Dünya musiqisinin Qəbələ ünvanı

Şəxsiyyətin böyüklüyü həmişə onun xalqına göstərdiyi xidmətlə ölçülür. Heydər Əliyev Fondunun Prezidenti, Milli Məclisin deputatı, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyevanın fəaliyyəti sərhədləri aşaraq dünya miqyasına çıxmışdır. Bu səbəbdən də ölkəmizin birinci xanımını təkcə Azərbaycanda deyil, dünyanın əksər yerlərində rəğbətlə qarşılayır, onun gördüyü hər bir işin yaratdığı xoş təəssüratlardan məhəbbətlə söz açırlar. Azərbaycandan başlanan xeyirxahlığın yolları o qədər çoxşaxəlidir ki, ən inkişaf etmiş, qüdrətli dövlətlərin bir çoxunda belə, bu azərbaycanlı xanımın təşəbbüsü ilə həyata keçirilən maraqlı, dəyərli işlərin silinməz izləri var. Mehriban xanım yorulmadan çalışır, yeni layihələr üzərində fikirləşir, mədəni-humanitar sahədə təkcə öz xalqına deyil, bütün millətlərə dəyərli töhfələr verir. Ölkənin birinci xanımı nəinki Azərbaycanda, regional miqyasda, hətta qlobal miqyasda böyük layihələr həyata keçirir.

Ötən ilin mart ayında Bakıda keçirilən Beynəlxalq Muğam Festivalı təkcə Azərbaycanda deyil, bütün dünyada maraqla qarşılandı. Bu festival çərçivəsində həyata keçirilən müsabiqələrdə diqqət çəkən, tamaşaçını riqqətə gətirən çox məqamlar var idi. Müsabiqəyə gələn ifaçıların əksəriyyəti öz çıxışına "Qarabağ şikəstəsi" ilə başladı. Bu, sadəcə, mahnı ifaçılığı deyildi. Məhz dərdimizə musiqi dili ilə bir sığal çəkilirdi. Bizim xalq mahnımız özgə dillərdə səslənəndə kövrəlməklə bərabər qürur da duyurduq. Dünyanın müxtəlif yerlərindən gəlmiş insanlar "Qarabağ" deyirdi.

Milli musiqimizi ürəkdən sevən, xüsusilə də muğamlarımıza yeni həyat verən, dünyaya tanıdan Mehriban xanım Əliyevanın təkcə elə bu sahədə xidmətləri zamanın fövqündə dayanır və bir ömrə bəs edəcək fədakarlıqdır. Bakıda yanan mədəniyyət işığının şöləsi ötən ilin isti yay günlərində bölgələrimizə yayıldı. Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin, Musiqi Xadimləri İttifaqının təşkilatçılığı ilə Qəbələdə Beynəlxalq musiqi festivalı keçirildi. Festivalın yaratdığı xoş təəssüratlar haqqında mətbuatda, televiziya kanallarında maraqlı yazılar, verilişlər getdi. Dünyanın 15 ölkəsindən Qəbələyə gəlmiş musiqiçilər Azərbaycana, onun qonaqpərvər xalqına, istedadlı musiqiçilərinə heyran qaldılar.

Elə bu məhəbbətin unudulmamasıdır ki, bu ilin yayında Qəbələ dağları ikinci dəfə belə bir büsatı fərəhlə yaşadı. İyulun 25-də Qəbələ şəhərində II Beynəlxalq Musiqi Festivalına start verildi. Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə keçirilən musiqi bayramı Azərbaycan bəstəkarlarının əsərləri ilə öz qonaqlarını və musiqisevərləri salamladı.

İlk günün sədası yaddaqalan oldu. Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin ifasında tamaşaçılara bəstəkar Oqtay Zülfüqarovun "Bayram uvertürası", Fikrət Əmirovun "Fortepiano və orkestr üçün konsert"i, Qara Qarayevin "İldırımlı yollarla" baletindən parçalar, Vasif Adıgözəlovun "Fortepiano və orkestr üçün konsert"i təqdim olundu. Musiqi əsərlərinə Yalçın Adıgözəlov və Azad Əliyev dirijorluq etdilər. Fərhad Bədəlbəyli və Murad Adıgözəlzadənin solistliyi ilə keçirilən konsertlər tamaşaçılar tərəfindən maraqla qarşılandı.

