Xalqın dəstəklədiyi siyasət

Azərbaycan hakimiyyətinin siyasi kursu demokratik dəyərlərin inkişafına, hüquqi dövlət quruculuğuna xidmət edir

Hər bir insanın ictimai dəyəri onun cəmiyyət həyatındakı xidmətləri ilə ölçülür. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Elm və təhsil komitəsinin sədr müavini, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, psixologiya elmləri doktoru, professor Bəxtiyar Əliyev yalnız elm sahəsindəki xidmətləri ilə deyil, həm də ictimai-siyasi sferadakı aktiv fəaliyyəti ilə cəmiyyətimizin üzdə olan simalarındandır. Keçmiş SSRİ-də məhkəmə-psixoloji ekspertizasının ümumi nəzəriyyəsini işləyib hazırlayan ilk tədqiqatçı alim olan Bəxtiyar Əliyev bu nəzəriyyəyə söykənərək ilk dəfə fizioloji affektin müəyyən edilməsinin yeni metodikasını və psixoloji meyarlarını, həmçinin məhkəmə-psixoloji ekspertizasının növlərinin təsnifatı sistemini müəyyənləşdirmişdir. Əldə edilmiş nəticələr hüquq praktikasında istifadə edilərək cəzanın fərdiləşdirilməsində və obyektiv araşdırılmasında istifadə edilir. Bəxtiyar Əliyev "Şəxsiyyətə yeni baxış" nəzəriyyəsini işləyib hazırlamışdır və bu nəzəriyyə əsasında fundamental tədqiqatların aparılmasına elmi rəhbərlik edir. Onun siyasi liderin psixologiyası, siyasi liderin tipologiyası, ümummilli liderin psixoloji portreti kimi tədqiqatları bu sahədə nəzəriyyədə mövcud olan boşluqları doldurmuş, cəmiyyətdə gedən ictimai-siyasi proseslərə tarixi şəxsiyyətin nüfuzunun təsiri araşdırılmışdır.

Bəxtiyar Əliyevlə müsahibəmiz onun 50 illik yubileyinə təsadüf etdi. Qəzetimizə 50 ilin ömür "hesabatını" verən həmsöhbətimiz elmi-pedaqoji fəaliyyəti, ölkəmizin ictimai-siyasi durumu, radikal müxalifətin süni qarşıdurma yaratmaq cəhdləri, psixologiya elminin inkişafı ilə bağlı suallarımızı da cavablandırdı.

50 il mənim üçün dolğun və mənalı yaşanmış bir həyatdır

- Bəxtiyar müəllim, 50 yaş mənəvi aspektdə gəncliyin bitməsi, müdrikliyin başlanğıc dövrüdür. Həyatınızın bu dövrünü hansı əhval-ruhiyyə ilə qarşıladınız?

- Həm çox maraqlı, həm də çətin sual verdiniz. Çünki 50 yaşı bir tərəfdən ömrün çox, digər tərəfdən az hissəsi hesab etmək olar. Yəni, indiyədək görülmüş işlərə nəzər saldıqda və bundan sonra görüləcək işləri düşünəndə görürsən ki, vaxt, zaman azlıq təşkil edir. Bununla belə, arxada qoyduğum ömrün 50 ili həqiqətən böyük zaman kəsiyidir. Bu 50 il mənim üçün dolğun və mənalı yaşanmış bir həyatdır. Ömrümün bu illərindən çox razıyam.

Ömrün arxada qalan 50 ilində mənim üçün çox böyük yaddaqalan hadisələr baş vermişdir. Lakin müstəqilliyimizi görmək və müstəqil dövlətə xidmət etmək ömrümün ən yaddaqalan məqamlarıdır. Çox sevinirəm ki, ömrümün bu 50 ilində Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin yenidən bərqərar olmasının şahidi və iştirakçısı olmuşam. Müstəqil Azərbaycan dövlətinin vətəndaşı kimi yaşamaq xoşbəxtliyi mənə qismət oldu. Odur ki, 50 yaşı çox yüksək əhval-ruhiyyə ilə qarşılayıram.

Maraqlısı da odur ki, doğum günüm Novruz bayramına təsadüf edir. Bildiyimiz kimi, Azərbaycan xalqını özünün milli soykökünə bağlayan bu bayram ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonra vətəndaşlıq hüququ qazandı və dövlət səviyyəsində qeyd olunmağa başladı. Hər il martın 20-də ailəmdə bu el şənliyi ilə ad günümün yaratdığı bayram əhval-ruhiyyəsi bir-birinə qarışır. Bizim üçün ikiqat bayram olur.

- Həyatın ən mənalı və məhsuldar dövrünü əhatə edən 50 ilin hesabatını özlüyünüzdə vermisinizmi?

- 50 yaş həm də insanın müdrik çağına qədəm qoyması, mənəvi yetkinlik dövrüdür. Bu yaşda insan həm özünün, həm də cəmiyyətin qarşısında hesabat verir ki, hansı işləri görüb, hansı işləri görməlidir.

