Avropa Şurası ilə əməkdaşlıq daha da möhkəmlənir

10 il bundan əvvəl, 2001-ci il yanvarın 25-də xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin uzaqgörən daxili və xarici siyasətinin məntiqi nəticəsi olaraq Strasburqda, Avropa Şurasının binası önündə müstəqil dövlətimizin üçrəngli bayrağının ucaldılması Azərbaycanın Avropa ailəsinə qovuşduğunu bütün dünyaya nümayiş etdirdi. Bu hadisəni ümummilli liderimiz Heydər Əliyev belə qiymətləndirirdi: "Azərbaycanın Avropa Şurasına qəbul edilməsi onun nəinki müstəqil, suveren, demokratik, dünyəvi dövlət kimi tanınmasıdır, həm də Avropa ailəsinin bərabər hüquqlu üzvü kimi Azərbaycan dövlətinin inkişafında yeni mərhələnin başlanğıcıdır".

İlk illər ərzində AŞ PA-da Azərbaycan nümayəndə heyəti tərəfindən onlarla sənəd hazırlanmış və onlar Suranın rəsmi sənədləri kimi yayılmışdı. Təsəvvür etsək ki, bu qurumda 47 ölkənin deputatları fəaliyyət göstərir və qəbul edilmiş sənədlər həm onlara paylanır, həm də həmin ölkələrin parlamentlərinə göndərilir, onda qarşıya qoyulmuş birinci vəzifə ilə bağlı görülmüş işlərin miqyası haqqında konkret fikir formalaşa bilər. Belə ki, "Ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri soyqırımı haqqında", "Dağlıq Qarabağda, zəbt olunmuş ərazilərdə mədəniyyət abidələrinin məhv edilməsi haqqında", "Ermənistanda və Dağlıq Qarabağda olan hərbi əsirlər və girovlar haqqında", "Qaçqın və məcburi köçkün uşaqların təhsili haqqında", "Azərbaycanda məcburi köçkünlərin vəziyyəti haqqında" və digər sənədlər AŞ PA-da qəbul edilmişdir.

AŞ PA-da Azərbaycan nümayəndə heyətinin səmərəli fəaliyyətinin təməli 2001-ci il aprel ayında bu qurumun yaz sessiyasında ölkəmizin parlamentarilərinin tamhüquqlu üzv olaraq iştirak etdiyi ilk sessiyadan etibarən qoyuldu. Belə ki, "Avropanın iqtisadi və transmilli mütəşəkkil cinayətkarlığa qarşı mübarizəsi" mövzusunda aparılan müzakirələrdə çıxış edən Azərbaycan nümayəndə heyətinin rəhbəri cənab İlham Əliyev bu problemin əhatə dairəsinin genişlənməsində Ermənistanın oynadığı rola dair konkret faktları iştirakçıların diqqətinə çatdırmışdır. Belə diplomatik həmlə ermənilər üçün gözlənilməz idi və hadisələrin gedişi Ermənistan nümayəndələrinin bu cür qəfil gedişlərə hazır olmadıqlarını göstərirdi. Başlanğıc olduqca uğurlu alındı və ilk gündən nümayəndə heyəti qazanılmış üstünlüyü qoruyub saxlamağı bacardı. Nümayəndə heyətimiz azərbaycanlılara qarşı ermənilər tərəfindən törədilmiş soyqırımı haqqında sənədin tanınması və azərbaycanlı girovların, habelə hərbi əsirlərin Ermənistanda və Dağlıq Qarabağda saxlanılması barədə rəsmi sənədin qəbul olunması haqqında məsələ qaldırdı və belə bir sənədin qəbul olunmasına nail oldu. Cənab İlham Əliyev sessiyada daha uğurlu nəticələr əldə etmək üçün AŞ PA-nın bütün alt qurumlarında mütəşəkkil təbliğat kampaniyasının aparılmasını təşkil etməyə müvəffəq oldu. Bu, Azərbaycan diplomatiyasının uğuru idi.

AŞ PA-nın 2001-ci il payız sessiyasında qəbul edilən qərarda Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin yalnız Azərbaycanın ərazi bütövlüyü nəzərə alınmaqla həll olunmasının zəruriliyi qeyd edilirdi. Bu, parlament nümayəndə heyəti səviyyəsində əldə edilmiş növbəti diplomatik uğur idi.