Festivalın ikinci günü Üzeyir Hacıbəyli adına Dövlət Simfonik Orkestrinin möhtəşəm konserti oldu. Sənətçilər həm Azərbaycan, həm də Avropa bəstəkarlarının əsərlərini ifa etdilər. Konsert zamanı səslənən bütün əsərlər sürəkli alqışlarla müşayiət olundu. Konsertin solistləri Murad Hüseynov, Fəridə Məmmədova, Səidə Tağızadə, Gülnaz İsmayılova, Səbinə Əsədova, Cavid Səmədov və Yeganə Axundova öz ifaları ilə musiqisevərləri heyran etdilər. Festivala ABŞ, Rusiya, Böyük Britaniya, Fransa, İtaliya kimi ölkələrin tanınmış musiqiçiləri, skripka ifaçıları qatılmışdılar.

Festivalın rəsmi açılışı iyulun 30-da oldu. Qəbələ II Beynəlxalq Musiqi Festivalının bu qeyri-adi təntənəsində Prezident İlham Əliyev, Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyeva və ölkəmizdə səfərdə olan YUNESKO-nun baş direktoru İrina Bokova iştirak etdilər. Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, Milli Məclisin deputatı, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyeva çıxış etdi. Ölkəmizin dilbər guşələrinin birində - Qəbələdə qonaqları salamlayan Mehriban xanım mərasim iştirakçılarını təbrik edərək dedi: "Azərbaycan öz musiqi mədəniyyəti ilə hər zaman fərqlənir və Heydər Əliyev Fondu öz növbəsində ölkəmizin musiqi irsinin qorunub saxlanması və təbliği yolunda bir sıra layihələr həyata keçirir. Mən bu sırada Beynəlxalq Muğam Festivalı, Mstislav Rostropoviç adına Musiqi Festivalını, Üzeyir Hacıbəyli, Dmitri Şostakoviç, Bülbül kimi dahi bəstəkarlar və ifaçıların yubileylərinə həsr olunmuş festivalları vurğulamaq istərdim. Qəbələ Beynəlxalq Musiqi Festivalı Azərbaycan və dünya musiqisinin, mədəni dəyərlərin qorunub saxlanmasında Heydər Əliyev Fondu tərəfindən atılan növbəti bir addımdır".

Bu festivalda iştirak etmək üçün dünyanın müxtəlif yerlərindən ölkəmizə məşhur musiqiçilər gəlmişdilər. Mehriban xanım Əliyeva festivala qatılmış YUNESKO-nun baş direktoru İrina Bokovaya öz təşəkkürünü bildirdi, o cümlədən festivalın təşkilində əməyi olan hər kəsə minnətdarlıq etdi. İrina Bokova öz çıxışında Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevaya səmimi təşəkkürünü bildirərək dedi: "Sizin nailiyyətlərinizin miqyasını bir ad ilə əhatə etmək çətindir. Siz YUNESKO-nun humanist dəyərlərinin əsl bayraqdarısınız... Qəbələ festivalı çərçivəsində gənc musiqiçilər üçün ustad dərslər təşkil edilir, ənənəvi klassik, müasir musiqini və cazı əhatə edən proqram həyata keçirilir. Bu festival Azərbaycanın musiqi ruhunun və səxavətinin əksidir... Qəbələ beynəlxalq mədəni görüşlər üçün ən münasib yerdir. Biz Qafqaz Albaniyasının qədim paytaxtının yanındayıq. Vaxtilə bura Asiyanın, ərəb dünyasının, Avropanın kəsişdiyi məkanlarda dinamik ticarət, təhsil və mədəniyyət mərkəzi, çiçəklənən region olmuşdur. Xalqların və mədəniyyətlərin bu görüşünün əsas nəticəsi Azərbaycanın ustaddan şagirdə, nəsildən-nəsilə keçən zəngin musiqi ənənələridir. YUNESKO belə hesab edir ki, bu ənənələrin bir qismi ümumdünya irsinin inciləridir, onların qorunub saxlanması və populyarlaşdırılması üçün bütün tədbirlər görülməlidir".

