Azərbaycan - 2011: praqmatik siyasətin real qələbələri

"Biz bütün ölkələrlə yalnız qarşılıqlı maraqlar və hörmət əsasında bərabərhüquqlu münasibətlər qururuq. Biz Azərbaycan xalqının dəstəyinə arxalanırıq və bu dəstək Prezident kimi mənə xarici siyasəti müstəqil şəkildə aparmaq üçün əlavə güc verir. Mən məhz buna arxalanıb müstəqil siyasət aparıram".

İlham Əliyev

Xarici siyasətdə dəyişməyən təməl prinsiplərlə yanaşı, mövcud siyasi reallığın diktə etdiyi dəyişən prioritetlər də vardır. Dünya birliyinin müstəqil siyasi subyekti kimi Azərbaycan dövləti öz xarici siyasətini milli maraqlar, beynəlxalq hüquq normaları, demokratiya və bazar iqtisadiyyatı kimi dəyişməyən prinsiplərə əsaslanaraq həyata keçirir. Ən vacib məsələ isə reallığın strateji duyumu hissinə malik olan liderin bu prioritetləri düzgün sezməsi, milli maraqların təmin edilməsinin yeni resursları və metodlarını, mexanizmlərini irəli sürməsidir. Yalnız bu halda xarici siyasətin mövcud sarsılmaz təməlləri üzərində uğurların davam etdirilməsi və dövlətin möhkəmlənməsi prosesi dönməz xarakter alır.

Xarici siyasət dövlətin inkişafı üçün maksimum beynəlxalq əlverişli mühitin təmin olunmasına xidmət edən strateji resursdur. Adətən, bu resurs həmin məqsədlə istifadə edilmədikdə, fərqli iddiaların razı salınması naminə daxili resursların kənar diktəyə uyğun olaraq sərf edilməsi kimi arzuolunmaz vəziyyət baş verir. Azərbaycan məhz birinci mənada başa düşülən siyasəti ilə dünyada etiraf edilən nailiyyətlər qazanmışdır. Bu günə nəzər saldıqda, ümummilli problem olan Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə bütün resursların cəlb edildiyi xarici siyasətin hansı yeni konseptual xüsusiyyətlərinin olması, konkret hansı nəticələr verməsi diqqət mərkəzində olmalıdır. Çünki yalnız bu halda həmin nəticələrin qarşıdakı illər üçün yaratdığı əsas aşkara çıxır.

Dövlətin bütün tarixi mərhələlərdə həll etdiyi vəzifələr eyni zamanda xarici siyasət prioritetlərinin dinamikasını şərtləndirir. Müstəqilliyin ilk illərində Azərbaycan beynəlxalq münasibətlərin suveren subyekti statusunda müasir tarixə qədəm qoydu. Növbəti mərhələdə dövlətimiz tarixən mövcud olduğu, lakin obyektiv səbəblər üzündən uzun müddət həlledici aktor kimi "yox" olduğu geosiyasi səhnəyə beynəlxalq münasibətlər sisteminin regional lideri qismində qayıtdı. Bu proseslər işğal və təcavüz kimi hər bir dövlət üçün ən ağır sınaq olan problemlərlə paralel getdi. 23 ildir Azərbaycan ərazi bütövlüyünü təmin etmək və növbəti yüksəliş mərhələsinə keçmək üçün daim imkanlarını cəmləşdirir, ilk növbədə iqtisadi rifah məsələlərinə böyük önəm verir. İnkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsi isə bunun sınanmış yol olduğunu göstərir.

