Dəyərli insan

"Bakı" və "Baku" axşam qəzetlərinin yaradıcısı və redaktoru, BDU-nun jurnalistika fakültəsinin müəllimi Nəsir Əsədulla oğlu İmanquliyev. Bu tarixi şəxsiyyət barədə çox danışılıb, çox yazılıb. Neçə-neçə onilliklər ötsə də, sözün əsl mənasında, müəllim kimi şərəfli adı daşıyan dəyərli insanın keçdiyi ömür yolu heç zaman hafizələrdən silinməyəcək. Azərbaycanda qəzetçilik sahəsində, jurnalistikanın inkişafında misilsiz xidmətləri olmuş bir alim, cəsarətli redaktor, qayğıkeş, təvazökar insan, bacarıqlı təşkilatçı, heç kimə bənzəməyən rəhbərlik üslubu onun səciyyəvi cəhətlərindən idi.

Bu sətirlərin müəllifi uzun illər Nəsir müəllimlə bir yerdə işləsə də, onun haqqında yazmaq cəsarətini özündə tapa bilməyib. Yüzillik yubileyi ərəfəsində isə ürəyində bəslədiyi dərin hörmətini, ehtiramını xatirələrin işığında oxuculara çatdırmaq qənaətinə gəlib.

Sınaq

"Bakı" və "Baku" qəzetləri bir vaxtlar oxucular arasında böyük nüfuz qazanmış mətbu orqan idi. Yaradıcı kollektivin rəhbəri olan Nəsir İmanquliyev əksəriyyəti cavan kadrlardan ibarət beynəlmiləlçi heyətlə işləyirdi. Onun bir xasiyyətini çox adam yaxşı bilirdi: nə xahişlə işə adam götürərdi, nə vəzifəli şəxsə yaramaq üçün onun qohumunu yaxına buraxardı. Gənclərin çoxunu, bir qayda olaraq, yarımştata işə qəbul edərdi. Bu da asanlıqla başa gəlmirdi - gərək həmin işçini sınaqdan keçirəydi. Özü də necə!

Altmışıncı illərin əvvələrində Azərbaycan Dövlət Universitetinin tələbəsi olmaqla "Bakl" qəzeti redaksiyası ilə müntəzəm əlaqə saxlayırdım. Günüm redaksiyanın "Xəbərlər" şöbəsində keçirdi. Orta məktəbdə bir yerdə oxuduğumuz Yusif Kərimovla həmyaşıd olsaq da, mənə jurnalist peşəsinin sirlərini öyrətməkdə əsl müəllimim olub. Reportaj, zarisovka, bəzən isə zəif olsa da, oçerklər yazırdım, xəbər hazırlayırdım. Bir gün ədəbiyyat şöbəsinin müdiri işləyən Qeybulla Rəsulov məni yanına çağırıb Leniniana heykəltəraş Pyotr Sabsay haqqında oçerk yazmağı tapşırdı. "Çox məsuliyyətli və operativ tapşırıqdır", - deyə Qeybulla müəllim üzümə mənalı-mənalı baxdı, etiraz etməyin mənasız olduğunu xatırlatdı. Təklifi qəbul etdim, həmin gün P.Sabsayın emalatxanasına yollandım. Ertəsi gün yazını Qeybulla müəllimə təhvil verdim. Fasilədən sonra Qeybulla müəllim xəbərlər şöbəsinə gəldi, hamının gözü qarşısında mənim oçerkimi yuxarı qaldırıb "Sən elə hazır jurnalistsən ki!" - dedi. Bir gündən sonra Qeybulla müəllim mənə dedi ki, daha bir Leniniana mövzusunda yazı lazımdır. Daha doğrusu, SSRİ xalq artisti Lütfiyar İmanovun imzası ilə məqalə təşkil etməli idim. Bu işin də öhdəsindən gəldim. Bu dəfə Nəsir müəllim məni yanına çağırdı, rus dilində yazılmış 5 səhifəlik yazını mənə uzadıb:

- Bunu bu gecə evdə tərcümə et, sabah mənə çatdır, - dedi.

