Azərbaycan iqtisadi inkişafın daha sürətli mərhələsinə qədəm qoyur

Dünyanın əksər nüfuzlu təşkilatları ölkəmizin iqtisadi artım göstəricisinə görə yenə də liderlər cərgəsində olacağını bildirir

Sosial-iqtisadi inkişaf göstəricilərinə görə son bir neçə ildə dünya dövlətləri arasında lider mövqedən çıxış edən Azərbaycan qlobal maliyyə böhranın özünün zirvə nöqtəsinə çatdığı 2009-cu ili də uğurlu göstəricilərlə başa vuraraq, ümumi daxili məhsulun artım tempində yenə də yüksək nəticələrin əldə olunmasını təmin etdi. Dünyanın əksər dövlətlərində iqtisadi tənəzzülün yaşanması fonunda Azərbaycanda ümumi daxili məhsulun 9,3 faizlik atımı bir daha ölkə rəhbərliyi tərəfindən iqtisadi sahədə həyata keçirilən siyasətin nə dərəcədə praqmatik xarakter daşıdığını, ən xırda detallarına qədər məharətlə düşünüldüyünü təsdiqləmiş oldu.

Qlobal maliyyə böhranının artıq səngiməyə doğru getməsi və dünya iqtisadiyyatı üçün yaratdığı fəsadların aradan qaldırılmağa başlanması isə qarşıdakı dövr ərzində Azərbaycanda daha yüksək iqtisadi inkişaf göstəricilərinin qeydə alınacağını deməyə əsas verir. Çünki dünya iqtisadiyyatının bərpa olunması Azərbaycanın beynəlxalq iqtisadi əlaqələrinin daha da güclənməsinə və ixrac məhsullarının həcminin bir qədər də artmasına münbit şərait yaradır. Bu da öz növbəsində yerli istehsal səviyyəsinin yüksələn xətt üzrə inkişaf etməsinə, bununla da iqtisadi inkişaf göstəricilərinin daha da yaxşılaşmasına səbəb olacaq.

Qeyd edilənlər bir daha onu göstərir ki, qlobal böhranın təsirlərindən minimal itki ilə çıxmağı bacaran Azərbaycanı bundan sonra iqtisadi sahədə daha dinamik inkişaf mərhələsi gözləyir. Bu inkişafı şərtləndirən digər əsas amillərdən biri isə ölkəmizdə zamanın nəbzinə uyğun sosial-iqtisadi islahatların aparılmasıdır. Prezident İlham Əliyev bununla bağlı bildirmişdir: "Azərbaycanda aparılan ciddi sosial-iqtisadi islahatlar ölkəmizi hərtərəfli inkişaf etdirməyə imkan yaradır. Dünya iqtisadiyyatının tərkib hissəsi olan ölkəmizdə 2009-cu ildə çox düzgün və vaxtında atılmış addımlarla iqtisadi maraqlarımızı qoruya bildik, insanların rifah halının pisləşməsinə yol vermədik. Əksinə, 2009-cu ildə Azərbaycan əhalisinin sosial vəziyyəti daha da yaxşılaşdı. Qarşıda duran bütün infrastruktur layihələri, sosial proqramlar icra edildi".

Azərbaycanın iqtisadi sahədə nümayiş etdirdiyi belə inkişaf dinamikası dünya miqyasında da yaxından izlənməkdə, ölkəmizin bu sahədə qazandığı təcrübə, əsasını qoyduğu sürətli tərəqqi modelinin xüsusiyyətləri diqqətlə öyrənilməkdədir. Təsadüfi deyil ki, qlobal maliyyə böhranının yaratdığı fəsadlara qarşı dayanıqlıq həddini araşdıran dünyanın bir çox aparıcı mərkəzləri indi Azərbaycana daha çox maraq göstərməkdə, onun inkişaf dinamikasını tədqiq etməkdədirlər. Dünyanın nüfuzlu beynəlxalq qurumları ötən illərin təcrübəsinə əsasən, cari ildə də Azərbaycan iqtisadiyyatının dinamik inkişaf tempini qoruyub saxlayacağını bəyan edirlər. Məsələn, dünyanın ən böyük təşkilatı kimi xarakterizə olunan BMT-nin "Dünyanın iqtisadi vəziyyəti və perspektivlər 2010" adlı hesabatında Azərbaycanın 2009-cu ildə yüksək iqtisadi artım nümayiş etdirdiyi, cari il ərzində də bu artım tempinin qorunub saxlanacağı bildirilir.

