Təsir əks-təsirə bərabərdir
BAŞ REDAKTORDAN
Biz iyirmi il ərzində təkbaşına
mübarizə aparırıq. Bəzi hallarda bizdən qat-qat
böyük qüvvələr qarşısında öz
maraqlarımızı təmin edirik, heç kimin
qarşısında geri çəkilmirik.
İlham ƏLİYEV,
Azərbaycan Prezidenti
Qanunlar obyektiv və subyektiv olmaqla
iki yerə bölünür.
Obyektiv qanunlar təbiəti,
dünyanı idarə edən qanunlardır. Onlar insanların
iradəsindən kənar fəaliyyət göstərir.
Subyektiv
qanunları insanlar özləri özləri üçün
yaradırlar. Normal yaşayışı, cəmiyyətin
düzgün inkişafını təmin etməkdən
ötrü.
Obyektiv
qanunları nəzərə almadan, subyektiv qanunlara əməl
etmədən inkişaf və tərəqqiyə
çatmaq mümkün deyildir!
Bəzən
obyektiv qanunlar cəmiyyət həyatındakı münasibətlərdə
də öz təsdiqini tapır! Məsələn, Nyutonun
mexanikanın əsas qanunlarından biri sayılan "təsir
əks-təsirə bərabərdir" qanununa dünyada gedən
proseslərin şərhi baxımından yanaşsaq, qəribə
mənzərənin şahidi olarıq. Bir qədər bu istiqamətdə düşünək.
Dünyadakı
dövlətləri bir sıra əlamətlərə görə
iki qrupa bölmək mümkündür:
inkişaf
etmişlər və geridə qalmışlar;
varlı dövlətlər və kasıb
yaşayanlar;
güclülər
(hərbi cəhətdən) və zəiflər;
söz sahibi sayılanlar və qapazaltılar...
və ən nəhayət,
xaçpərəstlər
və müsəlmanlar.
Bu sayaq
bölgünün sayını bir qədər də
artırmaq mümkündür. Ancaq mahiyyəti birdir: öz
iradələrini diktə edənlər və
başqalarının dedikləri ilə hesablaşmaq məcburiyyətində
qalanlar!
İndi gəlin
Nyutonun qanununu tətbiq edək.
Öz iradələrini
diktə edənləri "təsir göstərənlər"
kimi qəbul etsək, onda tabe olmaq məcburiyyətində
qalanlar "əks-təsir" yerini tutacaqlar.
"Əks-təsir"
nə zaman başlayır və haçanacan davam edir? - Bu barədə
bir qədər sonra danışarıq. Əvvəlcə
"təsir"in bəzi forma və metodlarını nəzərdən
keçirək.
Bu məqamda cənab
İlham Əliyevin məşhur bir fikrini xatırlatmaq istərdik:
"Neft insanlara xoşbəxtlik də gətirir, fəlakət
də! Mən çalışacağam ki, neft Azərbaycan
xalqının firavanlığına xidmət etsin!"
Bu müdrik deyimə
dünyada hələ başa çatmamış "ərəb
baharı" müstəvisində yanaşsaq, çox mətləblərə
aydınlıq gələr. Amma indi bizi "ərəb
inqilabları"nın (düzgün ad məhz belədir) səbəbləri
yox, doğurduğu nəticələr maraqlandırır.
Tunis,
Yəmən,
Misir,
Liviya,
indi isə Suriya!
Bu, sondurmu?..
"İnqilabi" dəyişikliklərin
bahardan sonrakı qışı başlayıb. Bu
"qışın" əlamətləri hamısında
eynidir:
- qan;
- dağıntı;
- sabitliyin uzun müddətə
pozulması;
- vətəndaş
müharibəsi;
- dalbadal hakimiyyət dəyişiklikləri;
- səfalət və
yoxsulluğun artması;
- dövlətlərin
parçalanma prosesinin başlanması...
Təbiidir ki, "inqilab qazanı"nı qaynadanlara bunlar əl verir!
Onlar məhz bunu istəyirdilər!
Amma sonadək belə vəziyyət
onlara da sərf edəcəkmi?
Axı dünyamız çox
kiçikdir!
Hətta o qədər kiçikdir ki, eyni
vaxtda partladılan bir neçə atom bombası onu məhvərindən
çıxara bilər!
Bəzən hansı ölkədəsə
püskürməyə başlayan adi bir vulkan təyyarələrin
uçuşunu həftələrlə iflic edir, Yer kürəsində
hərəkəti az qala dayandırır!