Dedim ki, Nəsir müəllim, məndə tərcüməçilik səriştəsi yoxdur, universitetin şərqşünaslıq fakültəsinin türk dili şöbəsində xırda-para mətnləri ruscadan türkcəyə, türkcədən ruscaya çevirirdik. Bu mətin isə mənim üçün qəlizdir.

- Eybi yoxdur, - dedi. - Nə bacarırsansa, elə.

Həmin gecə səhərədək yatmadım. O vaxt bir otağımız vardı. Anam da yatmadı, səhərədək mənə çay verdi, yemək hazırladı. Lüğətlərin köməyi ilə bu tapşırığı yerinə yetirdim. Nəsir müəllim anama zəng vurub ona da əziyyət verdiyi üçün üzrxahlıq etdi. Sonradan bildim ki, Leniniana mövzusunda məqalələr sifarişi də sınaq imiş, anama zəng etməyi də tərçüməni mənim etdiyimi dəqiqləşdirmək məqsədi daşıyırmış.

- Mülatif, mən sənin yazılarını çoxdan izləyirəm. İndi isə sınaqdan uğurla çıxdın. Səni tam ştata işə qəbul edirəm. - Sevincimin həddi-hüdudu yox idi.

Mart ayı yenicə başlamışdı. Universitetin sonuncu kursunda oxuyurdum. Diplom müdafiəsinə, dövlət imtahanlarına 4-5 ay qalırdı. Təyinatımı isə Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinə verməyi planlaşdırmışdılar. Bunları Nəsir müəllimə deyəndə...

- Haçan vaxtın oldu, işə gəl. O ki qaldı təyinat məsələsinə, o mənlikdir!

Alicənab redaktorun kadr siyasəti çoxlarına bəlli olsa da, mən təəccüb içində idim.

Qeyri-adi tərbiyə üsulu

Həyatda çox nikbin insan olan Nəsir müəllim kollektiv üzvlərindən bəzilərini, o cümlədən məni də tez-tez evlərinə, bağa dəvət edər, qonaqlıq verərdi. Yumoru da çox sevirdi. Heç vaxt zarafatından qalmırdı. Amma işdə çox ciddi və tələbkar idi. Səhvə yol verənə, əmək intizamını pozana qarşı ciddi inzibati tədbir görməsə də, bircə sərt baxışı, dolayısı ilə sataşmağı əmrdən, töhmətdən betər idi. O, dövlət mənafeyini, qanun-qaydanı hər şeydən üstün tutardı. Mən redaksiyada həmkarlar ittifaqı təşkilatının sədri idim. Bir gün yanına gedib dedim ki, bəlkə Ticarət Nazirliyinə məktub yazaq, bizə bir neçə minik avtomobili ayırsınlar, növbədə çox adam var. Təəccübləndi. Siyahını oxudum. Avtomobil almaq üçün ərizə verənlərin üçünün ad-familiyasını eşitcək, həmin adamları kabinetinə çağırtdırdı. Üçünə də bir sualla müraciət etdi:

- Necə dolanırsınız, çətinliyiniz yoxdur ki?

Tam ştatda işləyən qadın jurnalist giley-güzar etdi.

- Nəsir müəllim, özünüz bilirsiniz ki, xəbər tapmaq, hazırlamaq necə çətindir. Əhməd müəllim (Əhməd Rəşidov, redaktor müavini - M.A.) xəbərin birinə 30-40 qəpik yazır, bununla dolanmaq olar?

- Məncə, siz ikiniz də yarımştat maaşı alırsınız, bəs siz? - deyə digər iki nəfərə müraciət etdi.

- Vallah, anam kənddə biçilən otu satdırıb pulunu mənə göndərir. Beləcə, birtəhər...

