Böyük pedaqoq,
xeyirxah insan
Kəlbəcər maarifində izi
qalan müəllim
“Müəllimlik çox
çətin peşədir. Həqiqi
müəllim olmaq cəmiyyət üçün doğrudan
da çox qiymətlidir. Bütün
varlığımla, keçdiyim həyat yolu ilə həmişə
məktəbə, müəllimə borcluyam”.
Heydər
ƏLİYEV,
ümummilli lider
Deyirlər
insanın qiyməti
onun əməlləri ilə
ölçülür. Haqqında söz
açdığımız
Laçının Minkənd kəndində doğulub
boya-başa çatan, sonralar taleyin hökmü ilə Kəlbəcərə
köçüb burada təhsilin əsasını qoyanlardan
biri, istedadlı pedaqoq və fədakar el ağsaqqalı Cəfər
Əhmədov da xatirələrdə
əməlləri ilə yadda qalıb. Keçdiyi
mənalı ömür yoluna işıq salıb. Cəfər
müəllimin el-oba
üçün etdiklərini minnətdarlıqla
xatırlayanda şərəfli müəllim adını ləyaqətlə
daşıyan bu fədakar insanın çoxşaxəli
pedaqoji fəaliyyəti gözümüz önündə
canlanır.
O, səhər
yerindən durandan axşam yatana qədər bircə şey
haqqında fikirləşərdi: Nə edim ki, filankəsin
oğlu dərsini yaxşı oxusun, el-obasına, xalqına,
millətinə köməyi dəysin. Bax belə
bir ömür yaşayırdı Cəfər müəllim.
Peşəsi, işi-gücü balaca, dəcəl
məktəblilərə-şagirdlərinə elm öyrətmək,
onlara öyüd-nəsihət vermək idi.
Dünənki,
bugünkü ziyalılarımız, tanınmış
ictimai-siyasi xadimlər, elm, ürfan sahibləri bəlkə də
onun tövsiyələrinin təsiri ilə bir az
da yaxşı oxumuş, xalqımızın tarixinə öz
imzalarını atmışlar.
Cəfər
müəllimin dövründə böyük alimlər ordusu
(Şamil Əsgərov, Eldar Qasımov, Ələmdar Əlbəndov,
Eldar Ramazanov, Bəhrəm Sarıyev, Yusif Əhmədov,
Ənvər Rza, Məmməd Aslan, Şahlar Əsgərov,
Ələmşah Cəfərov və s.) yetişərək
respublikamızda və xarici ölkələrdə geniş fəaliyyət
göstərirdilər.
Cəfər müəllim şagirdləri ilə nəfəs
alırdı.
Bəzən evdə arvad-uşaq gileylənirdi.
“Ay ata, axı biz də varıq”. O isə bunun fərqinə
varmazdı. Çünki elin balası da onun
balası idi.
Bəli, Cəfər müəllim həyatda belə əməllərlə,
amallarla yaşayırdı. Onun bu fədakarlığı
isə öz bəhrəsini çoxdan verib.
Cəfər müəllim qeyri-adi pedaqoji qabiliyyətə,
fenomenal fitri istedada malik insanlardan, müəllimlərdən
biri idi. Onun hər
kəlməsi bir öyüd-nəsihət, hər addımı
ölçülmüş-biçilmiş bir
addım, hərəkət idi. Bu da ona nəsib
olduğu nəslinin, kökünün qan yaddaşı, geni
ilə keçmişdi. Bu insan həyata
ancaq yaxşılıq etmək, insanlara dayaq - kömək
olmaq üçün gəlmişdi. Bu gün də
hansı qarabağlını dindirsən, mütləq onun
haqqında deməyə sözü var. Deməyə
sözü varsa, deməli Cəfər müəllim 90 illik
ömrünü el yolunda havayı xirid etməyib.
Yetirmələrinin xatirələrindən
*
Böyük Cəfər müəllim doğulduğu
torpağa, mənsub olduğu xalqa şərəf gətirən
ziyalılardan idi.
Baxışı nurlu, fəaliyyəti xeyirxah
idi. Məğrur duruşu vardı. Sinəsində gəzdirdiyi “Lenin” ordeni bu duruşun əzəmətini
artırırdı. Yaşa dolduqca qəddi
əyilmədi. Məğrur duruşunu həmişə
qorudu.
