İqtisadi modernləşməyə təkan verən mükəmməl konsepsiya

Müstəqil Azərbaycanın ən yeni tarixinə əlamətdar hadisə kimi daxil olmuş 2003-cü ilin 15 oktyabr seçkiləri nəticə etibarilə cəmiyyətin mənafelərini özündə ehtiva edən, ölkəni dinamik inkişaf yoluna çıxaran Heydər Əliyev siyasi kursunun alternativsizliyini tam sübuta yetirmişdir. Müdrik xalqımız bu seçimi ilə təkamülə əsaslanan inkişaf tərəfdarı olduğunu, ölkənin taleyini yalnız konkret planlara malik, çevik, işlək və monolit komandaya etibar etdiyini təsdiqləmişdir. Azərbaycanda mütləq əksəriyyətin etimadını qazanan, sürətli sosial-iqtisadi inkişafı təmin edən, ictimai-siyasi sabitliyi qoruyub saxlayan, qlobal enerji layihələrinin təminatçısına çevrilən, ölkənin beynəlxalq arenada nüfuz və mövqelərini möhkəmləndirən siyasi kursun prezident seçkilərindəki möhtəşəm qələbəsi obyektiv reallıqla şərtlənmişdir.

9 il əvvəl cənab İlham Əliyevin prezident seçkilərində iştirakı bir tərəfdən ölkəmizdə gedən ictimai-siyasi proseslərin məntiqi, digər tərəfdən Heydər Əliyev siyasi kursunun varisliyi axtarışında olan Azərbaycan cəmiyyətinin sosial sifarişi, istəyi kimi zərurətə çevrilmişdi. Cənab İlham Əliyev bu seçkilərdə vətəndaşlarımız qarşısına Heydər Əliyevin idarəçilik sistemində formalaşan, ona rəhbərlik missiyasını məharətlə davam etdirməyə qadir olan alternativsiz lider, eyni zamanda, dövlətin tərəqqisinə böyük töhfələr vermiş nüfuzlu siyasi xadim kimi çıxmışdı. Ötən illərdə ölkəmizin əldə etdiyi böyük nailiyyətlər 2003-cü ilin 15 oktyabr seçkilərində İlham Əliyevin şəxsində ulu öndər Heydər Əliyevin layiqli varisinə, ümummilli liderin siyasi kursuna, sülhə, sabitliyə, tərəqqiyə səs verən Azərbaycan xalqının seçimində qətiyyən yanılmadığını göstərdi. Azərbaycan Prezidenti dövlətə rəhbərlik etdiyi müddətdə ulu öndərin banisi olduğu milli dövlətçilik ənənələrinə nəinki sadiq qaldı, böyük əzmlə davam etdirdiyi bu kursun Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi qədər əbədiliyini, daimiliyini, dönməzliyini təmin etdi.

Cənab İlham Əliyev bütün sahələrdə Heydər Əliyev ideyalarının layiqli davamçısı olduğunu hələ prezident seçilməmişdən əvvəl ümummilli liderin müəllifi olduğu yeni neft strategiyasının həyata keçirilməsinə, Milli Məclisin deputatı və Azərbaycanın Avropa Şurası Parlament Assambleyasındakı nümayəndə heyətinin rəhbəri kimi beynəlxalq təşkilatlarla münasibətlərimizin inkişafına, idmanımızın yüksəlişinə verdiyi töhfələrlə sübuta yetirmişdi. Dövlətə rəhbərlik fəaliyyətinin ötən 9 ili isə cənab İlham Əliyevin Azərbaycan xalqına, dövlətinə qazandırdığı daha böyük uğurlarla əlamətdar olmuşdur.