- Mən də çətinlik çəkirəm, iki uşağım var. Təzə aldığım arvad da yanında iki uşaqla gəlib. Çətindir.

Onları dinləyəndən sonra Nəsir müəllim növbəti sualını verdi:

- Onda bir mənə deyin görüm, belə dolanışıqla siz hansı vəsait hesabına avtomaşın almaq istəyirsiniz, hətta Mülatifə ərizə vermisiniz?

Hər üçü qızardı, başlarını aşağı saldı.

- Gedin ərizələrinizi geri götürün, - qəti sözü belə oldu Nəsir müəllimin!

Telefon əhvalatı

Redaksiyada yaşı 80-ni ötmüş bir təsərrüfat müdiri vardı. Adı Həsən idi, amma müharibə vaxtı aldığı rütbəyə görə "Mayor müəllim" çağırırdılar. Mayor müəllim bir gün mənim işlədiyim şöbəyə gəlmişdi. Şöbə müdirimiz Şakir Abdullayev ona dedi ki, deyirlər, təzə "çeburaşka" aparatları var anbarda. Bizim telefon aparatlarını dəyişə bilsən, şirinliyi məndən olacaq.

Bu söhbətdən dörd-beş ay keçmişdi. Təzə aparat məsələsi heç yada da düşmürdü. Telefon zəng çaldı. Dəstəyi Şakir müəllim qaldırdı:

- Bəli, Nəsir müəllim, mənəm, - deyib adət etdiyi kimi ayağa durdu. - Aydın eşidirəm, Nəsir müəllim, baş üstə, - deyib dəstəyi yerinə qoydu. Üzünü mənə tutub:

- Redaktordu! O bizə niyə şəhər telefonu ilə zəng vursun? Həmişə selektorla arayır. Özü də lap əla eşidirdim. Amma dedi ki, mənə zəng elə.

Şakir Abdullayev təəccüb içində redaktorun telefonunun nömrəsini yığdı.

- İndi bayaqkından da yaxşı eşidirəm, Nəsir müəllim, baş üstə! - Bunu deyib dəstəyi yerinə qoydu və mənə dedi ki, ikimizi də yanına çağırır. Getdik redaktorun kabinetinə.

- Şakir, mən zəng vuranda yaxşı eşidirdin, eləmi?

- Bəli, bəli...

- Sən də zəng edəndə mən əla eşidirdim. Belə olan halda nəyinizə lazımdır təzə telefon aparatları? Mayor müəllimə sifariş vermisiniz. Bu israfçılıqdır! Dövlət malına belə münasibət yaramaz!

Buna bənzər bir əhvalat da olmuşdu. Mayor müəllim hər ay müxtəlif ləvazimat almaq üçün nəşriyyatın təchizat şöbəsinə sifariş yazırdı. Redaktor bu sifarişə dərkanar qoyanda gözü üç ədəd rezin pozana sataşdı.

- Mayor müəllim, bu pozanların biri bir qəpikdir. Ayıb deyil, bunu siyahıya salmısan?

- Nəsir müəllim, bu makinaçılar məni rahat buraxmırlar, hər gün rezin pozan istəyirlər...

- Onlara de ki, elə yazsınlar ki, pozmağa ehtiyac olmasın!

Qəzetin nüfuzunu qoruyun

Qeyd etdiyim kimi, Nəsir müəllim işçinin qüsurunu üzə vurmazdı, dolayısı yolla bunu yumor dili ilə elə çatdırırdı ki... Özü də redaksiyada işləyənlərin hər birinin gün ərzində nə ilə məşğul olduğunu, nə vaxt gəlib nə zaman getdiyini gözəl bilirdi. Bunu isə birbaşa üzə vurmazdı. Nəsir müəllimlə həmyaşıd olan rəssam Hüseyn Zeynalov son vaxtlar içkiyə qurşanmışdı. Amma özünü elə aparırdı ki, güya spirtli içki içmir.