Hesabatda qeyd edilir ki, 2009-cu ildə dünya iqtisadiyyatı 2,2 faiz azalıb. Lakin bərpa olunma prosesi başladığından və qlobal böhran səngiməyə doğru getdiyindən bu il dünya üzrə ümumi daxili məhsulun 2,4 faiz artımı proqnozlaşdırılır. Bununla belə, cari ildə dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində işsizliyin artması, istehlakçıların böhran dövründə itirilən öz maliyyə aktivlərini bərpa etmək arzusu, firmaların kreditlərin alınmasının çətinləşməsi ilə yeni sərmayələr yatırmaq arzusunun yoxluğu üzündən istehlak və investisiya tələbatı zəif olacaq. Bu səbəbdən inkişaf etmiş ölkələrin əksəriyyətinin dünyanın iqtisadi artımında payı ciddi xarakter daşımayacaq. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə əksinə, istehsal artımının tempi yüksək olacaq və orta hesabla 5,3 faiz təşkil edəcək.

MDB ölkələrinə gəlincə, hesabatda qeyd edilir ki, 2009-cu ildə bu məkanda məhsul istehsalı kəskin şəkildə azalıb. Quruma üzv ölkələr arasında ümumi daxili məhsulun ən çox azalma göstəricilərinin qeydə alındığı dövlətlər kimi isə ilk olaraq Ermənistan və Ukrayna göstərilir. Ermənistanda xüsusən də tikinti sektorunun qəfil çöküşünün, eləcə də xaricdən edilən pul transferlərinin azalmasının bu ölkəyə ciddi təsir göstərdiyi qeyd olunur. Hesabatda Rusiyada çalışan erməni miqrantların böhran nəticəsində öz iş yerlərini itirməsinin də Ermənistana təsirsiz ötüşmədiyi vurğulanır.

Azərbaycanın isə böyük maliyyə ehtiyatlarına malik olduğu və böhran dövründə iqtisadi fəallığını qoruyub saxlaması hesabatda xüsusi vurğulanır. Bildirilir ki, ölkəmizdə Neft Fonduna vəsait cəmləşməsi davam etdirilib. Azərbaycanda iqtisadi artımın yüksək hədlə ifadə olunduğu, cari il ərzində bu artım tempinin qorunub saxlanması proqnozlaşdırılır. Qeyd olunur ki, Azərbaycan 2010-cu ildə ümumi daxili məhsulun artım göstəricisinə görə, yenə də birincilər cərgəsində yer alacaq. Bu fonda isə cari il ərzində BMT Azərbaycanda birrəqəmli istehlak inflyasiyası proqnozlaşdırır. Bu isə ölkədə əhalinin maddi rifah halının daha da yüksələcəyindən xəbər verən əsas indikatorlardan sayılır.

Beləliklə, BMT-nin dünya iqtisadiyyatı ilə bağlı proqnozlarından bir daha aydın olur ki, ötən il iqtisadi sferada uğurlu nəticələr əldə edən Azərbaycan bu sahə üzrə yenə də mühüm nailiyyətlərə imza atacaq. Lakin xatırlatmaq yerinə düşərdi ki, Azərbaycan iqtisadiyyatının qazandığı uğurlara təkcə BMT yox, dünyanın digər nüfuzlu qurumları, araşdırma institutları, nəşrləri səviyyəsində də xüsusi diqqət yetirilir, ölkəmizin bu kateqoriya üzrə postsovet məkanında lider mövqedən çıxış etdiyi vurğulanır. Məsələn, dünyanın nüfuzlu nəşrlərindən hesab edilən "İnternational Living" jurnalı ölkələrin 2009-cu il üçün kateqoriyalar üzrə reytinq göstəricilərinə dair hesabatda Azərbaycanın MDB və region ölkələri arasında ən güclü iqtisadiyyata malik olduğunu bildirib.