Reallığı düzgün qiymətləndirmək bacarığı, praqmatikliyi, işgüzarlığı, sadəliyi, səmimiliyi, təvazökarlığı, alicənablığı, qətiyyətliliyi, məqsədə doğru inamla irəliləməsi cənab İlham Əliyevə xalqın rəğbət hissini daha da artıran ən mühüm mənəvi keyfiyyətlərdir. Ulu öndər Heydər Əliyev canı, qanı qədər sevdiyi xalqının və dövlətinin gələcək taleyini özünün layiqli varisi və davamçısı cənab İlham Əliyevə etibar edərkən, onun lider və şəxsiyyət kimi bu məsuliyyəti çiyinlərinə götürməyə hazır olduğunu yaxşı bilirdi. Azərbaycan xalqına 1 oktyabr 2003-cü il tarixli müraciətində ümummilli lider Heydər Əliyev özünəməxsus əminliklə deyirdi: "Sizi əmin edirəm ki, həm İlham Əliyev, həm də Yeni Azərbaycan Partiyası bundan sonra da xalqımızın ən layiqli övladlarını öz ətrafında sıx birləşdirərək, Azərbaycan dövlətinin inkişafı və xalqımızın firavanlığı yolunda çox işlər görəcəklər. İnanıram ki, mənim axıra çatdıra bilmədiyim taleyüklü məsələləri, planları, işləri sizin köməyiniz və dəstəyinizlə İlham Əliyev başa çatdıra biləcək. Mən ona özüm qədər inanıram və gələcəyinə böyük ümidlər bəsləyirəm".

Bu fikirləri günümüzün reallıqları kontekstində nəzərdən keçirən hər kəs Heydər Əliyev müdrikliyi və uzaqgörənliyinin bir daha şahidi olur. Ümummilli liderin respublikaya rəhbərliyinin bütün dövrlərində ardıcıl və səmərəli islahatlar hesabına formalaşdırdığı inkişaf potensialının ötən 9 ildə tam reallığa çevrilməsi, Azərbaycanın ideallardan gerçəkliyə, nəzəriyyədən təcrübəyə qədəm qoyaraq müasir tarixinin ən parlaq yüksəliş dövrünü yaşaması danılmaz faktdır. 15 oktyabr 2003-cü il prezident seçkiləri dünya birliyinə sürətlə inteqrasiya olunan, demokratik inkişaf yolunda atdığı ardıcıl addımlarla böyük nüfuz sahibinə çevrilən müstəqil dövlətimizin həyatında yeni tarixi mərhələnin əsasını qoymuşdur.

Prezident İlham Əliyevin ötən 9 ildə yeritdiyi siyasət deməyə əsas verir ki, respublikamız öz inkişafının Qərb modelini müəyyənləşdirərək davamlı iqtisadi inkişafa və demokratiyaya doğru kor-koranə deyil, təkamül yolu ilə irəliləməyə üstünlük vermişdir. Dövlət başçısının bəyan etdiyi kimi, ölkəmizin sabit və tarazlı iqtisadi inkişafı yalnız demokratik yeniliklərin geniş tətbiqindən keçir. Dövlət başçısı bu iki təmayülü bir-birindən ayırmadan Azərbaycanın milli strateji inkişaf yolu kimi müəyyənləşdirmiş, iqtisadi tərəqqi və demokratikləşmə prosesinin üzvi vəhdətinə nail olmağın vacibliyini dəfələrlə önə çəkmişdir.

Yeni neft strategiyasının uğurla davam etdirilməsi, Azərbaycanın xarici sərmayələr üçün cəlbediciliyinin qorunması, milli iqtisadiyyatın müxtəlif sferalarına yönələn investisiyaların qeyri-neft sektoruna, regionların inkişafına doğru istiqamətləndirilməsi, sahibkarlıq fəaliyyəti üçün münbit şəraitin yaradılması, vətəndaşların sosial müdafiəsi cənab İlham Əliyevin iqtisadi siyasətinin başlıca qayəsini təşkil edir. Ötən illərdə qazandığımız sosial-iqtisadi nailiyyətlərdən söhbət gedərkən, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin dövlətə rəhbərliyinin ilk aylarına təsadüf edən 24 noyabr 2003-cü il tarixli "Azərbaycan Respublikasında sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsi tədbirləri haqqında" fərmanının əhəmiyyətini xüsusi qiymətləndirmək lazımdır. Çünki keçid dövrünə xas bir sıra köklü problemlərin həlli prosesinə məhz bu fərmanla start verilmişdir. Konseptual əhəmiyyətli bu sənəd sonrakı mərhələlərdə imzalanaraq bu gün də uğurla icra edilən dövlət proqramları üçün baza rolunu oynamış, qısa zaman ərzində ölkə iqtisadiyyatında mütərəqqi inkişaf meyillərinə təkan vermişdir. Bu çərçivədə atılan ardıcıl addımlar Azərbaycanda işsizlik probleminin aradan qaldırılması, regionların tarazlı inkişafı, qeyri-neft sektoruna diqqətin artırılması, sahibkarlığın inkişafı yeni iş yerlərinin açılması istiqamətində konkret nəticələrlə müşayiət olunmuşdur.