- Hüseyn, sənin burnunun ucu niyə həmişə qırmızıdır? - redaktorun sualına rəssam belə cavab verdi:

- Nə bilim ay Nəsir müəllim, anadan belə doğulmuşam da!

- Bir gün səhər araq içməmiş işə gəl, görək onda da burnunun ucu qırmızı olacaq?

Redaktor yaxşı bilirdi ki, "Baku" qəzetində işləyənlərdən bir qrupu fasiləyə bir saat tez çıxır, bir saat da gec qayıdırdı. Özləri də naharı köhnə "İnturist" restoranında edərdilər. Fasilədən qayıdanda içkili olduqlarını bilən redaktor onlara irad tutmazdı. Ancaq elə tərbiyə metodu seçirdi ki, bu, danlamaqdan daha təsirli olurdu. Həmin dəstədən biri - Kamil Rəhimov bir məsələ ilə bağlı redaktorun kabinetinə gəlmişdi. Nəsir müəllim yarıciddi, yarızarafatla:

- Kamil, hər gün fasilə vaxtı vurmağa gedirsiniz. Məni də dəvət edin də!

- Baş üstə, Nəsir müəllim, səhvimizi düzəldərik.

Nəsir müəllim düşündü ki, bu söhbət onlara ibrət olacaq. Amma...

Ertəsi gün fasiləyə xeyli qalmış Kamil Rəhimov redaktorun qəbul otağında idi. Mən ondan əvvəl kabinetə girdim və redaktora bildirdim ki, Kamil qəbul otağındadır...

- Yəqin üzrxahlığa gəlib, - deyib zəngin düyməsini basıb katibəyə dedi ki, Kamilə de, içəri keçsin. O, içəri gircək qapının ağzında əsgəri təzimlə ayaqlarını cütləyib:

- Biz hazır, Nəsir müəllim, gedə bilərik.

- Kamil, sənə və dostlarına vacib tapşırığım var, mənsiz heç hara getməyin.

Kamil Rəhimov kabinetdən çıxdı. Dəstə çox gözləməli oldu, həftələrlə Nəsir müəllimdən səs çıxmadı, sonradan məlum oldu ki, o, kampaniya dostlarına bunu danışıb və onlar başa düşüblər ki, Nəsir müəllim "mənsiz getməyin" deməklə öz iradını bildirib.

"Dayday" və "Daimi müştəri"

"Baku" qəzetində işləyənlərdən fərqli olaraq, "Bakı"da içkiyə meyillilər yox idi. Buna baxmayaraq, qəzetin nüfuzunu həmişə qoruyan redaktor bizə deyərdi ki, restoran-kababxanaya getməyin, qəzetin adına xələl gələr, hər bir müxbirin davranışı nümunəvi olmalıdır.

Yadımdadır, ənənəvi iməcilik günü idi. Bazar günü ertəsi günün nömrəsinə gedəcək materiallar hazırlanırdı. Günorta işlərimizi başa vurmuşduq. İstirahət günü olduğundan bufetimiz bağlı idi. Əhval-ruhiyyəsi nikbinlikdən xəbər verən Nəsir müəllim məni yanına çağırıb "Harada nahar edə bilərik?" - soruşdu. "Bu yaxınlarda Qaradağ rayonunun milis rəisi Ağarza Babayev məni Lökbatan dairəsindən dəniz kənarına gedən yoldakı "Sahil" kababxanasına aparmışdı, çox ləziz yeməklər verirlər orada" - dedim. Beləliklə, yeddi nəfər yığışıb getdik ora. Nəsir müəllim bizə qulluq etməli olan Ramiz adlı ofisianta dedi ki, bu yoldaşları mən nahara dəvət etmişəm, yeməli xörəklərdən nə varsa gətir. Xörəkpaylayan çönüb mənə tərəf baxdı və əlini tuşlayaraq dedi:

- Bax, bu dayday bizim "pastayannı kliyent"imizdir. O bilir, bizdə hər şey dadlıdır.

