Gələcək naminə mənəvi əməkdaşlıq

Gələcək naminə mənəvi əməkdaşlıq

Azərbaycan beynəlxalq miqyaslı mədəniyyətlərarası və dinlərarası dialoq məkanına çevrilir

"Bizim gücümüz... Azərbaycanda hökm sürən sabitliyin möhkəmlənməsindədir, dini və milli sülhün mövcudluğundadır".

İlham ƏLİYEV

Son illər ölkəmizdə ardıcıl olaraq mədəniyyətlərarası və dinlərarası dialoq, milli-dini tolerantlıq üzrə beynəlxalq konfransların keçirilməsi, nüfuzlu din xadimlərinin paytaxtımıza səfərləri, Bakının 2009-cu il, Naxçıvanın isə 2018-ci ilin islam mədəniyyətinin paytaxtı seçilməsi yenidən müstəqilliyini bərpa etmiş və dünyəvi dövlət quruculuğu yolunda inamlı addımlar atan ölkəmiz üçün qürurlu faktlardır. Bu faktların beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən etiraf olunması isə daha zəngin təəssüratlar yaradır. Möhtərəm Prezidentimiz 2010-cu il aprel ayının 26-27-də dünya dini liderlərinin Bakı sammitində bütün bunları ümumiləşdirərək ölkəmizin perspektiv hədəfi barədə fikirlərini ifadə etmişdir: "Keçən il Bakı islam mədəniyyətinin paytaxtı seçilmişdi və bir il ərzində bununla əlaqədar çoxsaylı tədbirlər keçirilmişdir. Mən keçən dəfə də söyləmişdim, bu gün də söyləmək istəyirəm və ümid edirəm ki, gün gələcək, Bakı Avropa mədəniyyətinin də paytaxtı seçiləcəkdir. Beləliklə, Azərbaycan Avropa və Asiya, xristian və müsəlman dünyası ilə əlaqələrin inkişafı işinə daha da böyük töhfə verəcəkdir".

Bu istiqamətdə aparılan işlərdə maddi-mədəniyyət nümunələrinin qorunub saxlanması, tarixi-dini abidələrimizin bərpası, milli-dini dəyərlər sistemimizin, ölkəmizin tarixi tolerantlıq ənənəsinin qorunaraq daha da zənginləşdirilməsi ilə bağlı həyata keçirilən tədbirlər Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Ölkədə məscidlər, sinaqoqlar tikilir, müxtəlif din mənsublarının mənəvi ehtiyaclarını və fəaliyyət sahəsini leqallaşdıran qanunlar qəbul olunur, beynəlxalq hüquq normaları baxımından onlara əlavələr və dəyişikliklər edilərək cilalanır, dini təhsil ocaqları yaradılır. Dövlət başçısının həmin sammitdəki çıxışında irəli sürdüyü konseptual fikri xatırladaq: "Azərbaycan çoxmillətli, çoxkonfessiyalı ölkədir. Biz milli dəyərlərimizə çox sadiqik. Ümumbəşəri dəyərləri bölüşürük. Eyni zamanda, əlbəttə ki, ölkədə gedən ümumi meyillər ölkənin müasirləşməsinə, modernləşməsinə xidmət göstərəcəkdir. Bu gün Azərbaycanda işləmək və yaşamaq üçün bütün şərait mövcuddur: sabit ictimai-siyasi vəziyyət, artan iqtisadi imkanlar, bütün azadlıqların mövcudluğu, vətəndaş cəmiyyətinin formalaşması".

Mənəvi dəyərlər sisteminin qorunub saxlanmasında, ayrı-ayrı konfessiyalara məxsus məbədlərin tikintisi və bərpasında YUNESKO-nun və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondunun respublikamızda və onun hüdudlarından kənarda məqsədyönlü və ardıcıl fəaliyyəti də ictimaiyyətin diqqətindən yayınmamışdır.

Bu gün yad dini təsirlərin Azərbaycanda möhkəmlənə bilməməsinin əsas səbəbi isə ölkəmizdə aparılan milli siyasətin müasir sosial-siyasi düşüncə tərzindən, müstəqil dövlətçilik ideyasına söykənərək gələcəyə baxış və əsrlər boyu millətimizin içində yaşatdığı özgürlük və milli-dini dözümlülük hissindən qaynaqlanır.