Cəfər müəllim böyük pedaqoq idi. Bizi oxumağa həvəsləndirmək
üçün həmişə qış tətilinə gəlmiş
ali məktəb tələbələri ilə
şagirdlərin görüşünü təşkil edərdi.
Çıxışına “formaca milli, məzmunca
sosialist”olan dövlətdən başlayaraq, sonra sözü tələbələrə
verərdi. Tələbələri həsədlə
dinləyərdik, biz də tələbə olmaq arzusu ilə
yaşayardıq, dərslərimizə daha məsuliyyətlə
çalışardıq.
“Özünü düşünənlər
Allah-təalanın ona bəxş etdiyi ömür qədər
yaşayırlar,
xalqı düşünənlərin ömrü
xalqın ömrü qədərdir”.
Bu qədim
yunan məsəli Cəfər müəllimin şəxsində də
doğrudur. Cəfər müəllim kəlbəcərlilərin,
onu tanıyanların yaddaşında, qəlbində, sonra isə
onun haqqında yazılmış məqalələrdə,
kitablarda yaşayacaqdır.
Allah Cəfər müəllimə qəni-qəni rəhmət
eləsin, məkanı cənnət olsun.
Şahlar
Əsgərov,
Əməkdar
elm xadimi, professor
* Mən Cəfər müəllimi ilk
gördüyüm andan ona qəlbimdə bir hüsn-rəğbət
yarandı. Sonralar öyrəndim
ki, o, dədəmin yaxın dostudur.
Harada çalışmağımdan asılı
olmayaraq Cəfər müəllimin yolunu bir ata dostu və həmkar
kimi həmişə saxlamağa çalışdım. O, Kəlbəcərdə əhalinin
savadlanmasında, yeni-yeni kadrların hazırlanmasında
müstəsna xidmətləri olan qənimət bir insan idi.
Allah ona qəni-qəni
rəhmət eləsin!
Qənbər
Şəmşiroğlu,
“Aşıq
Şəmşir” Mədəniyyət Ocağı İctimai
Birliyinin sədri, Respublika Ağsaqqallar Məclisi İdarə
Heyətinin üzvü, Azərbaycan Yazıçılar
Birliyinin üzvü
* Mən Cəfər müəllim haqqında bu xatirə
yazımı qələmə alarkən o qədər silkələndim,
hardansa bir Kəlbəcər mehi vurdu məni. Ömür
kitabım vərəqləndi, bu meh vurduqca səhifələr
bir-bir açılır. Hər səhifədə
bir dünya canlanır. Kəlbəcərin
atlası gözümün qabağından keçir.
Dağlar, yamaclar, düzənlər, sıldırımlar, sərt
qayalar, guruldayan çaylar, şır-şır tökülən
şəlalələr, yaslı-yaralı anaların göz
yaşı kimi cığırlanan bulaqlar... Daha nələr,
nələr... Eh... yaxşı deyiblər: “Yanağın nə
çəkdiyini göz yaşı bilər”.
Bəs bu dağların yaraşığı olan
ata-babalarımız, qəbri qürbətdə
qalanlarımız, ruhu dağlarda, özü burda uyuyanlarımız
necə?!
Saymaqla qurtarmaz... Cəfər müəllimlə
çiyindaş olanlar: Qara Bəhmən, Aslan müəllim,
Muxtar müəllim, İbrahim Hüseynov, Manaf müəllim,
Bəhmən Məmişov, Rəna müəllim, Salman müəllim,
Binnət Quliyev, Şövkət müəllim, Nazilə
müəllim, Zal Cabbarlı, Məmməd Aslan, Nemət
müəllim, Saleh müəllim, Nadir Rəhimov, Nazxanım
Bayramova, Yanşaqlı Həsən, Müslüm Əzimov,
Əsgər Qaraxançalov, Əsgər Əsgərov,
Ağdabanlı Əjdər, Şahbəndəyev Mamed və
s. və ilaxır.
Bütün bu insanların hamısı Kəlbəcərin
qaymaq ziyalıları olublar. Yəqin ki,
adını çəkə bilmədiklərimin ruhu məndən
inciməz.
