Ombudsman parlamentə hesabat verdi

Martın 4-də Milli Məclisin növbəti plenar iclası keçirildi. Gündəlikdəki məsələlərin müzakirəsinə keçməzdən əvvəl deputatlar cari məsələlərlə bağlı fikirlərini bölüşdülər. Sonra Milli Məclis Sədrinin müavini, Azərbaycanın ATƏT Parlament Assambleyasında nümayəndə heyətinin rəhbəri Bahar Muradova ATƏT PA-nın ötən həftə keçirilmiş qış sessiyasında aparılmış müzakirələr barədə məlumat verdi. Bildirdi ki, sessiyada əsasən ATƏT regionunda təhlükəsizlik, inteqrasiya və miqrasiya məsələləri müzakirə olundu. Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvləri bu müzakirələrdə fəal iştirak etdilər. Bu kontekstdə ölkəmizin üzləşdiyi Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı fikirlər bildirildi.

ATƏT PA-nın qış sessiyası zamanı qurumun Daimi Komitəsində ölkəmizdə ötən il keçirilən parlament seçkiləri ilə də bağlı müzakirələr aparılmışdır. Bahar Muradova qeyd etdi ki, seçkidən sonra ATƏT PA-nın müşahidə missiyası ilə ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosunun (DTİHB) missiyası arasında seçkilərin yekunları ilə bağlı ziddiyyət yaranıb. ATƏT DTİHB rəyi ATƏT PA-nın missiyasının rəyindən fərqlənib. Bu məsələ ilə bağlı ATƏT PA-nın müşahidə missiyasına rəhbərlik edən Volfqanq Qrossruk seçkilərdən dərhal sonra ATƏT-in o vaxtkı sədri Kanat Saudabayevə şikayət məktubu yazıb. Məktubda açıq şəkildə göstərilib ki, ATƏT DTİHB Azərbaycanda keçirilən seçkilərin nəticələrinə birtərəfli və qərəzli yanaşmış, dövlət və seçki orqanları ilə əməkdaşlıq nümayiş etdirməmişdir.

Bahar Muradovanın sözlərinə görə, Daimi Komitənin iclasında da müşahidə missiyasının rəhbəri Volfqanq Qrossruk çox obyektiv olaraq seçkinin normal, Azərbaycan qanunvericiliyi çərçivəsində keçirildiyini bildirib. O, parlament seçkilərini ölkəmizdə demokratiyanın inkişafında irəliyə doğru addım kimi qiymətləndirib, seçki prosesinin yaxşı təşkil edildiyini, hökumət qurumlarının beynəlxalq təşkilatlarla, o cümlədən ATƏT-lə sıx əməkdaşlıq etdiyini, bütün müşahidəçilərə seçkini sərbəst izləmək üçün hər cür şərait yaradıldığını qeyd edib və bütövlükdə seçki mühitini müsbət dəyərləndirib.

Bu məsələ ilə bağlı çıxış edən Rusiya və Qazaxıstanın nümayəndələri ölkəmizdə keçirilən parlament seçkilərinin demokratik keçirildiyini bildiriblər.

Milli Məclisin Sədri Oqtay Əsədov da ATƏT DTİHB-in fəaliyyətinə tənqidi münasibət bildirdi. Parlamentin rəhbəri Oqtay Əsədov dedi: "Mən seçkilər ərəfəsində Azərbaycana gələn institut rəhbərliyi ilə görüşdə sual etdim ki, siz hazır reseptlə gəlmisiniz, yoxsa normal müşahidə aparacaqsınız? Bildirdilər ki bizim hazır reseptimiz olmur. Ancaq illərdir görürük ki, ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları İnstitutu Azərbaycana həmişə hazır reseptlə gəlir. AŞ PA və ATƏT Parlament Assambleyasının qərarı qalır bir tərəfdə, 10-12 saat danışıq keçirirlər, sonra öz fikirlərini deyib gedirlər. Ona görə qurumun rəhbəri dəyişsə də, mahiyyəti dəyişməyəcək".