Bu sözlər məni yamanca tutdu. Əvvəla, 25 yaşım ola-ola mənə "dayday" dedi. Digər tərəfdən də guya daimi müştəri idim. Nəsir müəllim də bunu hiss etdi. Amma "pastayannı kliyent" deyə ikicə kəlmə pıçıldadı. Əlavə heç nə demədi.

İstədim and içəm, izah edəm ki, burada cəmi-cümlətanı bircə dəfə olmuşam, redaktor buna imkan vermədi. O ki qaldı "dayday" məsələsinə, sonradan aydınlaşdı ki, Ramiz məndən üç yaş böyükdür.

Putyovka məsələsi

Bir qayda olaraq, Nəsir müəllim noyabr-dekabr aylarında məzuniyyətə gedərdi. Özü də çox vaxt Yessentukiyə. Yolasalma mərasimi ya evlərində, ya da Pirşağıdakı bağında olardı. Ona yaxın olan 7-8 nəfər toplaşardıq. Həyat yoldaşı Gövhər xanım da, qızı Aida xanım da bizi mehribanlıqla qarşılayardılar. Elə mehribanlıq, səmimiyyət görürdük ki, hər il məmnuniyyətlə yolasalmada iştirak edirdik. Yeri gəlmişkən, onu da deyim ki, Gövhər xanım bizim himayədarımız idi, Nəsir müəllimə dönə-dönə tapşırardı ki, vəzifəli qohumları olmayan cavanları incitmə. İnsaf naminə Nəsir müəllim bizim müdafiəçimizin - Gövhər xanımın sözündən heç vaxt çıxmazdı.

Bir dəfə noyabr ayı başa çatsa da, Nəsir müəllimdən xəbər çıxmırdı. Nəhayət, özü dedi ki, Yessentukiyə "putyovka" (yollayış) az ayrılıb. Felyeton janrının mahir ustaları Şakir Abdullayev və Şaban Şabanov həmkarlar təşkilatının sədri kimi mənə dedilər ki, bəlkə biz yolllayış tapmaqda redaktora kömək edək. Şakir müəllim dedi ki, AHİŞ-in sədri Lidiya Rəsulova ilə yaxındır. Yığışıb Lidiya Rəsulovanın yanına getdik. İnsafən, xanım bizi çox səmimi qarşıladı. Bundan istifadə edən Şakir Abdullayev dərhal mətləbə keçdi:

- Lidiya xanım, gəlişimizin səbəbi budur ki, sizə bildirək ki, "Bakı" və "Baku" qəzetləri redaksiyasında çox adam işləyir. Bunu yaxşı tanıdığınız Şaban müəllim də, mestkomumuz Mülatif müəllim də təsdiq edərlər... Biz yaradıcı işlə məşğul olan 48 işçiyə Yessentukiyə yollayış ayrılması üçün gəlmişik.

Bunu eşitcək L.Rəsulova qəhqəhə çəkib xeyli güldü:

- Nə danışırsınız, Yessentukiyə 48 yollayış? Bu, mümkün olan şey deyil. Mən hörmətli Nəsir müəllimə bir yollayışı güc-bəla ilə tapmışam.

Şakir müəllim sevincək ayağa qalxdı:

- Elə biz də Nəsir müəllim üçün yollayış dalınca gəlmişik də!

- Bəs 48 yollayış nə məsələdir?

- Lidiya xanım, siz Nəsir müəllimə bir yollayış ayırın. O, Yessentukidə dincələcək, biz 48 nəfər də burada!

Bu əhvalatı L.Rəsulova Nəsir müəllimə danışmışdı və üstəlik demişdi ki, "Mən sizi çox mülayim adam bilirdim, görünür, işdə çox ciddisiniz, əməkdaşlarınız sizdən yamanca çəkinirlər, hətta qorxurlar...