Dövlət başçısının keçən il noyabrın 6-7-də Bakıda Azərbaycan Respublikasının Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin təşkilatçılığı ilə keçirilmiş "Dinlərarası dialoq: qarşılıqlı anlaşmadan birgə əməkdaşlığa doğru" adlı beynəlxalq konfransda dinlərarası münasibətlər kimi çox həssas sahənin praktikasında qazanılmış müsbət keyfiyyətləri Azərbaycan etno-psixoloji fenomeni kimi səciyyələndirməsi çox xarakterikdir: "Azərbaycan əsrlər boyu dinlərarası münasibətlərin inkişafında öz rolunu oynamışdır. İctimai-siyasi quruluşundan asılı olmayaraq, bütün dövrlərdə Azərbaycanda dini və milli dözümlülük, tolerantlıq çox yüksək səviyyədə olub. Bu, Azərbaycan xalqının duyğularıdır, müstəqil Azərbaycan dövlətinin siyasətidir və Azərbaycanda fəaliyyət göstərən dini qurumların əməyinin praktiki nəticəsidir.

Bu, dünyada çox nadir hallarda rast gəlinən bir fenomendir... Heç vaxt Azərbaycanda milli, dini zəmində heç bir münaqişə və qarşıdurma olmamışdır və əminəm ki, olmayacaqdır. Azərbaycanda bütün xalqlar, bütün dinlərin nümayəndələri bir ailə kimi yaşayırlar... Onlar Azərbaycanın layiqli və dəyərli vətəndaşları kimi ölkəmizin hərtərəfli inkişafına öz töhfələrini verirlər".

Beləliklə, "dünyəvilik və diniliyin vəhdəti" konsepsiyasının müdrikcəsinə reallaşdırılması nəticəsində Azərbaycanımız haqlı olaraq beynəlxalq miqyaslı mədəniyyətlərarası və dinlərarası dialoq məkanına çevrilmişdir.

* * *

Bu istiqamətdə ən yeni təsdiq, qeyd etdiyimiz kimi, aprel ayının 26-27-də dini liderlərin ümumdünya Bakı sammiti ilə bağlıdır. Həmin tədbir, beynəlxalq ictimaiyyətin də etiraf etdiyi kimi, doğrudan da, tarixi əhəmiyyətli hadisədir və onun ictimai fikir tarixinə "Bakı sammiti" adı ilə düşməsi təsadüfi deyildir. "Qloballaşma, din, ənənəvi dəyərlər" mövzusuna həsr olunmuş sammitdə 32 ölkədən 200-dən çox nümayəndə, 14 beynəlxalq təşkilat iştirak etmişdir. Göründüyü kimi, Bakı sammiti, həqiqətən, genişmiqyaslı hadisədir.

Bu, respublikamızın müvafiq sahə üzrə beynəlxaq bioqrafiyasında son və yeganə fakt deyil. Keçən əsrin 90-cı illərinin sonundan başlayaraq ölkəmiz dövlət-din münasibətləri üzrə bir çox irimiqyaslı tədbirlərə təşkilatçılıq etmişdir. 1998-ci il dekabrın 9-11-də bilavasitə ümummilli lider Heydər Əliyevin tapşırığı ilə keçirilən "Qafqazda İslam sivilizasiyası" beynəlxalq simpoziumunda, 2007-ci il aprelin 3-4-də "Heydər Əliyev və Azərbaycanda din siyasəti: gerçəkliklər və perspektivlər", 2009-cu il noyabrın 6-7-də "Dinlərarası dialoq: qarşılıqlı anlaşmadan birgə əməkdaşlığa doğru" adlı beynəlxalq konfranslarda səslənən fikirlər bu gün də aktuallığını itirməmişdir. İslam Konfransı Təşkilatının üzvü kimi ölkəmizin çox nüfuzlu bir qurumun müxtəlif layihələrində iştirakı da onun dövlət-din münasibətlərində mövqeyini əyani göstərir. Sadaladığımız silsilə tədbirlərin ən dəyərli cəhəti odur ki, bu tədbirlərdə "Azərbaycan - tolerantlığın coğrafiyası" fikri hər dəfə daha gur, daha möhtəşəm səslənmişdir.