Elm adamı kimi bu sahədə qazandığım uğurlar da məni sevindirir və qane edir. Görülmüş işlərə baxanda düşünürsən ki, xeyli nailiyyətlər var. Həm Azərbaycanda psixologiya elminin inkişafı və digər sahələrə nüfuz etməsi, həm də elmi kadrların hazırlanması baxımından. Ölkəmizdə ilk dəfə olaraq 1999-cu ildə Bakı Dövlət Universitetində "Eksperimental psixologiya" elmi-tədqiqat laboratoriyasını yaradaraq idrak prosesləri, şəxsiyyət psixologiyası sahəsində elmi araşdırmalara rəhbərlik etmişəm. Bu araşdırmalarda şəxsiyyətin yaradıcılıq imkan və potensialının aktuallaşması və şəxsiyyətin özünügerçəkləşdirməsinin metodoloji və psixoloji əsasları, o cümlədən respublikamızda ilk dəfə olaraq eksperimental psixologiyanın əsasları işlənmişdir. 9 dərslik və dərs vəsaitinin, 15 monoqrafiya, 150 elmi əsərin müəllifiyəm. Tədqiqatlarıma istinad edilərək və bilavasitə elmi rəhbərliyim ilə 23 namizədlik, 5 doktorluq dissertasiyası müdafiə olunmuşdur.

Amma eyni zamanda da baxırsan ki, görülmüş işlər nə qədər çox olsa da, müasir zamanın tələbləri, prizması, yaradılmış bünövrə baxımından çox az görünür. Daha böyük işlərin həyata keçirilməsini istəyirsən. Xüsusən də respublikamızın dinamik inkişafı, ölkədə həyata keçirilən siyasi-iqtisadi, mədəni islahatların tempi və əldə etdiyimiz uğurlar biz alimləri daha məhsuldar işləməyə sövq edir. Azərbaycan alimlərinin elm sahəsində böyük uğurları var. Amma açığını demək lazımdır ki, bu gün elm respublikamızda gedən iqtisadi yüksəlişlə hələ ki ayaqlaşa bilmir. Bir elm adamı kimi bu baxımdan hesab edirəm ki, bizim dövlətə və xalqa verəcəyimiz töhfələr hələ çoxdur. Cəmiyyət də bizdən bunu gözləyir. Elmin inkişafının respublikanın sürətli inkişafı ilə ayaqlaşmasını və iqtsadi yüksəlişə böyük töhfələr verməsini elmi ictimaiyyətin qarşısında dayanan müqəddəs borc da hesab etmək olar. Bu baxımdan deyərdim ki, görülmüş işlər çoxdur, amma qarşımızda duran vəzifələr daha böyükdür.

- Xeyli ictimai və administrativ statusunuz var. Deputatsınız, parlament komitəsinin sədr müavinisiniz, kafedra müdirisiniz, professorsunuz... Bu qədər vəzifənin öhdəliyini doğrultmaq böyük məsuliyyət və zaman tələb edir. Çətin olmur ki?

- Əlbəttə ki, çətindir! Siz hələ bu vəzifələrin bir qismini sadaladınız. Ayda bir dəfə işıq üzü görən "Psixologiya" jurnalının elmi redaktoru olmaq, elmi kadrların hazırlanması üçün dissertasiya şurasına sədrlik etmək, elmi-tədqiqat laboratoriyalarına, doktorantlara rəhbərlik etmək elmi fəaliyyətimin ayrılmaz hissələridir. Peşəkar elmi kadrların hazırlanması, bütövlükdə elmin inkişaf etməsi, bu sahədə həyata keçirilən islahatların uğurlu nəticələr verməsi elm adamlarının hər birini öz sahəsində daha məsuliyyətlə çalışmağa səsləyir.

Eyni zamanda, mənim siyasi fəaliyyətim, deputat kimi seçicilərim qarşısında məsuliyyətim, 2001-ci ildən Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında "Əfv məsələləri üzrə komissiya"nın, 2004-cü ildən isə "Azərbaycan Respublikasının Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə komissiya"nın üzvü olmağım cəmiyyət və insanlar qarşısında ikiqat məsuliyyət tələb edir. Ölkəmizin inkişafında, müstəqil dövlətimizin daha da möhkəmlənməsində hər kəs öz bacardığı işi görməlidir. Hesab edirəm ki, üzərimə qoyulmuş bu vəzifələr həm də mənə göstərilən etimaddır. Öz fəaliyyətimdə hər zaman dövlətimizin mənə göstərdiyi etimadı doğrultmağa çalışıram.

Azərbaycan gəncliyi neqativ təsirlərdən uzaqdır

- Həyatınızın əsas hissəsi elmi-pedaqoji fəaliyyətə həsr olunub. Vaxtınızın əsas hissəsini, şübhəsiz ki, gənclərin əhatəsində keçirirsiniz. Bugünkü Azərbaycan gəncliyini necə dəyərləndirirsiniz və gəncliyimizin əsas uğurlarını, həmçinin problemini nədə görürsünüz?