Yollayışla redaksiyaya qayıdan Nəsir müəllim məni yanına çağırdı:

- Afərin mestkom, bilirəm, bu sənin planların olub. Amma gərək mənimlə məsləhətləşərdiniz. Eybi yoxdur, bunun özü mənim nüfuzumu qaldırmaq deməkdir. Lidiya xanım mənə dedi ki, siz işdə nə qədər tələbkar, ciddisiniz...

Alicənablığın bariz nümunəsi

Redaksiyada ədəbiyyat şöbəsinin müdiri, bir sıra sanballı kitabların müəllifi, istedadlı jurnalist Fazil Rəhmanzadəni Nəsir müəllimin köməyi ilə mənzil uçotuna götürtmüşdük. Fazil müəllim yeyib-içən oğlan idi, pulunu axırıncı qəpiyinədək xərcləyərdi. Çox təkid elədi ki, qonaqlıq vermək istəyir. Dedim ki, inşallah, mənzil alanda qonaqlıq verərsən. Elə o gündən Fazil tez-tez yanıma gəlib nə vaxt mənzil alacağını soruşurdu. Bir gün mənim də dilim dinc durmadı:

- Fazil, bax bu binanı görürsən? (indiki "Respublika" mehmanxanasının binası). Orada bizə dördotaqlı mənzil verirlər. Çexoslovakiya hadisələrində jurnalistlərin əli olduğu üçün bizdə də qələm sahiblərini dövlətə sədaqətli olmağa ruhlandırırlar. Amma bu barədə kimsəyə bir söz demə! Məxfi söhbətdir.

Fazil həmin gün "Neftçi" ilə "Ararat"ın oyununa getməli idi, iki bileti vardı. Biletləri mənə verib dedi ki, kimə verirsən, ver. Axşam gedirik "İnturist"ə. Bu arada partkomumuz Səfər Məmmədov bacısı oğlanları üçün bilet axtarırdı. Biletləri ona verdim və həmin gün bizimlə getməyə onu razı saldım. Səfər Məmmədov, Şaban Şabanov, İsmayıl Kərimov, Fazil və mən dörd gün dalbadal işdən sonra yeyib-içməyə getdik. Partkomumuz çox narahat idi, dedi ki buna son qoymaq lazımdır. Ertəsi gün Fazilə dedim ki, bu yeni tikilən binadakı mənzili Nəsir müəllim özünə götürmək istəyir, sənə isə onun Nizami küçəsindəki 66 saylı binadakı mənzili ayrılacaq. Fazil əsəbiləşdi:

- Yetimin qismətinə də göz dikərlər?

Sonra nə fikirləşdisə, bizi Nizami küçəsindəki "Şirvan" restoranına balıq kababına qonaq apardı. Nizami küçəsindən keçəndə "Buzovnaneft"in binasının qarşısında qulağıma əyilib Nəsir müəllimin evinin yerini soruşdu. Mən isə qeyri-dəqiqliklə ikinci mərtəbədə ən yaraşıqlı iki eyvanı, dörd pəncərəni seçib göstərdim. "Əla, - dedi - o olmasın, bu olsun, getdik kababa!"

Evə dönəndə qonaqlıqdakıların möhkəm təkidi ilə məsələni açıqladım, dedim ki, bunlar hamısı zarafatdır. Fazilin az qala ürəyi getdi, taksiyə mindirib evlərinə apardıq...

Zarafatı çox sevən Fazil ertəsi gün işə gələndə:

- Əhsən, əla səhnəcik qurmuşdunuz, xoşum gəldi, - dedi.

Əhvalatdan Nəsir müəllim də xəbər tutmuşdu. Bircə onu dedi ki, "Gərək məni qatmayaydınız, eybi yoxdur, zarafat belə olar".

