Tibb təhsili sisteminin inkişafında Heydər Əliyev mərhələsi

Azərbaycan Tibb Universiteti özünün 80 illik yubileyi ərəfəsindədir. Ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin "Azərbaycan Tibb Universitetinin 80 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında" 28 aprel 2010-cu il tarixli sərəncamında qeyd olunduğu kimi, "Ötən illər ərzində respublikamızda təbabətin ən müxtəlif sahələrində yüksək hazırlığa malik kadrların yetişdirilməsində və mötəbər elmi mərkəz kimi tədqiqatların aparılmasında əhəmiyyətli rol oynamış Azərbaycan Tibb Universiteti milli səhiyyənin inkişafına layiqli töhfələr vermişdir". ATU 80 illik şərəfli yolunun yarıdan çoxunun ulu öndər Heydər Əliyevin və onun uzaqgörən parlaq ideyalarını layiqincə həyata keçirən möhtərəm Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında keçmişdir. Odur ki, Azərbaycan Tibb Universitetinin tarixi inkişaf yolunu şərti olaraq 2 mərhələyə bölmək olar: 1930-1969-cu illər və 1969-cu ildən sonrakı dövr. Bu 2 dövrü müqayisə etdikdə (əslində, onlar müqayisəedilməz dərəcədə fərqlidirlər) ATU-nun, bütövlükdə Azərbaycanda tibb təhsili sisteminin Heydər Əliyev dövrünün daha əzəmətli olduğu, inqilabi sıçrayışlarla xarakterizə olunduğu aydın görünür. Bu fəaliyyəti yaxından izləmək, Heydər Əliyev ideyalarının həyata keçirilməsi uğrunda görülən işlərin iştirakçısı, bəzən təşkilatçısı olmaq səadəti mənə də nəsib olmuşdur. Heydər Əliyev Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi seçildiyi tarixi 1969-cu il iyul plenumundan başlayaraq bir an belə tibb elmini, təhsilini, səhiyyəni diqqətdən kənar qoymamışdır.

Hətta sonralar Sov.İKP MK Siyasi Bürosunun üzvü, SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini işləyəndə belə ulu öndər Azərbaycan səhiyyəsi, tibb təhsili sistemi, tibb elminin problemləri ilə ciddi məşğul olurdu. Problemlərin həllinə uzaqgörən yanaşma istedadına malik olan ölkə rəhbəri elə ilk günlərdən ali təhsil sistemindəki çatışmazlıqların, universitetin (o vaxtlar Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutu) maddi-texniki bazasının, kadr potensialının möhkəmləndirilməsi, kollektivdə mənəvi iqlimin sağlamlaşdırılması, kadr hazırlığının keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması istiqamətində konkret, qəti və kəskin addımlar atmağa başladı. Bu barədə ulu öndər belə deyirdi: "Mən Azərbaycana rəhbərlik etdiyim zaman, sonra isə sovetlər ittifaqının, SSRİ-nin rəhbərliyində olduğum illərdə daim səhiyyə ilə, tibb elmi ilə yaxın olmuşam, ona qayğı göstərmişəm və hesab edirəm ki, çox işlər görmüşəm... Mən o vaxt Sovet İttifaqının Moskvada yerləşən ən böyük, ən mötəbər tibb ocaqları, müəssisələri ilə yaxından tanış idim, onların yaranmasında, inkişaf etməsində xidmətlər göstərirdim. Mənim o vaxt həm onkoloji mərkəzin, həm kardioloji mərkəzin, həm ürək cərrahiyyəsi mərkəzinin, həm oftalmoloji mərkəzlərin, başqalarının yaranmasında, inkişaf etməsində, onların maddi-texniki bazasının yaranmasında çox səylərim olmuşdur. Mən bu gün böyük məmmuniyyətlə xatırlayıram ki, o vaxt SSRİ Tibb Elmləri Akademiyasının 40 illik yubileyində Sovet İttifaqının rəhbərliyi adından iştirak etdim. Tibb alimlərinə müxtəlif mükafatlar təqdim etdim. Mən bir də bunları edərək o vaxt SSRİ dövləti tərkibində Azərbaycanın səhiyyəsinə marağı, qayğını daha da artırdım. Moskvada yerləşən o böyük tibb elmi mərkəzinin diqqətini Azərbaycana cəlb edirdim və Azərbaycana yardım etməyə çalışırdım".

