“Azərbaycan dilində mükəmməl sintaktik bütövlər” kitabının təqdimatı olmuşdur

Aprelin 10-da Bakı Slavyan Universitetində bu təhsil müəssisəsinin rektoru, əməkdar elm xadimi, AMEA-nın müxbir üzvü Kamal Abdullayevin rəhbərliyi ilə müəllif kollektivi tərəfindən yazılmış "Azərbaycan dilində mükəmməl sintaktik bütövlər" kitabının təqdimatı olmuşdur.

Kitaba ön sözün müəllifi, ümumi və rus dilçiliyi kafedrasının müdiri, professor İlyas Həmidov bildirmişdir ki, bu tədris vəsaiti AMEA-nın müxbir üzvü K.Abdullayevin rəhbərliyi və iştirakı ilə müəlliflər qrupu tərəfindən hazırlanmışdır. Həcmi 600 səhifədən çox olan kitab "Mətn sintaksisinin ensiklopediyası" formatında tərtib edilmişdir. Mürəkkəb sintaktik bütöv (MSB) bir sintaktik qurum kimi mətndən təcrid olunmuş şəkildə araşdırılmır, ancaq mətn müstəvisində reallaşan və özünün dil-nitq mövcudluğunu mətndə göstərən bir kompozisiya kimi qəbul edilir.

Vəsaitin əsas konseptual prinsipini məhz bu yanaşma təşkil edir. MSB kateqoriyası barədə rusistika, germanistika sahəsində tədqiqatların nəticələri sistemləşdirilmiş, aparıcı ideyalar yığcam formada oxuculara təqdim olunmuşdur.

Kamal Abdullayev kitabda mətn nəzəriyyəsinin obyektini 3 aparıcı istiqamətin kəsişməsində tədqiq edir - müasir mətn nəzəriyyələri işığında orta əsr bədii abidələrin dilinin sistemli tipoloji öyrənilməsi, mətn və mürəkkəb sintaktik bütövün ümumi və xüsusi cəhətlərinin təyin olunması, cümlələrin və mürəkkəb sintaktik bütövlərin aktual üzvlənməsi ilə bağlı problemlərin həlli.

Professor Kamal Abdullayev nəzərə çatdırmışdır ki, kitab ölkəmizin müxtəlif elm təhsil müəssisələrində çalışan 15 mütəxəssisin reallaşdırdığı elmi proyektdir və bu, Azərbaycan dilçiliyində konkret bir elmi məktəbin bünövrəsinin təməl daşı hesab oluna bilər. Respublikanın görkəmli elm xadimlərinin müəllifi olduqları kitaba, həmçinin gənc mütəxəssislərin də Azərbaycan, türk, rus və ingilis dillərində elmi araşdırmaları daxildir. Burada "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanı və "Beovulf" eposunda təkrarlar", "Kitabi-Dədə Qorqud " dastanında və "İqor polku haqqında dastan"da sintaktik paralelizm" mövzusunda elmi araşdırmaları yer almışdır. Azərbaycanda yeni dilçilik məktəbinin yaranmasından xəbər verən vəsait mətn sintaksisinin özəlliklərini araşdıran yeni tədqiqatçılar nəslinin yetişməsi ilə yanaşı, dil mədəniyyətinin inkişafına da müsbət təsir göstərəcəkdir.

Tədbirdə professorlar Tofiq Hacıyev, Fəxrəddin Veysəlli, Aslan Məmmədli və digərləri çıxış edərək kitabın təkcə filologiya üzrə təhsil alan tələbələr üçün deyil, magistrantlar və mətn sintaksisi ilə məşğul olanlar üçün də əhəmiyyətli olduğunu qeyd etmişlər. Sintaksis nəzəriyyəsi ilə bağlı olan bu dərs vəsaiti tədris prosesində geniş istifadə edilə biləcək ilk nəşrdir.

AzərTAc

Azərbaycan.- 2012.- 11 aprel.- S. 5.