Əsl müəllim necə
olmalıdır?
Avstraliyada müəllimlərin
peşə standartı
Oruc MUSTAFAYEV,
"Azərbaycan müəllimi"
"Uçitelskaya
qazeta"dan
Böyütmək üçün seçinSon illər dünyanın bir çox ölkələri müəllimin peşə standartlarını qəbul ediblər. Bu cür standartlar İngiltərədə, Avstraliyada, eləcə də ABŞ və Kanadanın ayrı-ayrı ştatlarında və vilayətlərində də mövcuddur. 2004-cü ildə Almaniyada müəllimlərin hazırlanması standartları təsdiq edilib. Bir qayda olaraq, bu cür sənədlər müəllimlərin peşəkar bilik və bacarıqlarını - təhsilin məzmunu və üsulları, qiymətləndirmə bacarığı, müxtəlif tələbata və imkanlara malik uşaqlarla iş, tədris prosesinin planlaşdırılmasını əhatə edir. Digər ölkələrdən fərqli olaraq müəllimlərin peşə standartı Avstraliyada daha ətraflı hazırlanıb. Standartda müəllimin karyerasının dörd səviyyəsi təqdim olunub: ali məktəbin məzunu, ixtisaslı müəllimlər, yüksəkixtisaslı pedaqoqlar və lider müəllimlər. Sənədə yeddi standart daxildir ki, onlar üç sahə üzrə bölünüb - peşəkar bilik və bacarıq, peşəkar təcrübə, peşəkar inkişaf. Standart 2011-ci ildə hazırlanıb və 2013-2014-cü tədris ilində tətbiqinə başlanılıb.
Qeyd etmək maraqlı olardı ki, Avstraliyada hazırlanmış standart Yeni Zelandiyada da istifadə üçün bəyənilib və bu ölkədə müəllimlərin ixtisas səviyyəsinin yüksəldilməsi, eləcə də "İlin müəllimi" milli müsabiqəsində ən yaxşı müəllimlərin aşkara çıxarılması kimi istifadə olunur. Bir fakt da qeyd olunmalıdır ki, Avstraliya standartı dünyada yeganə sənəddir ki, buradakı hər bir bənddə karyeranın üç səviyyəsi üzrə onun yerinə yetirilməsinə dair nümunələr göstərilir. Sənəddə "təlim strategiyaları" terminindən istifadə olunur ki, bu da təlim metodları və priyomlarını nəzərdə tutur.
I.Peşəkar biliklər
Standart 1. Şagirdlərə və materialın onlar tərəfindən mənimsənilməsinə bələd olmalı Bilik sahəsi
Səviyyələr/karyera mərhələləri
Məzun İxtisaslı müəllim Yüksəkixtisaslı müəllim Lider müəllim
1.1.
Şagirdlərin fiziki,
sosial və
intellektual
inkişafı və onların
intellektual xüsusiyyətləri
Şagirdlərin
fiziki, sosial və
intellektual inkişafına, şəxsi
keyfiyyətlərinə bələd olmalı və
onların təlim prosesinə necə təsir etməsini
anlamalı və bu sahədə bilik nümayiş
etdirməli
Şagirdlər
tərəfindən tədris
materialının mənimsənilməsini
yaxşılaşdırmaq məqsədilə onların
fiziki,
sosial və intellektual
inkişafına, şəxsiyyət
keyfiyyətlərinə əsaslanan təlim
strategiyalarından isifadə etməli
Şagirdlərin
fiziki, sosial və
intellektual inkişafına, şəxsi
keyfiyyətlərinə daha çox uyğun olan
effektiv
və çevik təlim
strategiyalarını seçməli
Şagirdlərin
fiziki, sosial və intellektual
inkişafı, şəxsiyyət keyfiyyətləri barədə
biliklərə əsaslanmaqla tədris olunan
materialın onlar tərəfindən mənimsənilməsi
prosesini
yaxşılaşdıran təlim strategi- yalarının
seçilməsi və mənimsənilməsində
həmkarlarına kömək göstərməli
1.2.