1969-cu ilə qədər Azərbaycan Tibb Universitetinin bütün maddi-texniki bazası ozamankı Korqanov küçəsindəki 2-3 mərtəbəli əsas binadan, kiçik dəniz küçəsindəki ikimərtəbəli nəzəri fənlər binasından (bu yaxınlara qədər həmin binada Səhiyyə Nazirliyi yerləşirdi), anatomiya korpusundan və 4 yataqxanadan ibarət idi. Sonralar A.Bakıxanov küçəsində lal-kar uşaqlar üçün internat məktəbi başqa yerə köçürüldü və binanın Tibb İnstitutunun balansına verilməsi hesabına təhsil müəssisəsinin maddi-texniki bazası nisbətən genişləndirildi. Qeyd olunan bu binalar sırasında yalnız əsası universitetin ilk rektorlarından biri olan görkəmli dövlət xadimi, Azərbaycanda ali tibb təhsili sisteminin inkişafında müstəsna rol oynamış Əziz Əliyev tərəfindən qoyulmuş anatomiya korpusu və 3 nömrəli tələbə yataqxanası xüsusi layihə əsasında Tibb Universiteti üçün tikilmişdi. Qalan bütün binalar başqa təyinatlı olduqları üçün sonradan uyğunlaşdırılaraq tələbələrin istifadəsinə verilmişdi. Bütün bunlar təbii ki, ulu öndəri narahat etməyə bilməzdi. Onun birbaşa göstərişi ilə universitetin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi üçün maliyyə imkanları araşdırılmağa və axtarılmağa başlandı. Məlum olduğu kimi, o zamanlar iri tikintilərin maliyyələşdirilməsi məqsədilə Moskvanın razılığı, icazəsi lazım idi. Bu isə çox böyük çətinliklər, gərgin zəhmət bahasına başa gəlirdi. Yalnız Heydər Əliyev nüfuzu və qətiyyəti bu çətinlikləri dəf edə bilərdi. Odur ki, qısa müddətdə 4 nömrəli tədris binası, 11 zaldan və üzgüçülük hövuzundan ibarət, unikal idman kompleksi, Elmi-Tədqiqat Mərkəzi, xüsusi layihə əsasında tikilmiş doqquzmərtəbəli 3 tələbə yataqxanası universitet kollektivinin ixtiyarına verildi və onbirmərtəbəli tədris binasının tikintisinə başlanıldı. Lakin Heydər Əliyev hakimiyyətdən getdikdən, respublikada hərc-mərclik başlanandan sonra bu binanın tikintisi 6-7 il yarımçıq qaldı. Yalnız xalqın təkidli tələbi ilə ikinci dəfə hakimiyyətə qayıdan Heydər Əliyevin qayğısı və köməyi nəticəsində bu tədris binasının tikintisinin davam etdirilməsi üçün maliyyə vəsaiti ayrıldı və 1998-ci ildə ulu öndərin özünün iştirakı ilə binanın açılışı oldu. 16 min kvadratmetr sahəyə malik olan tədris binasında universitetin 11 kafedrası, bir milyona yaxın kitab fondu olan əsaslı kitabxana, tibbi-informasiya mərkəzi və "Təbib" nəşriyyatı yerləşdirlmişdir. Tədris binası eyni zamanda 2500 nəfərə yaxın tələbəni qəbul etmək imkanına malikdir. Ümummilli lider açılış mərasimindəki proqram xarakterli nitqində "Tibb Universiteti Azərbaycan Respublikası, xalqı qarşısında böyük xidmətlər göstərmişdir" deməklə yanaşı qeyd etdi ki, "Sizin zay məhsul - biliksiz həkim buraxmağınız ağır nəticələr verər. Cəmiyyət qarşısında məsuliyyət hər birinizdən tələb edir: son dərəcə səmərəli işləməlisiniz ki, hər bir məzununuz yüksək dərəcəli mütəxəssis olsun".

Ulu öndərin bu sözləri universitet kollektivinin hər bir üzvünün fəaliyyət proqramına çevrilmişdir.

