Erməni mifi və real tarix
Akademik Ramiz Mehdiyevin
"Gorus-2010: absurd teatrı mövsümü" adlı
yeni kitabı qısa vaxtda Azərbaycan ictimaiyyətinin
diqqətini özünə cəlb etdi. Kitabda ABŞ-ın
məşhur dövlət xadimi və
siyasətşünası Zbiqnev Bjezinskinin "tarix
müəyyən bir siyasi məqsədə xidmət
edəndə komediya halını ala bilər" kimi
ironiyalı sözlərini reallığa çevirən Serj
Sarkisyanın erməni absurd teatrının
səhnəsində göstərdiyi növbəti
tamaşasından bəhs edir. İctimaiyyətin
müzakirəsinə buraxılan bu dəyərli
əsərdə müəllif Serj Sarkisyanın tarixi
saxtalaşdırmaq, beynəlxalq ictimaiyyəti yeni qondarma
iddialarla çaşdırmaq cəhdlərini elmi
dəlillərlə və tarixi faktlarla ifşa etmişdir. Erməni
ideoloqlarının obyektiv gerçəkliyin real
mənzərəsindən uzaq düşmüş subyektiv
iddialarına tarixi faktlarla tutarlı cavab verən akademik Ramiz
Mehdiyev həmin "dəlillərin"
əsassızlığını konkret faktlarla sübuta
yetirmişdir.
Müəllif haqlı olaraq
qeyd edir ki, tarixin təhrifi, Serj Sarkisyanın
illüziyaları Azərbaycan xalqı üçün
heç də təəccüblü və
gözlənilməz deyildir, çünki elmi
mənbələrə əhəmiyyət verməmək, mif
və uydurmalara əsaslanmaq ermənilərin köhnə
adətidir. Əsl həqiqət isə akademik Ramiz Mehdiyevin
dediyi kimi, duyan, düşünən insanlara çoxdan
məlumdur. Erməni müəlliflərinin iç
üzünü, xarakterini, əməllərini gürcü
alimi İ.Çavçavadze hələ o vaxt çox
gözəl görürdü: "Dəlilləri təhrif
etmək, özgəninkini mənimsəmək,
abidələri saxtalaşdırmaq, özgə
torpaqlarını özünə çıxmaq və s. buna
bənzər "yaxşılıqlar" ermənilərin
köhnə şakəridir və buna onlar yaxşı
alışmışlar". Doğurdan da,
İ.Çavçavadzenin dediyi kimi, ermənilərin iki
tarixi var: biri erməni alimlərinin "tarixi", hansı
ki, onlar istədikləri kimi yazır, yozur, "kəşf
edirlər", digəri isə hamı tərəfindən
qəbul edilmiş həqiqi və əsl tarixdir. Veliçko
isə yazırdı: "Əgər erməni tarixinin üz
qabığı üçün "uydurma"
sözündən başqa, onun məzmununu daha dolğun
ifadə edən söz axtarsaydıq, onda
"xəyanət" sözünün üstündə
dayanmalı olardıq. "Qabusnamə"də isə
yazılır: "Yer kürəsindəki mövcud xalqlardan
ermənilər ona görə fərqlənirlər ki,
onların xarakterində və təbiətində murdarlıq
var".
Tarixə nəzər salsaq
görərik ki, ermənilər həmişə tabeliyində
yaşadıqları ölkələrin (Azərbaycan,
Türkiyə, İran və s.) qüdrətli
çağlarında onlara "sədaqətli"
olmuşlar, daxili ziddiyyətlər və xarici
təhlükələr məqamlarında isə
xəyanətə əl atmışlar. Türkmənçay
müqaviləsinin ermənilərin İrandan Qafqaza
sərbəst surətdə köçməsini
nəzərdə tutan XV maddəsinin müəllifi A.Qriboyedov
imperator I Nikolaya göndərdyi məktubunda yazırdı:
"Əlahəzrət, olmaya mərkəzi rus torpaqlarında
ermənilərin məskunlaşmasına izin verəsiniz. Onlar
elə tayfadırlar ki, bir neçə on il yaşadıqdan sonra
dünyaya hay-küy salacaqlar ki, bura bizim dədə-baba
torpaqlarımızdır".
