Milli elita problemi

Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının rəhbəri akademik Ramiz Mehdiyevin "Zaman haqqında düşünərkən və elitanı transformasiya edərkən: varislik və innovasiyalılıq" adlı məqaləsi adət etdiyimiz "məqalə" məhdudiyyətinə sığışmır. Bu, müasir cəmiyyətin hərəkətverici qüvvəsinə istiqamət vermək mövqeyindən yazılmış monoqrafik tədqiqat əsəridir, fəlsəfi, elmi-nəzəri mahiyyəti ilə yanaşı, siyasi-təbliği əsərdir. Bunun bir əhəmiyyəti də ondan ibarətdir ki, dövlətçiliyimizin ideologiyasının istiqamətini müəyyənləşdirən dövlət adamı tərəfindən yazılmışdır.

Əsərdə müasir dünyanın, bəşəriyyətin, birinci növbədə isə, Azərbaycan dövlətinin qarşısında dayanan, bütün şüurlu insanların maraq dairəsində olan problemlər fonunda çox mühüm məsələlərdən söhbət açılır. Bu fəlsəfi ideya fonunda insan dayanır və qloballaşan dünyanın sükanı insanın əlindədir. Bu insan nə qədər kamil olarsa, XXI əsrin tələbləri səviyyəsində durarsa, cəmiyyət və cəmiyyətlər həqiqi təkamül yolu ilə inkişaf edər, azad, müstəqil həyatın əsası qurular. Bu mənada elita problemi meydana çıxır. Elita nədir? Elita cəmiyyətin hansı təbəqəsidir? Cəmiyyətin formalaşmasında elitanın rolu nədən ibarətdir? Elitanın özü necə yaranır? Akademik Ramiz Mehdiyev bu və bununla əlaqədar digər sualları elmi-fəlsəfi baxımdan cavablandırır, elita məfhumunu, milli Azərbaycan elitası anlayışını belə formalaşdırır: "Elita o şəxslərdir ki, onlar üçün Azərbaycan təkcə hamıya məlum olan "Odlar yurdu", doğulduğu yer, insana çörək və iş vermiş torpaq, dostların və qohumların olduğu məkan deyildir. Azərbaycan milli elitasının əksəriyyəti üçün bu, uğrunda hər kəsin hər şeyi qurban verməyə hazır olduğu müqəddəs anlayışdır".

Bu, nəzəri fikirdir. Bu o deməkdir ki, milli elita üçün insanın savad dərəcəsi, ictimai mövqeyi və digər bu kimi cəhətləri nə qədər əhəmiyyətli olsa da, onlar öz-özlüklərində kifayət deyil. İnsan bu bilik və bacarıqlarını xalqın, vətənin mənafeyinə yönəldirsə və bununla da cəmiyyətdə lazımlı şəxs kimi etiraf olunursa, elita keyfiyyəti qazanır. Bu gün respublikamızda elita probleminin söz-söhbətə çevrildiyi vaxta, elita anlayışına aydınlıq gətirmək lazım idi. Akademik Ramiz Mehdiyev heç kəsə cavab vermir və belə bir məqsəd də daşımır. Ancaq deyir ki, hər hansı bir məfhumun, eləcə də elitanın ümumi nəzəri anlayışını nəzərə almadan, onun məhəlli məsələləri haqqında fikir yürütmək o qədər faydalı olmur.

Elita tarixən ölkənin mərkəzi şəhərlərində formalaşmışdır. Bir zamanlar Azərbaycan elitası Təbriz şəhərində təmərküzləşmə prosesinə qədəm qoyurdu, bu mümkün olmadı, belə bir mövqe Tiflisdə formalaşmağa başladı, nəhayət, Bakı onun mərkəzi oldu. Bununla bərabər Gəncədə, Naxçıvanda, Şuşada güclü milli elita səviyyəsi özünü göstərirdi. Bütün bunlar tarixin gedişində, zamanın tələbi ilə meydana gəlirdi. Akademik Ramiz Mehdiyevin dediyi kimi, bu proses 1970-ci illərdən Heydər Əliyevin təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə dövlət əhəmiyyətli məsələ səviyyəsində həyata keçirilməyə başlandı, yeni, müasir keyfiyyət aldı, əhatə dairəsi, məzmunu genişləndi və indi ölkənin Prezidenti hörmətli İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə davam etdirilir.

