Tələbə ruhuna
bürünmüş şəhər
Lundda ali təhsili
almaq yox, yaşamaq lazımdır
İsveçin cənubunda yerləşən Lund şəhərinin ən böyük dəyəri onun universitetidir. Əsası orta əsrlərdə qoyulmuş ali məktəb dünyanın 100 ən yaxşı təhsil ocağı siyahısına daxildir.
Bəs siz Lund Universiteti barədə indiyədək eşitmişdiniz? Bu kiçik
ali məktəb
göstərdiyi nəticələrlə
sübut edir ki, uğurun sirri böyük şəhərlərdə və
dillər əzbəri
olmaqda deyil. İsveçin əsrarəngiz
təbiət mənzərələri
arasında “gizlənmiş”
bu şəhər universiteti sakit həyat tərzi və tam tələbə
həyatı arzulayan gənclər üçün
əsl cənnətdir!
Oxuyun ki, darıxmayın
Lundun əhalisinin
70%-i tələbələr
və onlara dərs deyən professor heyətindən ibarətdir. Yerdə
qalan 30%-in kimliyi barədə çox düşünməyə ehtiyac
yoxdur: sakinlərin yerdə qalan qismi də bu
və ya digər formada universitet həyatı ilə əlaqədar şəxslərdir. Lund əsl
universitet şəhəridir!
Əgər siz tələbə, yaxud müəllim deyilsinizsə,
Lundda çətin yaşaya bilərsiniz: darıxdırıcı olacaq.
Burada hətta pab və restoranlarda da söhbət dərslər, mühazirələr
ətrafında cərəyan
edir.
Lund nağılları xatırladır. Hətta əgər siz kitab oxumursunuzsa, yaxud onu hədiyyə etməyi sevmirsinizsə belə, yerli kitabxananın tarixi binası yanından sakit keçə bilməyəcəksiniz.
Fastfud həvəskarı olmasanız
da, yerli tələbə yeməyi
- “falafel”in dadına baxmaq məcburiyyətində
qalacaqsınız. Küçələr velosipedlərlə doludur.
Universitetin müəllim heyəti
velosipedləri avtomobillərdən
çox istifadə edir. Yerli restoranlarda və
kafelərdə tələbələrlə
professorların eyni masa arxasında oturub kofe, hətta
pivə içmələri
adi haldır. Lund orta əsrlər
şəhəri olsa da, olduqca müasir,
dinamik və gəncdir.
“TUT.by”
saytının yazdığına
görə, belaruslu tələbə Olqa Rudak Lund Universitetində ikinci ildir magistratura
təhsili alır.
Vətənində ingilis
və İsveç dillərini öyrənib,
ali təhsilini
Göteborq, Stokholm və Lund universitetlərində
davam etdirmək şansı olub, təbii ki, sonuncunu seçib. Təhsilini
“Visby” proqramının maliyyə
dəstəyi hesabına
davam etdirir. Proqramda yalnız “Şərq tərəfdaşlığı” ölkələrinin vətəndaşları
iştirak edə bilərlər. Bunun üçün
ingilis dilini bilməniz haqqında beynəlxalq statuslu sertifikat, diplomunuzun notariusda təsdiqlənmiş
surəti və müşayiət məktubu
lazımdır. Bu qədər sadə.
Olqa Lunda
media və kommunikasiyaları
öyrənməyə gəlib. Dediyinə görə,
praktika dalınca gəlsə də, böyük həcmli nəzəriyyə yükünün
“altında qalıb”.
İsveçdə ali məktəb təhsili postsovet məkanındakından o qədər
də fərqlənmir:
nəzəriyyə ağırlıq
təşkil edir.