Sonra gündəlikdəki məsələlərin müzakirəsi başladı. İlk olaraq Azərbaycanda insan hüquqlarının və azadlıqlarının təmin edilməsi və müdafiəsinin vəziyyəti haqqında Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə müvəkkilinin (ombudsmanın) 2010-cu il üzrə illik məruzəsi dinlənildi.

Məruzədə bildirilir ki, ötən il əhalinin rifah halının yüksəlməsinə istiqamətlənmiş əlverişli sosial-iqtisadi və hüquqi siyasətin həyata keçirilməsi nəticəsində insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi sahəsində əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə edilmişdir. Məhz bunun nəticəsidir ki, yoxsulluğun səviyyəsi 9,1 faizə qədər azalmışdır. BMT-nin insan inkişafına dair son hesabatında 2005-ci illə müqayisədə 34 pillə irəliləyən respublikamız 101-ci yerdən 67-ci yerə qədər yüksəlmişdir. İnsan inkişafı indeksinin orta illik tempinə görə ölkəmiz keçmiş sovet məkanında son on il ərzində aparıcı dövlət olmuşdur. Respublikamız "orta insan inkişafı" qrupu ölkələrini tərk etmiş və "yüksək insan inkişafı" ölkələri kateqoriyasına daxil olmuşdur.

Məruzədə bildirilir ki, müvəkkilin fəaliyyəti dövründə onun ünvanına ümumilikdə 62720 müraciət daxil olmuşdur. 2010-cu il ərzində daxil olan şikayətlərin sayı 2009-cu illə müqayisədə 32,5 faiz artmışdır. Belə ki, 2009-cu ildə müvəkkilin ünvanına 8800 müraciət daxil olduğu halda, 2010-cu ildə bu rəqəm 11660 təşkil etmişdir. Bunun əsas səbəbi pozulmuş insan hüquqlarının bərpa edilməsi istiqamətində həyata keçirilən fəaliyyətin ilbəil təkmilləşməsi, nəticədə vətəndaşlar tərəfindən Ombudsman İnstitutuna etimadın artmasıdır.

Ötən il daxil olan müraciətlərin 84,2 faizi şikayətlərdən, 15,7 faizi ərizələrdən, 0,1 faizi isə təkliflərdən ibarət olmuşdur. Müvəkkil Konstitusiya Qanununun tələblərinə müvafiq olaraq şikayətlərin onun səlahiyyətlərinə aid olmaması, ərizəçinin hüquqlarının pozulduğu gündən bir ildən çox müddət keçməsi, anonim olması, şikayətlə bağlı məhkəmə icraatı getməsi, təkrar təqdim edilmiş şikayətdə yeni məlumatlar, faktlar və sübutlar olmaması səbəbindən 48,8 faizinin baxılmasından imtina etmişdir. Şikayətlərin 51,2 faizi baxılmaq üçün icraata qəbul edilmiş, onların da 52,6 faizi təmin olunmuşdur.

Məruzədə bildirilir ki, ötən dövrdə həyata keçirilmiş fəaliyyət bir daha göstərdi ki, insan hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi, vətəndaşların müraciətlərinə təxirə salınmadan baxılması, şikayətlərin çevik araşdırılması məqsədilə dövlət orqanlarının, bələdiyyələrin, qeyri-hökumət təşkilatlarının və kütləvi informasiya vasitələrinin qarşılıqlı əməkdaşlığının inkişaf etdirilməsinə və təkmilləşdirilməsinə ciddi ehtiyac var.

Ombudsman Elmira Süleymanova vətəndaş və siyasi, iqtisadi və sosial hüquqların müdafiəsi, insan hüquqları sahəsində maarifləndirmə və digər görülən işlər barədə ətraflı məlumat verdi.