Mən filoloqam və dövlətin ideoloji fikrini istiqamətləndirən filosofun qaldırdığı nəzəri məsələləri, məqalədə izahını tapan və həyatımızda baş verən hadisələrin təhlili haqqındaki deyimləri qiymətləndirmək iqtidarından uzağam. Ancaq həyat təcrübəsi, 1988-ci ildən, az da olsa, ictimai-siyasi proseslərlə əlaqədar olan bir adam kimi, bəzi hadisələr haqqında söz demək istəyirəm.

Elita geniş anlayışdır. Elita mövqeyi qazanan insan vəzifəsinə, varına, dövlətinə görə sayılmır; şəxsi keyfiyyətinə görə hörmətli olur. İnsanın qəribə bir psixologiyası var. Əgər hər hansı bir şəxs haqqında fikri mənfidirsə, onun əsərini oxumaqda cətinlik cəkir. Mən həyatda belə hadisələrə çox rast gəlmişəm. Oxucu, birinci növbədə, müəllifin insanlar arasındakı şəxsi mövqeyinə görə onun əsərini oxumağa həvəs göstərir. Şəxsi keyfiyyət alimin, yazıçının ziyalılar arasında, ümumən, xalq arasında qiymətləndirilməsinə təsir göstərir. Götürün Səməd Vurğunu. Ona bu qədər yüksək ümumxalq məhəbbəti tək onda deyildi ki, o, böyük şair idi. Bir də ona görə idi ki, o, böyük şəxsiyyət idi. O, bir şəxsiyyət kimi sevimli idi. Onun şeirləri əzbərlənirdi, poemaları həvəslə oxunurdu, pyesləri səhnələrdən düşmürdü. Əlbəttə, birinci növbədə ona görə ki, bu əsərlər həqiqi sənət nümunələri idi. Bu, həqiqətdir. Ancaq bir də ona görə ki, o əsərlərin müəllifi xalqın diqqətində idi. Təsadüfi deyil ki, ölümündən sonra, hətta indi də Səməd Vurğun haqqında şeirlər yazılır, dastanlar qoşulur. Götürün dahi Hüseyn Cavidi. Azərbaycan tarixində, ümumən bəşər tarixində şəxsiyyət bütövlüyü anlamı haqqında düşünülürsə, çox azlar arasında Cavidin müqqədəs heykəli gözlərimiz önündə canlanır. 1937-ci bəlalı il xalqımızın taleyində qarayara kimi daima qövr eləyir. Bu dəhşətli il həm də insanları imtahana çəkdi, kimin kim olduğunu da göstərdi. İndi o dövrün sənədləri açıldıqca çox həqiqətlər meydana çıxır. İradə zəifliyindənmi, erməni cəlladlarının hədələrindənmi, başqa əzablara tab gətirə bilmədiklərinə görəmi sirr satanlar, adamları ələ verənlərlə bərabər (bəlkə də, bunları başa düşmək olar), xislətindəki satqınlıqlarına görə təmiz insanlara şər atanlar, əsl ziyalıları ləkələməyə çalışanlar da var idi. Lakin baxın, Cavid haqqında kiçik də olsa bir irad tutmaq olarmı? O illərin Cavid mərdliyi ziyalılar arasında xalq məsəlinə çevrilibdir. Bəlkə, elə buna görə düşmən də ona əl qaldırmamışdır. Ona görədir ki, Cavid sənəti də, Cavid özü də yaşayır, xalqımız onun sənətini yaşatdıqca, Cavid də yaşayacaq və daima yad ediləcəkdir.

Bir tarixi fakt da çox şey deyir. Azərbaycan xalqının dahi oğlu, ümummilli liderimiz Heydər Əliyevdə Cavidə və Cavid sənətinə bu qədər dərin sevgi haradan gəlirdi? Sovetin antimilli siyasətinin sərtliklə cövlan etdiyi bir zamanda, 37-ci ilin "xalq düşməni"nin cənazəsini minlərin, milyonların düşmən adı ilə məhv olduğu Uzaq Sibir torpağından öz vətəninə gətirtmək - bu qəhrəmanlıq nümunəsi yenə Cavid şəxsiyyətinə məhəbbətdən irəli gəlirdi. Vətəninə, xalqına, onun sənətinə və sənətkarına münasibətdən irəli gəlirdi. Milli vətəndaşlıq qürurundan və təəssübkeşliyindən irəli gəlirdi. Bu, adi hadisə deyildi! Bunun böyük siyasi mənası var idı. Bir qədər tünd desək, bu hərəkət Sovetin etdiklərinə cavab idi, o zamanlar Sovet İttifaqında, xüsusən milli respublikalarda heç kəs, heç bir respublika lideri belə cəsarət edə bilməmişdir!

