Uğurlu xarici investisiya siyasəti Azərbaycanı daha qüdrətli ölkəyə çevirir

Dünyanın ən dinamik inkişaf edən ölkələri sırasında yer alan Azərbaycan həyata keçirilən uğurlu siyasətin məntiqi nəticələrindən biri kimi sosial-iqtisadi tərəqqi sahəsində özünəməxsus mütərəqqi bir modelin əsasını yaradaraq günü-gündən qüdrətlənən bir ölkəyə çevrilib. Qazanılan uğurların miqyasının davamlı olaraq genişləndirilməsi Azərbaycanın inamla və böyük nailiyyətlərə imza atmaqla irəlilədiyi inkişaf yolunun prioritet istiqamətidir. Bu isə o deməkdir ki, iqtisadi sahədə keçid dövrünü uğurla başa vurduqdan sonra Azərbaycan bazar iqtisadiyyatı şəraitində bundan sonra da inkişafını davam etdirib daha qüdrətli dövlətə çevrilməsini təmin edəcəkdir.

İqtisadi cəhətdən davamlı olaraq güclənən, paralel şəkildə böyük müvəffəqiyyətlərlə nəticələnən siyasi islahatlar aparan Azərbaycan bununla həm də beynəlxalq miqyasda qazandığı nüfuzunun daha da yüksəlməsinə nail olur. Beynəlxalq sferada ölkəmizin mövqelərinin mütəmadi güclənməsinə təkan verən önəmli amillərdən biri də qlobal enerji təhlükəsizliyi sahəsində Azərbaycanın getdikcə artan rolu və həyata keçirdiyi fəal investisiya siyasətidir. Real faktdır ki, hazırda Azərbaycan dünyanın ən aparıcı potensial investorlarından birinə çevrilməkdədir. Bunun nəticəsidir ki, Azərbaycan sərmayəsini gözləyən müxtəlif xarici dövlətlərin sayı durmadan artır, ölkəmizə sözügedən məsələ ilə əlaqədar ünvanlanan əməkdaşlıq təklifləri çoxalır. Böyük maliyyə imkanlarına malik Azərbaycan isə, öz növbəsində, maraqlarının təmin olunması şərtilə son bir neçə ildə ayrı-ayrı xarici ölkələrə artıq dəyəri milyardlarla dollar həcmində olan investisiyalar yatırır.

Qoyulan bu sərmayələr Azərbaycanın iqtisadi cəhətdən daha da güclənməsinə yol açmaqla bərabər onun ümumi maraqlarının təmin edilməsində vacib rol oynayır. Prezident İlham Əliyev bununla əlaqədar demişdir: "Xaricə qoyduğumuz milyardlarla ölçülən investisiyalar Azərbaycanın maraqlarını təmin edir. Gələcəkdə bu, bizə ondan da çox gəlir gətirəcəkdir. Çünki bütün bu investisiyalar iqtisadi amillərə söykənir. Yəni, bu, kommersiya yönümlü investisiyalardır. Bilirik ki, biz ondan da çox mənfəət götürəcəyik. Ancaq bu gün yox, 5 ildən, 10 ildən sonra. Ona görə bu baxımdan həmin investisiyaların çox böyük əhəmiyyəti vardır. Bu, Azərbaycanın gələcəyinə qoyulan vəsaitdir. Gələcək nəsillər, bax, bu gün qoyulan o sərmayənin nəticələrini görəcəklər, biz də görəcəyik".

İndi bir sıra xarici dövlətlər Azərbaycan investisiyasının öz ölkələrinə gəlişində xüsusilə maraqlı tərəf kimi çıxış edirlər və belə dövlətlərin coğrafiyası Avropadan Asiyaya qədər uzanaraq kifayət qədər geniş bir ərazini əhatə edir. Məsələn, Şərqi Avropanın aparıcı dövlətləri sırasında yer alan Polşa Azərbaycanı bu ölkədə keçirilən özəlləşdirmə prosesində iştirak etməyə dəvət edir. Ötən ay ölkəmizdə səfərdə olan Polşa Baş nazirinin müavini, iqtisadiyyat naziri Valdemar Pavlak Azərbaycan-Polşa hökumətlərarası komissiyasının Bakıda keçirilən iclasında artıq bununla bağlı konkret təkliflər də səsləndirib. Onun sözlərinə görə, Polşa tikinti, kənd təsərrüfatı və aqrar sənaye kompleksi məhsullarının emalı da daxil olmaqla, Azərbaycanla müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıqda maraqlıdır. Bundan başqa, Polşada böyük özəlləşdirmə proqramı reallaşır və bununla bağlı da sözügedən ölkə Azərbaycana konkret təkliflər ünvanlayıb. Ukrayna, Gürcüstan, Türkiyə və digər bir sıra xarici ölkələr də daha böyük miqdarda Azərbaycan sərmayəsinin gəlişində maraqlı olduqlarını açıq bəyan edirlər.