Müzakirələr zamanı deputat Zahid Oruc bildirdi ki, məruzə ötən il ölkəmizdə insan hüquqlarının qorunması sahəsində görülən işləri dolğun əks etdirir. Məruzə əvvəlki dövrlərlə müqayisədə daha ətraflı hazırlanıb. Zahid Orucun fikrincə, Milli Məclis bu sənədi sadəcə, qiymətləndirməməli, həmçinin hökumət qurumları ilə birgə müzakirə etməlidir.

Məruzədə çox dəyərli təkliflərin olduğunu deyən deputat Fazil Mustafa isə bildirdi ki, Milli Məclis bunları nəzərə almalıdır. O həmçinin Milli Məclislə Ombudsman Aparatının əməkdaşlığının sıxlaşdırılması məsələsinə toxunaraq parlamentin iclaslarında bu institutun nümayəndəsinin də iştirak etməsini vacib saydı.

Deputat Mübariz Qurbanlı ombudsmanın ötənilki fəaliyyətinin kifayət qədər səmərəli olduğunu dedi. Azərbaycanda insan hüquqlarının və azadlıqlarının yüksək səviyyədə qorunduğunu qeyd edən Mübariz Qurbanlının sözlərinə görə, ombudsmanın məruzəsi də bu sahədə görülən işlərin təqdirəlayiq olduğunu göstərir.

Deputat Elmira Axundova da ölkəmizdə insan hüquqlarının qorunması sahəsində xeyli iş görüldüyünü qeyd etdi.

Deputat Aydın Mirzəzadənin sözlərinə görə, ombudsmanın məruzəsi kifayət qədər əhatəli və informativdir. Məruzədən görünür ki, artıq Ombudsman İnstitutu ölkəmizdə kifayət qədər nüfuzlu təşkilata çevrilib. Sənəddə bütün sahələr üzrə insan hüquqlarının qorunması ilə bağlı görülən işlər öz əksini tapıb. Bu ondan xəbər verir ki, heç bir məsələ diqqətdən kənarda qalmayıb. Aydın Mirzəzadə müvəkkilin məruzəsinə Ombudsman Aparatının regional mərkəzlərinin fəaliyyəti barədə məlumatların salınmasını da məqsədəuyğun hesab etdi.

Qısa fasilədən sonra deputatlar Azərbaycan Respublikasının İnsan hüquqları üzrə müvəkkilinin (ombudsmanın) illik məruzəsi ətrafında müzakirələri davam etdirdilər.

Deputat Jalə Əliyeva Azərbaycanda insan hüquq və azadlıqlarının qorunması sahəsində görülən məqsədyönlü tədbirlərdən bəhs etdi. İnsan hüquqları üzrə müvəkkilin illik məruzəsində bu sahədə əldə olunan uğurlu nəticələrin geniş əks olunduğunu bildirdi.

"Hər bir inkişaf etmiş ölkədə insan hüquq və azadlıqlarının səviyyəsi sosial iqtisadi inkişaf, hüquqi dövlət quruculuğu sahəsində görülən işlərin səviyyəsi ilə ölçülür" - deyən deputat Musa Quliyev Azərbaycanda bu istiqamətdə çox yüksək nəticələrin əldə olunduğunu bildirdi. O, insan hüquqları üzrə müvəkkilin məruzəsində ünvanlı sosial yardımın təkmilləşdirilməsi ilə bağlı məsələnin əks olunduğunu yüksək dəyərləndirdi.

Deputat Siyavuş Novruzov ombudsmanın illik məruzəsində bütün sahələrin əhatə edildiyini və ötən müddət ərzində səmərəli fəaliyyət göstərdiyini bildirdi. Deputat Aqil Abbasov insan hüquqları üzrə müvəkkilin fəaliyyətini qənaətbəxş saydı və deputat həmkarlarını illik məruzəni nəzərə almağa dəvət etdi.

Deputatlar müzakirələrin sonunda insan hüquqları üzrə müvəkkilin illik məruzəsini nəzərə aldılar.