Bu fundamental əsərdə
və onlarca, yüzlərlə digər
mənbələrdə sübut olunur ki, hazırda
Ermənistan Respublikasının yerləşdiyi ərazi
tarixin bütün mərhələlərində
Azərbaycana məxsus olmuşdur. Bu torpaqlara sahib dura
biləcək yeganə xalq - onun aborigen əhalisi olan
azərbaycanlılardır. Müəllif haqlı olaraq
erməni katolikosluğunun mərkəzinin Kilikiyanın Sis
şəhərindən 1441-ci ildə Azərbaycan Qaraqoyunlu
hökmdarı Cahanşahın icazəsi ilə İrəvan
(Çuxursəd) bölgəsinə
köçürülməsinə qədər Cənubi
Qafqazda ermənilərin yaşamadığını qeyd edir.
"Qoy özümə yer
eləyim, gör sənə neyləyərəm"
məsəli əbəs yerə yaranmamışdır. Bu
məsəl ermənilərin zaman-zaman xalqımızın
başına gətirdiyi faciələri necə də gözəl
əks etdirir. Ermənilərin Azərbaycan ərazisinə
sonradan köçmələrini İrəvan qalabəyi
Rəvan xanın 1519-cu ildə Şah İsmayıl
Xətaiyə yazdığı məktub da təsdiq edir:
"Ulu şahım, tanrı atan Heydər Səfiyə
qəni-qəni rəhmət eləsin. Mən qulluq
meyarının dairəsindən çıxmamışam.
Lakin son illər müşahidələrimə görə
əhalinin bir qismi Beynənnəhreyndən (Mesopotomiya-red.) Van
gölü sahillərinə, oradan da beş-beş, on-on bizim
torpaqlara gələn ermənilər xoş güzəran
sürüb farağat oturmaqdansa... Ağkilsə
kəndində əyləşən erməni katolikosu II
Qriqori təxribatçılıq əməlləri ilə
idarəmizi müşküllüklərə məruz qoyub... İsmətsizlik
əxlaqına qurşanmış hayk qız-gəlinləri
türk dəliqanlı cavanlarına can atır, oğuzlara
ərə getməyə, başqa sözlə desək, mülkümüzə,
malımıza şərik çıxmağa çalışır,
siyasətdə sakit təcavaz adlanan cinayətlər
törədirlər. Qarışıq nikahların
vüsəti məni qorxudur, şahım. Mənə
səlahiyyət ver, cəmi on beş min mövsümi
işçilər kimi qisim-qisim qaytarım Vətənin dişarına".
Əfsuslar olsun ki, Şah İsmayıl bu uzaqgörən
dövlət qulluqçusunun sözlərini nə
eşitmək istədi, nə də reallığı
görmək arzusunda oldu. Əksinə, sonralar Şah
Abbasın və Nadir şahın Eçmiədzin
kilsəsinə kəndlər bağışlamaları
erməni quldurlarını daha da şirnikləndirdi.
Kitabın ən mühüm
məziyyətlərindən biri də budur ki, müəllif,
Sarkisyanın "yeni kəşfləri"ni onun öz
soydaşlarının dəlilləri və
mənbələri ilə təkzib edir. Kitabda erməni
müəllifi B.İşxanyanın belə bir fikri yada
salınır ki, "Dağlıq Qarabağda yaşayan
ermənilərin bir hissəsi qədim albanların
nəslindən olan yerli əhali, bir hissəsi isə
Türkiyə və İrandan olan qaçqınlardır. Onlar
üçün Azərbaycan torpağı
təqiblərdən sığınacaq yerinə
çevrildi". Ermənilərin nəinki Cənubi Qafqaza,
hətta Ön Asiyaya gəlmə olduqları,
azərbaycanlılara məxsus yer adlarının ermənilər
tərəfindən dəyişdirilməsi mühüm elmi
əsaslarla və tarixi faktlarla
işıqlandırılmışdır. Burada "Erməni
xalqının tarixi" kitabının redaktoru
M.Q.Nersisyanın belə bir fikri qeyd olunur ki, "dəniz
xalqları"nın məşhur böyük
köçürülmə dövründə (eramızdan
əvvəl XIII-XII əsrlər) ermənilər Balkanlardan
onlara qohum olan frakiya-frigiya tayfaları ilə birlikdə
Kiçik Asiyaya gəlmişlər"
Kitabda yazılanların
təsdiqi üçün maraqlı bir tarixi fakta
müraciət edək. Osmanlı imperiyası daxilində
muxtar Ermənistan yaradılması ideyasının
müəllifi - keşiş Mkrtıç
Hırımyanın varisi patriarx Nerses 17 mart 1878-ci ildə
İstanbuldakı İngiltərə səfiri Layard ilə
görüşərkən demişdi: "Bir il bundan
əvvəl Osmanlı idarəçiliyindən
şikayətimiz yox idi; lakin rusların qələbəsi
vəziyyətimizi dəyişdirdi. Biz Şərqdə
müstəqil Ermənistan dövləti istəyirik".
