Sosial-iqtisadi inkişaf insan amilinin yüksəlişinə xidmət edir

Azərbaycanda elmi əsaslarla həyata keçirilən sosialyönümlü iqtisadi siyasət bu sahədə yeni keyfiyyət göstəricilərinin əldə olunması, regionların tarazlı və davamlı inkişafının sürətləndirilməsi, əhalinin sosial rifah halının daha da yaxşılaşdırılması, faydalı məşğulluğunun təmin edilməsi, yeni iş yerlərinin açılması üçün milli sahibkarlığın hərtərəfli dəstəklənməsi kimi vacib məqamları özündə ehtiva edir. Dövlət başçısı İlham Əliyevin Azərbaycanı dinamik sosial inkişafa, tərəqqiyə, davamlı sabitliyə və yüksəlişə aparan strateji siyasi kursu layiqincə davam etdirəcəyi proqram xarakterli ilk iqtisadi fərmanından bəlli olmuşdur.

24 noyabr 2003-cü il tarixdə "Azərbaycan Respublikasında sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsi tədbirləri haqqında" fərman imzalayan Prezident İlham Əliyev bir ictimai-iqtisadi formasiyadan digərinə keçidin doğurduğu obyektiv problemlərin sürətli həlli istiqamətində kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsinə yol açmışdır. Fərmanda ölkə iqtisadiyyatında müşahidə olunan dinamik inkişafın sürətləndirilməsi yolları nəzəri-praktiki və konseptual əsasda göstərilmişdir. Sənədə əsasən, aidiyyəti dövlət strukturları iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrinin inkişafına, xüsusən də işsizliyin azaldılmasına, gənclərin faydalı məşğulluğunun artırılmasına, regionların bərabər inkişafına, qeyri-neft sektorunun gücləndirilməsinə, müəssisələrdə beynəlxalq standartlara cavab verən məhsulların istehsal olunmasına və onların dünya bazarına çıxarılmasına, aqrar sektorda islahatların başa çatdırılmasına yönəlmiş bir sıra proqramlar hazırlayıb Azərbaycan Prezidentinə təqdim etmişlər. Bundan əlavə, neft-qaz sənayesində gəlirlərin idarə olunması üzrə uzunmüddətli strategiyanın işlənib hazırlanması, Dövlət Neft Fondundan ayrılan vəsaitin şəffaflığını qorumaq məqsədilə onun büdcə xərcləri çərçivəsində ünvanlı istifadəsini təmin edən tədbirlərin görülməsi, əhalinin pensiya təminatının yaxşılaşdırılması, kommunal islahatların aparılması, sahibkarlığın inkişafına mane olan amillərin, o cümlədən inhisarçılığın aradan qaldırılması, qaçqın və məcburi köçkünlər üçün müvəqqəti qəsəbələrin salınması kimi mühüm məsələlər də fərmanda öz əksini tapmışdır. Digər bir vacib məqam - icra strukturları tərəfindən vətəndaşların zəruri ehtiyaclarına və qanuni tələblərinə diqqətlə yanaşılması məsələsi də fərmanda konkret müddəa ilə təsbit olunmuşdur.

İqtisadiyyatda mütərəqqi inkişaf meyillərinin daha da sürətləndirilməsi məqsədini önə çəkən fərman qarşıya qoyulmuş məqsədlərin reallaşdırılmasından ötrü çoxsaylı dövlət proqramlarının hazırlanmasında, bir növ, baza rolunu oynamışdır. Bu fərmana uyğun hazırlanaraq qəbul olunan ən mühüm dövlət proqramı isə 11 fevral 2004-cü il tarixli "Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı (2004-2008-ci illər) Dövlət Proqramının təsdiq edilməsi haqqında" fərman olmuşdur.

