Görkəmli alim, mahir pedaqoq, müdrik insan

Həyatda elə insanlar var ki, onların ömür yolu, uğurları, mənəvi dünyası böyüməkdə olan gənc nəsil üçün həmişə örnək olur. Həmin şəxslərin ideyaları ilə yetişən nəsil layiqli tərbiyə alır, cəmiyyətdə xüsusi yer tutur. Xeyirxah əməllərin sahibi olan şəxsiyyətlər isə daim əbədiyaşarlıq hüququ qazanır, böyük ehtiram və hörmətlə yad edilirlər. Onların yoxluğu yalnız ailənin dərdi olmur, həm də cəmiyyətin hansısa bir fəaliyyət sahəsində hər zaman hiss edilir, təkrar-təkrar yada düşür. Nə etmək olar ki, bizim arzularımız bir, həyat isə başqa reallıqlar üzərində qurulurE

Respublikamızda belə dəyərli şəxsiyyətlərdən biri də sözün əsl mənasında böyük həkim - terapevt, mahir pedaqoq, əməkdar elm xadimi, professor Həsən Musa oğlu İsazadə idi. Bu il sağ qalsaydı görkəmli alimin 100 yaşı qeyd olunacaqdı.

H.İsazadə 1912-ci il dekabrın 25-də Qazax şəhərində dünyaya göz açmışdır. Uşaq yaşlarında ailəsi ilə birlikdə Bakıya gələn Həsən şəhər həyatına tez alışır. Orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirir. 1929-cu ildə Azərbaycan Tibb İnstitutuna (indi Azərbaycan Tibb Universiteti) daxil olur, 1936-cı ildə ali təhsilini fərqlənmə diplomu ilə başa çatdırır. Bir müddət təyinatla Qubadlı, Zəngilan və Biləsuvar rayonlarında baş həkim kimi çalışır. Böyük Vətən müharibəsi illərində səfərbər olunub cəbhəyə yollanan Həsən İsazadə çox keçmədən İran İslam Respublikası ərazisində hərbi hospitalın rəisi təyin edilir. O zaman H.İsazadə polkovnik hərbi rütbəsini daşıyırdı.

Ordudan tərxis edildikdən sonra 1946-cı ilin fevralında Həsən Musa oğlu İsazadə Bakıda 1 saylı şəhər Kliniki Xəstəxanada (keçmiş "Semaşko" adına xəstəxana) baş həkimin müalicə işləri üzrə müavini vəzifəsində fəaliyyətə başlayır və eyni zamanda ATİ-nin pediatriya fakültəsinin Daxili xəstəliklər kafedrasında assistent olur. O zaman həmin kafedraya Cahangir Abdullayev rəhbərlik edirdi. Elə həmin gündən də onun elmi, pedaqoji, həkimlik və təşkilatçılıq fəaliyyəti bu ali təhsil ocağı ilə bağlanır.

H.İsazadə 1951-ci ildə namizədlik, 1952-ci ildə isə doktorluq dissertasiyalarını uğurla müdafiə edir. Həmin dissertasiyalar o zaman respublika üçün çox əhəmiyyətli problemlərə həsr olunur, tibb elminə bir sıra yeniliklər gətirir. Görkəmli alim 1952-ci ildə dosent, 1961-ci ildə professor seçilir, 1963-1967-ci illərdə Azərbaycan Tibb İnstitutunun tədris işləri üzrə prorektoru vəzifəsində fəaliyyət göstərir. 1969-cu ildə kafedra müdiri seçilir və 1990-cı ilə kimi həmin kafedraya rəhbərlik edir.