İnkişafın yeni mərhələsinə qədəm qoyan Azərbaycanda aparılan irimiqyaslı islahatlar, dövlətimizin xarici identiklik vektorlarının dəyişməsi, yeniləşməsi prosesləri ilə paralel getmişdir. 2008-ci ildə Prezident İlham Əliyev inkişaf etmiş ölkələrin səviyyəsinə çatmağı xarici siyasətin prioritetləri sırasına daxil etmişdir. İqtisadiyyatda keçid dövrünün bitməsi, milli maraqları təmin edən və xarici siyasətin güvənə bildiyi qüdrətli daxili baza buna imkan verir. Prezident tərəfindən irəli sürülən "Güclü dövlət, yüksək rifah" kimi yeni vəzifənin həyata kecirilməsi Azərbaycanda daxili və xarici siyasətin yeni əsaslar üzərində inkişafını nəzərdə tutur. Prezidentin bəyan etdiyi "qara qızılın intellektual qızıla cevrilməsi" tezisinə əsasən, əvvəlki maddi resurs baza, intellektual kapital, ideya və innovasiya resursları ilə əvəzlənir.

Müasir dünyada texnoloji tərəqqiyə yalnız ayrıca götürülmüş bir ölkənin gücü sayəsində nail olmaq mümkün deyildir. Buna görə də Azərbaycanın inkişaf etmiş ölkələrdəki səviyyəyə uyğun modernləşməsi üçün siyasi resursları hərəkətə gətirilmişdir. Hərbi-siyasi alyanslara analoji olaraq, müasir dövrün texnoloji-innovasiya alyanslarının təşkili Azərbaycan üçün ön sırada duran məsələlərdəndir. Bu baxımdan Azərbaycanın daxili resursları çox böyükdür: iqtisadi inkişafın lideri olan ölkə imici, mükəmməl investisiya mühiti, xarici sərmayələr, qeyri-neft sahəsinin potensialı.

Qarabağ məsələsi: regional təhlükəsizliyə təhdid

Bütün ölkələrlə sülhsevər münasibətlərin tərəfdarı olan Azərbaycan bu siyasətini ərazi bütövlüyünün pozulduğu müharibə vəziyyətində həyata keçirir. Başqa ölkələrlə müqayisədə, hər bir uğur iki-üç qat çətin şərtlərlə qazanılır və deməli, onların dəyəri də iki-üç dəfə artıqdır. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin yalnız Azərbaycanın ərazi bütövlüyü əsasında həllinin həm hüquqi, həm də siyasi baxımdan yeganə yol olduğu dünya birliyi tərəfindən qəbul edilmiş fikirdir. Azərbaycan torpaqlarının işğalı dalğasında hakimiyyətə gələn Ermənistan iqtidarı münaqişənin davam etməsinə, status-kvonun saxlanılmasına özünün hakimiyyətdə qalmasının təminatı kimi baxır. Münaqişənin həllini isə öz hakimiyyətini itirmək üçün ən böyük təhlükə hesab edən Ermənistan iqtidarının cinayətkar siyasəti nəticəsində bu ölkənin düşdüyü vəziyyət artıq onu heç bir şərt irəli sürə bilməyəcək duruma salıb.

Status-kvonun dəyişməyəcəyi şəraitdə Azərbaycanın öz hərbi büdcəsini 3 milyard dollardan cox artırması tamamilə anlaşılandır və Azərbaycan sülh yoluna alternativ haqqında daim və ciddi şəkildə düşünür. Bu, Azərbaycanın təbii hüququdur və heç bir qüvvə onun qarşısını ala bilməz. 2010-cu ildə Azərbaycanın milli təhlükəsizliyinin təminatı strategiyasının tərkib hissəsi kimi ölkənin daxili və xarici (hərbi və digər) təhdidlərdən qorunmasına yönəlmiş hərbi təhlükəsizlik sisteminin konseptual əsasını müəyyən edən sənəd - Azərbaycanın hərbi doktrinasının ilk dəfə qəbul edilməsi bu istiqamətdə aparılan məqsədəuyğun siyasətdən xəbər verir. Münaqişənin həllində həqiqətən maraqlı olan qüvvələr üçün nəticə deyil, sadəcə proses maraqlıdırsa, Azərbaycan artıq bunu qəbul etmir. Danışıqların imitasiya olmamasının göstəricisi yalnız işğalçının beynəlxalq ictimaiyyəti saya salmayan mövqeyindən əl çəkməsi, onu Azərbaycan torpaqlarından çıxmağa vadar edən tədbirlərin görülməsi ola bilər. Nəticəsiz proses Azərbaycanın praqmatik siyasətinə ziddir. Çünki "praqma" - konkret nəticə, iş deməkdir. Təəssüflər olsun ki, beynəlxalq birlik status-kvonun sonsuzadək davam edə bilməyəcəyini hələ də tam dərk etmir.

