100 yaşlı maarif işığı
Yolumuz Bakıdan 470 kilometr məsafədə, Azərbaycanın Ermənistan və Gürcüstanla sərhədində yerləşən Qazaxadır. Yel çərşənbəsində özümüzə yel sürəti arzulayıb yola çıxdıq. Başqa heç cür eyni gündə Qazaxa gedib qayıtmaq olmazdı.
Yolumuz uzun olsa da, məramımız böyük, 100 ilin işığı qədər parlaqdır. Qazaxda “Novruz mühazirələri”ni dinləyəcəyik.
Bu məqamda qeyd edək ki, Təhsil Nazirliyi 2016-cı ildən etibarən “Novruz mühazirələri” keçirir. Mühazirələrdə millət vəkilləri, tanınmış alimlər, beynəlxalq və yerli təhsil ekspertləri tərəfindən Azərbaycanın tarixi, elmi, mədəniyyəti və təhsili üzrə müxtəlif məsələlər ictimaiyyətə çatdırılır. Budəfəki mövzu da maraqlıdır: Qazax Müəllimlər Seminariyası.
Qazax Müəllimlər
Seminariyası üçün 100 ağac
Qazaxda yazın nəfəsi artıq hiss olunur. Qazax şəhəri 2 nömrəli orta məktəbin həyətində isə əsl yaz mühiti var. Qələbəlikdir. Hər kəs əlində bel, kürək, vedrə, ting və hələ kökü torpağa sarılmadığından zəif görünən “körpə”ləri yelin qəzəbindən qoruyacaq taxta parçaları ilə böyük bir ərazidə canfəşanlıqla çalışır.
Bu gün burada 100 körpə ağac
torpağa basdırılacaq. Alma, armud, şaftalı, xurma, heyva, nar... “Meyvələrdən
3 meyvə var”, - deməyib, bar verən hər ağacdan bu
torpağa kök salmaq, o bağa gözü kimi baxıb
ağacların illər keçdikcə böyüyən
kölgəsini görmək, barını dərmək burda əlində
bel tutan hər kəsin arzusudur. Kölgəsi
böyüyüb barı
çoxaldıqca hansı məqsəd üçün
salındığı unudulmasın deyə bir lövhə də
vurulacaq. Qazax Rayon İcra Hakimiyyətinin
başçısı Rəcəb Babaşovun sözlərinə
görə, bu bağ böyüdükcə Qazax seminariyasının
xatirəsi də böyüyəcək. 2
nömrəli tam orta məktəb də daxil olmaqla, Qazax
rayonunda yetişən bundan sonrakı nəsillər məşhur
Müəllimlər Seminariyasını burada tanıyacaq,
burada xatırlayacaqlar.
Qazax Müəllimlər
Seminariyasının
elm və təhsilin inkişafında xüsusi xidməti
Qazaxın sayılıb-seçilən məktəblərindən
biri olan 2 nömrəli orta məktəbin akt zalı tam dolub. Kimlər
yoxdur ki?! Təhsil Nazirliyinin əməkdaşları,
Qazax Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Rəcəb
Babaşov, professor Ədalət Tahirzadə, “Şərq” qəzetinin
baş redaktoru Akif Aşırlı, “Ayna.az” saytının təsisçisi
Elçin Şıxlı, rayonun pedaqoji ictimaiyyəti, media
nümayəndələri, ən əsası, Qazax Müəllimlər
Seminariyasının davamçısı olan Qazax Pedaqoji
Texnikumunun məzunları... Tədbirdə onlar 5 nəfərdir:
Ağakişi İsmayılov, Nəbi Nəbiyev, Sürəyya
Qurbanova, Nuşirəvan Xəlilov və Nümayəndə
Hüseynova. Qazax seminariyasının adına
əkilən hər ağacın, deyilən hər
sözün dəyəri onlar üçün sözlə
ifadə edilməyəcək qədər böyükdür.
