqi 2.
1. “Rəmzə
çevrilmiş adlar” mətnindəki ədəbi qəhrəmanların əsas
xüsusiyyətlərini yazın. Həmin
sözlərə sinonim tapın.
3. Sinonimlər
haqqında
danışın.
İş vərəqi 3.
1. “Rəmzə
çevrilmiş adlar” mətnindəki ədəbi qəhrəmanların
əsas xüsusiyyətlərini yazin. Həmin
sözlərə antonimlər yazın.
3. Antonimlər
haqqında danışın.
Sonra qruplara aşağıdakı
tapşırıqlar verilir:
“Hacı Qara” qrupu: Heyvanlar haqqında
oxuduğunuz əsərlərdə və
baxdığınız filmlərdə yaddaqalan heyvan
obrazlarını səciyyələndirin.
“Qurbanəli bəy” qrupu: Oxuduğunuz nağıllar
və ya baxdığınız cizgi filmləri əsasında
müsbət keyfiyyətlərin daşıyıcısı
olan obrazları seçib səciyyələndirin.
“Novruzəli” qrupu: Oxuduğunuz nağıllar
və ya baxdığınız cizgi filmləri əsasında
mənfi keyfiyyətlərin daşıyıcısı olan
obrazları seçib səciyyələndirin.
İnformasiya mübadiləsi və
müzakirəsi: Tədqiqat
tamamlandıqdan sonra qruplar əldə etdiyi faktları təqdim
edirlər. Bütün
şagirdlər problemlə bağlı aparılmış tədqiqatlarla
tanış olurlar. Sonra tədqimatlar
müzakirə edilir və əvvəlcədən müəyyən
edilmiş meyarlara əsasən qiymətləndirmə
aparılır.
Sonra sinifdə krossvord üzərində iş aparılır.
Krossvordu təqdim edib şagirdlərə deyirəm:
- Krossvordu həll etsəniz, rəngli xanalarda fədakarlığın
rəmzinə çevrilmiş yunan qəhrəmanının
adını öyrənəcəksiniz.
Krossvord:
1. Hər hansı bir iş uğrunda sonacan
çalışıb-vuruşan.
2.
Xoşxasiyyət, nəvazişli.
3.
Tapşırıqlara laqeyd yanaşan, işi səliqəsiz
görən, diqqətsiz.
4.
Başqasının uğurunu gözü götürməyən,
yaxşı olmasını istəməyən.
5. Hər
şeydən çəkinən cəsarətsiz.
6. Etdiyi
yaxşılığı dilə gətirməyən,
heç vaxt lovğalanmayan.
7.
İş görmək istəməyən, zəhmətdən
qaçan.
8.
Doğru danışmayan, hamını aldadan.
Şagirdlər krossvordu həll edib “Prometey” sözünü oxuyurlar.
Əgər bu obraz şagirdlərə tanış
deyilsə, qısa məlumat verirəm:
- Prometey yunan əsatirlərindən birinin qəhrəmanıdır.
O, insanları çox sevdiyi üçün allahlardan odu
oğurlayıb insanlara bəxş edir. Bununla da fədakarlıq
rəmzinə çevrilir.
Krossvordun
birinci sualına diqqəti yönəldir və əlavə
sual verməklə iş aparıram:
- “Mübariz” sözü
sizə kimi xatırladır?
- M.İbrahimov haqqında
nə bilirsiniz?
- Onu da fədakar hesab
edirsinizmi? və
s.
Digər mənəvi keyfiyyətlərlə
bağlı sual-cavabla işi davam etdirirəm.
Ümumiləşdirmə və nəticə: Yenidən
diqqət tədqiqat sualına yönəldilir.
Aşağıdakı sualları verirəm:
- Bu gün yeni nə öyrəndiniz?
- Hansı rəmzə çevrilmiş adlarla tanış
oldunuz?
- Dərs prosesində ən çox xoşunuza gələn nə
oldu?
- Sadaladığınız ədəbi
qəhrəmanlardan hansına bənzəmək
istərdiniz?
- Nə üçün mənfi qəhrəmanlara oxşamaq istəməzdiniz?
və s.
Sonra aşağıdakı şərhlə
mövzunu bu günümüzlə əlaqələndirirəm:
- Uşaqlar, Novruzəli avam və savadsiz
idi, məktəbə
getməmişdi. Bu gun isə təhsilə böyük dövlət qayğısı var. Sizin
yaxşı oxumağınız
üçün dövlətimiz
yeni məktəblər
tikir, sizi dərsliklə təmin edir. Elə oxuduğunuz məktəb
də Prezidentimiz cənab İlham Əliyevin bizə hədiyyəsidir. Bu qayğının müqabilində
yaxşı oxuyun, vətənpərvər olun,
müəllimlərinizi sevindirin.
Dərsin
bu mərhələsində
şagirdlər “Rəmzə
çevrilmiş adlar”
mətnində adı
çəkilən “Poçt
qutusu”, “Qurbanəli bəy” və “Hacı Qara” əsərlərindən kiçik
epizodları səhnələşdirərək
nümayiş etdirirlər.
Qrup işlərinin qiymətləndirilməsi
üçün meyar
cədvəlindən istifadə
edirəm:
Şagirdlərin dərs ərzində işini səviyyələr
üzrə fərdi qaydada da qiymətləndirirəm.
İlhamə SULTANOVA,
Siyəzən şəhər Ş.İsmayılov
adına 3 nömrəli tam orta
məktəbin Azərbaycan dili
və ədəbiyyat
müəllimi
Azərbaycan müəllimi.-
2015.- 12 dekabr.- S.12.