Eyni zamanda, ötən illər vaxtın Azərbaycanın xeyrinə işlədiyini göstərdi. Ermənistan isə bu müddətdə işğalçı ölkə adına yeni - iflas edən və gələcəkdən məhrum ölkə imicini əlavə etdi. Təbii ki, Azərbaycan mənfi ssenarilərin arzusunda deyil, münaqişənin həllinin alternativ yolunun gündəliyə gəlməsini təsadüfi hesab etmir. Lakin digər tərəfdən, həm Azərbaycan üçün, həm region, həm də dünya üçün vəziyyətin olduğu kimi qalmasından daha təhlükəli ssenari yoxdur. Münaqişənin həllində uzadılan hər yeni gün böyük itki kimi başa düşülməlidir. Təbii ki, dünyada qlobal təhlükəsizliyin təmin olunmasında özünəməxsus məsuliyyət daşıyan və bunu daim bəyan edən qlobal güclər var və məhz buna görə də Azərbaycan regionda münaqişələrin həllinə yönələn məsələlərdə bu ölkələrdən daha qətiyyətli qərarlar gözləyir. Mövcud status-kvonun qalması, yaxud onun milli maraqlarımıza zidd şəkildə dəyişdirilməsi Azərbaycanın beynəlxalq birliyə və vasitəçilərə inamının itməsi, ən pis halda isə bölgədəki gərginliyin artması kimi təhdidlər doğura bilər.

Beynəlxalq münasibətlərin ritmi çox sürətlidir. Biz ən yaxın gələcəkdə hansı dünyada yaşayacağımızı, hansı yeni münaqişə ocaqlarının yaranacağını əminliklə deyə bilmərik. Proseslərin ağlagəlməz sürəti siyasi qərarlar qəbuluna da təsir göstərir. Məhz buna görə də ilk növbədə uzun sürən münaqişələrin həlli barədə qərarlar verilməlidir ki, onlar "ağır yük" kimi sonrakı tarixə və nəsillərə miras qalmasın.

Əsas məsələ odur ki, artıq qarşı tərəfin mövqelərin yaxınlaşdırılması, hətta konkret addımlar atılması üçün çox az vaxtı var və o, bu vaxtdan maksimum dərəcədə ağılla istifadə etməlidir. Münaqişənin həlli tarixində mövcud status-kvonun saxlanması səhifəsi artıq çevrilməlidir. Hay-küylü bəyanatlar deyil, reallaşdırılan nəhəng iqtisadi layihələr Azərbaycanın gələcəyindən xəbər verir. Bu layihələrin hamısı beynəlxalq strateji əhəmiyyət daşıyır və Ermənistanın istənilən cəhdlərinin məhdudlaşdırılmasına hesablanmışdır. Ermənistanın seçim etmək imkanlarının dairəsi sürətlə daralır. Hələlik isə Azərbaycan münaqişənin ədalətli həlli üçün bəzi konfiqurasiya dəyişikliklərinə getməyə hazırdır. Münaqişənin dinc yola həllinə olan ümidlər doğrulmasa, peşmançılıq çəkən qarşı tərəf olacaqdır.