Prezident İlham Əliyevin 11 fevral 2004-cü il tarixdə təsdiqlədiyi "Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı (2004-2008-ci illər) Dövlət Proqramı" isə Azərbaycan regionlarının tarazlı və davamlı inkişafı, sosial infrastrukturun yenidən qurulması, milli iqtisadiyyatın neft amilindən asılılığının qeyri-neft sektorunun inkişafı hesabına aradan qaldırılması üçün kompleks tədbirlər müəyyənləşdirmişdir. Dövlət proqramı çərçivəsində atılmış ardıcıl addımlar indiyə qədər regionların sosial-iqtisadi tərəqqisinə mane olan köklü problemləri nəzərəçarpacaq səviyyədə aradan qaldırmış, yerlərdə infrastrukturun yeniləşdirilməsinə maddi zəmin yaratmışdır. Dövlət kənd təsərrüfatının inkişafına diqqəti artırmış, hər regionun malik olduğu təbii resurslardan məqsədyönlü istifadə, sərmayələrin qeyri-neft sektoruna cəlb edilməsi, yeni emal müəssisələrinin yaradılması, xidmət və digər infrastruktur obyektlərinin, turizmin inkişafı yerlərdə yüz minlərlə yeni iş yerlərinin açılmasına imkan vermişdir. Respublikamızın mərkəzində olduğu kimi, əyalət şəhərlərimizdə, hətta ən ucqar rayonlarımızda, kəndlərimizdə belə nəqliyyat-kommunikasiya sisteminin bərpası, elektrik enerjisi, qaz, su, rabitə təminatı kimi sosial problemlərin həlli, müasir informasiya texnologiyalarının tətbiqi mədəni-intellektual yüksəlişə yol açmışdır.

Prezident İlham Əliyev ötən illərdə ölkədə özəl sektorun dinamik inkişafına təkcə sosial-iqtisadi yüksəliş xəttinin deyil, həm də demokratikləşmə prosesinin ardıcıllığını, vətəndaş hüquq və azadlıqlarının etibarlı şəkildə qorunmasını təmin edən başlıca vasitələrdən biri kimi yanaşmışdır. Çünki özəl sektorun inkişafı, halal yolla maddi imkanlarını artıran vətəndaşların sayının artması dünyanın bütün demokratik ölkələrində olduğu kimi, Azərbaycan cəmiyyətində də sabitlik və tərəqqinin, demokratikləşmə prosesinin hərəkətverici qüvvəsi sayılan milli burjuaziyanın, orta təbəqənin əhatəsini genişləndirir.

Prezident İlham Əliyevin ötən müddətdə sahibkarlığın inkişafı istiqamətində həyata keçirdiyi tədbirlər ardıcıllığı, səmərəliliyi və sistemliliyi ilə diqqəti cəlb etmişdir. Hələ 2004-cü il 1 fevral tarixində Bakı Biznes Mərkəzində yerli sahibkarlarla görüşən dövlət başçısı onları narahat edən məsələləri diqqətlə dinləmiş, sahibkarları dəstəklədiyini, iş adamlarına gələcəkdə də lazımi köməyi göstərəcəyini bəyan etmişdir. Dövlət rəhbəri inhisarçılıq, sahibkarlara süni maneələrin yaradılması, hüquq-mühafizə orqanlarının iş adamlarının fəaliyyətinə müdaxiləsi hallarını pisləmiş, bu münasibət konkret qərarlarla müşayiət olunmuşdur. Antiinhisar fəaliyyətinin gücləndirilməsi, inflyasiyanın qarşısının alınması üçün əsaslı tədbirlərin görülməsi, qeydiyyat sisteminin sadələşdirilməsi, yerlərdə regional iqtisad məhkəmələrinin yaradılması və s. kimi tədbirlər bunun əyani təcəssümüdür. Dövlət başçısı iqtisadiyyatın liberallaşdırılması, bazarın inhisardan, haqsız rəqabətdən azad olunması, özəl sektorun dəstəklənməsi, sahibkarlara güzəştli kreditlərin verilməsi sahəsində ciddi addımlar atmış, verdiyi bütün vədlərə sadiqlik nümayiş etdirmişdir.

