Sürətli şahmat
üzrə 10 yaşlılar
arasında Avropa çempionu
Aydın Süleymanlı: “Məqsədim
dünya çempionu olmaqdır”
Məlumdur ki, şahmat oyunu dərin
təfəkkür, riyazi-fəlsəfi təhlil tələb
etməsi qələbəyə istiqamətlənmiş
düzgün strateji qərarların vaxtında qəbulu
baxımından digər idman növlərindən fərqlənir.
Bütün oyunlar
içərisində şahmatın icadını, meydana gəlməsini onu insan zəkasının inkişafına xidmət
edən bir növ hesab etməklə, ümumi
proqresdə xüsusi bir
mərhələ kimi qəbul etmək olar. Bu oyun artıq ağlın
inkişafına, güclənməsinə böyük
təsir göstərən əyləncə vasitəsinə çevrilib və dünyanın əksər
hissələrinə sürətlə yayılmağa
başlayıb. Şahmatda ən sadə oyunçu belə bu oyunu oynayarkən ağıl, intellekt
rəqabətinə girməli olur.
İnkaredilməzdir ki, bütün
bu sadalanan keyfiyyətlər
hər kəsdə olmur. Belə intellekt sahibi olan şahmatçılardan biri
də Aydın Süleymanlıdır. Özü
balaca olan,
uğurları isə şahmat
dünyasına səs salan 12 yaşlı
şahmatçımızı yaxından tanıyaq.
Süleymanlı Aydın Elşən oğlu 2005-ci il martın 22-də Bakıda anadan olub. 6 yaşında 249 nömrəli tam orta məktəbin birinci sinfinə gedən Aydın hazırda həmin məktəbin VI sinif şagirdidir. Uşaqlıqdan şahmata böyük marağı olub, 5 yaşından şahmatla məşğul olmağa başlayıb. İlk vaxtlar evlərinin yaxınlığındakı Xətai Rayon Mədəniyyət Mərkəzində şahmat məşğələlərinə qatılan bu balaca hələ erkən yaşlarından çalışqanlığı və şahmata böyük marağı ilə yaşıdları arasında seçilib. Sonra valideynlərinin arzusu ilə Aydın Respublika İxtisaslaşdırılmış Olimpiya Ehtiyatları Uşaq-Gənclər Şahmat Məktəbində Xalid Atababayevdən şahmatın sirlərini dərindən öyrənməyə başlayıb. Bundan sonra onun şahmatda uğurları artıb. Qəhrəmanımızın sonuncu böyük uğuru Avropa çempionu tituludur. Öyrəndik ki, Aydının bu oyuna həvəsi atası ilə babasının evdə şahmat oynaması ilə yaranıb. İlk vaxtlar şahmat fiqurlarına oyuncaq kimi baxan balaca Aydın sonradan bu böyük oyunun sirlərini atasından və müəllimlərindən öyrənib.
Atası Elşən Süleymanov Aydının şahmata olan marağını çox tez hiss edib. Bu da onun kiçik yaşda böyük istedadının ortaya çıxmasına səbəb olub.