Şagirdlər tərəfindən
tədris
materialının mənimsənilməsi prosesini
anlamalı
Təlim
prosesinin tədqiqatı və onun tədris üçün əhəmiy-
yətini anlamalı və biliklərini
nümayiş etdirməli
Tədqiqatların
nəticələrinə və
həmkarlarının təcrübəsinə
əsaslanaraq özünün tədris
proqramını tərtib etməli
Pedaqoji tədqiqatlara
və praktik
təcrübəyə əsaslanaraq materialın
şagirdlər tərəfindən mənimsənilməsi
prosesini
anladığını dərinləşdirməli
Pedaqoji tədqiqatlara
və praktik təcrübəyə
əsalanaraq tədris proqramlarının effektivliyinin
qiymətləndirilməsində rəhbər olmalı 1.3. Müxtəlif
linqvistik, mədəni, dini təcrübəyə və
sosial-iqtisadi duruma malik
şagirdlər Müxtəlif linqvistik, mədəni,
dini təcrübəyə
və sosialiqtisadi
duruma
malik
şagirdlər tərəfindən materialın
mənimsənilməsi qabiliy- yəti nəzərə
alınmaqla təhsil
strategiyasına yiyələndiyini
nümayiş etdirməli
Müxtəlif
sosial-iqtisadi, linqvistik, mədəni, dini qruplardan olan
şagirdlərin tələbat və imkanlarına
müvafiq olan təlim priyomlarını
işləyib hazırlamalı və tətbiq etməli
Müxtəlif
sosial-iqtisadi, linqvistik, mədəni, dini qruplardan olan
şagirdlərin tələbatlarına müvafiq olan
effektiv
təlim strategiyalarının
hazırlanmasında həmkarlarına kömək
göstərməli
Həmkarlarınn
təcrübəsinə və ekspert
qiymətləndirməsinə əsaslanaraq müxtəlif
sosial-iqtisadi, linqvistik, mədəni, dini
qruplardan
olan şagirdlərin tələbatlarının
nəzərə alınması məqsədilə təlim
proqramlarını daim qiymətləndirməli və korrektə etməli
1.4.Yerli ailələrdən olan
uşaqların təlimi strategiyası Ana dili və mədəni
identivliyin yerli alilələrdən
olan
uşaqların təhsilinə
təsirinə dair dərin biliklər və
anlayış nümayiş etdirməli
Yerli əhalinin
ənənələrinə, doğma
dilinə,
tələbat və mədəniyyətinə
cavab verən
effektiv təlim
strategiyalarını işləyib hazırlamalı və
tətbiq etməli
İcma nümayəndələrinin
dəstəyindən
və
yerli şəraitlə tanışlığından istifadə
edərək yerli ailələrdən olan uşaqlar
üçün effektiv təlim strategiyalarının
həyata
keçirilməsində həmkarlarına dəstək
göstərməli
Yerli ailələrdən
olan məktəblilərin tədris
prosesində fəal iştirakını nəzərdə tutan tədris
proqramlarını işləyib hazırlamalı, valideynlər və yerli
icma nümayəndələri ilə
əməkdaşlıq şəraitini yaratmalı
1.5.Şagirdlərin
müxtəlif
tələbatlarının ödənilməsi məqsədilə
tədris prosesinin
diferensiallaşdırılması
Şagirdlərin
tədris prosesində
müxtəlif tələbatlarının ödənil- məsinə
imkan verən diferen- siallaşmış təlim
strategiyaları
barədə biliklərini və anlayışlarınl
nümayiş etdirməli
Şagirdlərin
tədris prosesində
müxtəlif tələbatlarının
ödənilməsinə imkan verən
diferensiallaşmış təlim
strategiyalarına əsaslanan məşğələlər işləyib
hazırlamalı
Müxtəlif
qabiliyyət və tələbatlara
malik
olan şagirflərin müvəffəqiyyət
dərəcələrinin təhlili əsasında təlim
proqramlarının effektivliyini
qiymətləndirməli
Qanunvericiliyin
tələbləri və metodik
göstərişlər nəzərə alınmaqla
sağlamlıq
imkanları məhdud şagirdlərin təhsil
prosesinə cəlb olunmasına yönəlik
proqramların işlənib hazırlanmasında
təşəbbüs göstərməli
1.6. Məhdud
imkanlı şagirdlərin təhsil prosesində
fəal
iştirakını təmin edən
pedaqoji
strategiyalar
Məhdud
imkanlı şagirdlərin
təhsilinə dəstək
göstərilməsinə yönəldilmiş
təhsil
strategiyaları və qanunvericiliyin tələblərini
anladığını və biliklərə malik
olduğunu nümayiş etdirməli
Qanunvericiliyin
tələblərinə və
metodik
tövsiyələrə əsaslanaraq məhdud imkanlı
şagirdlərin
təhsilinə dəstək göstərən təlim
formalarını işləyib hazırlamalı və
tətbiq
etməli
Məhdud
imkanlı şagirdlərin təhsili
prosesində tətbiq olunan təlim
proqramlarının işlənib hazırlan- masında, qanunvericilik və
metodik
tövsiyələrin mənimsənilməsində,
xüsusi
biliklərə yiyələnmələrində
həmkarlarına kömək göstərməli
Qanunvericiliyin
tələbləri və metodik
göstərişlər nəzərə alinmaqla
sağlamlıq
imkanları məhdud olan şagirdlərin təhsil
prosesinə cəlb olunmasına yönəlik
proqramların işlənib hazırlanmasında
təşəbbüs göstərməli
Standart 2.