Azərbaycan parlament nümayəndə heyəti sessiyada daha bir neçə vacib problem qaldırdı. Bunlardan biri də bütün dünyanın birmənalı şəkildə pislədiyi terrorizm idi. Azərbaycan nümayəndə heyətinin başçısı İlham Əliyev tutarlı faktlarla çıxış edərək Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzə başladığı vaxtdan 30-dan artıq terror aktları törətdiyini və bunun nəticəsində 2 mindən artıq Azərbaycan vətəndaşının həlak olduğunu vurğulamış, həmçinin "ASALA" erməni terror təşkilatının Ermənistan hökuməti ilə sıx əlaqədə işlədiyini bildirmişdir. Cənab İlham Əliyevin əsas diqqəti qondarma "Dağlıq Qarabağ Respublikası"nda terrorçular hazırlayan hərbi bazaların mövcudluğuna, bu ərazinin ermənilər tərəfindən məqsədyönlü şəkildə çirkli pulların yuyulması mərkəzinə çevrilməsinə yönəltməsi informasiya müharibəsində ermənilərin mövqelərinə ciddi zərbə kimi dəyərləndirildi.

2002-ci ilin yay sessiyası isə Dağlıq Qarabağ probleminin və qaçqınlarla bağlı həqiqətlərin AŞ-ın diqqətinə çatdırılması baxımından əhəmiyyətli olmuşdur.

2002-ci ilin sentyabrında AŞ PA-nın növbəti sessiyasında Azərbaycan nümayəndə heyətinin iştirakı yenə də uğurlu hal kimi qiymətləndirildi. Bu sessiyanın müzakirələrində həm Azərbaycanın, həm də Ermənistanın AŞ qarşısında götürdükləri öhdəliklərin yerinə yetirilməsi məsələsi ilə bağlı çıxış edən cənab İlham Əliyevin prinsipial mövqeyi nəticəsində məruzələrdə Azərbaycan üçün çox əhəmiyyətli düzəlişlər edildi, ən başlıcası isə Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Dağlıq Qarabağın işğal edilməsi faktı AŞ PA-nın sənədində öz əksini tapdı.

Azərbaycan AŞ PA-ya üzv olarkən İlham Əliyev tərəfindən müəyyən edilmiş siyasət öz bəhrəsini verdi. Təsadüfi deyildi ki, o dövrdə Ermənistan mətbuatı da yazırdı ki, Azərbaycan nümayəndə heyəti AŞ PA-nın üzünü Azərbaycana tərəf çevirdi. İki ilə yaxın bir müddətdə cənab İlham Əliyev Dağlıq Qarabağ münaqişəsi üzrə AŞ PA-nın xüsusi məruzəçisinin təyin edilməsinə çalışırdı. Çünki götürülmüş öhdəlikdə də bu münaqişənin sülh yolu ilə həllinə çalışmaq xüsusi qeyd edilmişdi. Lakin Ermənistan nümayəndə heyəti bu məsələdən yayınmağa cidd-cəhd göstərirdi. Nəhayət ki, bu məsələ də öz həllini tapdı.

2003-cü il Azərbaycan diplomatiyasının yeni uğurları ilə başladı. AŞ PA-nın qış sessiyasının ilk günündə daimi nümayəndə heyətinin başçısı, deputat İlham Əliyev AŞ PA-nın sədr müavini və büro üzvü seçildi. Bu seçim ölkəmizin beynəlxalq münasibətlər sistemində öz yerini möhkəmləndirməsi və qloballaşan dünyaya inteqrasiyası istiqamətində atılan yeni uğurlu addım idi.

AŞ PA-nın 2003-cü il yaz sessiyasında AŞ PA sədrinin müavini və büro üzvü İlham Əliyevin Ermənistanda prezident seçkilərinin nəticələri müzakirə olunarkən etdiyi çıxışı da əhəmiyyətli sayılmalıdır. Erməni diasporunun, qərəzli erməni təbliğatının yaydığı məlumatların əksinə olaraq Ermənistanda keçirilmiş prezident seçkiləri zamanı ciddi qanun pozuntularına yol verilməsini həmin ölkədə beynəlxalq hüquq normalarının mütəmadi pozulmasının məntiqi sonluğu sayan cənab İlham Əliyev qeyd etdi ki, Ermənistan hamılıqla qəbul edilmiş hüquq qaydalarını, beynəlxalq təşkilatların sənədlərini pozaraq Azərbaycan torpaqlarını işğal altında saxlamaqda davam edir və bu təcavüzkar dövlətin təqsiri üzündən bütöv bir xalqın insan hüquqları tapdalanır.

Cənab İlham Əliyev qondarma "Dağlıq Qarabağ Respublikası" adlı ərazinin mövcudluğu faktını da beynəlxalq hüquq normalarının kobud surətdə pozulması hesab edərək dedi ki, Avropanın bu hissəsində beynəlxalq nəzarət yoxdur.