37-ci il həm də sınaq ili oldu, dözüm və dözümsüzlük ili oldu. Sədaqət və dönüklük ili oldu. Düşmən düşmən idi. Bu illərin canlı şahidi olan görkəmli tarixçi Əli Əliyev "Əlincə yaddaşı" əsərində yazır ki, o dövrdə 51 Azərbaycan rayonunun 39-da DTK-nın şöbə rəisi erməni idi. Bu erməni bandası Azərbaycanın ən görkəmli adamlarının məhvinə çalışırdı. Bununla əlaqədar idi ki, Azərbaycanda həbs olunanların, öldürülənlərin sayı müqayisədə daha çox idi. Bəli, düşmən düşmənçiliyini edirdi. Əslində, bu, azərbaycanlıların kütləvi qırğını idi. 1905-ci ildə də belə olmuşdu, 1918-ci ildə də belə olmuşdu. Ancaq xalqı içindən yeyənlər də az deyildi, milli satqınlar da az deyildi. Erməni vəhşiliyinə qulluq edən "azərbaycanlılar" da az deyildi.

İndiki nəsil bu hadisələrin şahidi olmayıb, biz yaşlılar kitablar vasitəsilə tanış oluruq. Ancaq 1988-1993-cü illərdə baş verən hadisələrin şahidi olmuşuq, çoxumuz da o hadisələrin içində idik. Deyəcəyim sözlər, bəlkə də, bir çoxları üçün qəribə və anlaşılmaz görünə bilər; mən insanlara münasibət baxımından, 1937-ci il hadisələri ilə 1988-1993-cü il hadisələri arasında haradasa bir səsləşmə görürəm. Təbəqələşmə, haqqa, ədalətə sadiqlik, milli təəssübkeşlik və bu qüvvələrə qarşı duran məkrli insanlar cəbhələşdilər. Bakıda və Azərbaycanın rayonlarında erməni müdaxiləsinə qarşı kütləvi mitinqlər başlandı, bu mitinqlər güclü xalq hərəkatına çevrildi, bunlarda azadlıq və müstəqillik şüarları eşidildi. Yeri gəlmişkən deyək ki, xalqın birliyini nümayiş etdirən bu hərəkat Azərbaycan xalqının tarixinə mübarizə illəri kimi həkk olunaraq həmişə nəsillərin yaddaşında qalacaq. Bu hərəkat öz əsas qayəsini saxlamaqla, ölkəni yadların ayaqları altına atmağa, ölkəni parçalamağa doğru aparan Vəzirov və Mütəllibov güruhuna qarşı idi. Bu hərəkat nəinki bu güruhu çaş-baş saldı və hətta dünyaya səs saldı, Moskvanı da hərəkətə gətirdi. Azərbaycanın o dövrkü başçıları bu hərəkat qarşısında acizliklərini hiss etdirdiklərinə görə açıq-açığına ona qarşı çıxa bilmədilər. Gizli işə keçdilər, müxtəlif yollarla onu ləkələməyə can atdılar. İnandırmağa çalışdılar ki, bu, xalqın içindən gələn, xalqın qəzəbindən doğan bir hadisə deyil, kiminsə və kimlərinsə əli ilə xalqa qarşı yönəldilən bir aksiyadır. Bu mənada hərdən Heydər Əliyevin adı çəkilirdi. Həm də güya bu, elə belə deyilən sözdür, guya o zamankı Azərbaycan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsində oturanların bundan xəbəri yoxdur. Lakin özlərini saxlaya bilmədilər və Azərbaycan KP MK-nın İdeologiya şöbəsinin müdiri Əfrand Daşdəmirovu qabağa verdilər. Və bununla da xalq arasında özlərini ifşa etdilər. Ə.Daşdəmirov "Kommunist" qəzetinin 03.12.1988-ci il tarixli nömrəsində "Ağı qaradan seçmək lazımdır" adlı məqalə ilə çıxış etdi. Akademik Ramiz Mehdiyev o dövrü nəzərdə tutaraq "Ölkənin rəhbər orqanlarında işləyənlər arasında həmin taleyüklü vaxtda Mərkəzə qulluq göstərməkdə davam edən və bununla da öz xalqının iradəsinə, onun ərazi bütövlüyünü qorumaq və tarixi ədaləti bərpa etmək cəhdlərinə qarşı çıxanlar da vardı", - deyəndə belələrini nəzərdə tuturdu. Akademik belə bir cəhəti də vurğulayır ki, "xoşbəxtlikdən, millətin həqiqi maraqlarına yabançı olan həmin insanlar bu gün Azərbaycanda yoxdur". Ancaq "cəmiyyətdə o dövrün siyasi elitasının necə formalaşması və onu kimlərin təmsil etməsi barədə düzgün təsəvvür yaranmalıdır".