Tədris materiallarının məzmununu və təlim
metodlarını bilməli
Bilik sahəsi
Səviyyələr/karyera
mərhələləri
Məzun
İxtisaslı müəllim Yüksəkixtisaslı müəllim
Lider müəllim
2.1.Bilik sahəsində təlim
metodları və onların məzmunu Tədris materiallarının
məzmunu
və
strukturunun əsas anlayış-
larını, eləcə də müvafiq tədris
fənninin öyrədilməsi strategi- yasını (metodlar)
anladığını və biliklərini nümayiş
etdirməli
Məşğələlərin
planlaşdırılması
zamanı
müvafiq fənnin tədrisi
strategiyası və onun məzmununa dair bilik və
anlayışlarını nümayiş
etdirməli
İnteraktiv
tədris proqramlarının
yaradılması və tətbiqində təhsilin
strategiyası və onun məzmununa bələd olması təcrübəsinə
əsaslanaraq
həmkarlarına kömək göstərməli
Məktəbdə
təlim metodları və onların məzmununun
yaxşılaşdırılması və təhlilinin
aparılmasına dair təşəbbüsləri dəstəkləməli,
eləcə də fənlər üzrə nümunəvi dərslər
(ustad
dərslər) keçməli
2.2.Təhsilin məzmununu
seçməli və təşkil etməli
Təlim
materiallarını effektiv
tədris
ardıcıllığı ilə qurmalı Təhsilin məzmununu
təlim
proqramlarının əlaqəli bölmələri
ilə
ardıcıllığını qurmalı
Tədris
materiallarının seçilməsi və
təşkilində innovativ yanaşmalar
tətbiq
etməli
Tədris
proqramlarına bələd olmasından
istifadə edərək materialların seçimi və onların
tədris prosesində təqdim olunmasını
yaxşılaşdırmaq üçün təşəbbüs
göstərməli
2.3.Tədris proqramları,
qiymətləndirmə və
hesabatlılıq
Tədris
proqramları, hesa- batlılıq və qiymətləndirmə
üsulları barədə bilikləri əsa- sında tədris
proqramları və dərs planlarının
davamlılığını
işləyib hazırlamalı
Tədris
proqramları,
qiymətləndirmə tələbləri və
hesabatlılıq əsasında tədris
materialları yaratmalı və həyata
keçirməli
Praktik təcrübə
və tədris proqramları,
qiymətləndirmə tələbləri və
hesabatlılıq əsasında tədris
materiallarının planlaşdırılması və həyata
keçirilməsində həmkarlarına kömək
göstərməli
Tədris
proqramları, qiymətləndirmə
tələbləri və hesabatlılıq əsasında tədris
materiallarının hazırlanması üzərində
işləyən həmkarlarına rəhbərlik etməli
2.4.Yerli əhaliyə hörmətlə
yanaşmalı, yerli və gəlmə
əhali
arasında qarşılıqlı anlaşma
mühitinin yaradıl- masına kömək göstərməli
Yerli əhalinin
mədəniyyəti,
dili və
ənənələrinə bələd
olduğunu və hörmət
bəslədiyini nümayiş
etdirməli
Şagirdlərinin
yerli əhalinin mədəniyyəti, dili və ənənələrinə
hörmət və anlayış göstərmələrini
inkişaf etdirmələrinə imkan
yaratmalı
Şagirdlərdə
yerli əhalinin mədəniy- yəti, dili və ənənələrinə
hörmət və
anlayış göstərilməsini inkişaf etdir- mək
üçün şəraitin yaradılmasında
həmkarlarına kömək göstərməli
Şagirdlərdə
yerli əhalinin mədəniyyəti, dili və ənənələrinə
hörmət və anlayışın inkişaf
etdirilməsi üçün şərait yaradan
həmkarlarına kömək göstərilməsində
təşəbbüs nümayiş etdirməli
2.5.Oxu, yazı və hesablama
təlim
strategiyası (savadlılığın inkişaf
etdirilməsi)
Oxu,
yazı və hesablama
təlim
strategiyalarına və onların müəllimlik
praktikasında tətbiqini
anlamalı və bilməli
Oxu,
yazı və hesablama vərdişlərinin
yaxşılaşdırılmasına
imkan verən
effektiv təlim
strategiyalarını bilməli və tətbiq
etməli
Şagirdlərin
oxu, yazı və hesablama
sahəsində vərdişlərinin
yaxşılaşdırılması məqsədilə effektiv
təlim
strategiyalarının tətbiqində
həmkarlarına kömək göstərməli
Tədqiqatlar
və şagirdlərin müvəffəqiyyət səviyyəsinə
dair məlumatlar əsasında
şagirdlərdə oxu, yazı və hesablama vərdişlə-
rini
yaxşılaşdırmağa imkan verən strategi-
yaların məktəbdə tətbiqi prosesini izləməli
2.6.
İnformasiya-
kommunikasiya
texnologiyaları (İKT)
Tədris
proqramlarının şagirdlər
tərəfindən mənimsənilməsi
imkanlarının genişləndirilməsi məqsədi ilə İKT
sahəsində təlim
strategiyalarını tətbiq etməli
Tədris
proqramlarının müvafiq
bölmələrində İKT-nin tətbiqi
üçün effektiv təlim strategiyaları tətbiq etməli
Öz həmkarlarına
onların fəaliyyətinin
təkmilləşdirilməsi üçün İKT
vasitələrindən istifadə etməkdə
kömək etməli, yüksək səviyyəli bilik
və
bacarıqlarını göstərməli
Bütün
şagirdlər tərəfindən biliklərin mənimsənilməsi
imkanlarının
genişləndirilməsi məqsədilə effektiv təlim
strategiyaları çərçivəsində İKT vasitələrinin
seçilməsi və istifadəsində lider olmalı
II.