Onbirmərtəbəli tədris binasının açılışından 2 il keçməmiş universitetin professor-müəllim heyəti və tələbələrinin illərlə arzuladığı 500 nəfərlik böyük akt zalının tikintisi də başa çatdırıldı və 2000-ci il iyun ayının 19-da ulu öndər Heydər Əliyev tibb təhsilinə, tibb elminə, universitetin müəllim və tələbələrinə daha bir hədiyyəsini qürur və sevinc hissi ilə ərməğan etdi, təhsil ocağının 70 illik yubiley tədbirində çıxış etdi. Tibbi kadrların hazırlanmasında ən böyük problem kimi ulu öndər universitet klinikalarının olmamasından narahatlığını və imkan yaranan kimi bu problemi də həll edəcəyini bildirdi.

Belə bir imkan 2002-ci ildə yarandı. Universitet rəhbərliyinin təklifi müsbət dəyərləndirildi və ümummilli liderin göstərişi ilə səmərəsiz fəaliyyət göstərən 4 saylı şəhər stomatoloji poliklinikası ləğv olundu və onun bazasında "Azərbaycan Tibb Universitetinin Stomatoloji Klinikasının yaradılması haqqında" qərar qəbul edildi. Zaman bunun nə dərəcədə düzgün qərar olduğunu sübut etdi. Bu gün ən müasir tibb avadanlıqları ilə təchiz olunmuş klinika ölkənin qabaqcıl tibb müəssisəsinə çevrilmişdir. Burada adi müalicə üsullarından başlamış implantologiyaya qədər mürəkkəb stomatoloji əməliyyatların yüksək səviyyədə həyata keçirilməsi mümkündür. Klinikanın yaradılması Azərbaycan ali tibb təhsili sisteminin yeni inkişaf mərhələsinin başlanğıcı kimi qiymətləndirilməlidir.

Sevindirici haldır ki, bu gün möhtərəm Prezident İlham Əliyev də özünün dediyi kimi, Heydər Əliyevin siyasətinə sadiq qalaraq tibb təhsili sisteminin inkişafına, onun maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsinə böyük qayğı ilə yanaşır. Bu qayğının bariz mümunəsi kimi 2006-cı ilin may ayında universitetin Onkoloji Klinikasının yaradılmasını göstərmək olar. Akademik Əhliman Əmiraslanovun rəhbərlik etdiyi bu klinika qısa müddət ərzində həm tədris, həm elmi, həm də müalicə işləri sahəsində respublikada səhiyyə sisteminin öncüllərindən birinə çevrilmiş, neçə-neçə beynəlxalq konqres, konfrans və simpozimlara ev sahibliyi etmişdir.

2007-ci il sentyabr ayının 11-də "Azərbaycan Tibb Universitetinin tədris-terapevtik klinikasının yaradılması haqqında" sərəncam imzalayan ölkə Prezidenti növbəti ilin başlanmasını gözləmədən, vaxt itkisinə yol vermədən tikintini təcili başlamaq üçün Prezidentin Ehtiyat Fondundan vəsait ayırdı və sentyabrın 18-də Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyeva ilə birlikdə klinikanın təməlqoyma mərasimində iştirak edərək öz xeyir-duasını və tövsiyələrini verdi.