YUNESKO-nun baş direktoru tərəfindən festivala verilən bu yüksək qiymət çox önəmlidir. Heydər Əliyev Fondunun həyata keçirdiyi bu möhtəşəm layihə, əslində, 2010-cu ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və YUNESKO tərəfindən nizamlanan "Beynəlxalq mədəniyyətlərin yaxınlaşması ili"nə ən böyük töhfədir. Bu ideyanın gerçəkləşməsi bir daha göstərir ki, mədəniyyətlərarası dialoqda Azərbaycanın rolu çox böyükdür. Bu festival həm də xalqların və mədəniyyətlərin müxtəlifliyinin rəmzi oldu.

Rəsmi açılış mərasimində Azərbaycan mədəniyyətinə həsr olunmuş videoçarx nümayiş etdirildi. London Kral Flarmonik Orkestrinin konserti oldu. Diqqətçəkən məqam budur ki, həmin məşhur orkestrin xalq artisti Rauf Abdullayevin dirijorluğu ilə təqdim etdiyi ilk əsər dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəylinin "Koroğlu" operasının uvertürası idi. Eyni zamanda, istər yerli, istərsə də xarici ölkə bəstəkarlarının əsərləri məharətlə ifa edildi. Dinləyici ruhuna hakim kəsilən kövrək məqamlardan biri də dünya şöhrətli azərbaycanlı müğənninin lent yazısının səsləndirilməsi oldu. Beləliklə də festivalın rəsmi açılış mərasimi yekunu unudulmaz Müslüm Maqomayevin "Azərbaycan" mahnısı ilə sona çatdı. Həmin axşam Qəbələ səmasında alışıb-yanan atəşfəşanlıq bu yerlərin hüsnünə başqa bir gözəllik bəxş etdi.

Qəbələ II Beynəlxalq Musiqi Festivalı avqustun 5-də öz işini başa çatdırdı. Festivalın sonuncu günü Böyük Britaniyanın məşhur London Kral Flarmonik Orkestrinin növbəti möhtəşəm konserti oldu. Amerikalı dirijor Dmitri Yablonski və dünya şöhrətli rusiyalı pianoçu Boris Verezovski orkestri müşayiət etdilər. Musiqisevərlərin və qonaqların böyük həvəs və intizarla gözlədiyi bu konsertdə Sergey Raxmanovun əsərləri səsləndirildi. On iki gün davam edən bu beynəlxalq festivalda ABŞ, Kuba, Rusiya, İngiltərə, Fransa və İtaliyadan gəlmiş istedadlı musiqiçilər gənc həmkarları üçün ustad dərsləri keçirdilər.

Qəbələ II Beynəlxalq Musiqi Festivalı adi konsert poqramı deyildi. Bu, müxtəlif dinli, dilli xalqların eyni ünsiyyətin - musiqinin vasitəsilə maraqlı, məzmunlu, mükəmməl dialoqa qoşulmasının bariz nümunəsi idi. Bu festival həm də Azərbaycan mədəniyyətini bir daha dünyaya təqdim etmək üçün yaxşı məqam oldu. Təsəvvür edin ki, ABŞ-ın, Kubanın, Rusiyanın, İngiltərənin, Fransanın, İtaliyanın dünya şöhrətli musiqiçiləri, dirijorları, ifaçıları, vokalistləri festival çərçivəsində ilk dəfə Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərini dinlədilər. Məşhur Dmitri Yablonski çox dəqiq və sərrast bir cümlə ilə festivalın qiymətini verdi: "Bakı mədəniyyət paytaxtına, Qəbələ isə musiqi şəhərinə çevrilib".

Xalq artisti Fərhad Bədəlbəyli Qəbələ II Beynəlxalq Musiqi Festivalının bədii rəhbəri kimi bildirir: "Burada əsas məqsəd maarifçilik, musiqimizin təbliğidir. Ona görə də builki festivalın proqramı daha da zəngin tərtib edilmişdi. Ötən il olduğu kimi, builki festival günlərində də Qəbələdən əlavə Bakı, Gəncə, Oğuz, Ağdaş, İsmayıllı, Şəki, Mingəçevirdən müəllimlər, musiqiçilər, həkimlər, ziyalılar, gənclər konsertə gələrək həm Azərbaycan bəstəkarlarının simfonik əsərlərini, həm də dünya musiqi incilərini heyranlıqla dinlədilər".