Peşə praktikası Standart 3. Tədris və təlimin
effektiv metodlarını hazırlamalı və tətbiq etməli
Bilik sahəsi
Səviyyələr/karyera
mərhələləri
Məzun
Təcrübəli/ixtisaslı müəllim Yüksəkixtisaslı
müəllim Lider müəllim, rəhbər
3.1.Təlimin stimullaşdırıcı məqsədlərinin
müəyyən
edilməsi
Müxtəlif
qabiliyyət və
imkanlara
malik şagirdləri
stimullaşdıran təlim məqsədlərini müəyyən
etməli
Bütün
şagirdlər üçün mümkün və
dəqiq
ifadə olunmuş təlim məqsədlərini müəyyən
etməli
Stimullaşdırıcı
təlim məqsədlərinin modelləşdirilməsi və
qurulması yolu
ilə
bütün şagirdlər üçün yüksək
gözləntilər
mühitinin yaradılmasına
kömək göstərməli
Nümunəvi
pedaqoji iş nümayiş etdirməli və
bütün təlim prosesi müddətində
həmkarlarına öz şagirdlərinin yüksək
hədəflərə nail olmasında kömək etməli
3.2 Tədris
proqramlarının
bölmələrinin məntiqi
ardıcıllıqla planlaşdırılması
Təlim
metodlarının məzmunu və effektivliyinə
əsaslanarq dərslərin
ardıcıllığını planlaşdırmalı
Strukturlaşdırılmış
təlim proqramlarını
və
ya şagirdlərdə fənnə maraq
oyadan dərslərin
ardıcıllığını
planlaşdırmalı və həyata keçirməli
Təlim
proqramlarının hazırlanmasında və qiymətləndirilməsində
həmkarlarına kömək
göstərməli, bütün şagirdlər
üçün münbit
təhsil
mühitinin yaradılmasına çalışmalı
Nümunəvi
pedaqoji iş nümayiş etdirməli və
təlim
proqramının hazırlanması, həyata ke- çirilməsi
və effektivliyinin qiymətləndiril- məsində həmkarlarına
köməklik göstərməli
3.3. Təlim
strategiyalarının
( metodlar)
tətbiqi
Təlim
strategiyalarının geniş
spektrindən istifadə etməli
Bilik və
vərdişlərini, problemləri
həll
etmək bacarıqlarını, analitik
və
yaradıcı təfəkkürü inkişaf
etdirən uyğun təlim strategi- yalarını seçməli
və istifadə etməli
Bilik və
vərdişlərini, problemləri həll
etmək
bacarıqlarını, analitik və yaradıcı təfəkkürü
inkişaf etdirən effektiv təlim
strategiyalarının seçilməsi və tətbiqində
həmkarlarına kömək etməli
Həmkarları
ilə birlikdə şagirdlərin bilik və vərdişlərini,
problemləri həll etmək bacarıqlarını,
analitik
və yaradıcı təfəkkürü inkişaf etdirməyə
imkan verən
təlim strategiyaları seçiminin
genişləndirilməsində iştirak etməli
3.4 Təhsil
resurslarının
seçilməsi və istifadə
İKT
daxil olmaqla
resursların geniş
diapazonuna
sahib olduğunu
nümayiş etdirməli
İKT
daxil olmaqla uyğun resursları
seçməli və ya yaratmalı İKT daxil olmaqla
müxtəlif resursların yaradılması və
tətbiqi üzərində işlərdə həmkarlarına
kömək etməli
Nümunəvi
pedaqoji priyomlar nümayiş etdir- məli, məktəbdə
və məktəbdən kənarda istifadə
üçün İKT də daxil olmaqla effektiv resursların
seçilməsi, yaradılması və qiymətləndiril- məsində
həmkarlarına kömək etməli
3.5. Sinifdə
kommunikasiya
vasitələrindən səmərəli
istifadə
Şagirdlərin
tədris prosesinə cəlb olunmasına yönəlmiş
müxtəlif verbal və qeyri- verbal kommunikasiya va- sitələrini
nümayiş etdirməli
Şagirdlərin
yüksək nailiyyətlər
əldə etməsinə kömək edən effektiv
verbal və
qeyri- verbal
kommunikasiya strategiyalarını
tətbiq
etməli
Şagirdlərin
yüksək nailiyyətlər əldə
etməsinə kömək edən verbal və
qeyri-
verbal kommunikasiya
strategiyalarının seçimində həmkarlarına
kömək göstərməli
Şagirdlərin
yüksək nəticələr qazanmasına kömək edən
əməkdaşlıq və kontekstual
əlaqə strategiyasından istifadə etməklə verbal və
qeyri-verbal kommunikasiyaların
nümunəvi tətbiqini nümayiş etdirməli
3.6. Təlim
proqramlarının
təkmilləşdirilməsi və
qiymətləndirmə
Öz
işində təlim proqramları- nın
qiymətləndirilməsində
istifadə olunan strategiyaların
geniş
spektrinə dair biliklərini
nümayiş etdirməli
Şagird
nailiyyətlərinin
qiymətləndirilməsi üzrə məlumatlar və əks-əlaqə
əsasında
özünün hazırladığı təlim
strategiyalarını qiymətləndirməli
Şagird
nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi
üzrə məlumatlardan və
əks-əlaqədən istifadə etməklə təlim
strategiyalarının qiymətləndiril- məsində həmkarlarına
kömək etməli
Müxtəlif
informasiya mənbələrindən - şagird
nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi, tədris
proqramları, pedaqoji təcrübə və valideynlər,
şagirdlər, həmkarları ilə əks-əlaqədən istifadə
etməklə müntəzəm surətdə təlim
proqramlarının qiymətləndirilməsini aparmalı 3.7 Valideynlərin
təhsil
prosesinə cəlb olunması Valideynlərin təhsil
prosesinə cəlb olunması üzrə geniş, əhatəli
strategiyaları bilməli
Uşaqların
təhsili prosesinə onların
valideynlərinin cəlb olunması istiqamətində tədbirlər
planlaşdırmalı
Uşaqların
təhsili prosesinə onların
valideynlərinin cəlb olunması istiqa- mətində tədbirlərin
planlaşdırılma- sında həmkarlarına kömək
göstərməli
Məktəbin
həll olunası vəzifələrinin dairəsini
genişləndirmək üçün uşaqların təhsili
pro- sesinə onların valideynlərinin cəlb olunması
istiqamətində tədbirlər həyata keçirməli
Standart 4.