Lakin dövrümüz müxtəlifliyin dinamik inkişafından yaranan mürəkkəbliklə fərqlənir. Bəşəriyyəti yox etmək yollarını tapa bilən texniki təfəkkür bu gün onun qarşısını almaq üçün çalışır. Və yəqin ki, ancaq mənəvi dəyərlər hesabına problemi nəzarətdə saxlamaq mümkündür. Başqa bucaq altında baxılarsa, siyasi təkəbbürlüyün "havasının alınmasında" məhz Tanrı qarşısında məsuliyyət hissinin ağırlığı Adəm övladının dadına çatır. Mənəvi dəyərlər sistemində din amilinin bir çox süni sədlərə, istehlak sivilizasiyasının eqoizminə baxmayaraq, xüsusi çəkisinin artması onun hər cür rəqabətə davamlılığını bir daha sübut etmişdir. Azərbaycan iqtidarının dövlət-din münasibətlərinə həm daxili, həm də beynəlxalq müstəvidə müxtəlif formatlarda müdrikcəsinə yanaşması onun bütün problemlərinin, o cümlədən Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ probleminin də sülh yolu ilə həllinə üstünlük verməsi faktı Tanrıya xoş gələcək əməl kimi dəyərləndirilməlidir.

Dinlərarası dialoqa çağırışdan söhbət düşəndə katolik kilsəsinin Vatikanda keçirilmiş ikinci ali yığıncağının Nostra Aetate (latın dilində "Bizim əsr") bəyannaməsinin adı çəkilir. Həmin sənəd 1965 -ci il oktyabrın 28-də Papa VI Pavel tərəfindən təsdiq edilib və kilsə ilə qeyri-xristian dinləri arasında xoşniyyətli münasibətlər yaratmaq haqqındadır. Məsələ burasındadır ki, Vatikandan, özü də ancaq keçən əsrin ikinci yarısında gəlsə də, çox-çox keçmiş zamanlarda vəh olunmuş səmavi dinlərin hamısında "insansevərlik", "qardaşlıq", "danışıqlar vasitəsilə ortaq razılığa gəlmək" və digər saleh əməllər fəlsəfəsi barədə ilahi kəlamlar var. Bunlar öz yerində. Amma bizim üçün önəmli odur ki, Vatikandan başlanan estafeti "müsəlman şəhəri dünyəvi Bakı" layiqincə davam etdirir. Bu kontekstdə ölkəmizdə dövlət-din münasibətlərinin əlaqələndirilməsində tolerantlıq ənənələrinin qorunub saxlanılmasında, qeyri-islam dini icmalarının sərbəst fəaliyyəti üçün hüquqi bazanın yaradılmasında Azərbaycan Respublikasının Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi ilə Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin fəaliyyətinə qiymət baxımından "Azərbaycanda fəaliyyət göstərən dini qurumların əməyinin praktiki nəticəsidir" qənaətini ən sivil qiymət kimi də dəyərləndirmək mümkündür.

Bakı sammitinin keçirilməsi zamanın tələbi idi. İçində yaşadığımız istehlak sivilizasiyası mənəvi dəyərlər sistemində ciddi dəyişikliklər aparıb. Qloballaşma həm dünyəvilik tərəfdarlarını, həm də diniliyin təbliğatçılarını bioetika, ekologiya, iqtisadiyyat və s. sahələrdə həyəcan təbili çalmağa məcbur edib. Akademik Ramiz Mehdiyev bu məsələlərlə bağlı sosial-siyasi durumu bir neçə il əvvəl belə ifadə etmiş və qabaqlayıcı tədbirlər görülməsi istiqamətində özgürlük elementlərinə üstünlük verilməsinin mahiyyətini açmışdır: "Qloballaşma suveren dövlətlər arasındakı sədləri dağıdaraq cəmiyyətin daxilində sosial münasibətləri yeni məcraya salır, milli özünəməxsusluğu xüsusi dünyagörüşü çərçivələrinə salaraq sərt şəkildə məhdudlaşdırır. O, əvvəla, milli mədəniyyət və ənənələrin öncüllüyünü dağıdır, özünəməxsusluqdan uzaqlaşmanı gücləndirir, coğrafi və iqtisadi vəziyyətindən, siyasi quruluşundan, habelə milli mentalitetindən asılı olmayaraq cəmiyyəti qərbləşdirir. İkincisi, istər millətin, istərsə də dövlətin müstəqil inkişaf imkanlarının mahiyyətinə varmadan, səmərəsizliyi amansızcasına cəzalandırır və beynəlxalq səmərəlilik "çempion"larını, yəni inkişaf etmiş ölkələri isə daha da həvəsləndirir... Hesab edilir ki, ümumiyyətlə, XXI əsr qloballaşma əlaməti altında keçəcəkdir".