Dünya şöhrətli Dmitri Yablonski hələ ötən il festivala qatıldığı ilk gündə bildirmişdi ki. Azərbaycanda qalmaq istəyir. O, Qəbələnin təbiətinə vurğunluğunu dilə gətirməkdən doymur: "Dünyanın çox yerində olmuşam. Qəbələ qədər füsunkar yer görməmişəm. Məni buraya iki qüvvə çəkir: bir Azərbaycan musiqisi, bir də Qəbələ. Mən həm Azərbaycan musiqisinə, həm də təbiətinə heyran qalmışam".

Musiqi bayramının yadda qalan günləri çox oldu. Həm klassik musiqi səsləndi, həm Azərbaycan muğamları dinlənildi, həm də caz ustalarının məharətli ifalarına maraq kəsildi. Qəbələyə gəlmiş xarici ölkə musiqiçiləri, sənətkarlar, digər qonaqlar həm Azərbaycan mətbəxinin çeşid-çeşid nemətlərindən daddılar, həm qəlbləri fəth edən musiqiləri dinlədilər, həm də təbiətin gözəl guşəsini gəzdilər. Qəbələyə gəlmiş qonaqların müxtəlif marşrutlar üzrə səyahətləri də təşkil edilmişdir. Onlar ətraf rayonların da mədəni həyatı və təbiəti ilə tanış oldular.

Vaxtilə adı heç kimə bəlli olmayan Qəbələ bu gün məşhur şəhərlərdən birinə çevrilib. Mehriban xanım Əliyevanın məhəbbətlə söylədiyi bu fikirlər ürəyimizdən xəbər verir: "Qəbələnin füsunkar təbiətinin özü elə bil ki, təkrarsız bir musiqi əsəri yaradır və bizləri bu əsəri dinləməyə dəvət edir".

Vaxtilə Qəbələ dünyanın ən qədim sivilizasiyalarından biri olan Qafqaz Albaniyasının paytaxtı idi. Bu gün dünya xəritəsində Qafqaz Albaniyası artıq yoxdur. Lakin Mehriban xanım Əliyevanın söylədiyi kimi, "Qəbələ bu gün yenə də paytaxtdır - mədəniyyət, musiqi paytaxtı". Beləliklə, Qəbələ Beynəlxalq Musiqi Festivalı artıq gözəl bir ənənəyə çevrilib. İki ildir ki, yayda müntəzəm keçirilən festivalda iştirak etmək üçün dünyanın müxtəlif yerlərindən ölkəmizə məşhur musiqi xadimləri, sənətkarlar gəlir. Qürurla və fəxrlə deyirik ki, muğama ikinci həyat verən Mehriban xanım Əliyevanın uzaqgörənliyi və fədakarlığı sayəsində qədim Qəbələ yenidən əzəlki şöhrətinə qaytarıldı.

...Ötən ildən bu festivalı izləyən musiqisevərlərin, eləcə də bütün azərbaycanlıların ürəyindən bir arzu da keçir. Yəqin ki, Bakıdan şölələnərək Qəbələyə işıq saçan bu musiqi bayramının davamı çox olacaq. Azərbaycanın konservatoriyası sayılan Şuşada, indi əlimiz yetməyən Cıdır düzündə vaxtilə maestro Niyazinin rəhbərliyi ilə "Xarı bülbül" festivalı, müxtəlif musiqili mərasimlər keçirilərdi. İnanırıq ki, bu festivalların biri də tezliklə Şuşada öz pərəstişkarlarını başına yığacaq! Biz o günün yaxın zamanlarda olacağına əminik! Hər şey dəyişilə, hər şey dağıla, hər şey sıradan çıxa bilər. Mehriban xanım Əliyeva çox dəqiq və sərrast söyləyir: "Dəyişməyən, əbədi olan dağların möhtəşəmliyi, çay və bulaqların aramsız axarı və əsrlərin şahidi olan ağacların səmaya doğru ucalmasıdır". Bax, belə bir təbiət gözəlliyinə, sədaqətinə, etibarına malik olan Şuşa kimi!..

Flora XƏLİLZADƏ

Azərbaycan.- 2010.- 10 avqust.- S. 4.