Bu sərəncamdan 6 ay keçməmiş 2008-ci il martın 13-də Prezident İlham Əliyev "Azərbaycan Tibb Universitetinin tədris cərrahiyyə klinikasının yaradılması haqqında" tibb təhsili üçün ikinci tarixi sərəncamını imzaladı. İndi hər 2 klinikanın tikintisi qrafik üzrə sürətlə davam edir. Terapevtik klinikada artıq tikinti-quraşdırma işləri başa çatmış, son tamamlama tədbirləri aparılır. Sentyabr ayında ondördmərtəbəli 400 çarpayılıq terapevtik klinika eyni zamanda 640 tələbəni qəbul edə biləcək 8 mühazirə zalı, bir gündə 1500-dən çox tələbəni qəbul edəcək 70-ə qədər dərs otağı, konfrans zalı, tibbi simulyator mərkəzi, kompüter mərkəzi, kompüter tomoqrafiya, angioqrafiya, rəqəmsal rentgen müayinəsi, mammoqrafiya, ultrasonoqrafiya, endoskopiya, exodoplerokardioqrafiya, elektrokardioqrafiya, elektroensefaloqrafiya, hemodializ, hemosorbsiya, plazmaferez şöbələri, ən müasir cihazlarla təchiz olunmuş klinik, immunoloji, biokimyəvi laboratoriyalarla professor-müəllim heyətinin, tələbələrin istifadəsində, xalqımızın xidmətində olacaqdır. Klinika tamamilə kompüterləşdirilmişdir. Burada xarici ölkələrin qabaqcıl klinikaları, dünyanın görkəmli tibb mütəxəssisləri ilə videobağlantı qurub, müzakirələr aparıb, məsləhətlər almaq mümkün olacaqdır. Bütün tədris otaqları, iş kabinetləri, palatalar sürətli internetə qoşulmuşdur. Prezident İlham Əliyevin təməlqoyma mərasimində dediyi kimi, "Bu klinika ən yüksək dünya standartlarına cavab verəcək, burada çox gözəl müalicə imkanları yaranacaqdır. Tələbələr üçün çox gözəl imkanlar yaranacaqdır. Tələbələr bu şəhərcikdə oxuyacaqlar, öz biliklərini artıracaqlar. Beləliklə, oxumaq üçün daha da yaxşı imkanlar yaranacaqdır. Bununla bərabər, ölkəmizdə yeni müasir klinikanın yaranması da çox böyük əhəmiyyətə malik hadisədir".

Beləliklə, son 10-12 il ərzində 1 tədris binasının, 1 akt zalının, 4 klinikanın yaradılması, kafedra və bölmələrin müasir avadanlıqlarla təchiz edilməsi onların təmir edilərək tədris üçün daha mütərəqqi şərait yaradılması ali tibb təhsilinə ölkə rəhbərliyinin böyük qayğısının bariz nümunəsidir. Bütün bunlar mütəxəssislərin həm diplomdan əvvəl, həm də diplomdan sonrakı hazırlığının daha səmərəli aparılmasına, sonrakı mərhələdə spesifik tibb kadrları yetişdirilməsi sahəsində dünya standartlarına uyğun gələn rezidentura sisteminə keçidə əsaslı zəmin yaradır.