Təhlükəsiz və münbit təhsil mühiti
yaratmalı və qorumalı Bilik sahəsi
Səviyyələr/karyera
mərhələləri
Məzun
İxtisaslı müəllim Yüksəkixtisaslı müəllim
Lider müəllim
4.1.
Bütün şagirdlərin tədris
prosesində iştirakının
dəstəklənməsi
Bütün
şagirdlərin təlim
prosesində iştirakına xidmət edən təlim
strategiyalarını tapmalı
Bütün
şagirdlərin tədris prosesinə cəlb olunması
üçün pozitiv
əməkdaşlıq mühiti yaratmalı
Effektiv
pedaqoji priyomlar
modelləşdirməli və bütün şagirdlərin
tədris
prosesinə cəlb olunması üçün
onların tətbiqində həmkarlarına kömək göstərməli
Bütün
şagirdlərin təlim prosesinə cəlb olunması
üzrə yeni yanaşmaları praktikada yoxlamaqla və
müvafiq strategiyaları seçməklə məktəbdə
məhsuldar mühitin yaradılmasında
həmkarlarına öz işi ilə nümunə göstərməli
4.2. Sinifdə
tədris prosesinin
təşkili
Tədris
prosesinə dəqiq və
inamla rəhbərlik
etməli,
sinifdə işin təşkili
qabiliyyətini nümayiş
etdirməli
Sinifdə
şagirdlərin əsas vaxtlarını dərs
tapşırıqlarının həllinə həsr
edəcəkləri işgüzar mühit və qayda-
qanun yaratmalı
Bütün
uşaqların dərs tapşırıqlarının yerinə
yetirilməsində məşğulluğunu təmin
etməklə sinifdə işin idarə olunması
strategiyalarının çevik dəstini yaratmalı və
onları həmkarları ilə bölüşməli
Şagirdlərdə
yerinə yetirilən tapşırıqlara,
tədris
işlərinə görə məsuliyyət hissini
inkişaf etdirməklə sinifdə effektiv idarəetmə
metodlarının tətbiqində təşəbbüs göstərməli
və həmkarlarına kömək göstərməli
4.3.Şagirdlərin
davranışlarının
idarə
olunması Sinifdə davranışların idarə
olunması üzrə praktik
priyomlara
dair biliklərini
nümayiş etdirməli
Nizam-intizamın
pozulmasına vaxtında
reaksiya
bildirməklə, şagirdlərə
ədalət və hörmətlə yanaşmaqla,
onlara dəqiq
tələblər müyyən
etməklə davranışlarını idarə etməli
Özünün
praktik təcrübəsinə və elmi
işləmələrə əsaslanaraq şagirdlərin
davranışlarının çevik idarə olunması dəstini
yaratmalı və həmkarları ilə bölüşməli
Sinifdə
şagirdlərin davranışlarının idarə
olunması proqramlarının həyata keçirilməsi
üzrə təşəbbüs göstərməli, bu sahədə
öz həmkarlarında pedaqoji priyomlar dəstini
genişləndirməli
4.4.
Şagirdlərin
təhlükəsizliyinin təmin
olunması
Tədris
proqramı və qa- nunvericiliyin tələbləri nəzərə
alınmaqla məktəb- də şagirdlərin təhlükə-
sizliyinin və sağlamlığının
qorunmasına yönəlmiş
strategiyaları bilməli
Tədris
proqramı və qanunvericiliyin tələbləri əsasında
şagirdlər üçün təhlükəsiz və
sağlam
mühiti təmin etməli
Şagirdlərin
təhlükəsizliyi və
sağlamlığını təmin edən tələblərin
yerinə
yetirilməsində təşəbbüs
göstərməli
Məktəbdə
tədris proqramı və qanunvericiliyin tələblərini
yerinə
yetirməklə uşaqların sağlamlığının
mühafizəsi və şagirdlər üçün təhlükəsiz
mühitin yaradılması üzrə tədbirlərin
effektivliyini qiymətləndirməli; bu məsələdə həmkarlarına
kömək etməli
4.5.