Minimum məsafə
İsveç universitetlərində müəllim
keçilən mövzunu
çox saf-çürük
etmir. Tələbənin necə hazırlaşmasının
da onun üçün
böyük əhəmiyyəti
yoxdur. Burada hər şey motivasiya üzərində
qurulub: Oxumaq istəyirsən? Əzbərlə
və imtahandan keç! Həvəsin yoxdur? Sessiyanı çətin
verəsən.
İsveçdə müəllim-professor heyəti
ilə tələbə
arasındakı məsafə
minimuma endirilib. Siz müəllimə soyadı
və atasının adı ilə müraciət edən tələbə görməzsiniz:
sadəcə ad yetərlidir.
Heç
“mister” və “missis”ə
də ehtiyac yoxdur. İsveçlilər bunu universitet
demokratiyasının özülü
hesab edirlər. Belə yanaşma müəllimlərin
özlərinin də
ürəyincədir.
Tobias Linne universitet
professorudur, Lundda 20 ildir dərs deyir. Tələbələr ona elə
“Tobias” deyərək müraciət
edirlər. Tobias veqandır, ət yemir, heyvanların hüquqlarını müdafiə
edir. O, “Heyvanlar və onların hüquqları cəmiyyət,
mədəniyyət və
media prizmasından” müəllif
kursunun yaradıcısıdır.
Tələbələrlə dərslərin əksəriyyətini
auditoriyadan kənarda keçir. “Mən onlarla birlikdə bara gedirəm.
Kofe, hətta pivə də içirəm.
Lund tələbə ruhuna bürünmüş
şəhərdir. Onlarla olmasam,
yığıncaqdan kənarda
qalaram. Onda gərək şəhəri
tərk edim. Ancaq bu o demək deyil ki, onlara
imtahanlarda hörmət
edəcəm. Tez-tez
eşidirəm, haqqımda
deyirlər ki, axı o, mülayim adam idi,
indi ona nə olub? Dərsin öz
yeri var. Düzdür,
heç kimə güzəşt etmərəm,
ancaq tələbəni
quyunun dibinə salmaq da olmaz.
Bir daha şans verirəm, izah edirəm” - deyə
professor Linne söyləyir.
İsveçdə tələbəni qorxutmaq,
aşağı qiymətlərlə
həvəsdən salmaq
alqışlanan təcrübə
deyil. Hər tələbənin öz təbiəti var. Lundda təhsil alan
yapon tələbələr
ən çox həyəcan keçirənlərdir,
qorxurlar ki, imtahandan kəsilərlər.
Amerikalı tələbələr isə onların tam əksidirlər. Hər ölkədən
gələn tələbənin
öz “bekqraund”u (tarixçəsi) var. Ona görə də isveçli müəllimlər
adətən ədalətli
olmaqla yanaşı, qol-qanad sındırmağı
da sevmir, tələbəyə yardım
etməyə üstünlük
verirlər. Tobias Linnenin
geyim tərzi də tələbələrinkindən
fərqlənmir: nə
kostyum var, nə də qalstuk. Cins şalvar, krossovka,
yüngül gödəkcə.
Tobias tez-tez deməyi sevir: “Mən onlardan biriyəm, onların fövqündə
deyiləm. Bu yanaşma aramızda etimad yaradır. Süni maneələr yaratmağa
nə ehtiyac var?”
Depressiya ilə mübarizə
Belə bir stereotip var
ki, xaricdə oxumaq üçün ən çətini daxil olmaqdır. Ancaq vətəndən
uzaqda təhsil alanların çoxları
razılaşar ki, ən mürəkkəbi yerli şəraitə, mühitə, ən əsası isə mentalitetə uyğunlaşmaqdır.
Ən əsası mədəni adaptasiyadır. Olqa Rudak
hesab edir ki, oxuyacağınız ölkəyə əvvəl
turist səfəri etməyiniz daha yaxşı olar. İsveçlilərin mentaliteti spesifikdir.
Onlar çox mədəni və siyasi korrektdirlər. Ancaq dərhal
dostluğu sevmirlər.