İcrası uğurla başa çatmış "Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı (2004-2008-ci illər) Dövlət Proqramı" çərçivəsində bir sıra mühüm tədbirlər həyata keçirilmişdir. Proqram regional inkişafdakı kəskin fərqin aradan qaldırılması, yerlərdə sosial infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsi, sahibkarlığın inkişafı baxımından vacib, əlahiddə əhəmiyyətli sənəd olmuş, bu təkmil konsepsiyanın icra vəziyyəti ilə bağlı hər il hökumətin xüsusi müşavirələri keçirilmişdir. Proqram əsasında Azərbaycan hökuməti 2004-2008-ci illər ərzində regionlarda kənd təsərrüfatının, qeyri-neft sektorunun inkişafına yardım göstərmiş, o cümlədən emal müəssisələrinin yaradılmasını, xidmət və digər infrastruktur obyektlərinin, turizmin inkişafını və bütün bunların fonunda çox sayda yeni iş yerlərinin açılmasını təmin etmişdir.

Regional inkişafa kompleks məsələ kimi yanaşan dövlət başçısı İlham Əliyev regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramında nəzərdə tutulmamış bir sıra məqsədlərin gerçəkləşdirilməsi üçün 2009-2013-cü illəri əhatə edən analoji proqramın hazırlanmasını da diqqət mərkəzində saxlamışdır. Dövlət başçısı İlham Əliyevin 14 aprel 2009-cu il tarixli fərmanı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"nın əsas məqsədi isə bu sahədə həyata keçirilən siyasətin davamı olaraq ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişafının sürətləndirilməsinə, iqtisadiyyatın diversifikasiyasına, tarazlı regional və davamlı sosial-iqtisadi inkişafa, əhalinin həyat səviyyəsinin daha da yaxşılaşdırılmasına nail olmaqdır.

Ümumilikdə Azərbaycanın son 7 ildə həyata keçirdiyi mühüm dövlət proqramları və əldə etdiyi uğurlu nəticələrin bünövrəsi 24 noyabr 2003-cü il tarixdə "Azərbaycan Respublikasında sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsi tədbirləri haqqında" fərmanla qoyulmuşdur. Məhz bu uğurlu təməl üzərində Azərbaycan iqtisadiyyatı 2008-2010-cu ildə qlobal böhrana nəinki müqavimət göstərmiş, hətta uğurlu nəticələr əldə etmişdir. 2010-cu ilin ötən 9 ayında əldə olunmuş uğurlu nəticələrin ümumi statistikası Azərbaycan hökumətinin çevik və işlək fəaliyyət mexanizmlərinə əsaslandığını, habelə qlobal böhrana potensial müqavimət əzmini bir daha təsdiqləyir.

Ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə ümumi daxili məhsulun 4,1 faiz artaraq 29,3 milyard manata, bir işçiyə hesablanmış orta aylıq əməkhaqqının 6,6 faiz artaraq 319 manata, əhalinin adambaşına düşən gəlirlərinin 10 faiz artaraq 2 min 16 manata, adambaşına düşən ümumi daxili məhsulun 2,8 faiz artaraq 3 min 286 manata çatması, eləcə də ölkənin ümumi valyuta ehtiyatlarının 28 milyard dolları ötməsi insan amilinin tərəqqisinə xidmət edən siyasətin uğurlu nəticələrinə dəlalət edir. Bu makroiqtisadi göstəricilər ilk növbədə Azərbaycan vətəndaşının gündəlik həyatında, yaşayış səviyyəsinin davamlı şəkildə yüksəlməsində özünü göstərir. Bütün bunların nəticəsidir ki, Azərbaycan BMT-nin 2010-cu il üzrə İnsan İnkişafı Hesabatında "orta insan inkişafı" qrupu ölkələrini tərk edərək "yüksək insan inkişafı" ölkələri kateqoriyasına daxil olmuşdur. Belə ki, respublikamız 182 ölkənin yer aldığı hesabatda 67-ci yeri tutmuşdur.

Son 9 ayın iqtisadi qiymətləndirilməsi həm də onu deməyə əsas verir ki, hökumətin maliyyə sabitliyinin təmini yönümündə həyata keçirdiyi tədbirlər praktik baxımdan özünü doğrultmuş, Azərbaycan qlobal böhranın təsirinə ən az məruz qalan dövlətlərdən olmuşdur.

S.ELMANOĞLU,

Azərbaycan.- 2010.- 5 dekabr.- S. 1.