İKT vasitələrindən
təhlükəsiz, məsuliyyətli və
etik
istifadə Tədris prosesində İKT- dən təhlükəsiz,
məsuliy- yətli və etik istifadə olun- ması
strategiyalarına və problemlərinə bələd oldu-
ğunu nümayiş etdirməli
Tədris
prosesində İKT-dən
təhlükəsiz, məsuliyyətli və etik
istifadəni təmin edən strategiyaları tətbiq etməli
Tədris
prosesində İKT-nin
təhlükəsiz, məsuliyyətli və etik
istifadəsinə yönəlik strategiyaları yaratmalı və həmkarları
ilə bölüşməli
Tədris
prosesində İKT-dən təhlükəsiz, məsuliyyətli
və etik istifadəni təmin edən
yeni
strategiyaları yaymalı
Standart 5.
Şagirdlərin müvəffəqiyyət səviyyəsinin,
hesabatlılığın, təhsilalanlarla əks-əlaqənin
qiymətləndirilməsini həyata keçirməli
Bilik sahəsi
Səviyyələr/karyera mərhələləri
Məzun İxtisaslı müəllim Yüksəkixtisaslı müəllim Lider müəllim
5.1 Şagirdlərin müvəfəqiyyət səviyyəsinin
qiymətləndirilməsi
Formal və qeyri-formal
qiymətləndirməni, qiy- mətləndirməyə diaqnostik,
kəmiyyət və keyfiyyət
yanaşmalarını özündə birləşdirən qiymətlən- dirmə strategiyalarından
anlayışlı olduğunu
nümayiş etdirməli
Formal və qeyri -formal
qiymətləndirməni,
qiymətləndirməyə diaqnostik,
kəmiyyət və keyfiyyət
yanaşmalarını özündə birləşdirən
qiymətləndirmə strategiyalarını yaratmalı, seçməli və istifadə
etməli
Tədris proqramlarının tələbləri çərçi- vəsində şagirdlərin təhsil ehtiyaclarının
müəyyən edilməsi məqsədilə
ümumiləşdirici qiymətləndirmə
strategiyaları yaratmalı və tətbiq
etməli; şagirdlərin müvəffəqiyyət
dərəcəsinin qiymətləndirilməsi
metodlarının effektivliyinin təhlilində
həmkarlarına kömək göstərməli
Tədris proqramları çərçivəsində şagirdlərin
təhsil ehtiyaclarının müəyyən edilməsi məqsədilə qiymətləndirmə nəticələrinin
isifadə olunmasında həmkarlarına kömək
etməli, məktəbdə tətbiq olunan
müvəffəqiyyət dərəcəsinin qiymətləndirmə
sistemini təhlil etməli
5.2. Tədris prosesində
şagirdlərlə əks-əlaqə
Tədris prosesində şagirdlərlə vaxtında aparılan və əsaslandırılmış
əks-əlaqənin məqsədlərindən anlayışlı
olduğunu nümayiş etdirməli
Şagird nailiyyətlərinin müəyyən
edilməsi üçün onlarla vaxtında və
əsaslandırılmış əks-əlaqəni həyat
keçirməli
Məqsədli əks-əlaqəni təmin edən və
şagirdlərin təhsil ehtiyacları haq- qında əsaslandırılmış mülahizələrin
çıxarılmasına imkan verən səmərəli
təhsil strategiyası seçməli
Nümunəvi pedaqoji təcrübə nümayiş
etdirməli və şagirdlərlə vaxtında səmərəli
əks-əlaqə strategiyaları dəstindən istifadə
olunmasında həmkarlarına yardım
proqramlarına başlamalı
5.3 Əsaslandırılmış və
informativ qiymətləndirmə
Qiymətləndirmə proseduru- nun əhəmiyyəti və onun
nəticələrinin şagirdlərin
müvəffəqiyyət dərəcəsi
barədə mülahizələrin çı- xarılmasında tətbiq oluna bilməsinə dair anlayışlı
olduğunu nümayiş etdirməli
Qiymətləndirmə prosedurunu
həyata keçirməli, şagirdlərin
müvəffəqiyyət dərəcəsi haqqında
əsaslandırılmış mülahizələr irəli
sürməli
Şagirdlərin müvəffəqiyyət dərəcəsi
barədə əsaslandırılmış mülahizələr
çıxarmalı, qiymətləndirmə
prosedurunu təşkil etməli
Tədris proqramının yerinə yetirilməsi məqsədilə şagirdlərin müvəffəqiyyət
dərəcəsi barədə əsaslandırılmış
mülahizələrin çıxarılmasını təmin edən
qiymətləndirmə prosedurunda lider olmalı
5.4. Şagirdlərin
qiymətləndirmə nəticələrinin
şərhi
Tədris prosesinin tək- milləşdirilməsi məqsədilə
şagirdlərin müvəffəqiyyət
dərəcəsinin qiymətləndirilməsi
nəticələrini
şərhetmə qabiliyyətini
nümayiş etdirməli
Şagird nailiyyətlərinin
qiymətləndirilməsi nəticələri əsasında zəif yerləri müəyyən
etməklə və tədris prosesini
yaxşılaşdırmaqla tədris fənninin məzmununun onlar tərəfindən necə mənimsənilməsini təhlil etməli
Tədris
prosesinin effektivliyinin və
materialın mənimsənilməsinin
qiymətləndirilməsi üçün şagirdlərin
müvəffəqiyyət dərəcəsinin daxili və
xarici
test imtahanlarının
nəticələrindən istifadə olunmasında
həmkarlarına kömək göstərməli
Şagirdlərin
müvəffəqiyyət dərəcəsinin
daxili və
xarici test imtahanlarının
nəticələrinə əsasən tədris prosesini
təkmilləşdirməli
5.5.