Akademik Ramiz Mehdiyevin "siyasi elita" adlandırdığı bu adamlar, başda Ə.Vəzirov olmaqla, hadisələrin gedişini başa düşmür və ya başa düşmək istəmirdilər. İş o yerə çatmışdı ki, onlar örtülü, ya açıq; sözdə və ya əməldə erməniləri müdafiə mövqeyində dayanırdılar, ölkədən qaçan ermənilərin qayıtmasını müsbət hadisə kimi qiymətləndirir, belə qayıdışları sevinclə qarşılayırdılar.

Ölkə isə çalxalanırdı. Bakıda hakimiyyət davası gedir, Qarabağda ümumi düşmənlə mübarizə əvəzinə dəstələr davası gedirdi. Bu iki davanın nəticəsi olaraq, rayonlar işğal olunur, insanlar ölür, evlər talan edilirdi. Hakimiyyətlər bir-birini əvəz etsə də, ölkə düzəlmirdi. Hərə öz işində idi. Hakimiyyət o qədər alçalmaqda idi ki, "saman çöpünə əl atırdı". Tarixən ortaya atılan, lakin kara gəlməyən fitnələr törədilirdi. İnsanlar arasına nifaq salmaq yoluna qədər enmək halları olurdu. Nəinki mahal, bölgə davaları gedirdi, kəndləri də ayırmağa can atılırdı. İş o yerə gəldi ki, vətəndaş müharibəsinin acı küləyi xalqın başının üstünü almaq təhlükəsini gətirdi. Hakimiyyət o qədər azğınlaşdı ki, öz xalqını düşmən əli ilə susdurmaq istədi. 20 Yanvar hadisəsi baş verdi. Qanlı Yanvar! Ancaq xalqın iradəsi qırılmadı, tökülən qanlar xalqın mübarizə iradəsini daha da qüvvətləndirdi. Elə bu vaxt bir hadisə Azərbaycan xalqına yeni bir mübarizə ruhu və ümid verdi. Hamı, biz hamımız Moskvada Azərbaycanın o zaman SSRİ-dəki səfirliyində xalqımızın böyük oğlu Heydər Əliyevin nitqini dinlədik. Xalq gördü ki, SSRİ-nin mərkəzində oturub onun hakimiyyətini ittiham etmək olar, SSRİ-nin başçısını, 20 Yanvar hadisəsini törədənləri ifşa etmək olar. Heydər Əliyevin çıxışı, hakim qüvvələrə meydan oxuyan çıxışı adi insanlara, qabaqcıl ziyalılara ümid çırağı yandırdı, xalq bildi ki, onun lideri var, böyük havadarı var.

Heydər Əliyev Azərbaycanı bu gündə qoyub, Moskvada qala bilməzdi. Xalqının yanında olmalı idi. Bu hiss, bu duyğu, vətən və xalq məhəbbəti onu Azərbaycana çəkirdi və o, Bakıya gəldi. Gəldi və xalq tərəfindən hərarətlə, nümayişkaranə qarşılandı. Bu o zamankı Azərbaycan hakimiyyətini lərzəyə gətirdi. Lakin Heydər Əliyevə hakimiyyət lazım deyildi. O, hakimiyyətin ən yüksək pillələrini görmüşdü. Ona xalq lazım idi, xalqın azadlığı lazım idi. Bakıda qalmadı. Azərbaycanın ən təhlükəli bölgəsinə - Naxçıvana getdi və oranı düşmən hücumlarından qorudu. Təhlükə qarşısında qalmaq baxımından, strateji cəhətdən Naxçıvanın vəziyyəti Qarabağdakından dəfələrlə çətin idi. Naxçıvanın, demək olar ki, mərkəzlə (Azərbaycanın mərkəzi ilə) əlaqəsi yox idi. Qarabağ belə deyildi. Belə olduğu halda, nə üçün Naxçıvan qorunub saxlandı, bir qarış torpağına da erməni ayağı dəymədi?! Dağlıq Qarabağ vilayəti, üstəlik də Azərbaycanın yeddi rayonu işğal edildi.