- Gənclik bütün zamanlarda cəmiyyətin inkişaf dinamikasına təsir edən əsas sosial qüvvə olmuşdur. Bu yaxınlarda YUNESKO-nun təşəbbüsü ilə gənclərin cəmiyyətin yeniləşdirilməsində iştirakının fəallaşdırılmasına həsr olunmuş layihə həyata keçirilirdi. Ekspert kimi Azərbaycan gəncliyinin cəmiyyətin inkişafındakı rolu və dövlətin bu sahədə gördüyü işlərlə bağlı məruzə hazırladım. Təhlil edərək göstərdim ki, Azərbaycan dövləti tərəfindən qısa müddətdə, yəni ötən əsrin 90-cı illərinin ortalarından başlayaraq gənclərin cəmiyyət həyatında iştirakını təmin etmək üçün böyük işlər görülüb. Ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə gənclərin qurultaylarının, forumlarının keçirilməsi, gənclərin təşkilatlanması, bu təbəqənin ictimai-siyasi həyatda daha fəal iştirak etməsi üçün qanunvericilik bazasının yaradılması və başqa işlər Azərbaycan gəncliyinin inkişafı üçün geniş meydan açıb. Bunun davamı olaraq Prezident İlham Əliyev tərəfindən 2005-2009-cu illəri əhatə edən "Azərbaycan gəncliyi" Dövlət Proqramının təsdiq edilməsi, eyni zamanda, dövlət başçısının "2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı"nı təsdiq etməsi, parlament və bələdiyyə seçkilərində gənclərin fəal iştirakı və seçkili orqanlarda geniş təmsil olunması və s. bu kimi faktlar Azərbaycan hakimiyyətinin gənclərlə bağlı aydın və təkmil siyasətinin olduğunu göstərir. Bu gün 1200-dən artıq bələdiyyənin 400-ə yaxınının sədri məhz gənclərdir. Bütün bunlar Azərbaycan gəncliyinə cəmiyyət həyatında özünü təsdiq etmək üçün yaradılan şəraitdir. Məruzəmdə də bu məsələlər öz əksini tapmışdır.

Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın təşəbüsü ilə internat məktəblərində, uşaq evlərində yaşayan və 18 yaşı tamam olduqdan sonra oranı tərk etməli olan qızlar üçün ilk dəfə olaraq məhz respublikamızda mənzil tipli yataqxananın tikilməsi də ölkəmizdə həyata keçirilən gənclər siyasətinin həm dolğun, həm də çoxşaxəli olmasının göstəricisidir. Eyni zamanda, bütün ali məktəblərdə gənclər təşkilatlarının yaradılması, tələbə gəncləri narahat edən problemlərin ali məktəblərin elmi şuralarında qaldırılması, həmin problemlərin həlli üçün hökumətə, parlamentə təkliflərin verilməsi və bunun əsasında müvafiq qərarların qəbul edilməsi, gənclərin təkliflərinin dövlət proqramına salınması onu göstərir ki, gənclər cəmiyyətdə fəaldırlar. Dövlət də gəncliyi ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi proseslərdə daha fəal olmağa səsləyir və ölkənin gələcəyinin məhz gəncliyin təşəbbüsləri əsasında möhkəmlənməsini prioritet vəzifələrindən biri hesab edir.

Digər tərəfdən, gənclərin hamısı ali təhsil dalınca getmir. Hər il orta hesabla 150 minə yaxın gənc orta məktəbi bitirir. Bunların təxminən 35 minə yaxını ali məktəblərə, texnikumlara qəbul olunur. Ona görə cənab Prezidentin sərəncamı ilə texniki-peşə məktəblərinin yaradılması və bu şəbəkənin genişləndirilməsi, ixtisaslı fəhlə kadrların hazırlanması ilə bağlı Dövlət Proqramı təsdiq edilib. Təbii ki, ali təhsil almayan gənclərin bir qismi bu məktəblərə cəlb olunub. Onlar ixtisaslı kadrlar kimi ölkə iqtisadiyyatının müxtəlif sahələrində, xüsusilə də xidmət sektorunda işləmək üçün müəyyən peşələrə yiyələnirlər. Bütün bunlar bir daha göstərir ki, gənclərə dövlət qayğısı var.

Təəssüf hissi ilə qeyd etmək lazımdır ki, uğurlarla yanaşı, gəncliyin müəyyən problemləri də var. Dövlət problemlərin aradan qaldırılması üçün bütün zəruri addımları atır. Təbii ki, gənclər özləri də fəal olmalı və problemlərin aradan qaldırılması üçün təşəbbüs göstərməlidirlər. Problemlərdən biri təhsil almış gəncin işlə təmin olunması məsələsidir. Bu problem xarici ölkələrdə təhsil almış gənclərin forumunda da qaldırıldı. Hazırda dövlət başçısının tapşırığı ilə xaricdə və ölkəmizdə təhsil almış gənclərin iş yeri ilə təmin olunmalarıyla bağlı xüsusi dövlət proqramının üzərində iş gedir. Bu, çox vacib məsələdir.

Ən ciddi problemlərdən biri son vaxtlar müəyyən antimilli dairələr tərəfindən Azərbaycan gəncliyini hansısa neqativ istiqamətlərə yönəltmək cəhdlərinin müşahidə olunmasıdır. Bu, bir ziyalı kimi məni dərindən narahat edir. Bəzən dini çağırışlar və yaxud mədəniyyətlərarası ziddiyyətlər altında, bəzən isə hansısa sosial problemlərdən irəli gələrək gənclərimizə təsir etmək istəyirlər. Bəzi ölkələrin təsiri altına düşərək, islam dinini müəyyən təriqətlərə bölərək Azərbaycanda dini zəmində qarşıdurma yaratmaq cəmiyyətimizə və müstəqilliyimizə təhdiddir. Bunun başqa adı yoxdur!