Dünyanın hansı yerindəsə
kiminsə tərəfindən internetə yerləşdirilən
adi bir informasiya göz qırpımında bütün
dünyaya yayılır, gözlənilməz reaksiyalar (əks-təsir)
verir!
Belə balaca dünyada risklər etməyə,
odla oynamağa dəyərmi?
Axı bu, çox qorxuludur!
Həm varlılar və güclülər
üçün!
Həm kasıblar və zəiflər
üçün!
Bütövlükdə bütün
dünya üçün!
İtirməyə daha heç nəyi
qalmayanlar qorxulu qüvvəyə çevrilirlər!
Arı yuvasına çöp uzatmaq bəzən
təhlükəli olur!
Bəs arı yuvasına tuşlanan
"çöplər" necə olur?
"Çöp"ün birinin adı
"ikili standart"dır!
Bir daha onun təzahür
formasını nəzərdən keçirək.
Qərb dünyasının "demokratiya",
"mətbuat və söz azadlığı",
"insan hüquqları",
"siyasi məhbus", "demokratik seçki" adlı
"çöp"ləri var. Əslində bu, demokratik
proseslərə, beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə
özünəməxsus yanaşmadır.
Təəssüf ki, bu yanaşma
vahid mövqedən - haqq, ədalət, obyektivlik, qərəzsizlik
mövqeyindən baş vermir.
Ən azı iki nöqteyi-nəzərdən,
ikili standartlardan qiymətləndirilir:
biri
özününkülərə - seçilmişlərə,
digəri özgələrə
- müəyyən maraqları olan ölkələrə.
NƏTİCƏDƏ:
bir yerdə
demokratiyanın "səviyyəsi" qənaətbəxş,
başqa yerdə "problemli";
bir yerdə mətbuatdakı
təhqirlərin cəzalandırılması məhkəmə
hakimiyyəti tərəfindən
qanunun aliliyinin "təmini", başqa yerdə
"söz azadlığının boğulması";
bir yerdə
keçirilən icazəsiz aksiya zamanı
iştirakçıların həbsi
"xuliqanlığın və zorakılığın
qarşısının alınması, başqa yerdə
"sərbəst toplaşmaq hüququnun pozulması";
bir yerdə
"konkret cinayət əməlinə görə verilən cəza",
başqa yerdə "siyasi məhbus" kimi QİYMƏTLƏNDİRİLİR!
BİR DAHA XATIRLADIRIQ: BÜTÜN BUNLAR EYNİ
HADİSƏLƏRİN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ
ZAMANI BAŞ VERİR!
Digər "çöp" mənəvi
amillərin qiymətləndirilməsində baş verir.
Bir sıra xalqların "öz tarixi
keçmişlərinə münasibətləri",
"milli-mənəvi dəyərlərini qorumaları",
"mentalitetlərini qabartmaları" məqbul qəbul
edildiyi halda, başqa xalqlara bunlar "demokratiyaya uyğun gəlməyən
addımlar", "Avropa dəyərlərindən
imtina", "beynəlxalq norma və prinsiplərlə
hesablaşmamaq niyyəti" kimi irad tutulur.
Və beləliklə, müəyyən
təpkilər, təzyiq cəhdləri başlayır.
Xalq arasında bunu "çörəyi
dizinin üstündə olmaq" adlandırırlar!
Ən xoşagəlməz hal isə
"söymə hambal dədəmi, söyməyim bəy dədəni"
misalının unudulmasıdır.
Tarix göstərir ki, müxtəlif
xalqlar və mədəniyyətlər öz dəyərləri
ilə yanaşı başqalarının da dəyərlərinə
hörmət və ehtiramla yanaşanda sakitlik, əmin-amanlıq
və əməkdaşlıq baş verir. Əks
halda qarşıdurmalar və toqquşmalar, uzun illər ərzində
yaranıb formalaşmış münasibətlərin
korlanması qaçılmazdır!
Mübahisəli adalarla bağlı
Çin və Yaponiya arasında baş verən qarşıdurma,
habelə ABŞ-da Məhəmməd Peyğəmbər Əleyhissəlamın
təhqir olunduğu filmin çəkilməsi nəticəsində
dünyada şiddətlənən antiamerika əhval-ruhiyyəsinin
güclənməsi söylədiklərimizə misaldır.
Dünyada hər şey istehsal və
təkrar istehsal olunur. - Bircə torpaqdan başqa!
Heç kim bir
qarış torpağından belə keçmək istəmir.