Dünyanın nüfuzlu maliyyə institutları isə bildirir ki, qarşıdakı dövr ərzində Azərbaycanın investisiya potensialı daha da güclənəcək və bu sahədə ölkə aparıcı mövqedən birinin sahibi kimi çıxış edəcək. Məsələn, Dünya Bankının proqnozlarına görə, ortamüddətli perspektivdə Azərbaycan xalis xarici investora çevriləcək. Buna şərait yaradan əsas amillərdən biri ölkəmizin həm böyük valyuta ehtiyatlarına malik olması, həm də xarici investisiyaların yatırımına daha böyük diqqət yetirməsidir. Hazırkı şəraitdə ölkəmizin sərmayə qoyduğu əsas dövlətlər sırasında Gürcüstan, Türkiyə, Rusiya və digərləri yer alır.

Azərbaycanın sərmayə yatırdığı dövlətlər sırasında qonşu ölkələrin ilk yerdə olması isə təsadüfi xarakter daşımır. İlk növbədə ona görə ki, Azərbaycanın investisiya üçün seçdiyi xarici dövlət və burada sərmayə qoyulan sahələr kifayət qədər düşünülmüş bir strategiya əsasında həyata keçirilir. Bunun nəticəsidir ki, ölkəmiz qonşu dövlətlər olan Gürcüstan və Türkiyədə enerji infrastrukturuna kifayət qədər böyük sərmayələr yatırır. Bu, həm də ondan irəli gəlir ki, Azərbaycanın dünya enerji bazarına çıxışının təminatı baxımından əsas tranzit ölkələr sırasında məhz adıçəkilən iki dövlət çıxış edir. Bu səbəbdən enerji məhsullarının tranzitinin davamlılığını tam təmin etmək, eyni zamanda, bundan da gəlir götürmək üçün Gürcüstan və Türkiyənin xarici investisiya sahəsində əsas ölkələr olaraq seçilməsi Azərbaycanın uğurlu enerji strategiyasının tərkib hissəsi sayılır. Sözügedən ölkələrə investisiya yatırımı əsasən Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti (ARDNŞ) vasitəsilə həyata keçirilir. Son məlumatlara görə, təkcə ARDNŞ vasitəsilə Gürcüstana qoyulan investisiyaların həcmi 500 milyon dolları keçir. Baki-Tbilisi-Qars dəmir yolunun inşası üçün isə Azərbaycan tərəfindən Gürcüstana uzunmüddətli kreditlər ayrılıb. Ümumiyyətlə, potensial xarici investor olmaqla yanaşı, Azərbaycan həm də beynəlxalq miqyasda kreditor ölkələrdən birinə çevrilməkdədir.

Azərbaycanın xarici investisiya siyasətinin əsas mərkəzlərindən biri ölkəmizin strateji tərəfdaşı olan Türkiyədir. Artıq "SOCARTurcasInjaz" şirkətlər alyansı Türkiyənin nəhəng "Petkim" neft-kimya kompleksinin nəzarət səhm paketinin həlledici hissəsinin sahibidir. 2014-cü ilə qədər "Petkim" və onun təsislərinə yatırılacaq sərmayələrin həcmi 10 milyard dolları keçəcək. Perspektivdə ARDNŞ Ceyhanda neft emalı və neft-kimya kompleksinin inşasını planlaşdırır. Enerji ilə yanaşı xarici sərmayələrin qoyuluşunda Azərbaycan digər sahələrə, məsələn, qiymətli kağızlar bazarına, aktivlərə, səhmlərə də maraq göstərir. Ölkənin valyuta ehtiyatlarının durmadan artması və maliyyə imkanlarının güclənməsi isə Azərbaycanın daha böyük miqdarda xaricdə investisiyalar yatırmasına şərait yaradır ki, bu da ölkəmizin sərmayə bazarında əsas dövlətlərdən birinə çevrilməsinə gətirib çıxarır.

Azərbaycan tərəfindən xarici ölkələrdə investisiyalar təkcə Türkiyə və Gürcüstanla məhdudlaşmayaraq bir çox postsovet ölkələrini, məsələn, Ukrayna və Moldovanı da əhatə edir. Bir çox Şərqi Avropa dövlətləri, xüsusən də onların enerji infrastrukturuna sərmayə yatırımı Azərbaycanın diqqət mərkəzində saxladığı əsas məqamlar sırasında yer alır.