Görün nə qədər təvazökar insan idi. Yaxşı başa düşürdük ki, başqa redaktor olsaydı, elə həmin gün bizi işdən qovardı.

Qartal gözlü redaktor

Gənclik yaşlarında yaradıcı adamın ürəyindən şöhrətlənmək, tanınmaq istəyi çox keçir. Mətbuatda işləyənlər isə imzalarının qəzet-jurnal səhifələrində tez-tez getməsinə, radio və televiziyada səslənməsinə çalışırlar. Mən əsasən tənqidi yazılar, felyetonlar müəllifi kimi tanınırdım. Bədii yazılara da meyilim vardı. Çoxlu lətifələr yazırdım. Bunları qəzetə hazırlayıb versəydim, çox güman ki Nəsir müəllim bəyənib verməzdi. Buna görə də redaktoru aldatmaq yox, bir növ dolayısı ilə lətifələrimi dərc etdirmək istəyirdim. Təxminən beş səhifəlik lətifələrimi toplayıb üstünə "Əziz Nesin" adını yazdım. Sonda isə "Türkcədən çevirəni: M.Adurov" sözləri yer aldı. Nəsir müəllim podborkanı oxuyan kimi məni çağırdı:

- Bax, bunlar axşam qəzetlərinin əsl malıdır, çox yaxşı lətifələrdir. Təkçə Əziz Nesindən yox, digər xarici ədəbiyyatdan da tərcümə elə, afərin!

Lətifələr şənbə günü nömrəsinə salındı. Həmin gün mətbəədə məsul növbətçi idim. Redaktor səhifələrə qol çəkməyə gələnədək Əziz Nesinin adını və "Türkcədən çevirəni" sözlərini çıxartdım. Bunlar sərrast redaktorun nəzərindən qaçmadı. Mənə bir söz demədən, ad-familiyamı pozdu. Nə Əziz Nesinin adı getdi, nə də mənim.

- Niyə belə elədiyini başa düşürəm. Amma məni aldatmağa gərək cəhd etməyəydin, - deyə məni qınadı.

Cəzam bu oldu ki, təxminən yarım il qəzetdə ad-familiyam görünmədi, felyetonlarım "Dostunuz Axşamzadə", "M.Fyodorov", "M.Vasilyev" imzaları ilə getdi.

Üzündə İlahiyə bağlı nur işıqlanan Nəsir müəllimi aldatmaq nədir, kiçik bir hiyləgərlik də etmək mümkün deyildi!

İdarənin partkomu da, mestkomu da, gənclər təşkilatının rəhbəri də Nəsir müəllim idi. Kimin işə gecikdiyini, işdən yayındığını gözəl bilirdi. Bir gün kabinetində əmək intizamı barədə danışırdıq. Saat dörd olardı. Bu vaxt redaksiyanın bölmə müdiri, elmi-tədqiqat mövzusunu məharətlə işıqlandıran Ərşad Əhmədov qapını açıb "Məktubu göndərdim, Nəsir müəllim", - dedi və getdi. Nəsir müəllim mənalı şəkildə mənə baxıb gülümsədi və dedi:

- Məktub məsələsi boş şeydi, mənə deməyə də bilərdi. İndi görərsən o, niyə mənə özünü göstərdi.

Heç beş dəqiqə keçməmiş katibəni çağırdı:

- Ərşadı tap, yanıma gəlsin!

Katibə dərhal:

- O, indicə kabinetdən çıxan kimi paltosunu geyinib getdi.