- Düşməni nə qədər güclü olsa da!
Təhqir etiraz və zorakılıq
doğurur. - Təhqir edənin kimliyindən
asılı olmayaraq!
Bütün bunlar nəticəsi bilinməyən
və gözlənilməyən xoşagəlməz hadisələrlə
yekunlaşır!
Qurani-kərim özündən
qabaqkı bütün müqəddəs kitabları və
peyğəmbərləri qəbul edib, onlara hörmət və
ehtiramla yanaşmağın vacibliyini göstərib.
Müsəlman dünyası indiyədək
öz peyğəmbərinin tövsiyələrinə əməl
edərək heç bir dini təhqir etməyib, heç bir dinin
peyğəmbərini aşağılamayıb!
Bəs sonuncu Peyğəmbərimizin
və müqəddəs Kitabımızın bu sistemli və
ardıcıl addımlarla ictimai şəkildə təhqirində
məqsəd nədir?
Məhəmməd Peyğəmbərlə
bağlı vaxtaşırı mətbuata
çıxarılan karikaturalar, çəkilən yaramaz
filmlər, hansısa keşişin Qurani-kərimi
yandırması və bunun televiziya vasitəsilə
nümayişi nə deməkdir?
İndi dünyadakı problemlərin
həllini bir kənara qoyub müxtəlif dinlərə məxsus
peyğəmbərlərin təhqirinin yarışına
başlamalıyıq?
Dini tolerantlıqdan dini toqquşmalara
keçməliyik?
Axı dünya bu qarşıdurmanın
acı nəticələrini əsrlər boyu sınaqdan
keçirərək imtina edib!
Əsl inkişaf mədəniyyətlərin
bir-birini zənginləşdirməsindən yaranır, inkarından yox!
Bir məqamı da unutmaq olmaz:
Dövlətlər arasında sərhədlər
mövcud olsa da, dindarlar arasında belə sərhəd yoxdur!
Bütün dinlərə sitayiş
edənlər bir dövlətdə, bir şəhərdə,
bir məhəllədə, hətta bəzən bir binada
yaşayırlar.
Onları necə ayırmaq olar?
Xalqlar və dövlətlər arasında
etimadı və dostluğu yaratmaq üçün illər, bəzən
əsrlər gərək olur! Onların pozulması isə
çox asan və qısa müddətdə baş verə
bilir!
Yaxın Şərqdə demokratiya
uğrunda mübarizə başlayanda ABŞ və digər
dövlətlər buna dəstək verdilər. "Ərəb
baharı" adlandırılan bu dəyişikliklərdə
Tunis, Misir, Sudan, Liviya vətəndaşları ABŞ-ın dəstəyini
dost jesti kimi qəbul edərək ona güvənirdilər. Hərçənd ki, "bahar" adı ilə
ölkədə başlayan hərəkat daha çox
ölüm, dağıntı, xaos və iqtisadi geriləmə
törədirdi.
İnqilabdan sonrakı dövrdə
ölkələrin dirçəldilməsində
ABŞ-ın köməyinə ehtiyac duyulurdu və belə
köməyin göstəriləcəyi vəd olunmuşdu. Ancaq birdən-birə "demokratiya və ədalət
simvolu" sayılan ABŞ-da müsəlman dini
inanclılarının heysiyyətini təhqir edən filmin
meydana gəlməsi vəziyyəti büsbütün dəyişdi.
Liviyadakı ABŞ səfirliyinə hücum edilərək səfir
öldürüldü, digər ərəb ölkələrindəki
ABŞ səfirlikləri də kütləvi hücumlara məruz
qaldı!
Onu da deyək ki, müsəlman
dininin peyğəmbərinə təhqiramiz münasibət bəslənilən
filmin çəkilişi və nümayişinin hansı
reaksiya doğuracağı irəlicədən bəlli idi.
Niyə belə qeyri-dost,
qıcıqlandırıcı hərəkətlərə
yol verilir?
Niyə dövlətlər və dinlər
arasındakı etimada zərbə vurulur?
Niyə əməkdaşlığın
qarşıdurmaya çevrilməsinə səbəb olan
addımlar atılır?
Niyə
belə səhvlərin düzəldilməsi
üçün dərhal tədbirlər görülmür?
Mərdi qova-qova namərd etmək yaramaz!
Dünənə qədər tiran rejimlərdən qurtulmaqda ABŞ-dan
kömək gözləyən və yardım umanlar dini
heysiyyətləri təhqir olunduqdan sonra baxış və
mövqelərini dəyişirlər.