Geosiyasətin geoiqtisadiləşməsi

Milli sərvətimiz olan enerji daşıyıcılarının dünya bazarına cıxarılması Azərbaycan siyasətinin prioritet məsələlərindəndir. Azərbaycanda 1994-cü ildən bəri davam edən neft strategiyasının yeni - şaxələndirmə prinsipi ilə davam etdirilməsi real nəticələrini vermiş, ölkəmiz özünəməxsus "geosiyasi immunitet" qazanmışdır. Enerji daşıyıcılarına malik ölkələrin heç də hamısı buna nail ola bilməmişdir. Ölkəmiz üçün bu məsələnin iki əsas istiqaməti önəmlidir: əvvəla, nəqliyyat infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi onun şaxələndirilməsini nəzərdə tutur; ikincisi, Azərbaycanın geosiyasi mövqeyi onun bu proseslərin lideri olmasına obyektiv imkan yaradır. Enerji siyasəti iqtisadi diplomatiya çərçivəsində Azərbaycanın milli maraqlarına xidmət edən maksimum xarici və daxili şəraitin yaradılmasını təmin edir. Artıq Azərbaycan regionda lider dövlətdir və "güclər tarazlığı"nın yeni konfiqurasiyasının formalaşmasına təsir edən bir amildir. "Ümid" qaz yatağının kəşfi ilə Azərbaycan dünya qaz bazarında əhəmiyyətini artırmış, onun enerji siyasətini daha fəal və daha əminliklə aparmasına əsas vermişdir.

Son illər Cənubi Qafqaz bölgədə siyasi-iqtisadi, resurslar, nəqliyyat-enerji marşrutları və mövcud münaqişələrin həlli üzərində nəzarət uğrunda kəskin geosiyasi qarşıdurma məkanına çevrilmişdir. Azərbaycan regional vəziyyətin təhlükəli çağırışlarına təmkinli reaksiya verərək, dövlətlərarası hərbi-siyasi, iqtisadi-enerji maraqlarının rəqabətində baş verən ziddiyyətli məqamlardan bəhrələnərək manevrlər edir. Enerji siyasətimizin milli maraqlara hədəflənmiş istiqamətini əngəlləmək, geosiyasi konfiqurasiyanı "hərənin özü üçün" sərfəli şəklə salmaq cəhdləri də az deyildir.

Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində əsas aktorlardan birinə çevrilmişdir. 2011-2012-ci illərdə Rusiyanın Azərbaycandan alacaq qazın həcminin artırılması haqqında sazişlər imzalanmışdır. Üstəlik, regionda açar aktor olan Azərbaycan Mərkəzi Asiya üçün strateji tranzit zonadır. Bu baxımdan regionda sülhün bərqərar olması son dərəcə vacib məsələdir. Siyasi və iqtisadi potensialına görə bölgənin "ağır çəkili" aktoru statusunu qazanan Azərbaycan xüsusilə qlobal enerji resursları və enerji təhlükəsizliyi siyasətinin uzunmüddətli dövr üçün konseptual əsaslarının hazırlanmasında fəal təşəbbüsçüdür.

Çoxqütblü dünya nizamına doğru

Beynəlxalq münasibətlərdə çoxqütblü sistemin formalaşması meyillərinin fəallaşması, mövcud dünya nizamının yeni - əməkdaşlığa və anlaşmaya əsaslanan paradiqmaya keçidi hiss olunur. Lakin nikbinlik üçün ən böyük maneə dəyişiklikləri başa düşməyən dövlətlərin siyasətidir. Keçmişdən gələcəyə qətiyyətlə irəliləməkdən qorxanlar, bunu istəməyənlər var.