Ulu öndər Heydər Əliyevin daim diqqət mərkəzində saxladığı və qayğı göstərdiyi ciddi problemlərdən biri də universitetin kadr potensialının möhkəmləndirilməsi, elmlər doktorları və namizədlərin hazırlanması idi. XX əsrin 70-ci illərində universitetdə elmi-pedaqoji kadrların hazırlanması bərbad vəziyyətə düşmüşdü. Bir tərəfdən elmi-tədqiqat işlərinin aparılması üçün respublikada, o cümlədən Azərbaycan Tibb İnstitutunda müasir maddi-texniki bazanın olmaması, digər tərəfdən uzun müddət SSRİ Ali Attestasiya Komissiyasının respublikalarda fəaliyyət göstərən ixtisaslaşdırılmış müdafiə şuralarının fəaliyyətinə icazə verməməsi, nəinki elmlər doktorlarının, eləcə də elmlər namizədlərinin sayının kəskin azalmasına gətirib çıxarmışdı. Təhsil ocağında kafedraların əksəriyyətinə artıq elmlər namizədləri, dosentlər rəhbərlik etməyə başlamışdılar. Bütün bunları çox narahatlıqla təhlil edən ulu öndər Heydər Əliyev problemi Səhiyyə Nazirliyinin, Tibb İnstitutunun və Elmlər Akademiyasının rəhbərliyi ilə müzakirə edərək vəziyyətdən çıxış yollarını araşdırdı və həmin qurumlar qarşısında konkret vəzifələr qoydu. Bununla kifayətlənməyən ulu öndər ozamankı SSRİ Səhiyyə Nazirliyinin, Tibb Elmləri Akademiyasının rəhbərləri ilə də danışıqlar apararaq elmi-pedaqoji kadrların hazırlanması işində respublikaya kömək göstərmələrini xahiş etdi. Məsələ onda idi ki, bu problemə diqqət o qədər azalmışdı ki, hətta rəsmi doktorantura yüksək ixtisaslı elmi-pedaqoji kadrlar hazırlama strukturu kimi ləğv edilmişdi. Odur ki, əvvəlki mərhələlərdə vaxt itirməmək məqsədilə seçilmiş istedadlı gənc kadrlar doktorluq dissertasiyası yerinə yetirmək üçün ulu öndərin tapşırığı ilə elmi-tədqiqat mərkəzinə baş elmi işçi vəzifəsinə keçirilir və Moskvanın, Leninqradın, Kiyevin, Minskin, Xarkovun və digər şəhərlərin güclü elmi mərkəzlərinə "iş yerlərinə" ezam edilirdilər. Moskvaya və digər şəhərlərə oxumağa göndərilmiş gənclərə Heydər Əliyev əsl atalıq qayğısı göstərirdi. Demək olar ki, hər il, bəzən ildə bir neçə dəfə onları Moskvada toplayır, diqqətlə arzu və təkliflərini dinləyir, yerindəcə aidiyyəti qurumlara göstərişlər verirdi. Əlaqələri möhkəmləndirmək üçün SSRİ Tibb Elmləri Akademiyasının səyyar sessiyalarının, beynəlxalq, ümumittifaq konfrans, simpozium, konqreslərin Bakıda yüksək səviyyədə keçirilməsinə nəinki şərait yaradır, hətta həmin tədbirlərin keçirilməsini öz nəzarətinə götürür, çox vaxt şəxsən iştirak edir, təbrik məktubu göndərir, qonaqları yüksək səviyyədə qəbul edir, onlardan yeganə xahişi isə gənclərimizə diqqət və qayğı ilə yanaşmaqdan, tələbələrin yüksək ixtisaslı kadrlar kimi yetişmələrinə şərait yaratmaqdan ibarət olurdu. Çox keçmədi ki, ulu öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü və təkidi ilə SSRİ miqyasında doktorantura sistemi bərpa edildi və onlarla perspektivli gənc tibb kadrları SSRİ-nin qabaqcıl ali tibb məktəblərində, elmi-tibbi mərkəzlərdə doktorluq dissertasiyası müdafiə etməklə yanaşı, həm də yaxşı klinisist məktəbi keçərək respublikaya qayıtdılar. Bu gün Azərbaycan Tibb Universitetində kafedralara rəhbərlik edən alimlərimizin böyük əksəriyyəti məhz həmin dövrdə yetişmiş, necə deyərlər, Heydər Əliyevin kadrlarıdır.

Kadrlara tələbkarlığın artırılması ilə yanaşı, onlara atalıq qayğısı göstərmək Heydər Əliyevin fəaliyyətində daim əsas amillərdən biri idi. Ulu öndərin rəhbərliyi dövründə bütün ali məktəblərin, o cümlədən Azərbaycan Tibb Universitetinin professor-müəllim heyətinin müxtəlif səviyyəli təltiflərə, fəxri adlara layiq görülməsi, mənzillə, minik avtomobilləri ilə təmin edilməsi ənənə şəklini almışdı. O zaman Heydər Əliyev layiqli insanların təltif edilməsini SSRİ rəhbərliyinin qarşısında qoyur və istədiyinə nail olurdu. Akademik Mustafa Topçubaşovun Sosialist Əməyi Qəhrəmanı kimi ən yüksək ada və mükafata layiq görülməsi, onlarla əməkdaşımızın SSRİ-nin orden və medalları ilə təltif olunması, Dövlət Mükafatına layiq görülməsi, əməkdar elm xadimi, əməkdar həkim fəxri adları alması ulu öndərin müstəsna səyi, nüfuzu və qayğısı nəticəsində baş tuturdu.