Beləliklə, Bakı sammitinin çağırılmasında, onun mövzusunun "Qloballaşma, din, ənənəvi dəyərlər" kimi müəyyənləşdirilməsində məhz bu amillər həlledici rol oynamışdır.

Şeyxülislam Allahşükür Paşazadə "Cəmiyyət və Din" qəzetinə müsahibəsində Bakı sammiti ilə əlaqədar məqsəd və vəzifələri belə şərh etmişdir: "...2006-cı ilin yayında keçirilən Dini liderlərin ümumdünya Moskva sammitində, ...dinlərarası dialoq tarixində əhəmiyyətli hadisə olan bu tədbirin yekun sənədində dünyamızı narahat edən müxtəlif problemlərə münasibət bildirildi, onların aradan qaldırılması ilə bağlı din xadimlərinin tövsiyələri öz əksini tapdı. Həmin dövrdən keçən 4 il ərzində, təəssüf ki, mövcud problemlər nəinki həllini tapmamış, əksinə, yeni və daha təhlükəli meyillər gündəmə gəlmişdir. Belə ki, bu gün dünyanı narahat edən bir sıra qlobal məsələlər - aclıq, iqtisadi böhran, ekoloji fəlakətlər, nüvə terrorizmi, dini fanatizmin və ekstremizmin güclənməsi və s. həm dövlətlərin, həm də dini mühitin həyati reallığına çevrilməyə başlayır. Yer kürəsində sülhün bərqərar olmasına mane olan bu amillər dünya dini liderlərinin nəzər-diqqətindən yayına bilməz; çünki biz ilk növbədə, sülhün və bəşəri humanizmin tərəfdarıyıq".

Bakı sammiti iştirakçılarının yekdil qənaətinə görə, ümumdünya tədbiri öz ideyalarına sadiq qaldı, bütün çıxışlarda qloballaşma dövrünün xarakterindən irəli gələn çox ciddi fəsadları mənəvi dəyərlərlə dəf etmək strategiyası dəstəkləndi. Bu, əslində, sammitdə çıxış edərkən Prezident İlham Əliyevin dediyi "Mən şübhə etmirəm ki, bu gözəl görüşün çox gözəl nəticələri olacaq, dinlər, millətlər və ölkələr arasında daha da yaxşı anlaşmanın əldə edilməsinə xidmət göstərəcəkdir" tövsiyəsinin reallaşdığını göstərir. Digər tərəfdən isə din bütün dünyaya Bakıdan səslənərək siyasətə qarışmadığını, dövlətlərarası münasibətlərdə mənəvi dəyərlərlə təmsil olunacağını elan etmişdir. Sammit iştirakçılarının əqidəsinə görə, mötədil insanlar problem yaradılmasında deyil, onun həllində maraqlı olmalıdırlar.

Ümumiyyətlə isə Bakı sammitində bu mövzu ətrafında səslənən bəzi mülahizələr Azərbaycan ictimai fikri üçün yeni deyildi, dövr haqqında, mövcud yad milli-dini elementlər və onların qarşısını almaq yolları barədə rəsmi səviyyədə yeri gəldikcə bir neçə dəfə açıqlamalar verilmiş, proqram tipli tədbirlər görülmüş, ictimaiyyət, görkəmli elm və din nümayəndələri özgürlüyün qorunub saxlanmasına səfərbər edilmişlər. Prezident Bakı sammitindəki çıxışında bu məsələlər barədə bir daha öz mülahizələrini bölüşmüşdür: "Təbii ki, qloballaşma prosesləri bizdən də yan keçə bilməz. Sadəcə olaraq biz elə etməliyik ki, qloballaşma adı altında öz milli dəyərlərimizi unutmayaq. Biz milli dəyərlərimizə sadiq olmalıyıq. Hər bir ölkə, hər bir xalq üçün onun milli dəyərləri hər şeydən üstün olmalıdır. Bu dəyərlər, müxtəlif xalqların dəyərləri bir-biri ilə ziddiyyət təşkil etməməlidir. Ona görə biz qloballaşma deyəndə Azərbaycanda beynəlxalq əməkdaşlığı, xoş münasibətləri, dostluğu nəzərdə tuturuq. Qloballaşma adı altında xalqlara zidd olan, milli mentalitetə xas olmayan dəyərlər aşılanmamalıdır. Hər halda, biz buna hazır olmalıyıq ki, milli mənliyimizi qoruyaq".