Professor H.İsazadənin fəaliyyəti geniş və zəngindir. Onun insanlara bəxş etdiyi işıq mənəvi paklığından, intellektinin möhkəmliyindən, şəxsiyyət ucalığından, bütövlüyündən qidalanırdı. Çox zabitəli, tələbkar idi, baxışları insana hər şey deyirdi, amma bir o qədər də səmimi və sadə idi. O, yaxşılıq etməyi bacarırdı, insanlara həmişə çətin anlarda kömək edərdi. Bəzən kiminsə əlləri hər şeydən üzüləndə, haqqını müdafiə etmək çətinliyi ilə qarşılaşanda Həsən müəllim onun yanında olardı. Çox cəsarətli idi, sözünü deyə bilirdi və deyirdi də... Bir sözlə, onunla hər zaman hesablaşırdılar. Qədirbilən dostları, yaxınları Həsən müəllimi mərd, əyilməz, sözübütöv insan kimi tanıyır, onunla fəxr edirlər. H.İsazadə dəfələrlə keçmiş Sovetlər Birliyinin böyük şəhərlərində - Moskvada, Sankt-Peterburqda, Kiyevdə kardioloqların və terapevtlərin Ümumittifaq qurultaylarında, bir çox xarici ölkələrdə keçirilən elmi simpoziumlarda iştirak etmiş, Azərbaycanın elmi ictimaiyyətinin mövqeyini onlara çatdırmışdır.

Həsən müəllim həm də milli dəyərlərə sıx bağlı insan kimi də daim xatırlanır. Bu ali keyfiyyət onda hələ ötən əsrin 70-ci illərində, İttifaqın ən sərt siyasi rejiminin mövcudluğu vaxtlarında özünü göstərmişdir. Həmin dövrdə Ümumittifaq Kardioloqlar Cəmiyyətinin plenumu keçirilirdi. Plenuma qonşu respublikalardan 3 nəfər, Azərbaycandan isə 2 nəfər nümayəndə seçilmişdi. Professor Həsən İsazadə qızğın müzakirələrin getdiyi zaman söz alıb tribunaya qalxır. O, dəqiq elmi faktlar əsasında respublikamızda kardiologiya sahəsində elmi kadrların potensial imkanlarını o biri respublikalarla müqayisə edir. Sübuta yetirir ki, əslində Azərbaycandan plenumda 4 nümayəndə olmalıdır. Beləliklə də, kardioloqların Ümumittifaq qurultayı öz qərarını dəyişib plenumun üzvlüyünə respublikadan 4 nəfəri daxil edir. O dövrdə belə təklif vermək həqiqətən çox böyük bir risk idi.

Həsən İsazadə Moskva şəhərində olarkən öz imkanlarından, işgüzar əlaqələrindən istifadə edərək Ali Attestasiya Komissiyasına baş çəkər, respublikadan göndərilmiş dissertasiyaların vaxtında təsdiqinə lazımi kömək edərdi. Yeri gəlmişkən, o, bu işləri dissertasiya sahiblərinin xəbəri olmadan görərdi, bunu özünün vətəndaşlıq borcu sayardı. Həsən müəllim təkrarsız insani xüsusiyyətlərə malik böyük şəxsiyyət idi.

H.İsazadə həmişə birinci olmaq istəyirdi, olub da. Bu işdə Tanrı onun həmişə köməyinə gəlib, çünki o, Allah adamı idi. Tale elə gətirib ki, Həsən İsazadə ömrünün çox hissəsini Bakı şəhər 1 saylı Kliniki Xəstəxanada fəaliyyətdə keçirmişdir. Həmin xəstəxananın birinci korpusunda, I müalicə-profilaktika fakültəsinin I Daxili xəstəliklər kafedrasının müdiri vəzifəsində çalışmışdır.

