ƏSİR DÜŞƏN XATİRƏLƏR

Artıq neçənci dəfədir ki, Ağdamın işğalının qara bayramını qeyd edirik!

Bundan sonra daha neçə dəfə "ildönümü" keçirəcəyik, onu Allah bilir!

Gələcəkdə neçə qara bayram bizsiz olacaq, o da məlum deyil!

Bircə şeyə əminik ki, nə vaxtsa torpaqları qaytaracağıq.

Başqa cür mümkün deyil!

Həm də tarix var, onun ortaya qoyduğu nəticələr bəllidir. Nədir o nəticələr?

Formasından asılı olmayaraq bütün imperiyalar dağılır. Sonuncusu qırmızı imperiya idi. Amma yenə davamı var!

Bölünmüşlər gec-tez bir-birinə qovuşur, birləşir. Bunu Şimali və Cənubi Vyetnamda gördük. Bütün dünya Berlin divarlarının sökülməsinin, "qılıncla bölünən" iki Almaniyanın birləşməsinin şahidi oldu!

Heç ola bilməz ki, Ağdam o tərəfdə xaraba və dağılmış vəziyyətdə qala, biz onu birləşdirə bilməyək! Bunu ermənilər də çox gözəl anlayırlar! Odur ki, gəlib Ağdamın ərazisində məskunlaşmırlar. Bilirlər ki, belə halda onları Ağdam torpağından onlar bizi çıxartdıqlarından daha betər vəziyyətdə çıxararıq!

Hələlik isə "qara bayram"ları qeyd edirik...

Kədərli günlərin isə nisgilli düşüncələri olur...

Hansısa şairin, hansısa şeirindən haçansa yaddaşımda qırılıb qalan bir bənd var. Fərqinə varmamışam, amma bu gün dərininə gedəndə əvvəllər görmədiyimi görürəm:

Yolumuz ayrılır, ayrılır yaman,

Ana balasından ayrılan kimi.

Qartal yuvasından, şimşək buluddan,

İnsan obasından ayrılan kimi.

Ananın baladan ayrılması faciədir!

Qartal yuvasından kənarlaşırsa, geri dönməyə bilər!

Buluddan qopan şimşək isə sonuncu dəfə parıldayaraq əbədi qaranlığa qərq olur!

Sən demə ayrılığın ən dəhşətlisi insanın doğma obasından ayrılması imiş!

Həm də uzaqdan həsrətlə baxa bildiyin, göz dağına çevrilmiş obasından naməlum müddətə ayrılması!

Nə dözə bilirsən, nə də geriyə qayıda!

Amma həmin xarabalıqlar içərisində onu gözləyən o qədər müqəddəsliklər var ki!

Təbii ki, söhbət ayrı-ayrı insanlara və ailələrə dəyən külli miqdarda ziyandan - yandırılan və dağıdılan evlərdən, məhv edilən yaşıllıqlardan, talanan obyektlərdən getmir! Bunları kalkulyatorla hesablamaq asandır. Söhbət hər bir insan üçün əziz və doğma olan dəyərlərdən, itirilmişləri, arxada qalmışları və unudulmuşları andıracaq xatirə yerlərindən gedir! Bu gün erməni əsirliyində qalaraq ağrı-acıya çevrilən xatirə yerlərindən!

İnsan arzuları ilə yaşayır, böyüyür, bəzən arzularının ardınca uzaqlara da gedir. Amma tez-tez el-obasına qayıdaraq doğmaları və bir də yetim qoyub getdiyi xatirələrlə görüşür.

Bir milyon qaçqın və məcburi köçkün isə arzu və istəklərinin dalınca düşməyib, ölümdən və girov düşmək dəhşətindən qorxaraq canını götürüb qaçıb!

O qaçhaqaçda özü ilə çox şey götürə bilməyib!

Düşmən əlinə keçən maddiyyat dağılıb, mənəviyyat isə dara çəkilib!

Biz geriyə dönüb xatirələrimizi də əsirlikdən azad etməliyik!

Həmin xatirələrin hər biri həyatımızın hansısa anı, yurdumuzun hansısa nemətilə bağlıdır. Bəzən nimdaş, dəbdən düşən, bu gün heç nəyə yaramayan əşya belə bizim üçün (məhz bizim) son dərəcə əziz və qiymətli olur! Bax, hərdən xatirələr də həmin əşyaya görə əsirlikdə dözür, dayana bilirlər.

... Bu gün doğulduğumuz evə girib beşiyimiz qoyulan otağa baxa bilmirik. Çünki o ev ya dağıdılıb, ya da yandırılıb. Beşiyimiz isə qənimət olaraq erməninin əlinə keçib.

Yəqin indi hansısa erməni balası orada yatıb, şellənir.