Hələ 5 yaşından etibarən Azərbaycanda keçirilən turnirlərdə və çempionatlarda birinci yerləri tutan Aydın 6 yaşından başlayaraq beynəlxalq yarışlara qatılıb. Balaca çempion 2012-ci ildə - 6 yaşında qatıldığı ilk beynəlxalq turnirdən əliboş qayıtmayıb. O, Rumıniyada keçirilən dünya çempionatında yaşıdları arasında fərqlənsə də özündən bir yaş böyüklərə məğlub olub. Nəticədə qatıldığı ilk beynəlxalq yarışdaca dünya beşinciliyini əldə edib. Aydın Gürcüstanda, Yunanıstanda, Bolqarıstanda keçirilən beynəlxalq turnirlərdə birinci olub. 2013-cü ildə Çernoqoriyanın Budva şəhərində 8 yaşlı şahmatçılar arasında keçirilən qitə birinciliyində Avropa kuboku uğrunda yarışda bütün rəqiblərinə qalib gələrək Avropa çempionu olub. Həmin ilin dekabrında Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Əl-Əyn şəhərində keçirilən şahmat üzrə dünya çempionatında III yeri tutub. Bundan başqa, 2014-cü ilin mayında Gürcüstanın Tbilisi şəhərində 9 yaşlı şahmatçılar arasında keçirilən beynəlxalq turnirdə I, iyun ayında Yunanıstanın Kavala şəhərində isə məktəblilərin Avropa çempionatında III yerə sahib olub. Aydın, həmçinin həmin ilin avqustunda Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Abu-Dabi festivalında 1800-ə qədər əmsallı şahmatçılar arasında fərqlənərək III yeri qazanıb. O, 2014-cü ilin noyabrında Estoniyanın Tallin şəhərində 10 yaşlı oğlanlar arasında keçirilən rapid və blits üzrə Avropa çempionatında rapid üzrə I, blitsdə I məsələ həlli üzrə isə II yeri tutub. Aydın bundan başqa 2015-ci ildə Rusiyada və Bolqarıstanda keçirilən beynəlxalq turnirlərdə iştirak edərək şəxsi əmsalını artıraraq çempion adını qazanıb. Həmin ilin dekabrında Belarusun Minsk şəhərində keçirilən sürətli şahmat üzrə Avropa çempionatında 10 yaşlı oğlanlar arasında yenidən Avropa çempionu adını qazanıb. 2016-cı ilin iyulunda Gürcüstanın Poti şəhərində keçirilən sürətli şahmat yarışında 12 yaşlı oğlanlar arasında, dekabrında isə Vüqar Həşimovun xatirəsinə həsr olunmuş beynəlxalq şahmat festivalında II yerə çıxıb. 2017-ci ildə Rusiyanın paytaxtı Moskva şəhərində keçirilən ənənəvi Moskva-Open beynəlxalq şahmat festivalında güclü oyun nümayiş etdirərək şahmat əmsalını 147 vahid reytinq artırıb. Hazırda reytinq əmsalına görə 12 yaşlılar arasında Avropada I, dünyada isə III yerdədir. Aydının son uğuru bu yaxınlarda - mayın 12-də Naxçıvan Muxtar Respublikasında keçirilən Naxçıvan-Open beynəlxalq turnirində olub. Belə ki, o, 12 yaşı olmasına baxmayaraq 18 yaşlılarla mübarizə apararaq I yerə sahib olub.
Həm də dərs
əlaçısı
Aydın bizimlə söhbətində şahmata olan marağı, hədəfləri və dünya birincisi olmaq üçün nələr etməyi düşünməsi haqda danışdı. Düşdüyü qeyri-adi vəziyyətlərdən, üzləşdiyi maraqlı hadisələrdən, iştirak etdiyi yarışlardan, görüşlərindən söz açdı. Aydın həm də dərs əlaçısıdır. Oxuduğu məktəbdə hamının sevimlisinə çevrilib. Təlim-tərbiyəsi ilə nümunəvi şagird adını qazanıb. Deyir ki, əsas məqsədi peşəkar şahmatçı olmaq və dünya çempionu olmaqdır. Müəllimlərinin və ailəsinin Aydına olan ümidləri həddən artıq çoxdur. 12 yaşlı şahmatçımızın hədəfləri də çox böyükdür.
“Bu uşaq şahmatdan ayrıla bilmir”
Atası Elşən Süleymanov oğlu Aydını gələcəkdə ən
güclü şahmatçılar
arasında görmək
istəyir. O, bizimlə söhbətində Aydının
şahmata gəlişi
barədə danışdı:
“Aydının 3-4 yaşı
olanda biz hiss elədik
ki, o, riyazi hesablamaları bilir. Bu yaşında vurma
cədvəlinin bir hissəsini əzbər deyirdi. Hətta üçrəqəmli hesablamaları da bacarırdı. Bağçaya qoymuşduq. Orada bunlara
şahmat dərsləri
keçirdilər. Bağça müəllimləri bizə
deyirdi ki, Aydının şahmata marağı var. Onu şahmat məktəbinə
qoysanız, şahmatla
məşğul olsa yaxşı olar. Mən də şahmatı çox sevirəm və oynayıram. İlk vaxtlar oğlumla evdə özüm məşğul olmağa
başladım. Sonralar gördük
ki, o, şahmatı yaxşı mənimsəyir.