Əlbəttə, Azərbaycan gəncliyi kifayət qədər yetkin sosial təbəqədir, buna görə yad və neqativ təsirlərdən uzaqdır. Gənclərimiz müstəqilliyimizin daha da möhkəmləndirilməsi, ölkəmizin inkişafı ilə bağlı üzərlərinə düşən vəzifələri layiqincə yerinə yetirirlər və xüsusən işğal altında olan torpaqlarımızın azad olunması üçün də hər an ölüm-dirim mübarizəsinə hazırdırlar. Cəbhə xəttində xidmət edən, sərhədlərimizin keşiyində dayanan da Azərbaycan gəncləridir. Bu baxımdan hesab edirəm ki, məhz Azərbaycan gəncləri radikal, zərərli dini çağırışların qarşısını da mətinliklə alacaqlar.

Digər tərəfdən, Azərbaycan dini baxımdan tolerant ölkədir. Lakin Azərbaycanı sevməyən bəzi xarici siyasi mərkəzlər, o cümlədən ermənipərəst dairələr ölkəmizdə guya dini dözümsüzlüyün olması barədə həqiqətə uyğun gəlməyən çağırışlar səsləndirirlər. Əlbəttə, bütün bu cəhdlər kökündən yanlışdır. İnamla demək olar ki, Azərbaycan dini tolerantlıq baxımından dünya üçün, o cümlədən bir çox Avropa ölkəsi üçün nümunə ola bilər. Əksər mötəbər beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri ölkəmizə səfərləri zamanı və hazırladıqları ekspert rəylərində bunu qeyd edirlər.

Azərbaycanda dini konfessiyalar arasındakı belə yüksək münasibət bir çox ölkələr üçün nümunə ola bilər. Azərbaycan barəsində əksər vaxtlarda real faktlara əsaslanmayan hesabatlar hazırlayan bəzi beynəlxalq təşkilatlar nə qədər axtarsalar da, ölkəmizdə dini tolerantlıqla bağlı qaranlıq məqam tapa bilməyiblər. Olsa da, həqiqətə uyğun deyil.

ABŞ-da bir keşişin müsəlmanların müqəddəs kitabı olan "Qurani-Kərim"i yandırması "İncil"in yandırılması kimi bir şeydir. Bunların hər ikisi müqəddəs kitablardır. Bəs necə olur ki, bir din xadimi bu addımı atır? Deməli, hansısa qüvvələr dinlərarası, mədəniyyətlərarası, sivilizasiyalararası qarşıdurmalar yaratmağa çalışırlar. Əlbəttə, istər ABŞ-da, istər digər dövlətlərdə olan sağlam qüvvələr, ziyalılar, dövlət xadimləri bu cür məsələləri pisləyirlər. ABŞ Prezidenti Barak Obama da "Qurani-Kərim"in yandırılmasını qətiyyətlə pislədi. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev də bu məsələyə öz münasibətini bildirib. Azərbaycanın birinci xanımı, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, Milli Məclisin deputatı Mehriban Əliyeva Bakıda keçirilən mədəniyyətlərarası dialoq forumunda çıxış edərkən diqqəti bu məsələyə çəkdi və dedi ki, hansı dinə mənsub olmasından asılı olmayaraq belə addımların atılması bütün cəmiyyətlərdə qətiyyətlə pislənilməlidir.

Radikal müxalifətin mitinq istəyi süni qarşıdurma yaratmaq niyyətinə xidmət edir

- Son vaxtlar radikal müxalifətin süni gərginlik və qarşıdurma yaratmaq cəhdlərinə ölkənin ziyalı təbəqəsi, xüsusən elmi ictimaiyyət tərəfindən kəskin etirazlar eşidilməkdədir. Sizin də bir ziyalı kimi bu məsələyə münasibətinizi bilmək istərdik...

- Radikal çıxışlara qarşı ziyalıların kəskin münasibət nümayiş etdirmələri təbiidir. Çünki hər hansı radikal çıxış qeyd etdiyim kimi, Azərbaycan dövlətinin və xalqının milli mənafelərinə ziddir. Hazırda Azərbaycan öz inkişafına görə keyfiyyətcə yeni mərhələyə daxil olub. Bakıda mədəniyyətlərarası dialoqla bağlı dünya forumunun keçirilməsi, cənab Prezident İlham Əliyevin oradakı çıxışı zamanı Azərbaycanın Şərqlə Qərb arasında körpü rolunu oynamaq kimi mənəvi haqqının olması barədə işlətdiyi fikirlər bizə deməyə əsas verir ki, sivilizasiyaların qovşağında yerləşən Azərbaycan dünyada gedən proseslərə kifayət qədər müdaxilə edə biləcək, dünya nizamına təsir göstərəcək qədər güclü dövlətə çevrilib. Biz bu nailiyyəti qoruyub saxlamalıyıq və gücləndirməliyik.