Xariclə yanaşı, daxildə yatırılan investisiyaların ümumi payında əsas mövqe yenə də Azərbaycanın özünə məxsusdur və bu sahədə ölkəmizin xüsusi çəkisi durmadan artır. Xatırladaq ki, ilk dəfə olaraq 2007-ci ildən etibarən Azərbaycanda yatırılan daxili investisiyaların miqdarı xaricdən gələn sərmayələrin həcmini geridə qoymağa başlayıb. Yatırılan investisiyaların struktur təhlili göstərir ki, Azərbaycan daxildə enerji sahəsilə yanaşı, qeyri-neft sektorunun inkişafına xüsusi önəm verir. Eyni zamanda xarici investisiyaların da ölkəyə cəlb edilməsi siyasəti uğurla davam etdirilir. İstər daxili, istərsə də xarici investisiyalar sahəsində həyata keçirilən siyasətin prioritet istiqamətlərindən biri isə qeyri-enerji sahələrində yaşanan inkişafın daha da sürətləndirilməsinə nail olmaq, belə sahələrə daha çox sərmayə cəlb etməkdir.

Ümumilikdə isə ölkə iqtisadiyyatına investisiyaların cəlb olunması məqsədilə hökumət tərəfindən "açıq qapı" siyasəti həyata keçirilir. İnvestisiyaların tələb olunan həcm və keyfiyyətinin təmin edilməsi məqsədilə ölkədə investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılması istiqamətində konkret addımlar atılır. Bu məqsədlə şəxsi mülkiyyətin qorunması və korporativ idarəetmənin təkmilləşdirilməsi, mülkiyyətin formasından asılı olmayaraq bütün investorlar üçün daha əlverişli rəqabət mühitinin yaradılması, investisiya fəaliyyətinin hüquqi-normativ bazasının daha da təkmilləşdirilməsi, mühasibat uçotunun və statistikanın beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması istiqamətində tədbirlər davam etdirilir. İnvestisiya axınının qeyri-neft sektorunun və regionların inkişafına yönəldilməsinin stimullaşdırılması, ölkədə investisiya fəaliyyətinin sosial istiqamətinin gücləndirilməsi, insan kapitalına, infrastruktura qoyulan investisiyaların prioritetliyi, dövlət investisiya siyasətinin tam şəffaflığının təmin edilməsi kimi məsələlər də uğurla öz həllini tapır.

Qeyd olunanların nəticəsidir ki, ölkəmizdə qeyri-neft sektorunun davamlı olaraq yüksək artım tempi təmin edilib, həmçinin infrastruktur əhəmiyyətli dərəcədə müasirləşdirilib və ya yeniləri qurulub. Sənaye sektorunun inkişafına yönəldilən investisiyalar ölkədə elmtutumlu və yüksək texnologiyalı, rəqabətədavamlı və ixracyönümlü, dünya standartlarına cavab verən sənaye məhsullarının istehsal edilməsinə imkan verir.

Bütün bunlar ölkəmizdə yatırılan sərmayələrin ümumi həcminin davamlı artmasına yol açır, Azərbaycan iqtisadiyyatını daha güclü hala gətirir, ümumi inkişaf prosesində mühüm rol oynayır. Hesablamalar göstərir ki, cari ilin ilk üç rübündə ölkəmizin iqtisadi və sosial sahələrinin inkişafı üçün bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 6 milyrad 157,8 milyon manat vəsait yönəldilib. Bu isə o deməkdir ki, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə əsas kapitala yönəldilmiş vəsait 15,2 faiz çox olub. Əsas kapitala yönəldilmiş vəsaitin 77,3 faiz və ya 4 milyard 758 milyon manatını daxili investisiyalar, 22,7 faiz və ya 1 milyard 399,8 milyon manatını isə xarici investisiyalar təşkil edib. Burada mühüm faktorlardan biri ondan ibarətdir ki, yatırılan investisiyaların əsas kütləsi qeyri-neft sektoruna yönəldilib. Belə ki, hesabat dövrü ərzində əsas kapitala yönəldilmiş ümumi investisiyanın 4 milyard 188,8 milyon manatı, yaxud 68 faizi qeyri-neft sektorunun, 1 milyard 969 milyon manatı və ya 32 faizi neft sektorunun inkişafında istifadə edilib.

Makroiqtisadi proqnozlara əsasən, Azərbaycanda 2010-cu ilin yekununda əsas kapitala yönəldilən investisiyaların ümumi məbləği 9,8 milyard manat olacaq. Bunun 69,1 faizinin daxildən, 30,9 faizinin isə xaricdən cəlb edilmiş investisiyalar hesabına təmin ediləcəyi gözlənilir. Bir məqamı da qeyd edək ki, dövlət müstəqilliyini əldə etdikdən sonra əlverişli investisiya mühitinin yaradılması nəticəsində Azərbaycan iqtisadiyyatına yatırılan ümumi sərmayənin miqdarı artıq 90 milyard dollara yaxınlaşır. Bu potensial investora çevrilməkdə olan Azərbaycanın sərmayələr yatırılması üçün olduqca cəlbedici ölkə olduğunu bir daha təsdiq edir. İnvestisiya miqdarının böyük olması isə Azərbaycanın iqtisadi cəhətdən daha qüdrətli ölkəyə çevrilməsi deməkdir.

R.BAYRAMOV,

Azərbaycan.-2010.-17 dekabr.-S.1.