Cənab İlham Əliyevin 14 aprel 2009-cu il tarixli "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı", "Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Dövlət Proqramı (2004-2006-cı illər)", "Sahibkarlığa dövlət maliyyə dəstəyinin göstərilməsi sahəsində əlavə tədbirlər haqqında", "Azərbaycan Respublikası Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun vəsaitinin istifadəsi qaydalarının təkmilləşdirilməsi haqqında", "Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında", "Azərbaycan Respublikasında azad iqtisadi zonaların yaradılması haqqında", "Azərbaycan Respublikasında sahibkarlığın inkişafı ilə bağlı bəzi tədbirlər haqqında" və s. fərman və sərəncamlar, qanunlar, dövlət proqramları sahibkarlığın inkişafına təkan vermiş, qeyri-neft sektorunun inkişafını stimullaşdırmışdır.

Respublikamızda sahibkarlığın inkişafına mane olan süni maneələrin aradan qaldırılması istiqamətindəki fəaliyyətinin ardıcıl və davamlı səciyyə daşıdığını Prezident İlham Əliyevin 30 aprel 2007-ci il tarixdə imzaladığı "Azərbaycan Respublikasında sahibkarlığın inkişafı ilə bağlı bəzi tədbirlər haqqında" fərman bir daha təsdiqləmişdir. Bu fərmanla indiyə qədər çoxpilləli biznesə başlamaq sahəsində mövcud problemlər həllini tapmış, o cümlədən süründürməçilik halları, bürokratik əngəllər aradan qaldırılmışdır. Sərəncam əsasında vahid kodlaşdırmanın aparılması, biznes strukturlarının "bir pəncərə" - vahid qeydiyyat orqanı tərəfindən qeydə alınması məsələləri uğurla tətbiq edilmişdir. Elektron hökumətin əsas elementlərindən olan "bir pəncərə" sistemi məlumatların bir mərkəzdə cəmləşdirilməsini, vergi qeydiyyatı da daxil olmaqla, bütün inzibati qeydiyyatların tamamilə sinxronlaşdırılmasını nəzərdə tutur. İş adamlarının mərkəzi sistemlə avtomatik, onlayn və davamlı əlaqəsi yaranır. Faktiki olaraq, bu, lisenziyaların mərkəzləşdirilmiş qaydada və elektron şəkildə təqdim edilməsi deməkdir. Qeydiyyatın "bir pəncərə" prinsipi üzrə aparılması sahibkarlıq sektoruna marağın güclənməsinə və biznesin inkişafına təkan vermişdir. Digər tərəfdən, "bir pəncərə" sisteminin tətbiqi investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılmasına, sahibkarların dövlət qurumlarından asılılığının azalmasına, uzunmüddətli qeydiyyat prosedurlarının ləğv olunmasına və sadələşdirilməsinə təkan verən mühüm amillərdən biridir.

Mərkəzdə və regionlarda infrastrukturun yeniləşdirilməsinin, respublikanın ən müxtəlif bölgələrində modul tipli elektrik stansiyaların qurulmasının, əyalətlərin mavi yanacaqla təchizatının özü də dövlətin özəl sektora dəstəyinin tərkib hissəsidir. Sahibkarlığa Kömək Milli Fonduna dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitlərin həcminin ildən-ilə daha böyük rəqəmlərlə ifadə olunması, fermerlərin zəruri texnika ilə təchizatı üçün "Aqrolizinq" Səhmdar Cəmiyyətinin yaradılması və bu quruma böyük həcmdə maliyyə vəsaitinin ayrılması da hökumətin sahibkarlara münasibətinin əsas göstəricilərindən sayıla bilər. Son illər iş adamlarına güzəştli kreditlərin verilməsi sahəsində mövcud olan problemlər də əsaslı şəkildə aradan qaldırılmışdır.

Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2012-ci ilin 9 ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrin müzakirəsinə həsr olunmuş iclasında sahibkarlığın maliyyələşmə mexanizmlərinin təkmilləşdiyini xüsusi qeyd etmişdir: "Bu il Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun xətti ilə 200 milyon manat güzəştli kreditlər nəzərdə tutulur, onların böyük əksəriyyəti artıq verilmişdir. Mən göstəriş verdim ki, gələn il biz bu məbləği artıraq və gələn il bu fond vasitəsilə üç yüz milyon manat məbləğində güzəştli kreditlər verilməlidir. Çünki bu, çox vacib sahədir, bu, real iqtisadiyyata qoyulan investisiyalardır, dövlət nəzarəti altında qoyulan investisiyalardır. Ancaq özəl sektor da bu investisiyaları qoyur. Biz bu proqramı icra edərkən həm özəl sektoru stimullaşdırırıq, ucuz kreditlər verməklə onların fəaliyyətini genişləndiririk, eyni zamanda, daxili istehsalı da stimullaşdırırıq".

Dinamik inkişaf potensialı ilə Cənubi Qafqaz iqtisadiyyatının 80 faizinə sahiblik edən Azərbaycan dünyanın nüfuzlu iqtisadi-maliyyə qurumlarının reytinq cədvəllərində də sürətlə irəliləyərək mövqelərini möhkəmləndirir. 2012-ci ilin əvvəlindən dünyanın bir sıra nüfuzlu maliyyə qurumlarının, habelə BMT İnkişaf və Ticarət Təşkilatının ardınca Dünya İqtisadi Forumu da respublikamızda gedən inkişaf proseslərini müsbət dəyərləndirmişdir. Qurumun ənənəvi "Qlobal Rəqabət Qabiliyyəti İndeksi"nə görə Azərbaycan dünyanın 140 ölkəsi arasında 46-cı yerdə qərarlaşmışdır. Hesabata əsasən, Azərbaycan ötən il tutduğu mövqeyini (55-ci yer) yaxşılaşdıraraq 9 pillə irəliləmişdir. Siyahıya ötənilki kimi İsveçrə və Sinqapur başçılıq edir, ilk üçlüyü Finlandiya tamamlayır. Qonşu ölkələrdən Gürcüstan 77-ci, Türkiyə 43-cü, Rusiya isə 67-ci yeri tutmuşdur.

Ölkə başçısının Nazirlər Kabinetinin bu günlərdə keçirilən iclasında vurğuladığı kimi, Azərbaycanın Dünya İqtisadi Forumunun reytinq cədvəlində 9 pillə irəliləməsi həm də aparılan davamlı islahatlar nəticəsində ölkənin iqtisadi qüdrətinin əhəmiyyətli dərəcədə güclənməsini, dinamik sosial-iqtisadi inkişafı və insanların sosial rifah halının yaxşılaşmasını əks etdirir. Xüsusən də 2012-ci ilin birinci yarısında respublikanın qeyri-neft sektorunda gedən sürətli inkişaf iqtisadiyyatın rəqabətə davamlılığının artımına etibarlı zəmin yaratmışdır. Ötən illərdə vergi yükünün azaldılması və vergi prosedurlarının asanlaşdırılması, eyni zamanda, fiziki və hüquqi şəxslərin cəmi bir neçə dəqiqə ərzində elektron qaydada dövlət qeydiyyatına alınması, vergi və rüsumların elektron formada ödənilməsi, sahibkarlıq subyektlərində yoxlamaların vahid dövlət reyestrinin yaradılması dünyanın aparıcı maliyyə-iqtisadi qurumları tərəfindən razılıqla qarşılanır.