Səfirin "Ermənistan dedikdə siz haranı
nəzərdə tutursunuz?" - sualına patriarx: "Van,
Əsərdə
İrəvan xanlığında Azərbaycan toponimlərinin
məqsədyönlü şəkildə dəyişdirilərək
erməni adları ilə əvəz olunması tarixi faktlar
əsasında sübut edilmişdir. Məsələn,
ermənilər Üç Müədzin adını
dəyişərək "Eçmiədzin" kimi ifadə
etsələr də, erməni dilində bu sözün
heç bir mənası yoxdur. Halbuki Azərbaycan
türkcəsində bu sözün mənası
"üç müəzzin"dir. ("müəzzin"
ərəbcə azan oxuyan deməkdir). Arsax toponiminin də
erməni dilinə və Ermənistanın erkən tarixinə
heç bir aidiyyətinin olmaması tarixi mənbələr
əsasında sübuta yetirilir. Sarkisyanın iddia etdiyi kimi,
Arsax toponiminin Argiştinin oğlu II Sardurinin adı ilə
bağlı olmasına akademik bu cür cavab verir:"
Əvvələn, Argişti və II Sarduri hay çarları
deyil, Urartu çarları olmuşdur. Urartu çarı
yalnız Arsaxın adını təsdiqləmiş, lakin onun
erməni toponimi olmasını təsdiqləməmişdir! Belə
çıxır ki,əgər Qafqazda Arsax adlı bir
vilayət olması barədə Misir fironları və ya
Çin imperatorları məlumat vermiş olsaydı, onda bu
toponim həmin an Misir və ya Çin toponimi
sayılacaqdı?"
Tarixi həqiqət ondan
ibarətdir ki, Azərbaycan ərazisində sakların bir
hissəsi Yuxarı Qarabağda məskunlaşmış
və bu ərazi albanların dilində "Art-Sak"
adını almışdı. Qədim erməni
mənbələrində Artsax kimi yazılan bu ad
türkcə art "dağlıq ərazi",
"yüksəklik" sözündən ibarət olub,
"sak yüksəkliyi" mənasını verir.
Kitabda Sarkisyanın Cənubi
Qafqazda baş vermiş tarixi demoqrafik proseslərdə
ermənilərin iştirakı barədə uydurmaları
müxtəlif statistik hesabatlar əsasında alt-üst edilir.
Təqdirəlayiq haldır ki, hörmətli akademik Ramiz
Mehdiyev bu kitabda öz fikirlərini tədqiqat mədəniyyətinə
və bütün dünyada qəbul edilmiş elmi yanaşma
tərzinə uyğun olaraq, müxtəlif arxiv
materiallarına və tarixi faktlara əsaslanmaqla şərh
edir. Ermənilərin öz iddialarını ancaq mif və
uydurmalara əsaslanmaqla sübuta yetirməyə
çalışmalarını başa düşmək olar,
çünki onların istəyi ilə real tarix arasında
kəskin fərqlər, əslində ziddiyyətlər
vardır. Mövcud tarixi mənbələr ermənilərin
hazırladığı saxta təbliğat
şüarlarını təsdiq etmək iqtidarında
deyildir. Əgər belə olmasa idi, ermənilərin
havadarı - Rusiyanın ən məşhur hərbi
tarixçisi A.Şişov özünün "Qafqaz
uğrunda döyüş" (Rusiyanın hərbi
sirləri) adlı əsərində Dağlıq Qarabağda
tarixən ermənilərin üstünlük təşkil
etməsi ideyasını irəli sürəndə hər
hansı bir tarixi mənbəyə istinad edərdi. Halbuki
kitabın "hərbi sirləri" özündə əks
etdirməsi ən azı müxtəlif arxiv
mənbələrinin ortaya qoyulmasını tələb
edirdi. Maraqlıdır ki, akademik Ramiz Mehdiyev kitabda Rusiya
istilasınadək Dağlıq Qarabağ, İrəvan və
Naxçıvanda ermənilərin heç bir vaxt
üstünlük təşkil etmədiklərini
sarkisyanların və şişovların öz
həmkarlarının və soydaşlarının
gətirdiyi tarixi faktlar və statistik məlumatlarla
əsaslandırır. Məsələn, kitabda erməni
tarixçisi Corc Burnutyanın belə bir fikri yer alır:
"Bir sıra erməni mənbələri 1830-cu
illərdən sonrakı statistikadan danışarkən
İran hakimiyyəti dövründə Şərqi
Ermənistanda ermənilərin sayını düzgün
göstərmir və onların əhalinin ümumi
sayının 30-50 faizini təşkil etdiklərini
bildirirlər. Həqiqətdə isə rəsmi statistika
məlumatlarına görə, rus işğalından sonra
ermənilər Şərqi Ermənistanda ümumi əhalinin
güclə 20 faizini, müsəlmanlar isə 80 faizdən
çoxunu təşkil edirdi".