İsveçli ilə
dost olmaq, ümumiyyətlə,
müşkül məsələdir.
Əgər sizi öz dairələrinə dəvət
etdilərsə, deməli,
olduqca möhkəm və etibarlı dostlar qazanmısınız.
Tək Lundda deyil, İsveçin digər yerlərində də təhsil alanlar üçün ən böyük problemlərdən biri təbiətə uyğunlaşmaqdır. İlin
yarısı qaranlıqda
keçir, yağmurlu
hava və soyuq cənubdan gələn tələbələr
üçün əsl
sınaq ola
bilər. Yerli əhali günəşsiz
günlərə artıq
öyrəncəlidir. Əvvəllər onlar belə
darıxdırıcı vaxtlarını
hədsiz dərəcədə
alkoqol qəbul etməklə keçirirmişlər.
Təbiət bir növ depressiya
mənbəyi kimi çıxış edirdi. Sonra hökumət
bəzi tədbirlərə
əl atmalı oldu. Məsələn, alkoqollu içkilərin
pərakəndə satışına
məhdudiyyət qoyuldu.
İndi supermarketlərdə yalnız
zəif alkoqollu içkilər əldə
etmək olar. Bir az “tünd” içkilər üçün xüsusiləşdirilmiş
dükanlara müraciət
etmək lazımdır.
Bu qadağalar problemin aradan qaldırılmasına kömək
etdi. Üstəlik, içkilərin qiyməti də çox yüksəkdir.
Bu səbəbdən depressiyanı alkoqolla “müalicə” edənlərin
sayı son on ilə xeyli azalıb.
İsveçlilər qaranlıq günlərdə
evdə bizim üçün qeyri-adi gələ biləcək qədər çox elektrik enerjisindən istifadə edirlər. İsveçlinin evində eyni zamanda müxtəlif təyinatlı çil-çıraqların,
gecə lampalarının,
hətta paralel olaraq şamların yandığını görsəniz,
təəccüblənməyin. Hamısı
depressiyaya qalib gəlmək üçündür.
Ac ol, tələbə ol
Lundda xarici tələbənin aldığı təqaüd təqribən 900 avro təşkil edir. Bu vəsaitin əsas hissəsi yaşayışa gedir. Tələbə özünün yaşayış yerini iki yolla həll edə bilər: ya yataqxanada yaşamaq üçün müraciət etməlisən, ya da ev kirayələməlisən. Təbii ki, ikinci yol daha baha başa gəlir. Kampuslarda standart otaqlar hər mərtəbədə 15 nəfərlik mətbəxi nəzərdə tutur. Ancaq otaqların özlərinin qalan bütün rahatlıqları mövcuddur. Belə otaqlar tələbənin cibinə 300 avro “ziyan” vurur. Magistr və aspirantlar adətən “ailə” tipli otaqlar götürürlər: burada mətbəx də otaq daxilindədir. Belə yaşayışın qiyməti 400-500 avrodur.
Büdcəli tələbə Lundda qida problemini tələbə-kafeləri vasitəsilə həll etmək məcburiyyətindədir. İsveç masası prinsipi ilə naharın qiyməti 6-7 avro arasındadır. Yerli fastfud olan “falafel” olduqca dadlı və populyardır. Deyilənə görə, İsveç mətbəxi, ümumiyyətlə, dadlıdır. Bu baxımdan, Lundda tələbə ac qalmaz. Həm də tələbə həyatının ləzzəti belə kiçik məhdudiyyətlərdə deyilmi? Əsas odur ki, Lund Universitetini bitirən şəxs dünyada ilk “yüzlüy”ə daxil olan ali məktəbin diplomunu əldə edir. Bu isə o deməkdir ki, ən azı Avropada bütün qapılar üzünüzə açıqdır.
Rüstəm
QARAXANLI
Azərbaycan müəllimi.- 2018.-
16 noyabr.- S.1; 16.