Dəniz suyu saflaşdırıldıqca ada daha da canlanır

Sahildən onlarla kilometr aralıda yerləşən, dəli-dolu Xəzərin qoynunda dəyanətlə dözüb-dayanan Çilova bir çox nemətlər qurudan gəmi ilə gətirilir. O cümlədən içməli su da! Lakin həyatı bulaq kimi qaynayan bu adanın özünün də suyunun olması vacib bir məsələ idi.

Bu problemin uğurlu həlli tapıldı. Çilovda ƏKS-OSMOS sistemi həyata keçirildi. Ada sakinlərinin, sadəcə sutəmizləyən qurğu, yaxud OSMOS qurğusu adlandırdığı bu sistem ayrıca bir binada yerləşdirilib. İlk baxışdan adi istehsalat sexinə bənzəyir. Amma OSMOS-un "gördüyü iş" çox böyükdür. O, bir qəsəbənin əməkçilərini və sakinlərini təmiz su ilə təmin edir.

İndi burada iki qurğu işləyir. Onlardan biri keçən ilin əvvəllərindən istifadəyə verilib və sutka ərzində 300 kubmetr su istehsal edir. Digəri ondan xeyli böyükdür. Sutkada 500 kubmetr suyu şirinləşdirən, yəni təmizləyən həmin ikinci qurğunun işə salındığı gündən yarım ildən çox vaxt keçir.

Su təmizlənib içməli vəziyyətə gəlincə qurğularda maraqlı bir proses gedir. Çilov mənzil-kommunal təsərrüfatı nəzdində fəaliyyət göstərən suşirinləşdirmə sahəsinin rəisi Soltan Qarayev bu barədə deyir:

- Min tonluq su anbarımız var. Dəniz suyunu nasoslar vasitəsilə həmin anbara vururuq və o, altı saat burada qalır. Bu müddət ərzində su təbii olaraq nisbətən təmizlənir, yəni anbarın dibində çöküntülər əmələ gəlir. Yuxarı hissədəki su isə içinə bir sıra təmizləyici dərman preparatları əlavə edildikdən sonra qurğularda yüksək təzyiq altında saflaşır.

Bu gün adada sudan korluq çəkmirlər. Düzdür, gəmilərlə yenə müəyyən qədər içməli su gəlir. Ancaq Çilovun öz OSMOS suyu da içməyə tam yararlıdır. Ayda bir dəfə təmizlənmiş su analizdən keçirilərək keyfiyyəti yoxlanılır.

İndi adada torpaq da, ağaclar da, mal-qara da sudan doyur. Məişət obyektlərinə gen-bol su verilir. Su artdıqca həyat daha da canlanır.

Ada günü-gündən yaşıllaşır. Ağacəkmə kampaniyası əsasən "Ekologiya ili" olan 2010-cu ildə başlanıb. Beləliklə, keçən ilin əvvəlindən indiyədək burada 35 min ağac, o cümlədən 500 qızılgül kolu əkilib.

İndiyə qədər meyvə ağacları çilovluların yalnız həyətində, adətən sahəsi çox geniş olmayan bağ-bağçasında bitirdi. Yol kənarları, çöllər bomboz idi. İndi isə ARDNŞ-nin həyata keçirdiyi genişmiqyaslı ekoloji tədbirlər və suyun bolluğu sayəsində başqa bir mənzərə yaranıb. Çilovlular təkcə neft çıxarmaqla kifayətlənmir, zeytun, iydə, akasiya, əncir, gilənar, tut ağacları yetişdirir, meynələrə qulluq edir, gül-çiçək bəsləyirlər. Bir sözlə, indi onların qəsəbəsi Xəzərin qoynunda çiçək açmış bir çəməni xatırladır.

Torpağa basdırılmış bir çox tinglər təzəcə boy atır. Onlar böyüyüb qol-budaq atanda, torpağa çətir tutub onu qızmar günəşdən qoruyanda və şirin bar verəndə Çilovun hüsnü bambaşqa olacaq.

Flora SADIQLI

Azərbaycan.- 2011.- 25 avqust.- S.1.