Şagirdlərin müvəffəqiyyət
dərəcəsinin qiymətləndirilməsi nəticələri
üzrə hesabatlılıq
Şagirdlərin
müvəffəqiyyət
dərəcəsinin qiymətləndirilməsi
barədə təhsilalanlar
və
onların valideynlə-
rinin məlumatlandırılması
strategiyasından, eləcə də
nailiyyətlərin dəqiq və eti- barlı qeyd olunma prosesi
barədə anlayışlı olduğunu
nümayiş etdirməli
Etibarlı
qiymətləndirmə
prosedurları əsasında şagirdlər və onların valideynləri
üçün
təhsilalanların müvəffəqiyyət
dərəcəsi barədə aydın, dəqiq və
şagirdə münasibətdə onu üzməyən
hesabatlar
hazırlamalı
Şagirdlər
və onların valideynləri
üçün təhsilalanların müvəffəqiyyət
dərəcəsinə dair aydın, informativ və
vaxtında olan hesabatların tərtib
olunmasında həmkarlarına kömək
etməli
Şagirdlər,
onların valideynləri və öz
həmkarlarının tələbatlarının təmin
olunması məqsədilə hesabatların keyfiyyətini
qiymətləndirməli, məktəb çərçivəsində
təhsilalanların müvəffəqiyyət dərəcəsinin
qiymətləndirilməsi prosedurunu
yaxşılaşdırmalı
III.
Peşə inkişafı Standart 6. Öz ixtisasını
artırmalı
Bilik sahəsi
Səviyyələr/karyera
mərhələləri
Məzun
İxtisaslı müəllim Yüksəkixtisaslı müəllim
Lider müəllim, rəhbər
6.1.İxtisasartırmaya
tələbatın müəyyən olunması və peşə
inkişafının planlaşdırılması
Özünün
peşəkar pedaqoji
tələbatlarının müəyyən
olunması üçün Avstraliya- da müəllimlərin
peşə stan- dartının əhəmiyyətini
anladığını
nümayiş etdirməli
Özünün
peşəkar pedaqoji
tələbatlarının müəyyən olunması
üçün müəllimin peşə standartından
və həmkarlarının
məsləhətlərindən
istifadə etməli
Müəllimin
peşə standartının təhlili əsasında
özünün peşəkar inkişafını
planlaşdırmalı, həmkarlarına peşəkar
inkişafın məqsədlərini müəyyən
etməkdə kömək etməli
Müəllimin
peşə standartına dərindən bələd
olmasına əsaslanaraq məktəbdə peşəkar
inkişaf proqramını planlaşdırmalı
6.2.
Özünün peşə səviyyəsini
yüksəltməli və öz işini
təkmilləşdirməli
Peşə
inkişafının
formalarını bilməli və zəruriliyini anlamalı Məktəbin
prioritetlərinə əməl
etməklə öz işlərini təkmilləşdirməli,
biliklərini
dərinləşdirməli
Pedaqoji tədqiqatlara
əsaslanaraq
özünün peşəkar inkişafını
planlaşdırmalı,
öz
ixtisasını artırmaq
üçün müxtəlif imkanlardan istifadə
etməli
Həmkarlarının
peşə inkişafına xidmət edən
əməkdaşlıq mühiti yaratmalı, məktəbdə
tədris
prosesinin keyfiyyətinin artırılması
üçün tədqiqatlar aparmalı, təcrübəçilərə
kömək göstərməli
6.3
Kollektivlə əməkdaşlıq və pedaqoji işin
keyfiyyətinin
yaxşılaşdırılması
Öz
işlərini
yaxşılaşdırmaq məqsədi
ilə
müəllimlər və
təlimatçılarla əks- əlaqədən istifadə
Peşə
bilikləri və bacarıqlarının
artırılması yollarını həmkarları ilə
müzakirə etməli
Şagirdlərin
müvəffəqiyyət dərəcəsini
artırmaq məqsədilə öz bilik və
bacarıqlarını inkişaf etdirmək
üçün
müxtəlif forumlarda, peşəkar
diskussiyalarda iştirak etməli
Şagird
nailiyyətlərinin səviyyəsini
artırmaq məqsədilə məktəbdə və ya internet
forumlarda
pedaqoji tədqiqatlar və
həmkarlarla təcrübənin peşəkar
müzakirəsini aparmalı 6.4.Peşəkar biliklərin tətbiqi və
şagirdlərin mənimsəmə
səviyyəsinin yüksəldilməsi
Tədris
prosesinin təkmilləşdirilməsi
məqsədi ilə
özünün ixtisassəviyyəsinin
artırılması üçün peşəkar
biliklərdən anlayışlı ol- duğunu nümayiş etdirməli
Şagirdlərin
tələbatlarını həll
etməyə imkan verən innovativ
pedaqoji
proqramlarda iştirak
etməli
Tədris
prosesinin təkmilləşdirilməsi
üçün ixtisasartırma proqramlarının
effektivliyinin qiymətləndirilməsində
həmkarları ilə əməkdaşlıq etməli
Pedaqoji
işin keyfiyyətini və şagirdlərin mənimsəmə
səviyyəsini artırmağa imkan
verən
innovativ pedaqoji strategiyaları həmkarları arasında təbliğ
etməli və həyata
keçirməli
Standart 7.