Bunun birinci və əsas səbəbi Naxçıvanda Heydər Əliyev fenomeni, mərkəzdə hakimiyyət davası idi. Qarabağda xalqı birləşdirə bilən lider yox idi! İkincisi xalqın birliyi idi. Naxçıvanda haradan erməni hücumu başlanırdısa, bütün Naxçıvan rayonlarının, kəndlərinin əli silah tutan və tutmayan əhalisi ora axışırdı. Bütün bunların nəticəsidir ki, Qarabağ qaçqınlarının böyük qismi Azərbaycanın şəhər və rayonlarında ağır vəziyyətdə çadırlarda, vaqonlarda, yataqxanalarda yaşamalı olmuşlar.

Ölkəmizin Prezidenti hörmətli İlham Əliyev ümummilli lider Heydər Əliyevin qaçqınlara qayğısını davam etdirərək qaçqın qəsəbələri saldırır, onları yaşayış üçün hər cür şəraiti olan evlərə köçürür. Şükürlər olsun ki, Prezidentimizin qayğısı nəticəsində respublikamızda bir dənə də olsun çadır şəhərciyi qalmamışdır.

Qayıdaq yenə 1980-ci illərin sonu, 1990-cı illərin əvvəllərinə - qanlı-qadalı illərə. Heydər Əliyevin heç bir vəzifə sahibi olmayan şəxsiyyəti naxçıvanlılar üçün dayaq idi. O zamanlar Abbas Zamanovla mən Heydər Əliyevin görüşünə getdik. O, bacısı qızının birmərtəbəli həyət evində qalırdı. Adamlar onun ziyarətindən doymur, bir-birinin ardınca görüşlərə çağırırdılar. Heydər Əliyev bu sevginin, bu məhəbbətin qarşısında bu çağırışlardan imtina edə bilmirdi, həm də doğma insanlarla görüşlər, ünsiyyət ona xoş gəlirdi. O zaman Naxçıvan Muxtar Respublikası Partiya Komitəsinin birinci katibi vəzifəsində işləyən Cəlilov da tez-tez zəng edərək Heydər Əliyevin halını soruşur, vəziyyətə nəzarət edirdi. Onu deyək ki, yalnız naxçıvanlılar deyil, Azərbaycanın başqa rayonlarından da kömək məqsədi ilə Heydər Əliyevə müraciət edirdilər.

Naxçıvanlılar Heydər Əliyevi Naxçıvan MR Ali Sovetinə və Azərbaycan Respublikasının Ali Sovetinə deputat seçdilər. Heydər Əliyev Naxçıvan MR Ali Sovetinin Sədri oldu və nələr etmədi?! İnsanların siyasi birliyini yaratdı. Respublikanın başının üstündə dalğalanan üçrəngli bayrağa yeni həyat verdi, 31 dekabrı Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü kimi müəyyənləşdirdi. Bu, qiymətləndirilməsi mümkün olmayan bir tədbir idi ki, əsrlərlə öz varlığını saxlayacaqdır. Müxtəlif ölkələrə səpələnmiş, ölkəsindən, vətənindən, xalqından xəbəri olmayan və ya az xəbəri olan, dilini, adət-ənənəsini itirməkdə olan azərbaycanlıları vətənə bağladı, onlara dedi ki, harada yaşasan da, sənin doğma vətənin var, azad ölkədə yaşayan xalqın var, qədim mədəniyyətin var. Xaricdə Azərbaycan diasporları yarandı. Bunun nəticəsidir ki, xaricdə yaşayan ermənilər əvvəlki kimi özbaşınalıq edə bilmirlər, azərbaycanlıların müqavimətlərinə tuş gəlirlər. Prezident İlham Əliyev də bu ənənəni davam etdirir, hər səfərində Azərbaycan diasporları ilə görüşlər keçirir, onlara məsləhətlər verir.

Yalnız Heydər Əliyev bunu bacarardı ki, Naxçıvandan çıxan Sovet ordusu silahını orada qoyub getdi. Yalnız Heydər Əliyev bacarardı ki, ermənilərin qulağının dibində Araz çayı üzərində Naxçıvanla Türkiyə arasında körpü saldırdı - Ümid körpüsü. Bunun böyük strateji, siyasi əhəmiyyəti ilə bərabər, ciddi iqtisadi əhəmiyyəti də var.