AŞ PA-nın 2003-cü il yay sessiyası cənab İlham Əliyevin beynəlxalq aləmdə yüksək nüfuza malik olduğunu bir daha sübut etdi. Belə ki, iyunun 26-da keçirilən növbəti sessiyada Azərbaycanda siyasi məhbuslar məsələsi barədə Hüquq məsələləri və İnsan Hüquqları Komitəsinin üzvü, belçikalı deputat Corc Kleyfartın məruzəsi dinlənildi. Cənab İlham Əliyev çıxışında qətiyyət nümayiş etdirərək "siyasi məhbus" haqqında məruzənin ziddiyyətli olduğunu və seçkiqabağı vəziyyətə təsir etmək məqsədi güddüyünü bəyan etdi. Cənab İlham Əliyev məruzənin 25 paraqrafında dəyişikliklər etmək ehtiyacının yarandığını bildirdi, ona görə, bu məsələnin AŞ PA-nın qış sessiyasınadək təxirə salınmasını təklif etdi. Azərbaycanın təklifini başqa ölkələrin nümayəndələri dəstəklədilər və ölkəmizi qrup şəklində müdafiə edəcəklərini bildirdilər.

"Avropada muxtar vilayətlərin müsbət təcrübəsi" məsələsi ilə bağlı məruzə edən A.Qross dünyanın qaynar nöqtələrinə çevrilmiş və mənfi təcrübəsi olan muxtar vilayətlərin adlarını çəkməyəndə cənab İlham Əliyev məruzəçini ciddi tənqid etdi. Cənab İlham Əliyevin təklifi ilə qətnamə layihəsinə "muxtariyyət verilməsi dövlətin özünün suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə əsaslanmalıdır" və "muxtar qurumların beynəlxalq aləmdə tanınmış sərhədləri pozmağa hüququ yoxdur" əlavələri salındı. Beləliklə, bu sessiyada Azərbaycan nümayəndə heyətinə sanksiyalar təklif ediləcəyi barədə mülahizələr yürüdən şəxslər növbəti dəfə məyus oldular.

AŞ PA-nın 2004-cü il yaz sessiyasında bu mötəbər qurumda artıq fəaliyyətini başa vurmuş Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin iştirakı əlamətdar bir tarixə təsadüf edirdi. Dövlət başçımızın AŞ PA-da ölkəmizin nümayəndə heyətinə rəhbərlik etdiyi 3 illik dövr ciddi nailiyyətlərlə yadda qaldı. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev özü də AŞ PA-da fəaliyyət göstərdiyi illərin onun üçün çox qiymətli olduğunu vurğulayırdı: "Həyatımın bu dövrü mənim üçün bəlkə də ən maraqlı, mühüm zaman kəsiyidir və bu dövr gələcək fəaliyyətimdə, əlbəttə ki, bugünkü vəzifəmdə də vacib rol oynadı".

Azərbaycan Prezidentinə AŞ PA-nın fəxri üzvü diplomunun və medalının təqdim olunmasını bu təşkilatın cənab İlham Əliyevin səmərəli fəaliyyətinə və işgüzarlığına verdiyi yüksək qiymət kimi səciyyələndirmək olar.

Azərbaycan nümayəndə heyətinin ötən 10 il ərzində uğurları ilə bağlı çoxlu faktlar göstərmək olar. Təşkilata tam hüquqlu üzv olduğumuz qısa müddət ərzində Azərbaycan nümayəndə heyəti digər beynəlxalq qurumlara nisbətən daha çox bu təşkilatda uğur qazanmışdır. Sözsüz ki, bu, ilk üç il ərzində nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmiş cənab İlham Əliyevin nüfuzu ilə bağlıdır. Beləliklə, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin istər AŞ PA-da nümayəndə heyətimizə rəhbərlik etdiyi dövr ərzində, istərsə də bu- günkü prezidentlik fəaliyyətində mükəmməl diplomatik gedişləri və möhkəm qətiyyəti sayəsində ölkəmiz Avropanın aparıcı dövlətləri ilə bir sıradadır. Bu baxımdan, son yeddi il ərzində Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən bütün sahələrdə həyata keçirilən islahatlar ölkəmizin beynəlxalq imicini daha da möhkəmləndirmiş, dünya iqtisadi sisteminə sıx inteqrasiya uğurlarımızı şərtləndirmişdir.

Adil VƏLİYEV,

Milli Məclis Aparatının

Sosial qanunvericilik

şöbəsinin sektor müdiri,

siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru

Azərbaycan.- 2011.- 25 yanvar.- S. 4.