Artıq meydana çıxanlar əllərində
demokratiya tələb edən şüarlar yox, Ben Ladenin şəkillərini
tuturlar.
Hədəf prezident sarayları yox,
ABŞ səfirlərinin iqamətgahları olur.
Bu, kimə və nəyə gərəkdir?!
Dostları qorumaq, qədrini bilmək daha
ağıllı yoldur!
Dostu düşmənə çevirmək
ikiqat itkidir!
Dosta dost münasibəti bəsləmək
son dərəcə vacibdir!
Həm də ona görə ki, təsir əks-təsirə
bərabərdir!
Bu, dünyanın obyektiv qanunudur!
Yaxud azərbaycanlı zabit Ramil Səfərovun
ekstradisiyası və əfvi ilə bağlı məsələni
götürək.
Azərbaycan qanuni əsaslarla ədaləti
bərpa edib!
Əmələ qeyri-adekvat olan cəza
obyektiv şəkildə qiymətləndirilərək dəyişdirilib!
Bu halda beynəlxalq konvensiyanın və Azərbaycan
Konstitusiyasının müvafiq maddələrinə istinad
edilib!
Hər şey qanun əsasında baş
verib!
Bəs bu narahatlıq, ikili standartlara
əsaslanan açıqlamalar nə deməkdir?!
Axı bütün bunlar qanunun, əməkdaşlığın,
dostluğun və ədalətin prinsiplərinə uyğun gəlmir!
Narahatlığa layiq məqam isə indiyədək
Azərbaycanın 20 faiz ərazisinin işğal altında
qalmasıdır!
Bir milyondan çox qaçqın və məcburi
köçkünün doğma yurd-yuvasına qayıda bilməməsidir!
İşğal altındakı ərazilərdə
kabus şəhərlərin yaranması, bütün
infrastrukturun darmadağın edilməsidir!
Bütün qəbiristanlıqların, məscidlərin,
tarixi və mədəniyyət abidələrinin yerlə
yeksan edilməsidir!
Narahatlığa layiq məqam Ermənistanın
danışıqlar prosesində arxayınlıq göstərməsi,
ona bəslənən loyal münasibətdən ruhlanaraq
Dağlıq Qarabağı özünə birləşdirmək
niyyətindən hələ də
daşınmamasıdır!
Bu, mümkün deyildir!
1918-ci ildə Azərbaycan Xalq
Cümhuriyyəti yaradılandan bir gün sonra İrəvan
şəhərinin Ermənistan dövləti
üçün paytaxt şəhəri olmasına
razılıq verilmişdi.
Bir daha yeni erməni dövlətinin Azərbaycan
ərazisində yaradılmasına icazə verilməyəcəkdir!
Bu, qeyri-mümkündür!
Dağlıq Qarabağın müstəqil
dövlət olmasına heç vaxt yol verilməyəcəkdir!
Bu, mümkünsüzdür!
Azərbaycan heç vaxt Dağlıq
Qarabağın müstəqilliyini tanımayacaqdır!
Status-kvo uzun müddət dəyişməz
qala bilməz!
Azərbaycan 20 il bundan əvvəlki
ölkə deyildir, qüvvələr və güc balansı
dəyişib!
Azərbaycan özünü qorumaq
iqtidarında olan dövlətdir!
Beynəlxalq təşkilatlar isə mənasız
kağız parçalarına çevrilmiş qərarlarının
icrasının qayğısına
qalmalıdırlar!
Heç olmazsa öz nüfuzları xatirinə!
Bu nə dostluqdur, nə də əməkdaşlıq!
NƏ VAXTA QƏDƏR DÜNYANIN ƏDALƏT
TƏRƏZİSİ DAİMA BİR TƏRƏFƏ
DOĞRU ƏYİLƏCƏK?!
NƏ VAXTSA BU PASLANMIŞ TƏRƏZİNİN
DÜZGÜN GÖSTƏRƏN VAXTI OLACAQMI?!
Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasında insanların dini hissiyyatının
qorunmasına xüsusi yer verilib. 47-ci maddədə
deyilir: "İrqi, milli, dini, sosial ədalət və
düşmənçilik oyadan təşviqata və təbliğata
yol verilmir".
Dünya gör-götür
dünyasıdır!
Azərbaycandan da öyrənmək,
nümunə götürmək vaxtıdır... cənablar!
Bəxtiyar SADIQOV
Azərbaycan.-2012.-
6 noyabr.- S.4.