Erməni alimi Zaven Korkodyan
isə 1932-ci ildə nəşr etdirdiyi "Sovet
Ermənistanının əhalisi 1831-1931" statistik
məlumat kitabında heç bir real fakta əsaslanmadan
yazırdı: "1831-ci ildə İrəvan
şəhərinin 18766 nəfərindən 15992
nəfəri, 1866-cı ildə 27246 nəfərindən 23626
nəfəri, yəni 85,2 faizi erməni olmuşdur".
Hörmətli akademikin
kitabında rus müəllifi N.Şavrovun belə bir statistik
məlumatı da yer alır: "Hazırda Zaqafqaziyada
yaşayan 1 milyon 300 min ermənidən bir milyondan çoxu
yerli əhali deyildir, bizim tərəfimizdən
köçürülənlərdir. Onlar əsasən
ermənilərin sayının çox cüzi olduğu
Yelizavetpol və İrəvan quberniyalarının münbit
torpaqlarında yerləşdirilirdi. Bu ermənilər
Yelizavetpol quberniyasının dağlıq hissəsində
(Dağlıq Qarabağ) və Göycə gölünün
sahillərində məskunlaşdırılmışdılar".
Akademikin adı
çəkilən kitabında ermənilərin işğal
etdikləri Azərbaycan torpaqlarında həyata keçirdiyi
mədəni terrordan da söhbət açılır. Kitabda
qeyd olunur: "Separatçılar tarixi memarlıq qoruğu,
orta əsrlərə aid Azərbaycan şəhəri
Şuşanı dağıtmışlar... çoxsaylı
məscidlər, o cümlədən görkəmli
Azərbaycan memarı Kərbəlayı Səfixan
Qarabağinin tikdiyi məscidlər, körpülər,
hamamlar, xatirə tikililəri, XII-XIII əsrlərə aid
Məlik Acar, XIV əsrə aid Mir Əli, XIV əsrə aid
Xaçın Dorbatlı, XII əsrə aid Şeyx Baba, XVII
əsrə aid Pənah xan məqbərələri və
başqaları, həmçinin azərbaycanlıların
qəbiristanlıqları dağıdılmışdır".
Onu da qeyd edək ki,
ermənilər işğal etdikləri ərazilərdə
nəinki dağıntı işləri aparır, hətta bu
tarixi Azərbaycan torpaqlarını müxtəlif terror təşkilatlarının
siyasi sığınacaq yerinə çevirirlər. Ölkəmizin
Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş
ərazilərində erməni və başqa terror
təşkilatlarının fəaliyyət
göstərməsi haqqında ilk informasiyalar Avropa
Şurası Parlament Assambleyasının yüksək
tribunasından cənab İlham Əliyev tərəfindən
səsləndirilmişdir. Bu çıxış
Azərbaycanda insan hüquqlarının tədqiqi ilə
məşğul olan alimlərin həmin problem
ətrafında tədqiqatlar aparmasını
stimullaşdırmışdır. Bəhs etdiyimiz mövzu
ətrafında Milli Elmlər Akademiyası İnsan
Hüquqları İnstitutunun Eskpert Şurasının
apardığı araşdırmalar xüsusi qeyd
olunmalıdır. Belə ki, məhz adı çəkilən
qurumun apardığı elmi tədqiqatlar sayəsində
sübut olunmuşdur ki, Azərbaycanın erməni
quldurları tərəfindən işğal olunmuş
ərazilərində "Kürd Konqresi"
(başçısı Öcalanın nəslindən olan
Zeynal Öcalan), "Xalq Azadlıq Cəbhəsi" (Suriya -
başçısı Zamir Əl-Qisse), "Hizbullah"
(Livan - başçısı Ömər Şəhabi),
"Həmas" (Livan - başçısı Musa Qulam Haq)
və s. kimi terrorçu təşkilatlar fəaliyyət göstərir.