Cəfər müəllim var-hal sahibi deyildi, sadə həyat
tərzi yaşayan bir müəllim idi. Onun süfrəsində
çörək kəsilməyəndə, qonağı
olmayanda o özünü pis hiss edirdi. Biz
laçınlıların məsləhət yeri Cəfər
müəllim idi, qonaqçı evimiz də Cəfər
müəllimin eviydi. Özünün
bütün qohum-əqrabasına, onun üstünə diləyə
gələnin hamısına Cəfər müəllim düz
yol göstərər, “Bala, gələcəyiniz yalnız elmdə,
təhsildədir”, deyərdi. Xasay müəllim deyərdi
ki, mən dəfələrlə şahidi olmuşam, Cəfər
müəllimin özü və həyat yoldaşı Gözəl
xanım uşaqlarının
boğazından kəsib, çörək təknələri
boş qalsa belə axırıncı çörəklərini
büküb, təhsil arxasınca gedən tələbələrə
yol çörəyi qoyublar. Özü də
çörəyin o qıt vaxtlarında, aclıq və zəlalətin
tüğyan etdiyi dövrlərdə. Bizim
Laçından olan tanınmış ziyalılarımızın
hamısı bunun şahididir.
Xasay
müəllim deyirdi ki, qohumları - Bığlı Binnət
müəllim, Nüsrət müəllim, Şamil Əsgərov,
Lətif Əsgərov, Qəmbər müəllim, doktor Zakir,
Feyzulla, Hacı Mirzəxan həkim, İbadulla
qardaşları və adlarını saymaqla qurtarmayan bir
çox tanınmış ziyalılarımız bu zümrədəndir.
Vəliyəddin
Misiroğlu,
yazıçı-publisist
Səsin
qulağımda, ey böyük ustad,
Özünsə qəlbimdə yaşayacaqsan.
Müəllim!
- nə qədər böyükdür bu
ad,
Sən hələ bu adı daşıyacaqsan.
Qara
saçlarına düşdükcə ağ
dən,
Ağ günlər bəxş etdin neçə insana.
Zəhmətli
günlərə gərilən sinən,
Bu gün də həyatda durub mərdanə.
İnsanı
kamala yetirmək üçün,
Kamaldan da üstün kamal gərəkdir.
Yorulmaq
bilməyən qocaman ustad,
Çoxların kamala yetirəcəkdi.
Sənin
tələbəndi bu gün dərs deyən,
Binalar ucaldan mühəndisi var.
Bu
dünya durduqca ey böyük ustad,
Ölməz
əməllərin
əbədi yaşar.
Surxay Səlimov
Cəfər Əliqulu oğlu Əhmədovun
ata-babası Minkənd kəndinə gəlib məskunlaşana
qədər çox elləri dolaşıb, gəzmişdilər. Bu ulu nəsil
Şah İsmayıl Xətainin hakimiyyətinin sonlarında qədim
Zəngəzura köçmüş, mühüm dövlət
və hökumət işlərini həyata
keçirmişdir.
XIX əsrin ortalarında Minkəndə köç eləyən
bu böyük tayfa İstisudan yuxarıda özlərinə
yeni yurd-məskən salmışdır.
Cəfər
müəllimin atası Əliqulu kişi
dövrünün tanınmış, seçilmiş
kişilərindən biri idi. O, 30-cu illərdə “Kulak”
adı ilə həbs edilir, nəslinin əksər üzvləri
ilə birgə sürgünə göndərilir.
Bu ədalətsizlik, haqsızlıq ömrü boyu Cəfər
müəllimi yandırıb, yaxıb. Elə ona
görə də o, həyatda elə fəaliyyət göstərib
ki, onun tədrisindən, elmindən həm şagirdləri bəhrələniblər,
həm də o, Şura hökumətindən öz
ata-babasının hayfını artıqlaması ilə
alıb.
Partiyanın
üzvü olmamasına baxmayaraq, o, “Şura hökumətindən”
o dövrün ən yüksək mükafatlarını
“Lenin”, “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordenlərini və
digər ali mükafatları alıb.
Cəfər Əhmədov 1890-cı ilin aprel ayında
dünyaya gəlib. Minkənd 2
illik rus-tatar, Gorus gimnaziyasını başa vurduqdan sonra
Laçının bir çox ucqar kəndlərində
müəllimlik edib. 1927-ci ildə Şuşa
Pedaqoji Gimnaziyasında şöbə müdiri işləyərkən
bədxahlar və qan düşmənləri Moskvaya donos yazırlar.