Yaxşı yadımdadır, 1980-ci il avqust ayının 22-də qəbul imtahanlarından sonra müsabiqə məsələləri yekunlaşmadığı üçün rektorluq müvəqqəti olaraq anatomiya korpusunda fəaliyyət göstərirdi. Birdən institutun ovaxtkı rektoru mərhum Zəhra xanım Quliyevanı telefona çağırıb xəbər verdilər ki, Moskvada müşavirədə olan Heydər Əliyev onunla danışacaq. Bir azdan Zəhra xanım həyəcanlı və hədsiz sevinc hissi ilə kabinetdən çıxaraq Heydər Əliyevin xoş xəbərini - bir neçə dəqiqə əvvəl L.İ.Brejnevin SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanını imzaladığını, institutun 50 illik yubileyi münasibətilə "Qırmızı Əmək bayrağı" ordeni ilə təltif olunduğunu və bu münasibətlə onun səmimi təbriklərini bütün kollektivə çatdırmağı xahiş etdiyini bildirdi. Bu, həmin dövrün ən yüksək təltiflərindən biri idi. Şərəfli haldır ki, qısa müddətdən sonra ulu öndər özü bu ordeni institutun bayrağına sancdı və geniş, bugünə qədər aktual olan bir nitq söylədi. Bunu yalnız ürəyi ölkənin hər bir vətəndaşının qəlbi ilə birlikdə döyünən, hər bir müəssisəsinin müvəffəqiyyətinə sevinən, Vətənini həyatı qədər sevən, ümummilli lider səviyyəsinə yüksəlmiş, nüfuzu ilə nəinki keçmiş SSRİ məkanında, eləcə də dünya miqyasında sayılıb-seçilən, qəbul edilən Heydər Əliyev kimi dövlət başçısı, böyük siyasətçi edə bilərdi.

Müəllimlərin mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılmasına daim qayğı göstərirdi. Böyük rəhbərin tapşırığı ilə neçə-neçə alimlərimizə şəhərimizin görkəmli yerlərində tikilmiş yeni binalarda mənzillər verildi, kooperativ tikintisi üçün yerlər ayrıldı. İnstitutun 50 illik yubileyi ərəfəsində 30 nəfərə qədər müəllimə yeni mənzillərin açarları təqdim olundu. Universitetin 70 illik yubileyi zamanı isə ulu öndər 70 əməkdaşımızı ölkənin ali orden və medalları ilə təltif etdi, fəxri adlara layiq gördü.