Dünyanın əksər ölkələri xarici siyasət maraqlarını yerləşdiyi coğrafiyada daha həssaslıqla həyata keçirir. Yaxın əhatədə milli maraqlar emosional, yaxud konyunktur təsəvvürlərdən irəli gəlməyib, obyektiv tarixi-siyasi, coğrafi, iqtisadi, mədəni və s. qonşuluq amilləri ilə şərtlənmişdir. Qonşularla münasibətlər Azərbaycan üçün həmişə önəmli olmuşdur. Öz növbəsində, Azərbaycanın da dost və qonşularına daim göstərdiyi səmimiyyəti simmetrik şəkildə hiss etməyə haqqı var. Çünki dövlətlərarası münasibətlər və sıx əməkdaşlıq bərabərhüquqlu, səmimi və açıq münasibətlərə əsaslanır. Bu amil formalaşan coxqütblü yeni dünya nizamının əsas prinsipidir.

"Əqli güc" nizamı

2010-cu il Ümumdünya İnformasiya Magistralının rəqəmsal hüdudlardan çıxaraq, siyasi və iqtisadi gerçəkliyə çevrildiyini daha qabarıq göstərdi. Onun coğrafi və iqtisadi məkana bağlı olan ənənəvi və yeni geosiyasətin məhdudluğunu aradan qaldırması bu sahədəki bir çox nəzəriyyələri artıq köhnəldir. Müasir informasiya texnologiyaları Böyük İpək yolunun bənzəri olan Böyük İnformasiya Magistralı formalaşdırıb və onun hüdudlarından kənarda qalmaq milli maraqlar üçün təhlükəlidir. Müasir dövrdə xarici siyasət iqtisadi hökmranlıq, maliyyə hökmranlığı iddialarından önə keçməyə cəhd edən informasiya hökmranlığı iddialarını dəf etməli olur. "Ənənəvi təsəvvürlərə görə, daha böyük ordusu olan dövlət qalib gəlir. İnformasiya əsrində informasiya ordusu böyük olanlar qalib gələcək" (C.Nay).

Müasir dünyada layiqli yerini tutmaq istəyən heç bir dövlət demokratik dəyərlərə söykənmədən irəliləyə bilməz. Azərbaycan bu istiqaməti seçərək, onun reallaşmasına xeyli vaxt və qüvvə sərf etmişdir. Universal demokratik dəyərlərə aparan yol isə milli tarixi-siyasi məkandan keçir. Demokratiyanın təkamülü ən əvvəl sabitlik, sülh şəraitində mümkündür. Lakin müasir dünyada demokratiya və təhlükəsizliyin, azadlıq və təhlükəsizliyin münasibətləri, daha doğrusu, onların bir-birinə dəxli olmayan fenomenlər kimi təhlili dəbə çevrilmişdir. Bu isə, əlbəttə ki, paradoksal vəziyyətdir.

Dialoq və əməkdaşlıq məkanı

Azərbaycan regionda və dünyada qarşılıqlı dialoq və əməkdaşlıq məkanının yaranmasına çalışır. Yerləşdiyimiz coğrafiya və tariximiz ölkəmizin çoxmilli, çoxkonfessiyalı inkişafını şərtləndirmişdir. Faktiki olaraq, Azərbaycan Şərqin və Qərbin dialoqu üçün hazırda kəskin ehtiyac duyulan dialoq tribunasına çevrilmişdir və bunun intensivləşdirilməsi bütün tərəflər üçün maraqlı olmalıdır. Azərbaycan öz xarici siyasətində Şərqlə Qərb arasında tarazlı və çoxşaxəli, praqmatik siyasətini reallaşdırmaqda davam edir.

Azərbaycan üçün tarazlı xarici siyasət bütün xarici siyasət istiqamətlərinin eyni dərəcədə əhəmiyyətli olduğunu, eyni zamanda, xüsusilə prioritet sayılan məsələlərə daha çox önəm verildiyini ifadə edən yanaşmadır. Çoxşaxəlilik kiminsə istəyi deyil, müstəqil dövlətin coğrafi mövqeyinin, yeni geosiyasi - Cənubi Qafqaz reallığının, beynəlxalq çağırışlara adekvat cavabların formalaşmasının obyektiv məntiqi yekunudur. Müasir dövlətin mövqelərinə beynəlxalq aktorların birbaşa, yaxud dolayısı ilə təsir göstərməsi heç kimə sirr deyildir. Məsələ bu təsirin dərəcəsinin, kanalları və mexanizmlərinin hansı məntiqi həddə qədər irəliləməsindədir. Beynəlxalq siyasət məkanının şahmat taxtasına bənzədilməsi analogiyasını (Z.Bjezinski) yada salsaq, çoxqütblü dünyada müstəqil dövlət dünyanın 100-dən çox ölkəsi ilə eyni vaxtda "oyun seansı" keçirən vəziyyətdə olur.

