Orta əsr Ağsu şəhərinin yerində arxeoloji qazıntı zamanı Hollandiya istehsalı olan qızıl sikkə nümunələrindən ibarət dəfinə aşkara çıxarılmışdır

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun Ağsu arxeoloji ekspedisiyası "Miras" Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyinin (İB) dəstəyi ilə 2010-cu ilin mart ayından etibarən orta əsr Ağsu şəhərinin yerində tədqiqatlar aparır.

"Miras" İB-dən bildirmişlər ki, tarix elmləri doktoru Qafar Cəbiyevin rəhbərlik etdiyi ekspedisiya bu günədək 15000 kvadratmetrədək sahəni arxeoloji cəhətdən öyrənməklə, Azərbaycanın son orta əsrlər tarixinə dair çoxsaylı nadir maddi mədəniyyət nümunələri aşkara çıxarmışdır.

Bu il iyunun 22-də şərti olaraq VII qazıntı sahəsi adlandırılan ərazidə qazıntı işləri davam etdirilərkən bir-birinin yaxınlığında səpələnmiş vəziyyətdə olan qızıl sikkə nümunələrindən ibarət dəfinə aşkara çıxarılmışdır. Elmi heyətin nəzarəti altında sahə diqqətlə tör-töküntüdən təmizləndikdən və fotosu çəkildikdən sonra sikkələr ekspedisiya rəhbərliyi tərəfindən yerindəcə aktlaşdırılaraq götürülmüşdür. Sikkələrin ümumi sayı 37 ədəddir. Onlardan bir ədədi 1781, bir ədədi 1786, üç ədədi 1787, bir ədədi 1796, otuz bir ədədi isə 1800-cü ildə zərb olunmuşdur. Aşkar olunmuş qızıl sikkələrin demək olar ki, hamısı yaxşı vəziyyətdədir.

Dəfinəyə daxil olan sikkələr Hollandiya istehsalı olan qızıl dukatlardır. Sikkələrin əyarı 986, diametri 21,8 millimetr, qalınlığı 1,3 millimetr, leqal çəkisi 3,49 qram, forması dairəvi, kənarı döyülmüş, üzəri zərb olunmuşdur.

Sikkələrin aversində latın dilində yazısı olan ornamentli kvadrat lövhə vardır. Üzərində qısa olaraq "MO.ORD.PROVIN.FOEDER.BELG.AD.LEG.IMP." yazılmışdır. Yazının latın dilində açılışı belədir: "MOneta ORDinum PROVINciarum FOEDERatorum BELGicarum AD LEGem IMPerii". Yazı belə tərcümə olunur: "İmperiya qanununa uyğun olaraq Belçika Əyalət Federasiyası hökumətinin sikkəsidir".

Sikkələrin reversində mərkəzdə zirehli cəngavər təsvir olunmuşdur. Cəngavərin sağ əlində çiyninə qaldırdığı qılınc, sol əlində ox dəstəsi vardır. Cəngavərin sağ tərəfində dördrəqəmli miladi tarixinin ilk iki rəqəmi, sol tərəfində isə son iki rəqəmi zərb olunmuşdur. Üzərində qısa olaraq latın dilində "CONCORDIA.RES.PAR.CRES.HOL." yazılmışdır. Yazının latın dilində tam açılışı belədir: "CONCORDIA RES PARvae CREScunt HOLlandiae". Yazı hərfi mənada belə tərcümə olunur: "Uzlaşmış kiçik əşyaların çoxalması ilə - Hollandiya". Yəni, "Güc birlikdədir".

Analoji sikkə nümunələri XVIII əsrdə dünyanın ən müxtəlif ölkələrində geniş yayılmışdır. Mütəxəssislərin fikrincə, o dövrdə Hollandiya qızıl dukatları öz əhəmiyyəti etibarilə bugünkü ABŞ dolları mahiyyətində olmuşdur.

Ekspedisiyanın rəhbərliyi iki gün ərzində ilkin zəruri tədqiqat işlərini başa çatdıraraq, iyunun 25-də dəfinəni Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu rəhbərliyinin tövsiyəsi ilə Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinə təhvil vermişdir. Muzeyin direktoru, akademik Nailə Vəlixanlının dediyinə görə, Ağsu dəfinəsi tariximiz üçün sensasiya əhəmiyyətli bir tapıntıdır. Təbiidir ki, bu tip tapıntılar orta əsrlər dövründə Azərbaycan şəhərlərinin Avropa və dünya ticarətində iştirakı ilə bağlı bir çox məsələləri elmi cəhətdən daha müfəssəl öyrənməyə imkan yaradacaqdır.

Ağsu arxeoloji ekspedisiyası dəfinə ilə bağlı tədqiqatları davam etdirir.

AzərTAc

Azərbaycan.- 2012.- 29 iyun.- S. 11.