Xatırladaq ki, jurnalın həyat səviyyəsi, mədəniyyət, iqtisadiyyat, ekologiya, səhiyyə, infrastruktur, ictimai təhlükəsizlik və iqlim sahələri üzrə apardığı araşdırmalar 194 ölkəni əhatə edib və bu sahələr üzrə hər bir ölkə 100 ballıq sistemlə qiymətləndirilib. Jurnalın bu il açıqladığı reytinq göstəricisində Azərbaycan iqtisadiyyat kateqoriyası üzrə 42 bala layiq görülüb. Bu, MDB və region ölkələri arasında iqtisadiyyat sahəsi üzrə ən yüksək nəticə hesab edilir.

Diqqət cəlb edən daha bir fakt ondan ibarətdir ki, "İnternational Living"in hesablamalarında Azərbaycan iqtisadi göstəricilərinə görə təkcə MDB və region ölkələrindən deyil, həmçinin inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan bəzi dövlətlərdən də irəlidə olub. Həmçinin, iqtisadi tərəqqisinə görə Azərbaycan artıq inkişaf etmiş ölkələrlə daha çox müqayisə edilir. Məsələn, "İnternational Living" jurnalının açıqladığı reytinq göstəricisində dünyanın inkişaf etmiş ölkələrindən olan İspaniyanın iqtisadi göstəriciləri Azərbaycanla eyni səviyyədə qiymətləndirilib.

Bir sıra digər nüfuzlu beynəlxalq qurumların araşdırmalarından və dərc etdikləri hesabatlardan o da aydın olur ki, əslində, iqtisadi inkişaf göstəriciləri ilə yanaşı, islahatlar tempinə görə də Azərbaycan MDB məkanında lider statusunu daşımaqdadır. Məsələn, Dünya İqtisadi Forumunun "Qlobal Rəqabət Hesabatı 2009-2010" adlı sənəddə bildirilir ki, qlobal rəqabətlilik indeksi baxımından Azərbaycan MDB-də lider dövlətdir. Azərbaycanın belə yüksək göstəriciyə nail olmasını şərtləndirən amillərdən başlıcası ölkəmizdə mövcud olan güclü makroiqtisadi sabitlik və bu sahədə daim aparılan islahatlardır. Bundan əvvəl isə Dünya Bankı və Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası dünyanın 183 ölkəsində biznes qurulması şəraiti ilə bağlı "Doing Business-2010" adlı hesabatında bəyan edib ki, biznes sahəsində həyata keçirilən son islahatlar sayəsində Azərbaycan iş qurulması üçün çox əlverişli mühit yaradıb. Ötən il açıqlanan yeni hesabatda isə bildirilib ki, sahibkarlıq fəaliyyətinin rahatlığı və əlverişliliyi baxımından Azərbaycan yenə də bir çox MDB dövlətlərini qabaqlayır.

Azərbaycanın dinamik iqtisadi inkişafı, həyata keçirdiyi səmərəli islahatlar və digər göstəricilər üzrə təkcə MDB-də yox, daha böyük coğrafi məkanda lider mövqedən çıxış etdiyini təsdiqləyən və dünyanın nüfuzlu qurumları tərəfindən hazırlanan belə hesabatların və digər sənədlərin siyahısını bir qədər də artırmaq mümkündür. Lakin burada əsas məqam ondan ibarətdir ki, belə hesabat və sənədlər Azərbaycanın inkişaf dinamikasının beynəlxalq aləmdə də yaxından izləndyini, təqdir olunduğunu və ölkəmizin həqiqətən də iqtisadi tərəqqi sahəsində özünəməxsus nümunənin əsasını qoyduğunu nümayiş etdirməkdədir.

Azərbaycan.- 2010.- 4 fevral.- S. 1.