2007-ci il 28 iyul tarixli "Şəffaflığın artırılması və korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Milli Strategiya" çərçivəsində normativ hüquqi bazanın, institusional mexanizmlərin təkmilləşdirilməsi, dövlət və yerli özünüidarə orqanlarının fəaliyyətinin açıq hökumət prinsiplərinə uyğunlaşdırılması, qərarların qəbulu prosesində ictimaiyyətin iştirakının genişləndirilməsi, şəffaflığın artırılması, beynəlxalq öhdəliklərin icrasının təmin edilməsi məqsədilə ölkə başçısı 2012-ci il 5 sentyabr tarixdə "Açıq Hökumətin təşviqinə dair 2012-2015-ci illər üçün Milli Fəaliyyət Planı"nın və "Korrupsiyaya qarşı mübarizəyə dair 2012-2015-ci illər üçün Milli Fəaliyyət Planı"nın təsdiq edilməsi haqqında" sərəncam imzalamışdır.

"Korrupsiyaya qarşı mübarizəyə dair 2012-2015-ci illər üçün Milli Fəaliyyət Planı"nın konkret olaraq 12-ci maddəsində sahibkarlıq sahəsində mühitin liberallaşdırılmasına xidmət edən tədbirlər əksini tapmışdır. Həmin maddədə sahibkarların dövlət orqanları ilə münasibətlərində qarşılaşdıqları problemlərin öyrənilməsi və onların həlli üçün tədbirlərin müəyyənləşdirilməsi; sahibkarlıq sahəsində aparılan yoxlamaların vahid məlumat reyestrinin inkişaf etdirilməsi, o cümlədən reyestrə informasiya ötürülməsinin avtomatlaşdırılması; sahibkarlıq sahəsində qanunsuz yoxlamalar barədə məlumatların qəbul edilməsi üçün elektron portalın və telefon xidmətinin təkmilləşdirilməsi; qanunsuz yoxlama keçirilməsi, yoxlamaların təyin edilməsi, keçirilməsi və nəticələrinə əsasən tədbirlər görülməsi sahəsində yoxlayıcıların və yoxlayıcı orqanların məsuliyyətinin müəyyənləşdirilməsi üzrə təkliflərin hazırlanması və s. nəzərdə tutulmuşdur.

Prezident İlham Əliyevin 13 iyul 2012-ci il tarixli fərmanı ilə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi yaradılmışdır. Agentlik "ASAN xidmət" mərkəzlərini yaratmaqla, onların vahid şəkildə idarə edilməsini, xidmət mərkəzlərində fəaliyyət göstərən dövlət orqanlarının əməkdaşlarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsini, informasiya bazalarının qarşılıqlı inteqrasiyasını, bu sahədə idarəetmə sisteminin təkmilləşdirilməsini təmin edən dövlət orqanı kimi fəaliyyət göstərməlidir. İdeyanın maraqlı cəhətlərindən biri odur ki, həmin xidmətlər "bir qapı" prinsipi üzrə təqdim ediləcəkdir. Belə ki, vətəndaş yalnız bir qapıdan daxil olmaqla bir mərkəzdən (bir inzibati binadan) ayrı-ayrı dövlət qurumlarının müxtəlif xidmətlərindən eyni məkanda və eyni vaxtda yararlana biləcəkdir. "ASAN xidmət" mərkəzlərində çalışacaq vergi, ədliyyə, gömrük, əmlak, sosial müdafiə, daxili işlər, miqrasiya və s. dövlət orqanlarının əməkdaşları vətəndaşlara müasir və keyfiyyətli xidmətlər göstərəcəklər. Adından göründüyü kimi, yeni mərkəzlər insanların, eləcə də sahibkarların işini asanlaşdıracaq, onların neqativ hallarla üzləşməsinin qarşısını alacaqdır.

Ümumiyyətlə, Azərbaycan iqtisadi sahədə islahatların əsas qismini uğurla başa çatdırmaqla, MDB məkanında keçid dövrünü başa vurmuş öncül dövlətlər sırasındadır. Bundan sonrakı dövrü isə daha çox bazar münasibətlərinin möhkəmləndirilməsi və inkişaf etdirilməsi, modernləşmə strategiyasının reallaşdırılması mərhələsi kimi səciyyələndirmək olar. Dövlət başçısı İlham Əliyev praqmatik siyasətçi kimi bu mərhələdə də qarşıda duran strateji vəzifələri düzgün qiymətləndirir, xalqın mənafeyi baxımından bir sıra strateji məqsədləri önə çəkir. Dövlət başçısının 29 noyabr 2011-ci il tarixli "Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış" İnkişaf Konsepsiyasının hazırlanması barədə" sərəncamı da ölkənin uzunmüddətli inkişaf strategigasının müəyyənləşdirilməsi baxımından vacib əhəmiyyətə malikdir.

"Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış" İnkişaf Konsepsiyasının ictimai müzakirəyə çıxarılmış layihəsində 2020-ci ilədək respublika iqtisadiyyatının inkişafının başlıca təmayülləri öz əksini tapmış, ümumi daxili məhsulun sürətli artımına hansı resurslar hesabına nail olunması dolğun şəkildə göstərilmişdir. 2020-ci ilə qədərki dövrü əhatə edən milli inkişaf konsepsiyasının hazırlanması zərurəti həm də mövcud iqtisadi uğurların davamlığını təmin etmək, istifadəsi zəruri resursları fəal dövriyyəyə cəlb etmək niyyətindən irəli gəlir. Eyni zamanda iqtisadi sahədə qazanılan uğurların miqyası hökumətə inkişafın perspektivləri barədə qlobal düşünməyə və irimiqyaslı layihələr hazırlamağa imkan verir.

Kifayət qədər dərin elmi araşdırmaya, zəngin faktoloji bazaya və reallığa adekvat makroiqtisadi proqnozlara əsaslanan "Azərbaycan - 2020: gələcəyə baxış" İnkişaf Konsepsiyası layihəsinin səmərəli ictimai müzakirələr nəticəsində daha da təkmilləşdirilməsi nəzərdə tutulur. Layihədə son 10 ildəki inkişaf parametrləri əsasında ölkə iqtisadiyyatının mövcud durumu, qlobal və yerli çağırışlar təhlil edilmiş, yüksək rəqabət qabiliyyətli iqtisadi sistemin formalaşdırılması ilə bağlı prioritetlər göstərilmişdir.

Layihənin ayrı-ayrı bölmələrində səmərəli dövlət tənzimləməsinə və yetkin bazar münasibətlərinə əsaslanan iqtisadi modelin formalaşması; iqtisadiyyatın strukturunun təkmilləşdirilməsi, qeyri-neft sektorunun inkişafı; elmi potensialın və innovasiya fəaliyyətinin dəstəklənməsi; nəqliyyat, tranzit və logistika infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi; bölgələrin tarazlı inkişafı; informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının inkişafı və informasiya cəmiyyətinə keçidin təmini; insan kapitalının inkişafı və səmərəli sosial müdafiə sisteminin qurulması; səhiyyə sahəsində qarşıda duran başlıca vəzifələrin həlli; müasir təhsil sisteminin formalaşdırılması; sosial müdafiə sisteminin təkmilləşdirilməsi; qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi və institusional potensialın gücləndirilməsi; vətəndaş cəmiyyətinin inkişaf etdirilməsi; ətraf mühitin qorunması və ekoloji problemlərin həlli məsələləri ilə bağlı yer almış təklif, rəy və proqnozlar konseptual mahiyyəti ilə diqqət çəkir.

2020-ci ilədək ölkədə ümumi daxili məhsulun 2 dəfəyədək artımına nail olmaq baxımından sənayenin inkişafı istiqamətində tədbirlər daha da genişləndiriləcəkdir. Son bir il ərzində cənab İlham Əliyev 3 dəfə Sumqayıta səfər etmiş, Sumqayıt Texnologiyalar Parkında (STP) bir sıra istehsal zavodlarının açılışında iştirak etmişdir. Müəssisədə müasir texnologiyalar əsasında respublika üçün mühüm əhəmiyyəti olan və ixrac potensialına malik elektroenergetika və maşınqayırma sənayesi məhsulları istehsal edilir. 17 zavoddan ibarət olan STP-də o cümlədən, müxtəlif tip kabellər, transformatorlar, yüksək gərginlikli avadanlıqlar, hidroturbinlər, su nasosları, elektrik mühərrikləri, borular, texniki qazlar (arqon, oksigen, azot və s.) istehsal edilir. Həmin sənaye müəssisələrinin fəaliyyətə başlaması həm də çoxlu sayda yuxarı məvacibli iş yerləri açılmasına imkan yaratmışdır. Perspektivdə Yüksək Texnologiyalar Parkının da istifadəyə verilməsi nəzərdə tutulur. İnanırıq ki, ölkə başçısının xüsusi diqqət və qayğısı ilə Sumqayıtın digər sənaye müəssisələri də böhranlı vəziyyətdən çıxacaq, o cümlədən də strateji əhəmiyyətli şüşə sənayesinin inkişafına nail olunacaqdır.