Ən məqbul yol

Qazanılan tarixi təcrübə çeviklik, konstruktivizm, kompromislərə hazır olmaq, dəyişikliklərə uyğun daim yeni yanaşma və təşəbbüslər kimi xüsusiyyətlərlə zənginləşdirilir. Məhz bu siyasət Azərbaycana artıq öz milli maraqlarını daha əminliklə müdafiə etməyə və qeyri-məqbul şərtləri nəzərə almamağa imkan yaradır. Azərbaycan xarici siyasi identikliyini müəyyənləşdirərək, bəzi dövlətlər kimi nə sırf Qərbyönlü, nə sırf Şərqyönlü, nə də "böyük qardaş" axtarışları kimi istiqamətlərlə məhdudlaşmayaraq, özünü təmin edən dövlət kimi müstəqil siyasi qərarlar vermək imkanlarını hədsiz genişləndirmişdir.

Bəzən təhlilçilər bunu paradoksal siyasət adlandırırlar. Regionun dünya geosiyasəti üçün əhəmiyyətinin artmasını nəzərə alaraq tərəfdaşları "dost, yaxud düşmən" olanlara bölməklə mövqeyini dəqiqləşdirməyi təklif edirlər. Azərbaycan bu mövqeləri qəbul etmir. Proseslərə milli maraqlar və beynəlxalq münasibətlərin qlobal inkişaf meyillərini nəzərə almaqla yanaşan Azərbaycan üçün hazırkı yol ən məqbul yoldur.

Azərbaycanın siyasətini güclü edən xalqın dəstəyi, daxili qüdrəti və praqmatiklikdir. Həqiqi çoxqütblülük, sadəcə, çoxlu aktorların mexaniki cəmi demək deyil, problemlərin, münaqişələrin həlli üçün ortaq səylər, ümumi məsuliyyət və birgə qərarlar qəbul edilməsi deməkdir.

Praqmatizm konkret nəticələr əldə etmək üçün reallıq hissini və siyasi iradə tələb edir. Milli maraqlar məsələsində Azərbaycan heç nəyi güzəştə getmir. İqtisadiyyatda və siyasətdə şaxələndirmə prinsipini irəli sürən Azərbaycan uğurlarına tam əmin olmadığı layihə və proqramlarda iştirak etmir, öz müsbət alternativlərini təklif edir. Əgər tərəfdaşlar həmin alternativlərə hazır deyilsə, bu, Azərbaycanın günahı deyildir. Biz heç bir ölkənin maraqlarına toxunmuruq, problem yaratmırıq, əksinə, Azərbaycan üçün problemlər yaratmış və yaratmaq istəyən dövlətlər var. Azərbaycana qarşı haqsız iddialar, bizim isə haqlı gözləntilərimiz var.

Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında son illər Azərbaycanda aparılan xarici siyasət üçün səciyyəvi xüsusiyyətə çevrilən operativ, çevik düşüncə tərzi ekspertlərin diqqətini cəlb edir. Bəzən deyirlər ki, Azərbaycanın xarici siyasət davranışı çox çevik, sürətli dəyişir. Bunu söyləyənlər əhatəmizdəki siyasi reallığın dəyişmə sürətini, yəqin ki, sezə bilməyənlərdir. Azərbaycan reallığı ideallaşdırmaqdan uzaqdır. Biz yaxşı başa düşürük ki, qlobal güclərin geosiyasi maraqlar "kəlbətini" arasında yerləşirik. Siyasətimizi çevik qurmağa sövq edən də bu reallıqdır.