Böyük öndər daim vurğulayırdı ki, hər bir ölkənin intellektual, mədəni, istər elmi, siyasi, istərsə də idarəçilik, dövlətçilik səviyyəsi onun gənclərinin səviyyəsi ilə ölçülür. Odur ki, gənclərin təhsilinə, tərbiyəsinə, ictimai-siyasi baxışlarının saflığına diqqət yetirir, onların bu istiqamətdə inkişafına geniş şərait yaradırdı. Ali təhsilli tibb kadrlarının hazırlanması sahəsinə ulu öndər strateji bir məsələ kimi baxırdı. Həm tələbə qəbulunu, həm tədris prosesinin yaxşılaşdırılmasını, xüsusilə də gələcək həkimlərin mənəvi tərbiyəsini daim nəzarətdə saxlayırdı. Ümummilli lider Heydər Əliyev deyirdi: "Həkim üçün hər bir keyfiyyət lazımdır. Amma ən əsas keyfiyyət yüksək mənəviyyatdır. Mən sizə arzu edirəm ki, hər biriniz öz peşənizlə bərabər, yüksək mənəviyyata malik olasınız". Gələcək həkimlərin mənəvi tərbiyəsinə xüsusi diqqət yetirməyi universitet rəhbərliyindən qətiyyətlə tələb edirdi. Yaxşı yadımdadır, 1978-ci ilin mart ayında indiki Heydər Əliyev Sarayında Azərbaycan komsomolunun XXX qurultayı keçirilirdi. Təhsil sistemindən 4 qurultay nümayəndəsinə çıxışa hazırlaşmaq tapşırılmışdı. Onlardan 3-ü ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrinin adlı təqüdlə oxuyan tələbələri idi, mən isə Tibb İnstitutunun komsomol komitəsinin katibi vəzifəsində işləyirdim. Təbii ki, bizim institutdan yalnız bir nəfər çıxış edəcəkdi. Qurultayın birinci gününün axırında mənə bildirdilər ki, çox güman çıxış etməyəcəksən, tələbələrdən birinə söz veriləcək. Səhəri gün saraya daxil olan kimi təşkilatçılar xəbər verdilər ki, mən mütləq çıxış etməliyəm. O zamanlar Azərbaycan KP MK-nın və Bakı şəhər Partiya Komitəsinin plenumlarında Heydər Əliyevin gənclərin mənəvi tərbiyəsi mövzusunda tənqidi fikirlərinə və təkliflərinə əsasən respublika mətbuatında silsilə yazılar çap olunur, xüsusilə də atalarının aldığı minik avtomobillərində institutlara gələn, yol hərəkəti qaydalarına məhəl qoymayan, oxumaq əvəzinə tələbə yoldaşlarına pis nümunə göstərən gənclər, onların valideynləri tənqid olunurdular. Belə yazıların ikisində - "Bakinskiy raboçi" qəzetində "Papina maşina" və "Azərbaycan gəncləri" qəzetində "Ataların gül balaları" adlı məqalələrdə bizim tələbələrin də adları çəkilmişdi. Mənim də çıxışımda bu məsələlərə ciddi yer ayrılmışdı. Odur ki, çıxışımın yenidən gündəliyə salınması məni ciddi həyəcanlandırmağa başladı. İntuitiv olaraq nə isə olacağını hiss edirdim. Görünür, həyəcanım o qədər güclü idi ki, kənardan belə hiss edilirdi. Qurultayın Rəyasət heyətinin 3-cü cərgəsində mənimlə yanaşı oturmuş mərhum akademik Azad Mirzəcanzadə dedi: "Sən dünən sakit idin, bu gün niyə belə həyəcanlısan?" Səbəbini dedim. Cavabında bildirdi ki, "O kişinin yanında söz demək çox çətindir. Mən də olsam həyəcanlanaram, o ki qala sənin kimi cavan oğlan. Amma özünü topla, daha da çaşarsan". Bir azdan mənə söz verdilər. Sarayda xitabət kürsüsü rəyasət heyətinin önündə, ortada qoyulduğundan çıxış edən arxada kimin deyilənlərə necə reaksiya verdiyini görə bilmirdi. Çıxışın ortasında mən yuxarıda qeyd etdiyim faktlardan, görülmüş tədbirlərdən danışarkən birdən "yoldaş Musayev, bir dəqiqə" deyib ulu öndər mənə müraciət etdi. Çıxışımı dayandırıb arxaya çevrilib ulu öndərin təbəssüm dolu nurlu simasını görəndə hiss etdim ki, çıxış xoşuna gəlib. Rahatlaşdım. Bir neçə sual verdi, bəzi tələbələrin mənəvi tərbiyəsində olan qüsurların onu narahat etdiyini və ictimaiyyətin, xüsusilə gənclər təşkilatlarının bu işlə prinsipial və ardıcıl məşğul olmalarının vacıb olduğunu bildirdi. Qurultayda fasilə zamanı ulu öndərlə olan görüşümü isə həyatımın ən gərgin, unudulmaz, məsuliyyətli və xoşbəxt anlarından hesab edirəm. Həmin görüş zamanı mən bildim ki, qalan çıxışçıların siyahısına baxandan sonra ulu öndər özü bir neçə nəfərin, o cümlədən mənim çıxışımı dinləməyi təklif edib. Qeyd etdi ki, həkimin mənəviyyatı, əxlaqı, təmizliyi və paklığı kimi dəyərli xüsusiyyətlər tələbəlik illərində formalaşdırılmalıdır və gənclər təşkilatları bu işdə fəal olmalı, seyrçi mövqe tutmamalıdırlar. Bu təbliğatı birbaşa lazım olan yerdə insanlarla aparmaq, tapşırığı birbaşa icraçıların özlərinə vermək, onlardan tələb etmək kimi spontan nüanslar Heydər Əliyevə məxsus idi.

Ulu öndər respublikaya rəhbərlik etdiyi bütün dövrlərdə ali məktəblərdə, o cümlədən Tibb Universitetində tələbə kontingentinin formalaşdırılmasını, qəbul imtahanlarının obyektiv, şəffaf keçirilməsini xüsusi nəzarətə götürürdü. Qəbul imtahanlarının gərgin vaxtı ulu öndər işinin çox olmasına baxmayaraq, şəxsən imtahan otaqlarına gələr, abituriyentlərlə, müəllimlərlə söhbət edər, təkliflərini dinləyərdi. Sonra həyətə çıxaraq valideynlərlə görüşərdi, deyilən hər bir təklif və ya irada öz münasibətini bildirər, universitet rəhbərliyinə konkret göstərişlərini verərdi. 1993-cü ildə hakimiyyətə qayıdışından sonra da ulu öndər tələbə qəbulu məsələlərinə daim ciddi diqqət göstərər, bütün vacib məsələləri öz nəzarətində saxlayardı. Qəbul imtahanlarında yüksək bal toplamış tələbələrə Prezident təqaüdünün təsis edilməsi, fərqlənmiş gənclərlə Prezident Aparatında görüşməsi, xaricdə təhsil alan gənclərin sayının hər il artırılması, onların bütün problemlərinin həll edilməsi, tələbələrin təqaüdlərinin artırılması ulu öndərin təhsilə olan böyük qayğısının bariz nümunəsi idi.