Görəsən necə yuxular görür?

İnanmıram Xocalıdan qənimət kimi aparılan beşikdə yatan erməni uşağı qansız yuxular görə bilsin!..

... Ağdamda tut ağacı olmayan həyət yox idi! Dibindən suyu əskik etməzdilər. Hərdən budağına kəndir bağlayıb yelləncək düzəldərdilər. Yayda şipşirin meyvəsi, sərin kölgəsi olan tut ağacı həm də simsar insanların toplaşdıqları yer idi. Tutu çırpanda isə qonşular həyətə yığışar, hərə karxananın bir ucundan tutar, bəzən başına çəkərək özünü budaqdan tökülən şirəli meyvələrdən qoruyardı. Sonra hərə bir boşqab tut yeyə-yeyə söhbətə nərdivan qoyulardı.

İndi yəqin ermənilər həmin tut ağaclarının barını yığıb qıcqırdaraq araq çəkirlər! ATƏT-dən gələn qonaqlarının süfrəsinə qoymaqdan ötrü!

... Hər həyətdə üstünə meynə dırmaşdırılan çardaq olardı. Həmin çardağın üzərinə çadır çəkməklə asanlıqla toy mağarı düzəltmək, xeyir iş görmək olardı.

Yəqin ki, çardaqların dəmiri oğurlanmış, tənəkləri isə qurumuşdur. Çadırlar isə qaçqınçılığın ilk dövrlərində düzlərə səpələnənlərin karına gəldi!

... Qızıl gül bitməyən həyət yox idi. Hərə gül kollarının sayı, növ çoxluğu ilə fəxr edərdi. Yazda, payızda əkin qələmlərini dəyişib bir-birlərində olmayan "sort boşluğunu" doldurardılar.

Yabanı qanqallar o qədər çoxalıb, boy atıb ki, daha mədəni qızılgüllərə yer qalmayıb!

... Heç birimizin birinci sinfə getdiyimiz məktəbimiz, müəllimlərimiz yerində deyil! Məktəblər dağıdılıb, müəllimlər isə məcburi köçkün olaraq respublikanın əllidən çox rayonuna səpələnib.

Daha məktəb, sinif, parta xatirələrimiz yoxdur!

Sanki heç olmayıb...

... Qəbiristanlıqlara da həsrət qalmışıq! Ölənlər yasin səsinə həsrət qaldıqları kimi...

... Qohumlar bir-birilərinin ad günlərini unudublar. Keçirilməyən tarixlər kimin yadında qalar ki...

... Bəzən vaxtında xəbər tutub yas mərasimlərinə də çatmaq olmur. Hərə bir yanda, ehtiyac və çətinlik məngənəsində!

... Vəsiyyətlərin məzmunu da dəyişib. Ölənlər qalanlara miras əvəzinə "yük" tapşırıb gedirlər: torpaq azad ediləndə sümüklərimi aparıb öz qəbiristanlığımızda, özümüzünkülərin yanında basdırarsınız!

... İnsanlar könüllü şəkildə özlərini gorbagor etdirirlər. Təki nə vaxtsa, ölümdən sonra olsa da belə, doğma yurda dönə bilsinlər!

Birdən onların arzularını yerinə yetirməyə bizim ömrümüz çatmadı? Onda necə olsun? Nə üzlə onların yanına gedəcəyik?!

... Ağdama gedən yol Uzundərədən keçir. Yüzlərlə insan "Ağdama qayıdanda Uzundərəni iməkləyə-iməkləyə, dizin-dizin sürünə-sürünə gedəcəyəm" - deyə əhd edib. Seyid Lazım Ağanın cəddinə and içib!

Uzundərədə sürünəcək insanların da sayı yaman azalır!

... Hərdən balinalar özlərini sahilə ataraq intihar edirlər. Bütün dünya bir-birinə dəyir, informasiya agentlikləri bu xəbəri gündəmin sensasiyasına çevirirlər. Zarafat deyil, beş-altı balina ölə bilər! Humanistlik göstərmək, onları dənizə qaytararaq xilas etmək lazımdır!

... BMT Təhlükəsizlik Şurasının 20 ildir ki, Qarabağ məsələsi ilə bağlı icra olunmamış dörd qətnaməsi durur!

... 20 ildir ki, ATƏT-in həmsədrləri Bakıdan-Yerevana, Yerevandan Bakıya gedib gəlirlər. "Haqsızlıq" davam edir! Hələ də onların bu uğursuz və mənasız səfərlərini Ginnesin rekordlar kitabına salmayıblar...

Ümid kasıb üçün bir çörək

Ye, Məhməd ye!

Azərbaycan.- 2012.- 24 iyul.- S. 3.