Bəzi dairələrin, xüsusilə də Ermənistandakı ayrı-ayrı qüvvələrin cidd-cəhdinə baxmayaraq, Bakı sammiti ona siyasi don geyindirilməsinə imkan vermədi. Birincisi ona görə ki, dini liderlər bəşəri məsələlərin həllində dövlətlərə, hökumət və qeyri-hökumət təşkilatlarına mənəvi dəstək verəcəklərini birmənalı şəkildə elan etdilər. "Dinlərarası dialoqa XX əsrdə alternativ olmamışdır və indi də yoxdur" tezisi ilə yoğrulmuş Bakı sammitinin yekun sənədində "siyasilik" kökündən qopardılıb atılmışdır: "Son yüzillik ərzində dindarlar mənəvi dəyərləri hətta diplomatiya sahəsi üçün təsiredici vasitəyə çevirə bilmişlər. Siyasi sammitlərə getdikcə daha çox mənəvi liderlər dəvət olunurlar, bir çox ölkələr dinlərarası dialoqa yardımçı olmağı öz siyasətlərinin prioritetlərindən birinə çevirirlər... Əminik ki, beynəlxalq ictimaiyyətlə dialoqun effektiv mexanizmi qloballaşmanın mənfi nəticələrinin aradan qaldırılması yollarının tapılmasına, dünyanın siyasi, iqtisadi və hüquqi düzəninin yaxşıya doğru dəyişdirilməsinə yardımçı olacaqdır".

Bakı sammiti ilə bağlı başqa bir məsələyə də toxunmaq istərdik. Məlum olduğu kimi, bütün ermənilərin patriarxı katolikos II Qaregin də Bakıya gəlmişdi. O, sammit çərçivəsində yüksək səviyyədə qəbul olunmuş, Moskva və Bütün Rusiyanın patriarxı Kirillin iştirakı ilə şeyxülislam Allahşükür Paşazadə ilə birgə Qarabağ probleminin sülh yolu ilə həllinə dair öz səviyyələrində yardımçı olmaq fikrini dəstəkləmişdir. Ümumiyyətlə, onun Bakıya səfəri Ermənistanda çoxluq tərəfindən yaxşı qarşılanmamışdır. II Qareginin özünün və onu müşayiət edən nümayəndələrin, eləcə də Vaşinqtonda yerləşən Şərqi Yeparxiyanın Leqatı, ABŞ-dakı Milli Kilsələr Şurasının keçmiş prezidenti kimi sammitdə iştirak edən baş yepiskop Viken Aykazyanın Azərbaycan barədə İrəvanda eşitmək istəmədikləri şəkildə danışmalarından Ermənistanda rahatsız olmuşlar. "Katolikos və patriarx, siyasi məsələlərə qarışmayın" hökmü ilə çıxan yazılarda bütün ermənilərin mənəvi atasına xüsusilə çox "pay" düşüb. İrəvanda Kirill cənablarının Bakı səfərini kinayəli üslubla şərh edənlər də tapılıb. Hətta Ermənistandan gələn din adamlarının şəhərimizdəki erməni-qriqoryan kilsəsinə gedişini tərbiyəsizcəsinə "mənasız turist səfəri" adlandırmaqdan da çəkinməyiblər. Məlumat üçün əlavə etmək istərdik ki, dünya KİV-i belə bir xoş məramı "Bakıda qorunub saxlanılmış erməni məbədini ziyarət" kimi işıqlandırmışdır.

Bu məsələ ətrafında çox dayanmağa ehtiyac yoxdur, nə olmuşsa, dünyanın gözü qabağında və imanlı insanların iştirakı ilə olmuşdur. Birinci dəfə deyil ki, onlardan bu cür yaramazlıqlar eşidirik.

Azərbaycanın siyasi rəhbərliyi öz mədəniyyətini və problemlərin fövqündə durmaq bacarığını növbəti dəfə nümayiş etdirmişdir. Millət və dövlət olaraq nəyə qadir olduğumuzu bildirdik. ...Son olaraq İrəvan jurnalistlərinə təkrar kiçik bir qonşuluq mesajı: "Biz azərbaycanlıyıq, bizim mədəniyyətimiz siyasətimizi müəyyənləşdirir. Biz erməni deyilik ki, siyasətimiz mədəniyyətimizi formalaşdırsın!"