Sözsüz ki, Azərbaycan demokratik ölkə olduğu üçün insanların sərbəst toplaşmaq azadlığı var. Lakin insanların sərbəst toplaşmaq hüququ o demək deyil ki, başqalarının hüquq və azadlıqları pozulmalıdır. Kimlərsə toplaşmaq, fikirlərini ifadə etmək istəyirlərsə, bunun üçün heç bir məhdudiyyət yoxdur. Amma son vaxtlar radikal müxalifətin mitinq keçirmək istəyi, əslində, ölkədə sabitliyi pozmaq və süni qarşıdurma yaratmaq niyyətinə xidmət edir. Televiziyada verilən kadrlardan da göründü ki, bir qrup insan avtobusun qapısını zorla açır və sərnişinlərdən onların icazəsiz aksiyasına qoşulmağı tələb edirdilər. Bu insanların hüquqlarının pozulmasından başqa bir şey deyil! Bu hadisə mənə radikal müxalifətin 2003-cü ildə törətdiyi pozuculuq əməllərini xatırlatdı. Öz vətəndaşlarımıza qarşı bu cür qanunsuzluq edənlər, dövlətin və ayrı-ayrı şəxslərin əmlaklarına zərər vuranlar təbii ki, hər zaman ictimaiyyətin qınaq obyekti olacaqlar.

Görəsən, Azərbaycanda pozuculuq fəaliyyəti ilə məşğul olan radikal müxalifət BMT-nin Azərbaycan torpaqlarının işğaldan azad edilməsi ilə bağlı 4 qətnaməsinin yerinə yetirilməməsi ilə bağlı hansısa Qərb dövlətinin səfirliyi qarşısında aksiya keçirmək fikrinə düşübmü? Xeyr! Amma bu radikal müxalifət Ermənistanı dəstəkləyən, Liviyanın bombalanması ilə bağlı operativ qərarlar qəbul edən xarici dairələrlə həvəslə əməkdaşlıq edir. Belə bir informasiyalar da yayırlar ki, hakimiyyətə gəldikləri təqdirdə ölkəmizin milli problemlərini həll edə bilərlər. Maraqlıdır, necə həll edərsiniz? Ermənilər torpaqları qaytarmır, müxalifətin əməkdaşlıq etdiyi xarici dairələr isə Ermənistanı dəstəkləyirlər. Deməli, radikal müxalifət hakimiyyətə gəlməsinə kömək müqabilində Dağlıq Qarabağdan ermənilərin xeyrinə vaz keçilməsi üçün xarici dairələr qarşısında öhdəlik götürüb? Süni gərginliklər yaratmağa cəhd etməklə radikal müxalifətin məqsədi odur ki, beynəlxalq ictimaiyyətdə Azərbaycan dövlətinin guya antidemokratik olması, ermənilərlə qonşuluq şəraitində yaşaya bilməməsi və beləliklə də Dağlıq Qarabağ məsələsinin Ermənistanın xeyrinə həll olunması barədə rəy formalaşsın. Ona görə Azərbaycan ictimaiyyətinin radikal müxalifətin destruktiv fəaliyyətinə münasibəti birmənalıdır. Bu pozuculuq işidir və məqsəd Azərbaycan dövlətinin imicinə ləkə gətirmək, xalqımızın özünün haqq işi uğrunda mübarizəsinə mane olmaqdır.

Təbii ki, Azərbaycan xalqı bu cür məqsədlərin reallaşmasına heç vaxt imkan verməyəcək. Dinamik inkişaf etməkdə olan respublikamızda süni qarşıdurmaların yaradılmasına cəhd göstərilməsi, Dağlıq Qarabağla bağlı Azərbaycanın diplomatik uğurları və ermənilərin işğal edilmiş ərazilərimizi beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsində azad etmək üçün başqa çıxış yollarının qalmadığı, sülh razılaşmasının gündəmə gəldiyi bir zamanda Azərbaycanda süni gərginlik və qarşıdurmaların yaradılması bunun ziyanınadır. Bu gün Azərbaycan ictimaiyyəti milli və dövlətçilik məsələlərində monolitlik nümayiş etdirir. İstər iqtidar, istər müxalifət, istər bitərəf olsun, kimliyindən asılı olmayaraq hər birimizin bir milli problemimiz var. Bu da işğal olunmuş ərazilərimizin azad edilməsidir! İşğalçı qüvvələr torpaqlarımızdan çıxmalı, əsir və girovluqda olan soydaşlarımız azad edilməlidir. Biz bu məsələdə milli qeyrət və birlik nümayiş etdirməliyik. Nə qədər ki, bu problem həll edilməyib, ölkə daxilində əlavə problemin yaradılması dövlətimizin milli mənafeyinə zərbədir.

Hər hansı bir niyyətdən və məqsəddən asılı olmayaraq istənilən zərərli radikal addım Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyinə bir təhdiddir və torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi yolunda apardığımız mübarizəyə bir əngəldir. Azərbaycana qarşı təzyiq edən və düşmənə himayədarlıq göstərən qüvvələrə sübut etməliyik ki, xalqımızın birliyini və onun öz torpaqlarını işğaldan azad etmək iradəsini heç cür sarsıda bilməzlər. Biz torpaqlarımızı azad etmək üçün beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsində tam mənəvi, siyasi, hüquqi əsaslara malikik. Bütün ziyalılarımız da, din xadimlərimiz də bu yöndə birlik nümayiş etdirməlidirlər. Müəllimlərimiz, həkimlərimiz, sadə vətəndaşlarımız - hər kəs müstəqil Azərbaycanı daha da möhkəmləndirmək, torpaqlarımızı işğaldan azad etmək amalına xidmət etməlidir.