İşğal olunmuş
Azərbaycan ərazilərində terror
təşkilatlarının fəaliyyət
göstərməsi problemi nəinki bizi, hətta bütün
dünya ictimaiyyətini dərindən narahat etməlidir,
çünki əsas ideya-siyasi fəaliyyətini vandalizm
prinsipləri üzərində quran, özünün
mövcudluğu ilə cəmiyyətin milli-mənəvi
dəyərlərinə, demokratik səyinə, humanist
normalarına zidd olan, insanlarda qorxu, ümidsizlik və
bədbinlik kimi psixoloji keyfiyyətlərin baş
qaldırmasına şərait yaradan, milyonlarla insanın
günahsız qətlinə, sağlam və firavan həyat
tərzindən məhrum olmasına, maddi və mənəvi
sərvətlərin bihudə məhv edilməsinə
səbəb olan terrorizm bəşəriyyət
üçün ciddi təhlükədir.
Akademik Ramiz Mehdiyev kitabda
göstərir ki, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq
Qarabağ münaqişəsinin dinc yolla
tənzimlənməsi barədə danışıqlar
prosesinin davam etdiyi və bu münaqişənin
təqsirkarı olan Ermənistanın 1975-ci il Helsinki Yekun
Aktının müddəalarına əsaslanan
yenilənmiş Madrid prinsiplərini qəbul etməsini
hamının səbirlə gözlədiyi bir vaxtda,
beynəlxalq təşkilatlar və dünyanın
aparıcı ölkələrinin parlamentləri bir-birinin
ardınca Azərbaycanın ərazi
bütövlüyünü, Dağlıq Qarabağın
Azərbaycana mənsub olmasını, millətlərin öz
müqəddəratını təyin etməsi prinsipinin
özbaşına interpretasiyasının yolverilməzliyini,
Ermənistanın işğal etdiyi əraziləri azad
etməsinin və məcburi köçkünlərin öz
evlərinə qaytarılmasının zəruriliyini təsdiq
edən qətnamələr qəbul etdiyi bir vaxtda, Serj
Sarkisyan bütün bu sənədləri inadkarcasına
görmədən və beynəlxalq birliyin mövqeyinə
məhəl qoymadan, diaspordan olan qonaqlarına
məsləhət görür ki, onlar öz səylərini
"ikinci erməni dövlətinin, Dağlıq Qarabağ respublikasının
təşəkkülünə,
möhkəmlənməsinə, inkişafına və
beynəlxalq aləmdə tanınmasına"
yönəltsinlər.
Əlbəttə ki, bu
cür ideoloji təxribatların heç bir siyasi-elmi
əsası yoxudr. ABŞ-ın BMT-dəki daimi
nümayəndəsi, xüsusi səfir Merris Abram 1993-cü il
fevral ayının əvvəlində Cenevrədə
keçirilən "İnsan hüquqları
komissiyasının" iclasında millətlərin öz
müqəddəratını təyin etmək hüququnun
müasir təfsiri haqda BMT-nin və ABŞ-ın rəsmi
nöqteyi-nəzərini bəyan edərkən bildirmişdir
ki, "milli azlıqların hüquqları həll
edilərkən, suveren dövlətlərin ərazi
bütövlüyünə üstünlük verilməlidir.