Bu o deməkdir ki, Azərbaycan keçmiş siyasi mentalitetin diktə etdiyi şovinizm ideyalarının sərsəm təbliğatı ilə deyil, xarici siyasətlə məşğuldur.

Yeni xarici siyasət xəttinin qlobal maliyyə böhranından alnıaçıq çıxması onun keyfiyyətini, ciddi düşünülmüş, həqiqətən də müstəqil bir xətt olduğunu göstərir. Müstəqil xarici siyasət Azərbaycanın çox çətinliklə təmin etdiyi haqqıdır və buna görə heç kimə borclu deyildir. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin olunması üçün ən böyük zəmanət əsrin ilk 10 ilinin yekunları ilə bərabər, müstəqil xarici siyasətin qarşıdan gələn 20 illiyi kimi tarixi nailiyyətin yaratdığı ruh yüksəkliyidir.

Daxili qüdrət və praqmatizm

Keçən illərin siyasi yekunları bir daha aşkar şəkildə göstərir ki, Azərbaycanın xeyrinə işləyən həm zaman, həm də qazanılan siyasi kapital - mövqelər, ideyalar, resurslar, kadrlar - ümummilli problemin həllinə, dövlətin möhkəmlənməsinə xidmət edir.

Azərbaycanın xarici siyasəti indi həmişəkindən daha müstəqildir. ABŞ Prezidenti B.Obama Rusiyaya səfərində dövlətin müstəqil xarici siyasətə qabil olmasına belə qiymət vermişdir: "Suverenlik dünya nizamının məhək daşı olmalıdır. Bütün dövlətlər təhlükəsiz sərhədlər və öz xarici siyasətini yeritmək hüququna malik olmalıdır. Bu hüquqlardan imtina edən istənilən sistemin sonu anarxiya ilə nəticələnir. ABŞ demokratiyanı dəstəkləməklə yanaşı, həm də suverenliyin qorunmasına yönəlmiş siyasətdə maraqlıdır".

Xarici siyasətin vəzifələri yeni dövrün tələbləri ilə uyğun gəlmədikdə dövlətçilik tənəzzül edir. Ermənistanın siyasəti bunun bariz nümunəsidir. Bu ölkənin xarici siyasi identikliyi formalaşmayıb, çünki müstəqil deyildir. Münaqişənin həllində hakimiyyətini itirmək qorxusunu görən bir şəxsin siyasi "zövqündən" asılı qalan erməni xalqına bu mövqe yeni müsibətlər, qaranlıq gələcək vəd edir.

Siyasətdə bir çox məsələlərə dair fikir müxtəlifliyinin olması təbii haldır. Lakin bir məsələdə şübhə ola bilməz: Azərbaycan heç bir dövlətə qarşı iddia irəli sürmür və heç kimin daxili işlərinə qarışmır. O, etibarlı tərəfdaşdır və başqalarından da eyni münasibəti gözləməyə haqqı var. Beynəlxalq siyasi məkanda layiqli yerini tutan Azərbaycan həm qonşularla, həm də dünya birliyi ilə inteqrasiya proseslərinin ən ardıcıl tərəfdarı olduğunu artıq sübut etmişdir. Bu o deməkdir ki, Azərbaycanda tarazlı və çoxşaxəli xarici siyasət artıq yeni keyfiyyət mərhələsinə keçir. Düşünülmüş siyasət nəticəsində iqtisadi potensialın siyasi nüfuza çevrilməsi prosesi ardıcıl şəkildə davam edir.

Elnur ASLANOV,

Prezident Administrasiyasının

Siyasi təhlil və informasiya

təminatı şöbəsinin müdiri,

siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru

Azərbaycan.- 2011.- 22 fevral.- S. 4.