Milli Məclis Sədrinin müavini, Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya komitəsinin sədri Valeh Ələsgərov "Cənub Qaz Dəhlizi haqqında Birgə Bəyannamənin təsdiq edilməsi barədə" qanun layihəsini təqdim etdi. Komitə sədri bildirdi ki, birgə bəyannamə 2011-ci il yanvarın 13-də Bakı şəhərində imzalanmışdır. Sənəddə Cənub Dəhlizinin mümkün qədər tez bir zamanda yaradılması nəzərdə tutulub. Qeyd edildi ki, Azərbaycanda və ondan kənarda olan təbii qazın nəqlinə nail olmaqla bu strateji dəhliz Avropa İttifaqının mövcud qaz dəhlizlərini tamamlayır. Xəzər regionundan Avropa bazarına kimi olan bu marşrutun yaradılması Azərbaycan Respublikasının və Avropa İttifaqının qaz daşınması marşrutlarının şaxələndirilməsi və birbaşa enerji və nəqliyyat əlaqələrinin yaradılması üzrə birgə strateji məqsədinə uyğun gəlir. Deputatlar qanun layihəsinə müsbət münasibət bildirdilər.

"TRASEKA multimodal daşımalarının inkişafı haqqında" sazişin təsdiq edilməsi barədə layihəni parlamentin İqtisadi siyasət komitəsinin sədr müavini Çingiz Əsədullayev təqdim etdi. Bu qanun layihəsi də səs çoxluğu ilə qəbul edildi.

Parlamentin Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin sədr müavini Sevinc Fətəliyeva "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin və Latviya Respublikası Prezidentinin Birgə Bəyannaməsinin təsdiq edilməsi haqqında", "Azərbaycan Respublikası hökuməti və Küveyt Dövləti hökuməti arasında diplomatik və xidməti xüsusi pasportlara malik olan şəxslər üçün viza tələbinin ləğv edilməsi haqqında" qanun layihələri barədə məlumat verdi. Qanun layihələrinə deputatlar müsbət münasibət bildirdilər.

Milli Məclis Sədrinin birinci müavini, Təhlükəsizlik və müdafiə komitəsinin sədri Ziyafət Əsgərov "Azərbaycan Respublikası hökuməti və Latviya Respublikası hökuməti arasında fövqəladə halların qarşısının alınması və aradan qaldırılması sahəsində əməkdaşlıq haqqında" sazişin təsdiq edilməsi barədə qanun layihəsini təqdim edərək bildirdi ki, bu sənəd ölkəmizin milli və dövlət maraqlarına uyğundur. Deputatlar qanun layihəsinə səs verdilər.

Parlamentin Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsinin sədri Əli Hüseynli "Əməliyyat-axtarış fəaliyyəti haqqında" qanuna, Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsinə və İnzibati Xətalar Məcəlləsinə, "Yol hərəkəti haqqında" qanunlara edilən əlavə və dəyişikliklər barədə məlumat verdi. Qanun layihələri ayrı-ayrılıqda səsə qoyuldu və qəbul edildi.

"Gömrük tarifi haqqında", "Yeyinti məhsulları haqqında", "Notariat haqqında" və "Dərman vasitələri haqqında" Azərbaycan Respublikasının qanunlarına əlavə və dəyişikliklər barədə qanun layihəsini deputat Çingiz Əsədullayev təqdim etdi. Bu qanun layihəsi də səs çoxluğu ilə qəbul edildi.

Milli Məclisin Sosial siyasət komitəsinin sədri Hadi Rəcəbli "Əlilliyin və uşaqların sağlamlıq imkanları məhdudluğunun qarşısının alınması, əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların reabilitasiyası və sosial müdafiəsi haqqında" qanuna əlavə edilməsi barədə sənədi təqdim etdi: Burada "Mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılmasına ehtiyacı olan şəxs qismində uçota durmuş müharibə əlili vəfat etdiyi halda güzəştli mənzil uçotu onun ailə üzvləri üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunmuş qaydada saxlanılır" kimi əlavə nəzərdə tutulur.

Deputatlar qanuna edilən əlavəni təqdir etdilər və ona müsbət münasibət bildirdilər.

Azərbaycan.- 2011.- 5 mart.- S. 2.