"Ümid" ümidləri doğrultdu

Geoloqların fikrincə, Xəzərdə belə yataqlar hələ çox açılacaq

"Neft Daşları", "Bahar", "Günəşli", "Çıraq", "Azəri", "Şahdəniz"E Xəzərin dibindəki zəngin karbohidrogen ehtiyatlarını - nefti, qazı, hətta kondensatı üzə çıxarmağa imkan verən bu yataqlar sırasına indi "Ümid" də qoşuldu. Təbiət Azərbaycana onlarca belə nəhəng yataq bəxş edib. Onların hər birindən hasilatın alınması ölkəmizin neft sənayesi tarixində mühüm hadisəyə çevrilib. Neft sənayemizin salnaməsində artıq "Ümid" də öz yerini tutdu.

Böyük perspektivlərə malik "Şahdəniz" qaz-kondensat yatağının işə düşməsindən cəmi bir neçə il sonra "Ümid" kimi zəngin bir yatağın açılması Azərbaycanın təkcə neft diyarı deyil, həm də qaz ölkəsi olduğunu bir daha təsdiqlədi. Dövlət başçısı İlham Əiyevin Xəzər dənizində "Ümid" qaz yatağının açılması münasibətilə ARDNŞ-in rəhbərliyi ilə görüşündə dediyi kimi: "Ümid" yatağının aşkarlanması xüsusi məna daşıyır. Bu onu göstərir ki, Azərbaycanda neft-qaz sahəsində bütün işlər uğurla aparılır. Biz 1990-cı illərin əvvəllərində böyük maliyyə imkanlarına malik deyildik. Xarici investisiyalardan asılı idik. Ancaq xarici investisiyaları Azərbaycana gətirməklə milli maraqlarımızı tam şəkildə təmin edə bilmişik. Hasilat Sənayesində Şəffaflıq Təşəbbüsünə qoşulan ölkələrdən biri də və bəlkə də birincisi Azərbaycandır. Bu da ümumi neft siyasətimizin əlamətidir".

Xatırladaq ki, "Ümid" yatağı Bakı şəhərindən 75 kilometr aralıda, sahildən 40 kilometrlik məsafədə yerləşir. Bu yataq diqqəti çoxdan, keçən əsrin ortalarından cəlb etmişdi. Hələ 1953-cü ildə burada ilk dəfə geofiziki işlər aparılmışdı. 1972-ci ildə isə geofiziki işlər bir qədər də təkmilləşdirilmiş şəkildə davam etdirilmişdi. 1977-ci ildən 1992-ci ilədək burada bir sıra quyular qazılmışdı. Lakin bunların heç biri horizonta qədər çatmamış və yatağın mənimsənilməsi mümkün olmamışdı.

Məlum olduğu kimi, keçən əsrin 80-ci illərinin sonu -90-cı illərin əvvəllərində Azərbaycan iqtisadiyyatı, o cümlədən neft-qaz sənayesi tənəzzülə uğramışdı. Ulu öndər Heydər Əliyev xalqın təkidli tələbi ilə hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra ilk növbədə bu sahəyə də xüsusi diqqət yetirdi. Neft sənayesinin dirçəldilməsinə yönəldilmiş tədbirlər sahədə köklü dəyişikliklərə gətirib çıxardı. 1994-cü il sentyabrın 20-də imzalanmış "Əsrin müqaviləsi\" ilə Azərbaycan neftinin yeni erası başlandı. Xəzərin Azərbaycan sektorundakı "Azəri-Çıraq-Günəşli" yataqlarının tammiqyaslı işlənməsini nəzərdə tutan həmin müqavilə neft sənayesi qarşısında yeni perspektivlər açdı. Az sonra "Şahdəniz" qaz-kondensat yatağı kəşf edildi.

"Şahdəniz"dən artıq bir neçə ildir hasilata başlanıb. "Şahdəniz" qazı Bakı-Tbilisi-Ərzurum kəməri ilə Türkiyəyə çatdırılır, oradan isə dünya bazarlarına çıxarılır. Sevindirici haldır ki, indi Azərbaycan geoloqları və neftçiləri xaricdən heç bir kömək almadan, sərbəst şəkildə yeni yataqları kəşf edir və istismara verirlər.

"Ümid"in ümidləri doğrultması da Azərbaycanın neft mütəxəssislərinin böyük təcrübəsinin, ARDNŞ-in son illərdə geniş maliyyə vəsaitinə, texniki və texnoloji imkanlara malik bir şirkətə çevrilməsinin nəticəsidir. ARDNŞ-in birinci vitse-prezidenti Xoşbəxt Yusifzadə bununla bağlı belə deyib: "Qazma prosesi mürəkkəb şəraitdə çətinliklə başa gəldi. Ancaq məqsədə çatdıq, 5-ci horizontu aça bildik. 5-ci horizontun olması o deməkdir ki, burada mütləq 6-cı, 7-ci, 8-ci horizontlar da vardır. Əldə olunmuş geofiziki məlumatların və süxur nümunələrinin təhlilinin nəticələrinə əsasən yüz faiz əminliklə deyə bilərik ki, biz burada böyük yataq açmışıq. İndi qətiyyətlə deyə bilərik ki, burada 200 milyard kubmetr qaz, 30-40 milyon ton da kondensat ehtiyatı vardır. Hələlik bu quyudan əldə olunmuş məlumata görə, ikisi bir yerdə 250 milyard kubmetr edir".

Bu da bir xoşbəxtlikdir ki, Azərbaycanın qaz yataqlarından həm də kondensat çıxır. Bu, təbiətin xoş bir bəxşişidir. Çünki kondensat əslində duru maye - təmizlənmiş neftdir. Tərkibinə görə bir az benzinə, bir az da dizel yanacağına yaxındır. Keyfiyyətinə görə isə "Azəri-layt" nefti ilə yarışa bilər. Göründüyü kimi, "Ümid" təkcə qazla deyil, həm də kondensatla zəngin olan yataqdır. Yeri gəlmişkən xatırladaq ki, hazırda "Şahdəniz"dən çıxarılan kondensat Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan kəmərinə vurulur.

Beləliklə, "Ümid" Xəzərin Azərbaycan sektorunda qazla zəngin olan birinci yataq deyil. Əlbəttə, o, sonuncu da olmayacaq! Geoloqlarımız deyirlər ki, "Ümid"də qazanılan uğurlar yeni qaz yataqlarının kəşfinə və işlənməsinə yol açır. Bu fikri X.Yusifzadə belə ifadə edib: "Buradakı "Babək" yatağı "Ümid"dən iki dəfə böyükdür. "Ümid"də yaxşı nəticə almağımız o deməkdir ki, "Babək"in perspektivliyi iki dəfə artıqdır. Ona görə ki, bu strukturda "Babək" aşağıda yerləşdiyi üçün onun ehtiyatı iki dəfə çoxdur". Yəni, "Ümid"də ehtiyatlar 200 milyard kubmetr olacaqsa, "Babək"də bu, 400 milyard kubmetr olacaqdır, yaxud 300 milyard kubmetr olacaqsa, müvafiq surətdə 600 milyard kubmetr təşkil edəcəkdir".

"Ümid" ona bəslənən ümidləri doğrultdu. Bu yatağın açılması ilə dünyanın Azərbaycan qazına marağı daha da artacaq.

Azərbaycan.- 2010.- 26 noyabr.- S. 1.