Yerli icma, valideynlər və həmkarlarla peşəkar əməkdaşlıq
Bilik sahəsi
Səviyyələr/karyera
mərhələləri
Məzun
İxtisaslı müəllim Yüksəkixtisaslı müəllim
Lider müəllim
7.1.
Peşə etik normalarına və bu sahədə vəzifələrə
əməl
olunması
Öz fəaliyyətində
pedaqoqun
peşəkar
davranış və etik
kodeksinin
əsas prinsiplərini bilməli və
tətbiq
etməli
Təhsil
sistemi və məktəb
tərəfindən müəyyən olunmuş
peşəkar davranış və etik kodeksin
tələblərinə əməl etməli
Yüksək
etik normaları əsas tutmalı,
bu
kodeksin normalarına əməl
olunmasında həmkarlarına kömək
etməli,
məktəbdə və yerli icmada üzə
çıxan bütün problemlərlə bağlı
əsaslandırılmış mülahizələr söyləməli
Şagirdlər,
həmkarlar və yerli icma ilə
əlaqədə üzə çıxan problemlərlə bağlı
əsaslandırılmış mülahizələr söyləməli,etik
davranış nümunəsi göstərməli
7.2.
Qanunvericilik və administrativ tələblərə əməl
etməli
Pedaqoqun məktəbdə
fəaliyyəti
ilə
bağlı əsas qa- nunvericilik və adminis- Pedaqoqun məktəbdə
fəaliyyəti ilə
bağlı əsas qanunvericilik və
administrativ aktları və qərarların Pedaqoqun məktəbdə
fəaliyyəti ilə
bağlı əsas qanunvericilik və
administrativ aktlar, qərarlarla
Həmkarlarının
pedaqoqun məktəbdə
fəaliyyəti ilə bağlı mövcud, yeni qanunvericilik
və
administrativ aktlar və qərarlara
trativ
aktları və qərarların mənasını anlamalı
əhəmiyyətini anlamalı və onlara
əməl etməli
həmkarlarını tanış etməli və onların
mənasını izah etməli
uyğun
işləməsinə imkan verən prosedurlar
yaratmalı və onları həyata keçirməli
7.3.
Valideynlərlə qarşılıqlı
əlaqə
Valideynlərlə
işin
effektiv,
etibarlı və konfidensial
strategiyalarını bilməli
Uşaqların
dərsə davamiyyəti və onların
sağlamlığı məsələləri ilə
bağlı vali- deynlərlə iş gedişində
qarşılıqlı etimad
mühitini yaratmalı və dəstəkləməli
Uşaqların
dərsə davamiyyəti və
onların sağlamlığı məsələlərində
valideynlərlə münasibətlərdə ehtiram
və
qayğıkeşlik nümayiş etdirməli
Valideynlərin
məktəbin işi və onların
uşaqlarının davamiyyəti ilə bağlı
müzakirələrə cəlb olunması imkanlarını
tapmalı və istifadə etməli
7.4.
İnternetdə peşəkar
şəbəkələrin işində iştirak
etməli
və özünün peşəkar
əlaqələrinin dairəsini
genişləndirməli
Peşəkar
biliklərinin
genişləndirilməsi üçün
xarici
peşəkar və ictimai
əlaqələrin əhəmiyyətini
anlamalı
Özünün
peşəkar biliklərinin
genişləndirilməsi üçün peşəkar və
sosial
şəbəkələrin iştirakçısı
olmalı
Şagird
nailiyyətlərinin və təhsilin
keyfiyyətinin artırılması məqsədilə
ictimaiyyətlə işgüzar əlaqələr qurmalı,
peşəkar şəbəkə və assosiasiyalarda öz
təcrübəsini bölüşməli
Peşəkar
və sosial şəbəkələrdə lider olmalı,
həmkarlarının məktəbdənkənar ünsiyyət
dairəsinin genişləndirilməsində onlara
kömək göstərməli
Azərbaycan müəllimi.- 2015.-
30 may.- S.10.