Bütün bunlarla yanaşı onu da müşahidə edirik ki, illərlə xalqın yanında olmayan insanlar 5 ildə bir dəfə onu yada salırlar. Bəs arada qalan müddətdə onlar insanlarla bir yerdə olurlarmı, vətəndaşların problemlərini qaldırırlarmı? Təəssüf ki, biz bunları görmürük. Mən bir məcburi köçkün rayonunun deputatı kimi daim seçicilərlə ünsiyyətdəyəm. İnsanlar sual verirlər ki, nə üçün radikal müxalifət təmsilçiləri antimilli mövqe tuturlar. Bu məsələ insanları dərindən düşündürür və radikal müxalifətçilərə əlləri çatmadığından bu barədə sualları bizə verirlər.

Əlbəttə, demokratik cəmiyyəti müxalifətsiz təsəvvür etmək olmaz. Lakin müxalifətdə təmsil olunmaq hakimiyyətlə düşmənçilik aparmaq anlamına gəlməməlidir. Cəmiyyətin inkişafı ilə iqtidarla yanaşı, müxalifət də çalışmalıdır, öz təkliflərini verməlidir. Azərbaycanda Yeni Azərbaycan Partiyasının yaratdığı müxalifətçilik təcrübəsi mövcuddur. 1992-ci ildə ulu öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə cəmiyyətin sosial sifarişi olaraq müxalifət partiyası kimi yaranan YAP məhz konstruktiv fəaliyyəti ilə ölkənin siyasi həyatındakı mövqeyini möhkəmləndirdi, kütləvi siyasi qüvvəyə çevrilərək ictimai həyatın bütün sahələrində tərəqqiyə nail olmaq məqsədilə yüksək fəallıq nümayiş etdirməyə başladı.

Müxalifətçilik xalqa qarşı olmamalıdır. Müxalifətçilik cəmiyyət həyatının inkişafı ilə bağlı konstruktiv fikir plüralizmidir. Çox təəssüf ki, müxalifətin radikal adlandırılan qanadı bu cür fəaliyyətdən, cəmiyyətə sağlam təkliflər verməkdən tamamilə uzaqdır. Bu baxımdan hesab edirəm ki, Azərbaycanda radikalizmə yer yoxdur. Ölkəmizdə gedən proseslər, Azərbaycan hakimiyyətinin yeritdiyi siyasət milli-mənəvi və bəşəri dəyərlərin, demokratik prinsiplərin inkişafına, hüquqi dövlət quruculuğuna xidmət edir.

Azərbaycan dünyanın ən təhlükəsiz inkişafda olan bir ölkəsidir

- Ümumiyyətlə, respublikamızın hazırkı mövcud siyasi-ictimai, sosial-iqtisadi durumu barədə nə deyə bilərsiniz?

- Həyatda müstəqil dövlətin vətəndaşı olmaq qədər ikinci bir xoşbəxtlik təsəvvür etmək olduqca çətindir. Biz artıq elə bir dövrdə yaşayırıq ki, günü-gündən elə inkişaf baş verir ki, getdiyin küçəni bir aydan sonra tanıya bilmirsən. İnsanların həyat tərzi dəyişir, yaşayış səviyyəsi yüksəlir. Təbii ki, yaşayış səviyyəsi yüksəldikcə tələbatlar da artacaq. Əlbəttə, bu, yaxşı haldır. Tələbat nə qədər artırsa, deməli, inkişaf var. İnkişaf olmayan yerdə yeni tələbat da olmayacaq. O zaman insan yalnız bir parça çörək uğrunda mübarizə aparacaq. Ancaq daha yaxşı yaşayış tələbləri meydana çıxanda, deməli, artıq minimum tələblər həll edilib və inkişafda keyfiyyətcə yeni mərhələyə keçilib.

Azərbaycan iqtisadiyyatı davamlı inkişafdadır. Bir çox ölkələrdə artım 1-2 faiz olduğu halda, ötən il Azərbaycanda ümumi daxili məhsulun artımı 5,6 faiz təşkil etdi. Bu, real göstəricidir və həyat tərzindən də görünür.

Bu cür iqtisadi inkişaf templəri siyasi islahatların da sürətlə həyata keçirilməsinə təsir göstərir. O cümlədən korrupsiya ilə mübarizə sahəsində effektiv fəaliyyət həyata keçirilir. Onu da qeyd etmək istərdim ki, hər bir məsələdə olduğu kimi, korrupsiya ilə mübarizədə də ictimai dəstəyə ciddi ehtiyac var. İctimaiyyət dövlətin həyata keçirdiyi siyasətə dəstək verməlidir. Siyasi və iqtisadi islahatlara dəstək var. Yəni, vətəndaşlar fəal şəkildə korrupsiya ilə mübarizə tədbirlərinə töhfə verməlidirlər. Çünki ictimai nəzarətin olduğu yerdə problemlər də operativ yoluna qoyular.

Bütün kateqoriyalardan olan vətəndaşların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, əhalinin aztəminatlı təbəqələrinə kömək göstərilməsi, yoxsulluğun aradan qaldırılması Azərbaycanda dövlət siyasətinin başlıca istiqamətlərindən biridir. İlbəil güclənən Azərbaycan iqtisadiyyatının dinamik inkişafı isə bütün parametrləri ilə yanaşı, həm də xalqın sosial rifahının, güzəranının daha da yaxşılaşdırılması, sosial problemlərin həlli istiqamətində atılan addımların real nəticələri ilə müşayiət olunmaqdadır.