O zamankı Azərbaycan rəhbərliyi, başda Mütəllibov olmaqla, iflasa doğru gedirdi. Elə bu zamanlar Bakıda Heydər Əliyevi müdafiə komitələri yaranırdı. Heydər Əliyevi hakimiyyətə dəvət edən mitinqlər başladı. Hakimiyyət isə daha da azğınlaşdı. Ziddiyyətlər kəskinləşdi. Akademik Fərəməz Maqsudov başda olmaqla Azərbaycan "Əlincə" Xeyriyyə Cəmiyyəti təşkil olundu. Bu, əslində, siyasi cəmiyyət idi, məqsədi Heydər Əliyevi müdafiə idi. Cəmiyyətin siyasi mətbuat orqanı - "Səs" qəzeti nəşr olundu. "Səs" qəzeti cəmiyyətin məramlarını açıqlayır, mövcud hakimiyyətin hiylələrini tənqid edirdi. Cəmiyyət və onun qəzeti ən işıqlı ziyalıları ətrafına toplamışdı. Hakimiyyət orqanları dəfələrlə qəzetin redaksiyasına hücum edib dağıtmışdılar. Hakimiyyətin Heydər Əliyev əleyhinə yönəltdiyi hər bir hərəkət qəzetin səhifələrində ifşa edilirdi. Hakimiyyətə qulluq göstərənlərin Heydər Əliyev əleyhinə təşkil etdiyi yazıların altındakı imzaların çoxunun saxta olduğu cəmiyyətin ağsaqqalları tərəfindən ifşa olundu. Heydər Əliyevə yönəldilən yaş senzi məsələsinin də gizli niyyəti bu cəmiyyətdə açıqlandı. "Səs" qəzeti indi də öz mövqeyini saxlayır.

Qaraguruh qüvvələr silahı yerə qoymur, fitnələrini davam etdirirdi. Heydər Əliyevin deputat olmaqla Azərbaycan Ali Sovetində çıxışı hakimiyyəti daha da sarsıtdı.

Gün keçdi, ay keçdi, zaman dəyişdi. Təsadüfən iş başına gələn və xalqın başına olmazın oyunlar gətirən, respublikanın torpaqlarının 20 faizinin düşmən tapdağına düşməsinə, bir milyondan artıq vətəndaşın qaçqın həyatına səbəb olan iqtidar iflasa uğradı. Xalq, xüsusən ziyalılar ölkənin nicatı üçün Heydər Əliyevə üz tutdular. Heydər Əliyev xalqın təkidli çağırışına səs verdi və onların harayına gəldi. Gəldi və yeni hava gətirdi! Parçalanmaq və vətəndaş müharibəsi ərəfəsində olan ölkəni dardan qurtardı, onu müstəqil və sabit bir respublikaya çevirdi. Bir sıra süni qadağalar aradan qaldırıldı, demokratik idarə üsulu bərqərar oldu.

Akademik Ramiz Mehdiyev haqlı olaraq vurğulayır ki, o zamankı iqtidara kor-koranə qulluq göstərən dönüklər indi ölkədən qaçıblar. Ancaq etiraf etmək lazımdır ki, onların tör-töküntüləri hələ də var. Söhbət açıq müxalifətdən getmir. Müxalifət müxalifətdir və onların məlum mübarizə yolu var. Bunu dövlət də bilir, xalq da bilir. Söhbət cildini dəyişənlərdən gedir, cildini dəyişib də düşmən cəbhəsində duranlardan gedir. Ədalət xatirinə demək lazımdır ki, o zamankı iqtidarın girdabına düşən adamların bir qismi, necə deyərlər, "silahı yerə qoyub, dini ifadə ilə desək, tövbə edib, təmiz qəlblə" işləməyə və yaşamağa başlayıblar. Onlar başqaları kimi, ölkədəki siyasi iqlimi, iqtisadi inkişafı, görülən böyük işləri başa düşür, özləri də bu işlərə kömək etmək istəyirlər.

Yazını ulu öndər Heydər Əliyevin bir fikri ilə bitirmək istəyirəm. İqtidara qarşı müxalifətdə durmaq olar. Bu, demokratik cəmiyyətdə normaldır. Xalqına, dövlətinə qarşı müxalifətçilik etmək isə yolverilməzdir. Azərbaycan sürətli inkişaf yolundadır. Xalqın elitası da, ziyalısı da, digər sahələrdə çalışan bütün insanlar da əl-ələ verib bu inkişafa dayaq durmalıdır.

Yusif SEYİDOV,

professor,

əməkdar elm xadimi

Azərbaycan.- 2011.- 16 yanvar.- S. 4.