BMT xartiyasında milli müqəddərat hüququ milli
azlıqların vətəndaşlıq və insan
hüquqlarının müdafiəsi vasitəsi kimi
qiymətləndirilir. Milli azlıqların bu hüquqdan
istifadə edərək ərazilərində
yaşadıqları dövlətin torpaqlarına milli
xüsusiyyətlərinə görə göz dikməsi,
onları parçalamağa səy göstərməsi
qətiyyən yolverilməzdir". BMT-nin keçmiş
baş katibi B.B.Qali hesab edirdi ki, əgər xırda
xalqların hamısının müstəqil dövlətinin
yaranması imkanı olsa idi, onda dünya idarəolunmaz bir
sistemə çevrilərdi.
Bütün bunlar sübut
edir ki, müasir beynəlxalq həyat normaları milli
mənafe anlayışının başqa millətlərin
və dövlətlərin mənafelərinin hesabına reallaşmasını
siyasətin əxlaqi məzmundan məhrum edilməsi kimi
qavrayır. Amerikalı alim, Merilend Universitetinin politologiya
ixtisası üzrə professoru Corc Kvesterin təbirincə
desək, "əsl öz müqəddəratını
təyinetmə, əsl siyasi demokratiya insanlarda
başqalarına böyük hörmət bəsləmək,
özünü başqasının yerinə qoymaq arzusu
doğurmalıdır". Təəssüflər olsun ki,
erməni separatçıları heç vaxt özlərini
başqalarının yerinə qoymaq fikrində olmayıblar. O
zaman Dağlıq Qarabağ ərazisində yaşayan 80 minlik
erməni əhalisi Azərbaycanda milli-mədəni
muxtariyyətlə təmin edildiyi halda, Ermənistanda
yaşayan 350 minlik azərbaycanlı əhalisinə heç
bir milli status verilməmişdi.
Ermənistanın
hazırkı Konstitusiyasının 37-ci maddəsində
deyilir: "Milli azlıqlara mənsub olan vətəndaşlar
öz adət-ənənələrini qoruyub saxlamaq, dil və
mədəniyyətini inkişaf etdirmək hüququna
malikdir". Göründüyü kimi, ermənilərin
Əsas Qanununda milli azlıqlara müstəqil dövlət
yaratmaq hüququ verilməsindən bəhs edilmir. Onların
Konstitusiyada sadaladığı hüquqlarla isə
dövlətimiz Dağlıq Qarabağda yaşayan
erməniləri çoxdan təmin etmişdi. 2002-ci ildə
Moskvada çıxan "Zəruri biliklərin sorğu
kitabçası"nda 1992- ci il üçün Rusiya
Federasiyasında 532 min nəfər, ABŞ-da 700 min
nəfər, Gürcüstanda 437 min nəfər, Fransada 270
min nəfər, Kanadada 200 min nəfər, Suriyada 170 min
nəfər, Dağlıq Qarabağda isə 146 min
nəfər erməninin yaşadığı qeyd olunur. Bütün
bunlar onu göstərir ki, ermənilər milli azlıq kimi
nəinki MDB məkanına, hətta digər dünya
ölkələrinə də səpələniblər. Əgər
nəzərə alsaq ki, həmin dövrdə Gürcüstanda
əhalinin sayı 3.787 min nəfər, Azərbaycanda isə 7
milyon 37 min 900 nəfər olmuşdur, deməli,
ermənilər bu ölkələrdə əhalinin müvafiq
olaraq 1,6 və 5,6%-ni təşkil etmişlər. Bir
sözlə, ermənilərin "rasional" məntiqinə
qalsa, onların yaşadıqları bütün
ölkələrdə müstəqil dövlətləri
olmalıdır. Dünyada isə elə bir ölkə
çətin tapılar ki, orada bütün insanlar ancaq bir
dildə danışsın, bir irqə mənsub olsun, yaxud eyni
milli mənəvi dəyərlərin
daşıyıcısı olsun. Bu xülya ilə yaşayan
yeganə xalq yalnız ermənilərdir.