Azərbaycanda sürətli iqtisadi inkişafın dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən sayılan sosial problemlərin yoluna qoyulması üçün geniş imkanlar yaratması, bütün kateqoriyalardan olan vətəndaşların sosial rifahının yüksəlməsi ictimaiyyət tərəfindən rəğbətlə qarşılanır. Ölkəmizin dinamik iqtisadi inkişafı isə vətəndaşların sosial rifahının üzümüzə gələn illərdə daha da yaxşılaşacağını qətiyyətlə söyləməyə əsas verir.

Bütövlükdə, Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatı sabitdir, dayanıqlıdır, sosial-iqtisadi sahə dinamik inkişafdadır. Bu gün Azərbaycan dünyanın ən təhlükəsiz inkişafda olan bir ölkəsidir. Narahat dünyamızda Azərbaycanın müstəqil siyasət həyata keçirməsi, ictimai-siyasi asayişin qorunması, vətəndaşların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və inkişafda dinamizmə nail olmaq çox böyük uğurlardır. Bu uğurların səbəbi ölkədə həyata keçirilən siyasətdir. Bu siyasəti də Azərbaycan xalqı dəyərləndirir və dəstəkləyir.

- Bu yaxınlarda Milli Məclisdə dövlət tərəfindən hələ evlə təmin olunmamış məcburi köçkünlərin vaxtilə məskunlaşdıqları yerlərdən çıxarılmaları ilə bağlı məhkəmələrin artdığını bildirdiniz və aidiyyəti qurumları bu məsələyə diqqət yetirməyə çağırdınız. Hazırda vəziyyət nə yerdədir?

- Prezident İlham Əliyevin bəyan etdiyi kimi, ölkəmizdə bir dənə də olsun çadır şəhərciyi qalmayıb. Müxtəlif bölgələrdə qaçqın və məcburi köçkünlərin mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün 64 yeni qəsəbə salınıb. Lakin dövlət başçısının apardığı bu siyasətin fonunda qəflətən məcburi köçkünlərin məskunlaşdıqları yerlərdən çıxarılması üçün məhkəmələrdə işlərə baxılır. Məcburi köçkünlər əsasən haradan çıxarılır? Tutaq ki, dövlətin mülkiyyətində olan bir binanı kimsə özəlləşdirir. Aydın məsələdir, dövlət mülkiyyəti özəlləşməyə çıxarıla bilər və hər bir vətəndaş onu özəlləşdirmək hüququna malikdir. Burada heç bir problem yoxdur. Amma dövlət mülkiyyətində olan obyekt özəlləşməyə çıxarılırsa, orada məskunlaşan məcburi köçkünlər bayıra atılmamalıdır! Axı dövlətin bu insanları yerləşdirmək barədə öhdəliyi var! Ona görə Azərbaycan dövləti adından qərar çıxaran məhkəmə öncə məcburi köçkünlərin müvafiq yaşayış yeri ilə təmin olunması barədə binanı özəlləşdirən icra orqanı və ya sahibkar qarşısında öhdəlik qoymalıdır. Mövcud qanunlara, Prezidentin fərman və sərəncamlarına əsasən, məcburi köçkünlər müvafiq yaşayış yeri ilə təmin olunmalıdırlar.

Təəssüf ki, bu məsələdə son vaxtlar ciddi problemlər yaşanır. Yəni, özəlləşdirmədə iştirak edən şəxsin üzərinə məcburi köçkünlərin yerləşdirilməsi öhdəliyi qoyulmadan bina satılır və köçkünlərə deyilir ki, buradan çıxmalısınız. Beləliklə, ölkə başçısının həyata keçirdiyi siyasətə kölgə salmaq cəhdləri olunur. Bu zaman məcburi köçkünlər də onların məskunlaşdıqları yerlərdən çıxarılmaları ilə bağlı ərizə və şikayətlərlə müraciət edirlər.

Bu məsələ məni olduqca narahat edir. Ona görə Milli Məclisdə məsələ qaldırdım və qeyd etdim ki, rayonların icra hakimiyyətləri bu məsələdə diqqətli olmalıdırlar. Əgər biganəlik göstərilirsə, rayon icra hakimiyyətində məcburi köçkünlərə qeyri-humanist münasibət bəslənilirsə, şübhəsiz ki, bu, narazılıq doğuracaq. Milli Məclisin tribunasından ona da diqqəti yönəltməyə çalışdım ki, ölkədə qaçqın və məcburi köçkünlərlə bağlı həyata keçirilən siyasətə kölgə salmaq istəyənlərə qarşı qəti mübarizə aparılacaq, onların hərəkətinə hüquqi qiymət veriləcək. Artıq hiss olunur ki, bu məsələdə müəyyən irəliləyişlər var.

Psixologiya elminin inkişafına diqqət artırılmalıdır

- Hazırda elmi fəaliyyətinizdə nə kimi yeniliklər var? Ümumiyyətlə, elmin bu sahəsinə yetərincə dövlət qayğısı varmı?