Təhsil Nazirliyinin şöbə müdirinin müavini
Əsgər Quliyev Qazax Müəllimlər
Seminariyasının elm və təhsilin inkişafında
xüsusi xidməti olduğu qənaətindədir. Onun sözlərinə
görə, Qazax tarixən maarifçilik ənənələri
ilə tanınıb və bu ənənə indi də davam
edir. Ə.Quliyev ölkə Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən
imzalanmış Qazax Müəllimlər Seminariyasının
100 illik yubileyinin qeyd olunması haqqında sərəncamından
dərhal sonra Təhsil
Nazirliyinin Tədbirlər Planının təsdiq
olunduğunu, bu planın uğurla həyata keçirildiyini
bildirdi. Qazaxda keçirilən “Novruz mühazirələri”
də bu planın bir parçasıdır.
Qazax Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı
Rəcəb Babaşov ölkə Prezidentinin təhsilin
inkişafına göstərdiyi qayğıdan, həyata
keçirilən islahatların əhəmiyyətindən
danışdı. İslahatların Qazax rayonunda uğurlu nəticələrini
xüsusi qeyd etdi. Qazax Müəllimlər
Seminariyasının Azərbaycan kəndlərində
savadsızlığın aradan qaldırılmasında
mühüm əhəmiyyətə malik olduğunu
vurğulayan icra başçısı bu ənənəni
indi də yaşatdıqlarını, bunun nəticəsidir
ki, məktəblərdə davamiyyətin 95 faiz olduğunu
xüsusi vurğuladı.
2862 nəfər pedaqoji mütəxəssis
hazırladı
Akademik
Nizami Cəfərov “100 yaşlı maarif işığı:
Qazax Müəllimlər Seminariyası” adlı “Novruz
mühazirəsi”ndə Qori Müəllimlər
Seminariyasının Azərbaycan şöbəsinin və onun
varisi olan Qazax Müəllimlər Seminariyasının fəaliyyətini
yüksək dəyərləndirdi. Onun fikrincə, Qazax
Müəllimlər Seminariyasının təşkili Azərbaycanın
maarif salnaməsinin ən parlaq səhifələrindən
biridir: “Görkəmli ədəbiyyatşünas,
tanınmış maarifpərvər və ictimai xadim Firidun bəy
Köçərlinin rəhbərliyi ilə fəaliyyətə
başlayan Qazax Müəllimlər Seminariyası bütün
fənlərin tədrisinin ana dilində mütərəqqi
üsullarla aparıldığı yeni təhsil ocağı
kimi Azərbaycanda elmin, maarifin və mədəniyyətin
inkişafına misilsiz töhfələr verib. Azərbaycanın
bölgələri ilə yanaşı, qonşu ölkələr
üçün də uzun illər boyu yüksək
ixtisaslı pedaqoji kadrlar hazırlanıb. Son
hesablamalara görə, Qazax Müəllimlər Seminariyası
fəaliyyət göstərdiyi illər ərzində 2862 nəfər
pedaqoji mütəxəssis hazırlayıb. Seminariyanın yetirmələri sırasında
adları təhsil, elm və mədəniyyət tarixinə həkk
olunmuş çox sayda tanınmış sima var”.
Qazax Müəllimlər
Seminariyası
öz missiyasını uğurla başa vurdu
Sonra
çıxış edən Bakı Avrasiya Universitetinin
professoru Ədalət Tahirzadə çar Rusiyasında ali təhsil alan müsəlmanların əksəriyyətinin
azərbaycanlılar, onların arasında qazaxlıların da
kifayət qədər olduğunu vurğuladı. Onun sözlərinə
görə, təhsilli qazaxlıların çoxluğunun təsiri
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yaradılanda dövlətin
idarə olunmasında da görünüb: “Ən mühüm
dövlət orqanlarında qazaxlılar rəhbər vəzifələrdə
çalışırdılar”.
Tədbirdə səslənən fikirlərdən biri isə
Qazax Müəllimlər Seminariyasının missiyasını
başa vurması ilə bağlı oldu. Sonradan Qazax
Pedaqoji Məktəbi adlanan Qazax Müəllimlər
Seminariyasının fəaliyyətini dayandırması zəifləyərək
sıradan çıxması ilə deyil, öz
missiyasını başa çatdıraraq estafeti 2 illik Müəllimlər
İnstitutuna verməsi ilə əlaqələndirildi.