Akademik Ramiz Mehdiyevin yeni
əsərinin məziyyətlərini və praktik
əhəmiyyətini aşağıdakı kimi
qiymətləndirmək olar:
- Tarixin atası sayılan
Herodot və coğrafiyaşünas Strabondan başlayaraq bu
günə kimi çoxsaylı elmi mənbələrə
istinadən yazılmış bu əsər
Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin tarixi köklərinin təhlili
baxımından kifayət qədər
əhəmiyyətlidir. Gorus görüşündə
Ermənistan prezidentinin tarixi faktları və
həqiqətləri saxtalaşdırmasına cavab olaraq
müəllif Cənubi Qafqazda yaşayan ovtoxtonların,
onların yaratdıqları qədim dövlətlərin elmi
mənbələrə və tarixi faktlara söykənən
real mənzərəsini uğursuz səhnə aktyorunun nəzərinə
çatdırır. Kitabda Azərbaycanın qədim və
müasir dövrünün xəritələrinin verilməsi
onun elmi dəyərini daha da artırır;
- Şərh olunan elmi
müddəalar, alınan praktik nəticələr
bütün əhali üçün çox
dəyərlidir. Həmin materiallardan ali və orta ixtisas
məktəblərində Azərbaycan tarixi, politologiya,
hüquq, beynəlxalaq münasibətlər və s.humanitar
fənlər üzrə mühazirələrdə və
ixtisas kurslarında istifadə oluna bilər;
- Kitab erməni
təbliğatına qarşı informasiya
müharibəsində böyük rol oynaya bilər. Beynəlxalq
münasibətlər nəzəriyyəsində xarici
siyasətin üç əsas vasitəsi qeyd olunur: diplomatiya,
silahlı qüvvələr və təbliğat. Bildiyimiz
kimi, Azərbaycana təcavüz ərəfəsində və
Ermənistan-Azərbaycan qarşıdurması zamanı
ölkəmizə qarşı ərazi iddialarını,
təcavüzkar siyasətini ört-basdır etmək
üçün Ermənistanın təbliğat
maşını Dağlıq Qarabağın
ermənilərin tarixi torpaqları olması,
Ermənistanın Azərbaycan tərəfindən blokadaya
alınması, ermənilərin hüquqlarının
tapdalanması və s. haqqında dezinformasiya kampaniyası
həyata keçirərək qısa zamanda dünya
ictimaiyyətini çaşdırmağa nail oldular. Nəticədə
Azərbaycan xalqının ərazi bütövlüyü
uğrunda mübarizəsi beynəlxalq aləmdə lazımi
dəstək qazana bilmədi. Etiraf edək ki, Azərbaycan
xalqı təbliğatın müharibədə güclü
vasitə olduğunu yalnız acı
məğlubiyyətdən sonra anlaya bildi.
Bu gün
əminliklə söyləmək olar ki, müstəqil
Azərbaycan Respublikasının həyata keçirdyi
uğurlu xarici siyasət nəticəsində beynəlxalq
təşkilatlar və dünyanın aparıcı
dövlətlərinin parlamentləri ölkəmizin ərazi
bütövlüyünü, Dağlıq Qarabağın
tarixi və əzəli Azərbaycan torpaqları
olmasını qəbul etmiş və Ermənistanın
işğal etdikləri ərazilərin geri
qaytarılmasının zəruriliyini vurğulamışlar.
Ermənilərin yalan informasiyalarını ifşa edən
obyektiv məlumatların dünya ictimaiyyətinə
çatdırılmasında bu kitabın mühüm
təbliğat vasitəsi olması inkarolunmaz həqiqətdir.
Azərbaycan
üçün Dağlıq Qarabağ probleminin həll
edilməsi olduqca zəruridir, çünki bu problem
Azərbaycanın başı üzərindən asılan
"Domokl qılıncı"dır. Azərbaycanın uzun
illərdən bəri istifadə etdiyi diplomatiya və
təbliğat siyasətinin səmərə
verməyəcəyi təqdirdə, onun öz torpaqlarını
müharibə yolu ilə azad etmək, yəni obrazlı
şəkildə desək "Qordi (Qarabağ-red.)
düyününü parçalamaq" barədə
qərar verməsi hər zaman aktuallaşa bilər.
Akademik Ramiz
Mehdiyevin "Gorus-2010: absurd teatrı mövsümü"
adlı əsəri tarixi saxtalaşdırmaq istəyənlərə
tutarlı elmi cavabdır. Buradakı hər bir müddəa
dərindən öyrənilməli və geniş
təbliğ olunmalıdır. Bu məqsədlə biz
yaxın günlərdə universitetdə kitabın
təqdimat mərasimini keçiriməyə
hazırlaşırıq.
Mirdaməd SADIQOV,
Azərbaycan Dövlət Aqrar
Universitetinin rektoru,
əməkdar elm xadimi
Azərbaycan.- 2010.- 29 dekabr.- S. 6.