Ümumilikdə, Konsepsiyanın məqsədi mövcud imkanları və resursları nəzərə almaqla, Azərbaycanda davamlı iqtisadi artımı, yüksək sosial rifahı və səmərəli dövlət idarəçiliyini təmin etməkdir. Layihədə qeyd olunur ki, qarşıya qoyulmuş məqsədlərin həyata keçirilməsi nəticəsində Azərbaycan 2020-ci ildə iqtisadi və siyasi cəhətdən inkişaf etmiş, bütün sahələrdə rəqabət qabiliyyətli ölkə olacaqdır.

Konsepsiyada nəzərdə tutulmuş tədbirlərin icrası nəticəsində 2020-ci ilədək ölkədə adambaşına düşən ÜDM-in həcminin iki dəfədən çox artaraq 13 min ABŞ dollarına çatdırılacağı gözlənilir. Həmin dövrədək Azərbaycanın Dünya Bankının adambaşına düşən ümumi milli gəlir təsnifatına görə "yuxarı orta gəlirli ölkələr", habelə BMT İnkişaf Proqramının insan inkişafı ilə bağlı təsnifatına görə "yüksək insan inkişafı ölkələri" qrupunda üstün mövqelərə yüksəlməsi hədəflənir. Respublikanın beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sistemində yüksək rəqabət qabiliyyətinə malik ölkəyə çevrilməsi də qarşıya qoyulmuş əsas vəzifələrdən biridir. Bu məqsədlə respublikanın regionun ticarət mərkəzinə çevrilməsi, qeyri-neft sektoru üzrə adambaşına düşən ixrac həcminin 1000 ABŞ dollarına çatdırılması proqnozlaşdırılır.

2020-ci ilədək inflyasiyanın məqbul səviyyədə saxlanılması, daha çevik məzənnə rejiminə keçidin təmin olunması, iqtisadiyyatın strukturunun təkmilləşdirilməsi tədbirlərinin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur. Neft-qaz sektorunun, neft-kimya sənayesinin modernləşdirilməsi, qeyri-neft sənayesinin şaxələndirilməsi, alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə imkanlarının genişləndirilməsi, aqrar sektorun inkişafı, ərzaq təhlükəsizliyinin təmini, ticarət və xidmət növlərinin genişləndirilməsi, xarici ticarətin, investisiyaların strukturunun təkmilləşdirilməsi prioritet istiqamətlər olacaqdır. Konsepsiyanın əhatə etdiyi dövr ərzində qeyri-neft sektoru üzrə ÜDM-in orta illik artım tempinin 7 faizdən yüksək olması hədəflənir.

Ümummilli lider Heydər Əliyev əgər Azərbaycanı xaos və anarxiyadan, dövlətçiliyin itirilməsi təhlükəsindən xilas edib dinamik islahatlar yoluna çıxarmışdısa, onun layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyev keyfiyyətcə yeni mərhələdə dünyanın ən sürətlə inkişaf edən, yeniləşən, müasirləşən, demokratikləşən dövlətinə çevirməyə nail olmuşdur. Azərbaycan Prezidentinin bu gün də inamla davam etdirdiyi sosial-iqtisadi inkişaf strategiyası, həyata keçirdiyi islahatlar həm də onun yüksək idarəçilik qabiliyyətinin, mükəmməl iş təcrübəsinin əyani təzahürü kimi dəyərləndirilə bilər. Elmi əsaslara söykənən iqtisadi islahatların uğurlu nəticələri isə getdikcə hər bir vətəndaşın maddi rifah halında özünü daha qabarıq göstərir.

Qüdrət KƏRİMOV,

"Xəzər" ASC-nin sədri,

iqtisad elmləri doktoru

Azərbaycan.-2012.- 13 oktyabr.- S.4.