Cəsarət

Nəsir İmanquliyev geniş dünyagörüşlü, nadir mütəxəssis, savadlı, təcrübəli, həyatdan baş çıxaran, necə deyərlər, yerin altını da, üstünü də bilən, siyasi cəhətdən həddindən artıq yetkin insan idi. O vaxtlar L.Brejnevin "Dirçəliş" kitabında adları keçən adamlarla görüşüb yazmaq həvəsi məni Dnepropetrovsk metallurgiya zavoduna aparmışdı. Bundan əvvəl isə "Xam torpaq" kitabında adları keçən həmyerlilərimizlə görüşmüşdüm. Axşam qəzetlərinin beş sayında dərc edilən silsilə yazılarıma görə Nəsir müəllim məni mükafatlandırmışdı. Ukraynadan qayıdandan sonra da silsilə yazılar yazdım. Nəsir müəllim çox bəyənmişdi. Ancaq oradakı "Mən zavodun fəxri kadrlarının portretləri cərgələnən muzeyə baxanda düşündüm ki, sən demə, bu zavod partiyanın mərkəzi komitəsinin ehtiyat kadrlar ocağı imiş" cümləsinin çıxarıldığını görəndə redaktora sübut etmək istədim ki, bu, həqiqətən belədir, mərkəzi komitənin katiblərinin, şöbə müdirlərinin, məsul işçilərinin əksəriyyəti bu zavodun kadrları olublar. Nəsir müəllim təmkinlə:

- Bilirəm, - dedi, - sən düz deyirsən, amma bunu indi yazmaq olmaz!

İllər keçdi, Nəsir müəllimin nə qədər uzaqgörən siyasətçi olduğunu qət etdim. Çox güman ki, taleyim başqa cür olacaqdı...

Amma özü bir dəfə bizi sarsıtmışdı. Səksəninci illərin əvvəllərində respublika jurnalistlərinin növbəti qurultayı keçirilirdi. Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi Heydər Əliyev də qurultayda iştirak edirdi. Məruzələr dinlənildi, çıxışlar oldu. Söz Nəsir İmanquliyevə verildi. O, cari məsələlərdən danışıb çıxışını belə yekunlaşdırdı:

- Təklif edirəm ki, onlarca qəzet-jurnalın nəşr olunduğu "Azərbaycan" nəşriyyatının yerləşdiyi Avakyan küçəsinin adı dəyişdirilib "Mətbuat prospekti" qoyulsun.

Salonda gurultulu alqışlar qopdu. Bircə nəfər əl çalmırdı: Heydər Əliyev! Qurultay işini davam etdirdi. Amma siyasi maarif evinin iclas salonundakıların demək olar ki, hamısı N.İmanquliyevin taleyini düşünürdü.

Ertəsi gün Nəsir müəllimi sevənlər həyəcan içində idilər. Axı o vaxt bu çox görünməmiş cəsarət idi, böyük risk idi. Günlər keçdi, bu məsələyə aydınlıq gətirilmədi. Görünür, bu təklif ulu öndərin də ürəyincə idi, amma o vaxt belə qərar qəbul etmək beynəlmiləlçilik prinsipinə xələl gətirərdi. Çox keçmədən, Nəsir müəllimin tarixi təklifi həyata keçdi...

Epiloq əvəzi

Türklərdə belə bir ifadə var: "Dəyərli İnsan". Mən əbəs yerə bu qeydlərimə həmin sözləri sərlövhə seçmədim. Bu ikicə kəlmə özündə çox cəhəti ehtiva edir. Azərbaycan mətbuatının fədaisi Nəsir İmanquliyevin idarəçilik məharəti, insanpərvərliyi, qayğıkeşliyi, xeyirxahlığı, gözəl ailə başçısı olması, ziyalılığı, xalqa, dövlətə sədaqətini, cəsarət və prinsipiallığını, əsl kişilik xarakteri kimi cəhətlərini özündə əhatə edən "dəyərli insan" ifadəsi bəlkə də o gözəl insanın mənəviyyatına tam qiymət vermir. Lakin hər halda, o, sözün əsil mənasında, dəyərli insan kimi bu ada layiq idi.

Mülatif ADUROV

Azərbaycan.- 2011.- 6 dekabr.- S.6.