Sammitin digər önəmli tərəfi bir də o oldu ki, müxtəlif konfessiyaların nümayəndələri arasındakı dialoq qarşılıqlı hörmət prinsipləri əsasında keçdi və imanla bağlı məsələlərə qətiyyən toxunulmadı, dinlərin zorla yaxınlaşmasına (ekumenizm) çağırış səslənmədi. Bəzi Avropa ölkələrində islam dininə, onun ənənələrinə qarşı həqarətlərin yayıldığı, karikatura şərəfsizliyi göstərildiyi bir vaxtda əhalisinin 96 faizi müsəlman olan ölkənin milli-dini dözümlülük etalonu nümayiş etdirməsi həm sammitin keçirildiyi salonda, həm də ondan kənarda aydın hiss olundu. Bu baxımdan Bakı sammitində Prezidentimizin səsləndirdiyi bir fikir önəmlidir: "Bizim gücümüz... Azərbaycanda hökm sürən sabitliyin möhkəmlənməsindədir, dini və milli sülhün mövcudluğundadır".

Bakı sammitində ehtiramla qarşılanan çıxışlardan birini də Moskva və Bütün Rusiyanın patriarxı cənab Kirill etmişdir. Ümumiyyətlə, Azərbaycan-Rusiya dostluq münasibətlərində Rusiya patriarxlığı ilə Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi, hər iki dini lider arasındakı səmimiliyin xüsusi yeri var. Mərhum patriarx II Aleksi iki dəfə Azərbaycanda olmuşdur. Patriarx Kirill də qısa müddətdə iki dəfə respublikamıza səfər etmişdir. Belə bir səmimiyyət fonunda onun sammitdəki çıxışı, dinin bütün hüquq və azadlıqlar, rifah və təhlükəsizlik elementinə çevrilməsi barədəki fikirləri yaddaqalan olmuşdur. Müasir dünyamızın, xüsusilə də Avropada dindən uzaqlaşmaq motivlərindən rahatsızlığını etiraf edən Rusiyanın patriarxı dövrümüzün qlobal çətinliklərinin qarşısını layiqincə almaq üçün din xadimlərinin də üzərinə böyük vəzifələr düşdüyünü bildirmiş, onları daha fəal mövqe tutmağa çağırmışdır.

Bakı sammiti bir daha sübut etmişdir ki, dünyəvi məsələlərin həllində, mədəniyyətlərarası və dinlərarası münasibətlərin qurulmasında, ölkələrin ərazi bütövlüyünün qorunmasında, etnik azlıqların öz müqəddəratını təyin etməsi ətrafında siyasi alverlə mübarizədə, separatizm, beynəlxalq terrorizm, ekstremizm, milli-dini abidələrin dağıdılması, saxtalaşdırılması, narkotik maddələr və digər uyuşduruculardan istifadə olunmasının qarşısının alınmasında BMT çərçivəsində vahid mövqedən fəaliyyət davam etdirilməlidir.

Dünya dini liderlərinin Bakıda yüksək dövlət dəstəyi ilə keçirilmiş tədbirində YUNESKO ilə də dini qurumlar arasındakı əlaqələrin genişləndirilməsinin mühüm əhəmiyyət daşıdığı bildirilmiş, BMT yanında Dini Məşvərət Şurasının yaradılması, YUNESKO-nun nəzdində dinlərarası dialoq üzrə yüksək səviyyəli təşəbbüs qrupunun fəaliyyətə başlaması faktı önəmli addımlardan biri kimi dəyərləndirilmişdir.

* * *

İnsan təbiətən imanlı varlıqdır. O ən xoş məqamlarda uca Yaradana alqış edər, ən çətin anlarda fövqəladə gücə pənah aparar. Bakıda iki gün davam etmiş dünya dini liderlərinin sammitinin nəticələrinə əsasən belə qənaətə gəlmək olar ki, din pərdəsi altında insandan sui-istifadə edilməyəcək və bəşəriyyəti düşündürən məsələlər ancaq mənəvi dəyərlər vasitəsi ilə həll olunacaqdır. Bu, Allah Təalanın buyruğu, din xadimlərinin isə amalıdır.

Elçin CABBARLI,

Dini Qurumlarla İş üzrə

Dövlət Komitəsinin xarici

əlaqələr, nəşriyyat və

redaksiya şöbəsinin müdiri

Azərbaycan.- 2010.- 16 may.- S. 4.