- Psixologiya elmi sahəsində kifayət qədər problemlər var. Məsələn, elmi rəhbəri olduğum eksperimental psixologiya elmi-tədqiqat laboratoriyası heç bir cihazla təmin olunmayıb. 10 ildən artıqdır yaradılan laboratoriyaya bu müddətdə bir dənə də olsun cihaz verilməyib! Dəfələrlə müxtəlif səviyyələrdə müraciətlər edilib, amma faydası olmayıb! Belə olduqda hansı böyük elmi nailiyyətlərdən danışa bilərik. Bütün dünyada eksperimental psixologiya laboratoriyaları müxtəlif sahələrlə bağlı araşdırmalar aparır və elmi nəticələr ortaya qoyurlar. Bu elmi nəticələr çox böyük səmərələr verir. Heç bir kapital qoyuluşu olmadan və yaxud çox cüzi kapital qoyuluşu ilə böyük iqtisadi səmərə əldə edilir. Biz bu cihazlar olmadan dörd divar arasında bir kompüterlə hansı böyük araşdırmaları apara bilərik? Buna baxmayaraq, əməkdaşlarımız çox böyük fədakarlıqla çalışırlar, işlər görürlər. Təbii ki, cihazların olmadığı yerdə bu bizi qane edə bilməz.

Odur ki, hazırda belə bir fikir formalaşıb ki, elm bizə nə verə bilər və ona görə bu istiqamətdə pul xərcləməyə dəyməz. Bu bizim ən ağrılı problemimizdir və bu stereotipi sındırmalıyıq. İkinci tərəfdən, tədqiqatçılarda belə bir ruh düşkünlüyü yaranıb ki, əldə etdiyi nəticə heç yerdə tətbiq olunmayacaqsa, rəflərdə toz basacaqsa, onda bu elmi yeniliyi əldə etməsinin mənası nədir?!

Bir ciddi problem də müəllimlərin, elmi-tədqiqat işçilərinin maaşlarının az olmasıdır. Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə tədbirlər planında Təhsil və Səhiyyə nazirliklərinə tapşırılmışdı ki, 2010-cu ilə qədər müəllimlərin və həkimlərin statusları müəyyənləşdirilsin və bu statusa uyğun olaraq onların maaş problemləri həll olunsun. 2011-ci ildir, lakin müvafiq qurumlar bu məsələni həll etməyiblər. Şübhəsiz ki, onlar təkliflərlə Maliyyə və İqtisadi İnkişaf nazirliklərinə müraciət etməli idilər. Nəhayət, hökumət səviyyəsində bu məsələ ilə bağlı müvafiq qərar qəbul edilməli idi. Alimə, müəllimə, elmi işçiyə kifayət qədər maaş verə bilməsək və onları ixtisasına, hazırlıq səviyyələrinə görə fərqləndirməsək, şübhəsiz ki, elm sahəsində olan problemləri həll edə bilməyəcəyik!

Bu gün söhbət cəmiyyətin humanistləşməsindən və humanitarlaşmasından, ictimai-humanitar elmlərin həyatımızdakı rolundan gedir. Söhbət ictimai şüurun, vətəndaş mövqeyinin və cəmiyyətin hansı istiqamətdə inkişafı ilə bağlı dünyagörüşünün formalaşdırılmasından, hər bir elmin və cəmiyyətin fəlsəfi konsepsiyasının işlənməsindən gedir. Əgər ictimai elmlərin inkişafına diqqət yetirilməzsə, hansısa ciddi irəliləyişlərdən danışa bilmərik. Cəmiyyət sosiologiyasız, politologiyasız, psixologiyasız, fəlsəfəsiz sürətlə irəliləyə bilməz. Cəmiyyətdə baş verən bir çox kataklizmlərin də səbəbi odur ki, bu elm sahələri gedən proseslərə kifayət qədər müdaxilə edə bilmir.

Konkret psixologiya elminə gəldikdə isə, psixologiyasız hər hansı bir sahə keçinə bilməz. Bu gün praktik psixologiyaya çox böyük ehtiyac var. Nəzəri psixologiyada əldə olunan nəticələr praktik psixologiyada tətbiq olunur. Çox təəssüf ki, bunları görmürük. Necə olur ki, məhbus azadlığa çıxır və bir müddətdən sonra yenə cinayət törədərək həbsxanaya düşür? Deməli, burada psixoloji problemlər var. Yəni, əhalinin psixoloji sağlamlığında psixologiya elminin verəcəyi töhfələr böyükdür. Təəssüf ki, cəmiyyətdə bunu görmürük. Halbuki Avropa ölkələrində psixologiya elminin verdiyi töhfələr digər elmlərin verdiyi töhfələrdən qat-qat çoxdur!

Hesab edirəm ki, bu sahədə qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsinə ciddi ehtiyac var. Belə olarsa, biz cəmiyyətə daha çox töhfə verə bilərik. Bizim zəngin nəzəri araşdırmalarımız, kifayət qədər mütəxəssislərimiz var. Bu araşdırmalar praktikada tətbiq olunmalı, mütəxəssislərin bilik və bacarığından geniş istifadə edilməlidir.

Müsahibəni apardı: Rəşad CƏFƏRLİ

Azərbaycan.- 2011.- 15 aprel.- S. 8.