H.İsazadə görkəmli alim idi. O, özündə böyük alimlik istedadı ilə mahir pedaqoqluğu üzvi şəkildə birləşdirə bilirdi. Əgər desək ki, Həsən müəllimin ömür salnaməsinin ən dəyərli və mənalı səhifələri tələbə auditoriyası ilə bağlıdır, bu heç də mübaliğə olmaz. Çünki alim elm yükünün daşıyıcısıdırsa, müəllim daha şərəfli bir yükün - elmin və təlim-tərbiyənin daşıyıcısıdır. Onun rəhbərliyi altında onlarla doktorluq və namizədlik dissertasiyası müdafiə olunmuşdur. Alim çoxsaylı elmi əsərlərin müəllifi idi. Çap edilmiş 270-ə yaxın elmi əsəri, monoqrafiyası bu gün də tibbin tədrisində geniş istifadə olunur. Onun kitabları həkimlərin stolüstü dərs vəsaitləri sayılır. Kim onun alimlik fəaliyyətindən, xeyirxahlığından bəhrələnmişdirsə, taleyinə yalnız ucalıq nəsib olmuşdur. Həsən İsazadənin böyüklüyü, alicənablığı bir də onda idi ki, yaşadığı illərdə o, həm özü uğurlu addımlar atmış, elmin çətin yollarında şərəflə addımlamışdır, həm də açıq ürəklə bir çox gəncin elmə gəlməsinin səbəbkarına çevrilmişdir.

Professor H.İsazadə bacarıqlı təşkilatçı idi. Bakı şəhər 1 saylı Klinik Xəstəxanasının bazasında I Daxili xəstəliklər kafedrasının nəzdində funksional diaqnostika laboratoriyasını təşkil etmiş, intensiv terapiya bloku ilə birlikdə ixtisaslaşdırılmış kardioloji şöbə və şəhərətrafı zonada kardioloji sanatoriyanın yaradılmasının təşəbbüskarı olmuşdur.

Görkəmli alim H.İsazadənin tibb sahəsində ictimai fəaliyyəti də təqdirəlayiq hal kimi daim xatırlanır. O, uzun illər Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin Elmi-Tibbi Şurasının plenum üzvü, respublika Terapevtlər Cəmiyyəti İdarə Heyətinin üzvü, Azərbaycan Kardioloqlar Cəmiyyətinin sədr müavini, Səhiyyə Nazirliyinin baş kardioloqu, eləcə də nazirliyin Terapiya üzrə Attestasiya Komissiyasının sədri olmuşdur.

Professor Həsən İsazadənin xidmətləri dövlət tərəfindən həmişə yüksək qiymətləndirilmişdir. O, hələ keçmiş SSRİ dövründə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni ilə təltif edilmiş, "SSRİ tibb əlaçısı" fəxri adına layiq görülmüşdür. 1960-cı ildə görkəmli alimə respublikanın əməkdar həkimi, 1968-ci ildə əməkdar elm xadimi fəxri adları verilmiş, bir neçə dəfə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin, Səhiyyə Nazirliyinin fəxri fərmanları ilə təltif olunmuşdur. Ümummilli lider Heydər Əliyev xalqın istəyi ilə 1993-cü ildə hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra tibb elminin inkişafına verdiyi əvəzsiz töhfələrə görə Həsən İsazadəni "Şöhrət" ordeni ilə mükafatlandırmışdır.

Bacarıqlı alim, görkəmli elm təşkilatçısı Həsən müəllim nə qədər sərt görünsə də, daxilən çox sadə, alicənab insan idi. Tanrı Həsən müəllimi cəmiyyətə əvəzolunmaz şəxsiyyətlərdən biri kimi bəxş etmişdir. Professor H.İsazadə fitri istedad sahibi idi. Onu tələbələri və müalicə etdiyi insanlar həmişə böyük hörmətlə yad edirlər.

Belə şəxsiyyətlər haqqında yazmaq, gələcək nəsillərə işıqlı və aydın insanların fəaliyyəti, həyat və ömür tarixçəsi barədə geniş məlumat vermək vaxtilə onunla təmasda olan həmkarlarının mənəvi borcudur. Mən də bu borcu qismən də olsa ödəmək istədim...

Vəsadət ƏZİZOV,

Azərbaycan Tibb Universitetinin II

Daxili xəstəliklər kafedrasının müdiri, professor

Azərbaycan.-2012.- 25 dekabr.- S.6.