Yazırlar ki, Cəfər Əhmədov
1918-20-ci illərdə - Müsavat hökuməti illərində
Xosrov bəyin dəstəsində döyüşüb və
bir çox bolşevik-erməni kommunistlərinə güllə
atıb. Belə bir
müsavatçının sovet uşaqlarına dərs deməsi
düz deyil.
Dostu, sirdaşı, sinif yoldaşı Əli Vəliyev
Cəfəri yanına çağırır. Donos
haqqında ona məlumat verir və deyir ki, səni bu bəladan
xilas etsə ancaq və ancaq kommunist olsa da xalqının,
ziyalılarının qədrini bilən Hüsü
Hacıyev xilas edə bilər.
Cəfər müəllim səhər özünü o
vaxt Qəza İcraiyyə Komitəsinin sədri işləyən
Hüsü Hacıyevə yetirir.
Kabinetinə daxil olur. Hüsü müəllim
başını yuxarı qaldırıb görür ki, ilahi, qarşısında
dağ cüssəli, enlikürək, yaraşıqlı, məğrur
bir cavan oğlan durub. Bilir ki, haqqında donos
yazılandır - Cəfərdir.
Deyir, oğul, sənə hayfım gəlir, gəl səni
göndərim Kəlbəcər məktəbinə, bəlkə
bu namərdlər səndən əl çəkələr.
Ayrı yolu olmayan Cəfər müəllim məmnuniyyətlə
razılaşır. Çünki o yaxşı bilirdi ki, Kəlbəcərin
dağları Laçın dağları kimi, insanları da
Laçın camaatı kimidir... Heç vaxt onu
darda qoymazlar. Halallığına,
paklığına qucaq açaraq Kəlbəcəri
özünə ikinci Vətən seçir. O, uzun
müddət Kəlbəcərin müxtəlif məktəblərində
dərs deyir, bir çox məktəblərinin əsasını
qoyur.
Məlumdur ki, bu illərdə ətraf rayonlarda olduğu
kimi, Kəlbəcərdə də savadsızlıq hökm
sürürdü. Məktəb binaları və dərs vəsaitləri
çatışmırdı. Amma Cəfər
müəllim çətinliklərdən qorxmur, biliyini,
xeyirxahlığını heç kimdən əsirgəmir.
O ağır illərdə o, Kəlbəcərin
Qamışlı, Seyidlər, Yanşaq, Zəylik, Ağcakənd...
kəndlərində dərs demiş, eyni zamanda
keçmiş V.İ.Lenin adına Azərbaycan
Pedaqoji İnstitutunda qiyabi ali təhsil almışdı. Cəfər müəllimin əsl pedaqoji
ustalığı rayon mərkəzində, indiki 1 nömrəli
orta məktəbdə üzə
çıxmışdır. O, 25 ildən çox bu məktəbdə
işləmiş, burada bacarıqlı pedaqoji kollektiv yarada
bilmişdi. Cəfər müəllim
ömrünün sonuna - 1979-cu ilə qədər Kəlbəcər
maarifinin inkişafına xidmət edib.
Təsadüfi
deyil ki, o, rəhmətə gedəndə də
qohumlarının arzusuna baxmayaraq qədirbilən Kəlbəcər
camaatı onun rayonda dəfn olunmasına nail oldu və
ölümündən sonra direktoru olduğu məktəbə
adı verildi.
Cəfər müəllimin ocağının
işığı bu gün də gur yanır. Bu nəslin yetirmələri,
hər bir pöhrəsi cəmiyyətin layiqli, mərd, səxavətli,
nurlu, işıqlı oğlu, qızıdır.
Çünki qanlarında ata-baba nəslinin geni, ruhu
dolaşır...
Bu gün yağı düşmən tapdağında inləyən doğma torpaqlarımız möhtərəm Prezidentimiz, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin apardığı uğurlu siyasəti və qətiyyəti sayəsində tezliklə azad ediləcək və Cəfər müəllim kimi ağsaqqallarımızın, ağbirçəklərimizin qərib, narahat ruhları da şad olacaqdır. O günə isə az qalıb, lap az...
Həşim
HƏSƏNOĞLU,
Azərbaycan
Yazıçılar Birliyinin üzvü
Azərbaycan müəllimi.- 2019.-
15 mart.- S.14.