Tədqiqat və innovasiyalar nüfuz göstəricisi kimi

Avrasiya ali məktəblərinin reytinqi təqdim olunub

Böyük Britaniyanın təhsil xidmətləri sahəsində ixtisaslaşmış “Times Higher Education” (THE) nəşri ilk dəfə olaraq Avrasiya regionu ölkələrinin ən yaxşı ali məktəblərinin reytinqini (Times Higher Education Eurasia Rankings 2018) tərtib edib. Reytinqin nəticələri avqustun 31-də Kazanda keçirilən Dünya təhsil sammitində açıqlanıb. Reytinqin təqdimat mərasimində THE-nin aparıcı mütəxəssisi Berbel Ekelmann qeyd edib ki, yeni sıralamanın tərtib olunması gedişində regionun 16 ölkəsindən (Azərbaycan, Əfqanıstan, Belarus, Gürcüstan, İran, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Monqolustan, Moldova, Rusiya, Tacikistan, Ukrayna, Özbəkistan, Ermənistan) 74 ali məktəbin fəaliyyəti təhlil olunub. Nəticədə reytinqə 6 ölkədən - Rusiya, Türkiyə, İran, Ukrayna, Belarus və Gürcüstandan qlobal reytinqlərdə iştirak edən 74 universitet daxil olub. B. Ekelmann həmçinin ildən -ilə ali məktəblərin vəziyyətini müqayisə etməyə imkan verən THE metodologiyasının sabitliyini qeyd edib. Və bildirib ki, son zamanlar Avrasiya innovasiyalar və tədqiqatlar üçün şəbəkə kimi açılır. Reytinqin hazırlanmasına ehtiyac bununla əsaslandırılır ki, bu gün Avrasiya məkanının ali məktəbləri fəal inkişaf edir və dünyanın ən nüfuzlu universitetləri ilə rəqabət aparmağa başlayıb. Bundan başqa, regionun hüdudları daxilində demək olar ki, ali təhsil alan yarım milyard insan yaşayır.

Reytinqə daha çox Rusiyadan (27), Türkiyədən (22), İrandan (18) ali məktəblər daxil olub. Onu da bildirək ki, reytinqdə təmsil olunan Rusiya ali məktəblərindən 17-si “5-100” layihəsində iştirak edir. Sıralamaya Rusiyanın nüfuzlu ali məktəblərindən olan M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti başçılıq edir. Avrasiyanın ən yaxşı ali məktəblərinin ilk 10-luğunda Türkiyənin Koç, Sabançı, Bilkənt kimi universitetləri də yer alıb. Sıralamada 10-cu yerdə qərarlaşmış Kazan Federal Universiteti (KFU) son illərdə elmi məhsuldarlıq sahəsində ciddi inkişafa nail olub. Ali məktəbin rektoru İlşat Qafurovun sözlərinə görə, KFU son 5 il ərzində Scopus və Web of Science kimi beynəlxalq elmi bazalarında indeksləşən jurnallarda nəşrlərinin sayını 8 dəfə artırıb. Yüksəkreytinqli jurnallarda cari ilin birinci və ikinci rüblərində çap olunma səviyyəsi 60, prioritet istiqamətlər üzrə isə 70 faiz artım əldə olunub. Bundan başqa, Scopus və Web of Science məlumat bazasına bu dövrdə KFU-nun 6 jurnalı daxil olub.

THE-nin “Avrasiya” reytinqinin tərtib edilmə metodikası “THE World University Rankings” in ötənilki dünyanın ən yaxşı ali məktəblərinin ümumdünya reytinqinin metodikasına əsaslanmışdır. Reytinq indikatorları kimi tədris (təlim mühiti), tədqiqatlar (həcmi, gəlirlər və reputasiya), sitat gətirilmə (tədqiqatların təsiri), beynəlxalq qarşılıqlı əlaqə (əməkdaşlar, tələbələr və tədqiqatlar), istehsal fəaliyyətindən gəlirlər (innovasiyalar) çıxış edir. Reytinqin nəticələri THE-nin son ümumi reytinqinin nəticələrinə əsaslandırılmışdır. Reytinqin tərtib edilməsi üçün məlumatlar üç mənbədən yığılır: statistik məlumatlar universitetlərdən, Scopus bibliometrik basasından və akademik ekspertlərin sorğusundan. Sorğu üçün respondentlər Scopus-da öz profilinə malik olan tədqiqatçıların arasından təsadüfi qaydada seçilir.

“Avrasiya regionu ölkələrinin aparıcı universitetlərinin yeni reytinqində biz beynəlxalq cəmiyyət tərəfindən tanınan effektivlik göstəricilərindən - THE-nin (Times Higher Education World University Rankings) dünya universitetlərinin ümumi reytinqinin qızıl standartlarından, həmçinin bizim son dünya reytinqimizdə istifadə etdiyimiz kriteriyalardan istifadə etmişik” - deyə nəşrin direktoru Filipp Beyt qeyd edib. “Biz universitetlərə imkanları və təhdidləri görməkdə kömək etmək istəyirdik. Bütövlükdə bütün Avrasiya landşaftı daha əhəmiyyətli rol oynamağa başlayır. Bizə bu böyük ərazinin ürəyinə baxmaq əhəmiyyətli idi. Bu reytinqlə biz həmçinin regionun beynəlxalq və tədqiqat fəaliyyətində nə qədər əhəmiyyət daşıdığını göstərmək istəyirdik”, - deyə o vurğulayıb. F.Beytin sözlərinə görə, THE reytinqlərinin obyektiv və şəffaf olması üçün məlumatlar müxtəlif mənbələrdən toplanır. Xüsusi halda THE-nin qlobal reytinqi üçün bütün dünyadan olan universitetlərin (1600 ali məktəb) verdikləri informasiya, reputasiya (bunun üçün 10 mindən çox alimin rəyi soruşulur) və bibliometrik məlumatlar çox əhəmiyyətlidir. Daha ətraflı www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/best-universities-eurasia səhifəsindən tanış olmaq olar.

Oruc MUSTAFAYEV

Azərbaycan müəllimi.- 2018.- 7 sentyabr.- S.8.