Seminariyanın
90 yaşlı məzunu Nuşirəvan Xəlilov Qazax Müəllimlər
Seminariyasının missiyasından danışaraq dedi ki, təhsil
ocağının fəaliyyəti Ermənistan və
Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlıların təhsil
almasını asanlaşdırdı. Özünün
təhsil almaq üçün hər gün
yaşadığı Daşsalahlı kəndindən piyada gəlib-qayıtdığını
vurğulayan Nuşirəvan müəllim təhsil
aldığı illəri xatırlatdı.
“Şərq” qəzetinin baş redaktoru Akif
Aşırlı isə riyaziyyatçı qazaxlıların
da şeirə, ədəbiyyata
bağlılığını Qazax Müəllimlər
Seminariyasının qoyduğu ənənə ilə izah etdi. Bu ənənə
o qədər möhkəm olub ki, hələ də davam edir.
“Ayna.az” saytının
təsisçisi Elçin Şıxlı 50 ilə yaxın
müəllim olan atası İsmayıl Şıxlıdan
sitat gətirərək, “Savadsız həkim 5-10 nəfəri
şikəst edər, amma savadsız müəllim
bütöv bir nəsli şikəst edir” deyərək
ölkəmizdə pedaqoji kadr hazırlığı ənənəsinə,
bunun əhəmiyyətinə diqqət çəkdi. Qazax Müəllimlər Seminariyasının
hazırladığı pedaqoji kadrlarının sonrakı nəslin
yetişməsindəki rolunu yüksək qiymətləndirdi.
Qazax
Müəllimlər Seminariyası müstəqil Azərbaycan
Respublikasının təhsil işçilərinə gənc
nəslin azərbaycançılıq məfkurəsi ruhunda
yetişdirilməsi üçün zəngin irs
qoyub. Tədbirdə
“Novruz mühazirələri”nin belə vacib məsələlərə
həsr edilməsinin əhəmiyyəti xüsusi qeyd edilib,
seminariyanın xalqımızın milli özünüdərkinin
formalaşmasındakı rolu vurğulanıb.
Bayramda “Dost xonçası”
Təhsil Nazirliyi və Qazax Rayon İcra Hakimiyyəti tərəfindən
“Novruz mühazirəsi” çərçivəsində Qazax
Müəllimlər Seminariyasının məzunlarına
bayram hədiyyələri təqdim edildi. Əmək və
Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin Novruz bayramı ilə
əlaqədar tənha, ahıl və yaşlı insanları
əhatə edən bayramlaşma kampaniyası çərçivəsində
seminariyanın məzunları olan Ağakişi
İsmayılov, Nəbi Nəbiyev, Sürəyya Qurbanova,
Nuşirəvan Xəlilov və Nümayəndə
Hüseynovaya “Dost Xonçası” təqdim olundu.
Qazaxın qəhrəmanlıq
ocağı
Xalqımız üçün elm, mədəniyyət,
təhsil ocağı qədər qəhrəmanlıq
ocağı da daim müqəddəs sayılıb. Hər ikisi
qorunub, hər ikisi ziyarət olunub. Qazax
rayonunun qürur mənbəyi olan 285 şəhidi var. Şəhidlərinin
192-si gənclərdir. Qazaxın adı ilə
öyündüyü 7 Milli Qəhrəmanı da daxil olmaqla,
285 şəhidini eyni gündə ziyarət etmək, hər
birinin xatirəsini anmaq üçün artıq bir ziyarətgah
var. Qazaxda yeni tikilən “Şəhidlər Xiyabanı” şəhidləri
birləşdirən və şəhidliyə münasibəti
ifadə edən bir ziyarətgaha çevrilib. Şəhidlər
üçün daim yanan əbədi məşəl
onların hər birinin qəhrəmanlıq hekayəsini
danışır. Şəhər əhalisinin
285 şəhidin adını bilib, üzünü
tanıyacağı ziyarətgahı Qazax Müəllimlər
Seminariyasının işığına toplaşanlar da ziyarət
etdi. Şəhidlərin xatirəsinə
yaradılan məşəl önünə tər qərənfillər
düzən qonaqlar Xiyabanın qarşısındakı
“Şəhidlərin qız qardaşı” bulağından su
içib, şəhid Vəfa Mansurovanı da hörmətlə
andılar.