Ulu öndərin 1993-cü il iyun ayının 15-də yenidən hakimiyyətə gəlişindən sonra ölkədə yaratdığı ictimai, siyasi sabitlik, iqtisadi inkişaf tibb elmində başlamış tənəzzülün qarşısının alınmasında öz müsbət təsirini göstərdi. Bununla yanaşı, tibb elminin inkişafı, təhsil islahatlarının həyata keçirilməsi üçün imkanlar genişləndi. Bunların müqabilində 1996-cı ildə Azərbaycan Tibb Universiteti dünya təhsil və elm ocağı Qara dəniz ölkələri Universitetlər Assosiasiyasının, 2000-ci ildə Beynəlxalq Ali Məktəblər Assosiasiyasının, 2002-ci ildə isə Avropa Universitetlər Assosiasiyasının tamhüquqlu üzvü seçildi. Bu illər tibb elminin sıçrayışlı yüksəlişi kimi yadda qaldı.

Heydər Əliyevin göstərişi ilə ATU-nun nəzdində perspektivli hərbi-tibb fakültəsi yaradıldı. 2002-ci ildə həmin fakültənin ilk buraxılışı oldu və 25 nəfər məzun bu ixtisas üzrə vəsiqə aldı. Əvvəllər belə kadrlar başqa ölkələrin Hərbi Tibb akademiyalarında hazırlanırdı. İndi artıq öz gücümüzlə milli hərbi tibb kadrlarımızı hazırlaya bilmək imkanı əldə etmişik. Bu, ölkə başçısının Azərbaycanın gələcəyinə, onun tibb elminə ərməğan etdiyi ən böyük töhfələrdən olmuşdur.

Ulu öndər Heydər Əliyevin müstəqil ölkəmizə rəhbərlik etdiyi son 10 il Azərbaycan tibb elminin, Azərbaycan tibb təhsili sisteminin uğurlu inkişaf və yüksəlişi illərinə çevrilmişdir. İnamla demək olar ki, ATU ulu öndərin diqqət və qayğısı sayəsində ölkənin ən böyük elm və tədris müəssisələrindən birinə çevrilmişdir. 1500 nəfərə yaxın professor-müəllim heyətinə malik Azərbaycan Tibb Universiteti ölkə Prezidentinin sərəncamı ilə muxtar qurum kimi fəaliyyət göstərir. Yarandığı gündən indiyə qədər ATU-da hazırlanmış 65 minə yaxın həkim və provizorların 12 minə yaxını Azərbaycanın müstəqillik qazandığı ilk onillikdəki dövrə təsadüf edir. Bütövlükdə isə ulu öndər Heydər Əliyevin və Prezident İlham Əliyevin ölkəmizə rəhbərliyi dövründə universitetimizdə 45 minə yaxın həkim və provizor kadrları hazırlanmışdır.

Dahi Heydər Əliyevin qurduğu bünövrəyə, onun yolunu ləyaqətlə davam etdirən Prezident İlham Əliyevin qayğı və köməyinə söykənərək Azərbaycan Tibb Universiteti dünya tibb elmi və tibb təhsili sisteminə daha sıx inteqrasiya olunmaq, ölkəmiz üçün layiqli həkim kadrları hazırlamaq istiqamətində uğurla addımlayır və inkişaf edir. Azərbaycan səhiyyəsinin, tibb elmi və tibb təhsili sisteminin ən parlaq səhifəsi - Heydər Əliyev mərhələsi yenə də geniş yoldadır və bu, gələcəkdə də belə olacaqdır.

Surxay MUSAYEV,

tibb elmləri doktoru,

professor, respublikanın

əməkdar həkimi

Azərbaycan.- 2010.- 28 avqust.- S. 3.