Bağçada keçirilən şahmat yarışlarında
da həmişə yaşıdlarından fəqlənirdi,
dəfələrlə birinci
olurdu. Ondan sonra bizə dedi ki, mənə
şahmat taxtası alın. Mən ona şahmat
taxtası aldım.
Bir müddət keçdi, anası Aydının yatdığı yerdə
yastığının altında
həmin şahmat qutusunu mənə göstərdi. Biz onda bir daha
əmin olduq ki, bu uşaq
şahmatdan ayrıla bilmir. Gecələr də onunla yatır...”.
“Bu şahmatçıya
ümidlərimiz böyükdür”
Balaca vaxtı dəcəl olan Aydın şahmatla məşğul
olmağa başladıqdan
sonra dəcəlliyini
və uşaqlığını
qurban edib bu işə: “Aydın demək olar ki, uşaqlıq
yaşamayıb. O, başqa
uşaqlar kimi həyətdə futbol oynamayıb. Ancaq fikrini şahmata
verib. İndi dəcəl uşaqdan
heç bir əsər-əlamət qalmayıb.
O indi özünü
elə bil ağsaqqal kişi kimi aparır”.
Aydın Süleymanlı haqqında söz açan Respublika İxtisaslaşdırılmış Olimpiya Ehtiyatları Uşaq-Gənclər Şahmat Məktəbinin direktoru Cəmil Fətullayev yetirmələrinin belə uğurlarının olmasından qürur hissi keçirdiyini bildirdi. C.Fətullayev məktəbin uğurlarının davamlı olacağından və gələcəkdə yeni-yeni nailiyyətlər əldə edəcəklərindən ümidvar olduğunu nəzərə çatdırıb. Qeyd edib ki, təhsil ocağı həm respublika səviyyəsində, həm də beynəlxalq yarışlarda uğurla təmsil olunur. Düzgün qurulmuş iş və gərgin əmək sayəsində məktəb Təhsil Nazirliyinin bir çox diplom və mükafatları ilə təltif olunub. O, idmana dövlət tərəfindən göstərilən diqqət və qayğını yüksək qiymətləndirərək Prezident İlham Əliyevə minnətdarlığını bildirdi: “Bu qayğı, bu diqqət bizə həddən artıq sevinc, qürur və fəxr hissi bəxş edir”.
Aydın Süleymanlının məşqçi-müəllimi
Xalid Atababayev söhbətimizə
qoşularaq onun
haqqında fikirlərini bizimlə bölüşdü.
O, Aydının böyük potensiala malik olduğunu və öz
üzərində ciddi
çalışdığını qeyd
etdi. Bildirdi ki, Aydını başqalarından fərqləndirən
əsas cəhət onun daim
axtarışda olmasıdır. Qeyd etdi ki, şahmatda
uğur qazanmağın əsas səbəbi
çox çalışmaqdır. Təbii
ki, istedad olmasa, çalışmağın da bir o
qədər faydası olmaz. Aydın həm
istedadıyla, həm də çalışmaqla uğur qazanır. Onunla uzun müddət işləmək mənə
xüsusi zövq verir : “Aydının şahmatda reytinqi
hazırda 2390 səviyyəsindədir. Bu
isə o deməkdir ki,
10 əmsal reytinqini artırsa, beynəlxalq
usta normasını yerinə yetirmiş olar. Tezliklə
Aydının beynəlxalq qrossmeyster
olmasını gözləyirik. Bu
şahmatçıya bizim ümidlərimiz
böyükdür”.
Rəşad ZİYADOV
Azərbaycan müəllimi.- 2017.-
26 may.- S.14.