2 əsrin təhsil müəssisələrini
birləşdirən “Xiyaban”
Qonaqları “Şəhidlər Xiyabanı”ndan sonra Qazax
Müəllimlər Seminariyasının ilk binasını
ziyarət gözləyir.
Qəribədir, elə deyilmi? Nəinki rayonda, hətta ölkəmizdə
XXI əsrin ən müasir təhsil komplekslərindən biri
sayılan Qazax şəhər 2 nömrəli orta məktəbi
və XX əsrin ən tərəqqipərvər təhsil
ocağı olan Qazax Müəllimlər Seminariyasını
birləşdirən “yol”da “Şəhidlər Xiyabanı” yerləşib.
100 il əvvəl
fəaliyyət göstərmiş bir təhsil
ocağının işığının bu
günümüzü işıqlandırmasında, yeni nəsli
bu gün müstəqil dövlətdə, 2 nömrəli məktəb
kimi ən müasir təhsil müəssisəsində
yetişdirməyimizdə, uzun sözün qısası, 100,
1000 ilin ənənələrini bu günümüzə
daşıya bilməyimizdə məhz o şəhidlərə
borclu deyilikmi?
Beləliklə, böyük bir ziyalı nəslinin
yetişməsinə vəsilə olan binaya üz tuturuq.
Qazax Müəllimlər
Seminariyasının ilk binası
Qazaxın ən görməli yerindədir Qazax Müəllimlər
Seminariyasının ilk binası. Ənənələri
yaşadıldığı kimi, binası da
sağ-salamatdır. Zaman aşımına
uğradığı, ilk görkəmini itirdiyi doğrudur.
Ancaq missiyasını davam etdirir. Yenə bu binaya müəllim və şagirdlər gəlir.
Yenə burada bir nəsil yetişir. Hər gün bir hərf, bir söz, bir cümlə
öyrənirlər. Yetişməkdə
olan bu nəsil Yuxarı Əksiparadan məcburi
köçkün olan ailələrin uşaqlarıdır.
Qazax Müəllimlər Seminariyasının 17 otaqdan
ibarət binasına sonradan əlavələr olunaraq
otaqlarının sayı çoxaldılıb. R.Babaşovun dediyinə
görə, binanı bərpa etmək barədə artıq qəti
qərar var. Tezliklə bu istiqamətdə real addımlar
atılacaq: “Aprel ayından başlasaq, 3-4 aya tamamlayacağıq.
Muzey yaradılacaq və Qazax Müəllimlər
Seminariyasının ilk binası olaraq qorunacaq”.
Qazax Müəllimlər Seminariyası tarixdəki
mövqeyini, xalqın ürəyindəki mənəvi dəyərini
qoruyub saxladığı kimi, səliqəli görkəminə
də qovuşacaq.
Qazaxda yanmağa başlayan
işıq
Seminariyanın dəmir qapısının
qarşısında tonqal qalandı. Tonqala od salmaq
missiyası rayonun fəxri olan yetirmələrinə, görkəmli
şəxslərinə həvalə edildi. Tonqal
alışmağa başlayanda Novruz əhvali-ruhiyyəsi hər
kəsi ruhlandırdı. Uşaq-Gənclər
İnkişaf Mərkəzinin şagirdlərinin Azərbaycan
folklorundan səsləndirdiyi nümunələr, söylədikləri
şeirlər, oxuduqları mahnılar tədbirə rəng
qatdı, yeni günün başladığına, gələcəyimizin
sağlam nəslin əlində olduğuna inam yaratdı.
Yel çərşənbəsində qalanan Novruz tonqalı alovlandıqca ətrafa sadəcə istiliyini deyil, qığılcımlarını da yaydı. 100 yaşlı maarif işığına yığışanların ətrafına yığışdığı bu tonqalın da öz missiyası var: Alovundan ətrafa saçılan qığılcımları, qoy, yel hər tərəfə yaysın. 100 il əvvəl Qazaxda yanmağa başlayan bu işıqdan ölkəmizin hər yanına pay düşsün.
Ruhiyyə
DAŞSALAHLI
Azərbaycan müəllimi.- 2019.-
15 mart.- S.1; 4.